Το τραπεζικό "θαύμα"

Ξαναχτύπησε, λοιπόν, ο κύριος Γκαργκάνας. Ο μεγαλοτραπεζίτης, ντε, που παίρνει μηνιάτικο όσα εγώ χρονιάτικο; Αυτός λέω ξαναχτύπησε. Τι μας είπε τώρα; Μας είπε ότι το γεγονός πως έχουμε υψηλή κατανάλωση δεν σημαίνει ότι έχουμε και ανάπτυξη. Σοφή κουβέντα! Μόνο που αυτή την κουβέντα δεν χρειάζεται να απευθυνθείς σε χρυσοπληρωμένο τραπεζίτη για να την ακούσεις. Πέρνα από οποιοδήποτε αμφιθέατρο πρωτοετών φοιτητών οικονομικής σχολής και θα την ακούσεις τζάμπα.

Άλλο περιμένω ν' ακούσω από τον κύριο Γκαργκάνα. Περιμένω ν' ακούσω πώς και από πού βγήκαν τα τεράστια κέρδη που παρουσιάζουν οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια. Το μάτι του απλού ανθρώπου ζαλίζεται με τα απόλυτα ποσά που διαβάζει στις εφημερίδες, όμως το δικό μου -μάτι οικονομολόγου- αλλοιθωρίζει με τα ποσοστά. Αυξήσεις κερδών από χρόνο σε χρόνο 60%, 75%, 95%... Αυξήσεις κερδών που βάζουν τον τραπεζικό κλάδο μπροστάρη στην επόμενη φούσκα του χρηματιστηρίου το οποίο άρχισε να θυμίζει εποχές 1989 και 1999.

Ας είμαστε λίγο ψύχραιμοι κι ας προσπαθήσουμε να δούμε μερικές λεπτομέρειες με βάση τα όσα διδαχτήκαμε στο πανεπιστήμιο. Απλοποιώντας τις εξωτερικές παραμέτρους (προς χάριν του υποδείγματος και της ανάλυσής του), τα κέρδη μιας επιχείρησης αυξάνονται με δυο τρόπους: αύξηση του συντελεστή κέρδους και αύξηση του κύκλου εργασιών (τζίρου).

Όσον αφορά τον συντελεστή κέρδους (το περιθώριο κέρδους επί το επιστημονικώτερον) η κατάσταση όσο πάει και καλυτερεύει για τις τράπεζες. Αγοράζουν το χρήμα από τους καταθέτες με επιτόκια ακόμα και μικρότερα της μονάδας και το πωλούν μέχρι και 20 φορές ακριβώτερα (δείτε τα επιτόκια με τα οποία επιβαρύνεται η πιστωτική σας κάρτα και θα πάθετε εγκεφαλικό). Αν οποιοσδήποτε επιχειρηματίας πωλούσε τα εμπορεύματά του με κέρδος 2.000% (αυτό σημαίνει το "20 φορές ακριβώτερα") θα πήγαινε αμέσως φυλακή για κερδοσκοπία του αισχίστου βαθμού. Για να μη μιλήσω για τις "ψιλές χρεώσεις" σε οποιαδήποτε συναλλαγή.

Αλήθεια, τι σημαίνει η λέξη "τοκογλυφία"; Την χρέωση τόκων πάνω από κάποιο λογικό όριο ή απλώς την χρέωση τόκων πάνω από το όριο που βάζουν οι τράπεζες; Στο κάτω-κάτω ο τοκογλύφος σού ζητάει 3% τον μήνα αλλά δεν σε παραμυθιάζει, δεν σου χρεώνει "ψιλά γράμματα", δεν σου ζητάει εγγυητές, δεν σου προσημειώνει το σπίτι. Κι όταν σου λέει 3% εννοεί 3%. Όχι 3% κι επί πλέον έξοδα φακέλλου, έξοδα δικηγόρου, έξοδα μηχανικού, έξοδα προσημείωσης, έξοδα επικοινωνίας (ναι! οι τράπεζες σου χρεώνουν και τα τηλεφωνήματα!), έξοδα αποστολής λογαριασμού (ναι! οι τράπεζες σου χρεώνουν και τα ταχυδρομικά!), έξοδα που τον απασχόλησες (ναι! οι τράπεζες σε χρεώνουν επειδή απασχόλησες τον υπάλληλό τους!), έξοδα... έξοδα... Ούτε αναπροσαρμόζει το 3% με βάση το euribor, το διατραπεζικό επιτόκιο, την τιμή του πετρελαίου ή το αν στραβόκλασε το πρωί. Από μια άποψη, ο τοκογλύφος είναι πιο τίμιος.

Όσον αφορά τον κύκλο εργασιών, τι να πω; Η συντριπτκή πλειοψηφία των διαφημίσων στην τηλεόραση και στον τύπο αφορούν τραπεζικά προϊόντα, αυτοκίνητα (πωλούμενα με δόσεις μέσω τραπεζικών χρηματοδοτήσεων) και κινητή τηλεφωνία (χρεούμενη κατά μείζονα λόγο σε πιστωτικές κάρτες). Η κάθε κουτσή Μαρία έχει πλέον συνάψει καταναλωτικό δάνειο και ο κάθε φουκαράς έχει ένα φέσι πιστωτικής κάρτας που το μεταφέρει από τράπεζα σε τράπεζα προσπαθώντας να γλιτώσει. Εορτοδάνεια, μετοχοδάνεια, φοροδάνεια, διακοποδάνεια, παπαροδάνεια για όλο τον κόσμο από "την μεγάλη μας φίλη", από "την τράπεζα που μας σκέφτεται", από "την τράπεζα που υλοποιεί τα όνειρά μας", από "τον πιστό μας συνεργάτη", από... από...

Κάποτε φάγαμε το παραμύθι των στεγαστικών δανείων με μόττο το "πάρε το δικό σου σπίτι πληρώνοντας όσα δίνεις για νοίκι". Σήμερα, αντί για ένα νοίκι, δίνεις έναν ολόκληρο μισθό για 30-40 χρόνια. Πήγες στα 30 σου ν' αποκτήσεις σπίτι κι απέκτησες κεχαγιά στο κεφάλι σου ίσαμε τα 70 σου. Άντε βρε! Με το καλό να το ξεχρεώσεις και να καλέσεις τους φίλους σου για πάρτυ με μεταλλικό νερό και γιαουρτάκι χωρίς λιπαρά (χάπια δεν θα χρειαστούν γιατί ο καθένας θα έχει τα δικά του).

Δεν θέλω να ακούγομαι ως αντιδραστικός μικροαστός. Βεβαίως και ένα γερό τραπεζικό σύστημα είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη ενός τόπου. Άλλο, όμως, ένα γερό τραπεζικό σύστημα κι άλλο μια κάστα που "γδέρνει τον κοσμάκη" όπως είπε κι ο βαρύκοος υπουργός της κυβέρνησης η οποία "επανιδρύει" το κράτος προσλαμβάνοντας ως αναδόχους του έργου τις τράπεζες.