Μνημόνια και πλεονάσματα

Στις αρχές του μήνα, η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (Directorate-General for Economic and Financial Affairs - DGEcFin) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Commission), έδωσε στην δημοσιότητα μια έκθεση (*), στην οποία ανακεφαλαιώνει και συνοψίζει την μέχρι τώρα πορεία του προγράμματος στήριξης που υπογράψαμε τον Αύγουστο του 2015, του κοινώς γνωστού ως "Μνημόνιο 3".

Αν και η έκθεση παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον, δεν είμαι σίγουρος για το πόσοι από σας θα μπουν στον κόπο να ξεφυλλίσσουν -έστω- ένα αγγλόγλωσσο κείμενο 192 σελίδων, γεμάτο πίνακες και διαγράμματα. Εκείνο που πρέπει να ξέρετε, όμως, είναι ότι αυτό το κείμενο αποτελεί την βάση πάνω στην οποία οικοδομείται αυτές τις μέρες το νέο (τρίτο στην σειρά) Συμπληρωματικό Μνημόνιο Κατανόησης, δηλαδή η νέα "επικαιροποίηση" (τι λέξη, θεέ μου!) του Μνημονίου 3, που πρόκειται να υπογραφεί τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Παρένθεση. Στοιχεία από το περιεχόμενο αυτού του Συμπληρωματικού Μνημονίου αποκαλύπτει ο σημερινός Ριζοσπάστης. Στο τεχνικό παράρτημα υπάρχουν δεκάδες μέτρα με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, τα οποία πρέπει να ψηφιστούν τώρα, άσχετα αν η εφαρμογή τους αρχίσει αργότερα και άσχετα αν διαρκέσουν έως το 2020, έως το 2022 ή έως τον αιώνα τον άπαντα. Φυσικά, απ' αυτό το Συμπληρωματικό Μνημόνιο δεν θα μπορούσε να λείπουν ούτε η λίστα με τις -πάντα απαραίτητες- ιδιωτικοποιήσεις (οι οποίες, μάλιστα, πρέπει να επιταχυνθούν) ούτε οι αναφορές σε ζητήματα που έχουν σχέση με περαιτέρω διευκολύνσεις προς το κεφάλαιο. Πάντως, είναι απορίας άξιο πώς κατάφερε ο Ριζοσπάστης και βρήκε αυτό το κείμενο πριν καν υπογραφεί, ενώ κάποιοι ακριβοπληρωμένοι και πολυδιαφημισμένοι "έγκυροι" και "έγκαιροι" αστέρες της δημοσιογραφίας δεν έχουν πάρει ακόμη μυρωδιά. Τέτοια κοννέ έχει πια ο Περισσός στα άβατα σοκκάκια της διπλωματίας; Κλείνει η παρένθεση.

Ας επανέλθουμε, όμως, στην έκθεση της DGEcFin. Δεν ξέρω πόσο παράξενο ακούγεται αυτό αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτή η έκθεση εκθειάζει τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση για τα επιτεύγματά τους. Ούτε λίγο ούτε πολύ, η διαπίστωση των συντακτών της είναι ότι το 2015 η Ελλάδα βρισκόταν ένα βήμα από την καταστροφή αλλά από τότε μέχρι σήμερα η κατάστασή της έχει βελτιωθεί σημαντικά και μεταρρυθμίσεις, που ως τότε θεωρούνταν αδιανόητες, χαρακτηρίζονται πλέον ως αυτονόητες, χάρη στην τεράστια κατανόηση που έδειξαν οι ελληνικές αρχές. Τα παρακάτω δυο αποσπάσματα είναι χαρακτηριστικά:

- "Με την υποστήριξη του προγράμματος ESM, η ελληνική οικονομία απέδειξε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από ό,τι αρχικά αναμενόταν. Το πραγματικό ΑΕΠ άρχισε να ανακάμπτει σε τριμηνιαία βάση στα μέσα του 201. Ωστόσο, η ανάκαμψη παραμένει εύθραυστη και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πρόοδο των αναθεωρήσεων του προγράμματος στήριξης της σταθερότητας του ΕSM. Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας βελτιώνονται. H απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,5% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017, ενώ η ανεργία μειώθηκε σε 21% τον Ιούλιο του 2017. Aν και το επίπεδο ανεργίας είναι ακόμη πολύ υψηλό (ιδίως η ανεργία των νέων), βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της πενταετίας" (σελ. 2).
- "Στα πλαίσια του προγράμματος, η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα νομοθετήσει μέτρα τα οποία προβλέπεται να αποδώσουν 4,5% του ΑΕΠ μέσα στο 2018. Πρέπει να σημειωθεί ότι μερικά απ' αυτά (όπως η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού) θα έχουν σωρευτικές επιπτώσεις και πέραν του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος, καθώς οι αλλαγές απαιτούν χρόνο για να έχουν αποτέλεσμα. Χάρη σ' αυτά τα μέτρα και τις ευνοϊκές δημοσιονομικές εξελίξεις, η Ελλάδα υπερέβη τον δημοσιονομικό της στόχο κατά περισσότερο από 3% του ΑΕΠ το 2016" (σελ 3).

Όντως, ηχεί παράξενα στα άμαθα αφτιά ο απροκάλυπτος έπαινος ενός καθαρόαιμου καπιταλιστικού οργάνου προς μια αριστερή κυβέρνηση. Μόνο στα άμαθα αφτιά όμως. Σε όλα τα υπόλοιπα δεν ηχεί τίποτε το παράξενο, αφού αυτή η αριστερή κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτε το αριστερό στους 34 μήνες που βρίσκεται στην εξουσία. Αντίθετα, έκανε όλα όσα θα έκανε οποιαδήποτε άλλη αστική κυβέρνηση: φορολόγησε υπέρμετρα τα μεσαία και λαϊκά στρώματα, συρρίκνωσε το κοινωνικό κράτος, κατεδάφισε εργατικά δικαιώματα, πρόσφερε ανοιχτή στήριξη στο χειμαζόμενο κεφάλαιο και τις τράπεζες, ξεπούλησε μπιρ-παρά δημόσια περιουσία, προσκύνησε ισχυρά αφεντικά, έδωσε γη και ύδωρ στο ΝΑΤΟ και, γενικά, συνέχισε με μεγαλύτερη ορμή και αποφασιστικότητα το έργο των προκατόχων της.

Δυο εύγλωττοι πίνακες από την έκθεση της DGEcFin      [προσαρμογή στα ελληνικά: Cogito ergo sum]

Θα έλεγε κανείς ότι ο πρωτεύων στόχος της αριστερής κυβέρνησής μας είναι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Πλεονάσματα κατά πολύ μεγαλύτερα εκείνων με τα οποία θα ήσαν ικανοποιημένοι οι δανειστές μας, τα οποία επιτυγχάνονται μέσω της συνεχούς φτωχοποίησης ενός λαού, ο οποίος βλέπει να δημεύονται και οι τελευταίες δεκάρες του προς δόξαν... Προς δόξαν τίνος αλήθεια; Γιατί πρέπει ντε και καλά να βγάλουμε τόσο μεγάλα πλεονάσματα; Η απάντηση είναι απλή: για να μπορέσουν να διατηρήσουν ο ΣυΡιζΑ την εξουσία και ο Τσίπρας την πρωθυπουργία! Και για να μη θεωρηθεί ότι ακούγομαι ως οπαδός τού Μητσοτάκη, ας εξηγήσω την τελευταία αποστροφή μου:

Το πιο ισχυρό όπλο του ΣυΡιζΑ στις επόμενες εκλογές θα είναι η προγραμματισμένη για του χρόνου τον Αύγουστο πολυπόθητη έξοδος από τα μνημόνια. Για να αποχωρήσεις, όμως, από ένα πρόγραμμα στήριξης, πρέπει να μπορείς μόνος σου πλέον να βρεις δανεικά από τις αγορές. Τώρα, ως γνωστόν, δυο πράγματα κάνουν τις αγορές να τρίβουν τα χέρια τους: τα πλεονάσματα και οι φιλικές προς το κεφάλαιο μεταρρυθμίσεις. Κι αφού, όπως λέει και το DGEcFin στην έκθεσή του, οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν χρόνο για να δείξουν αποτέλεσμα, μένουν μόνο τα πλεονάσματα για να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο.

Βέβαια, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι, όσο ευνοϊκά κι αν εξελιχθούν τα πράγματα ως τον Αύγουστο του 2018, δύσκολα θα βρούμε στις αγορές δανεικά με επιτόκιο κάτω από 4% ενώ τώρα, που είμαστε ακόμη στα μνημόνια, παίρνουμε δανεικά από τον ESM με 1% μόλις. Άρα, με καθαρά τεχνικούς όρους μιλώντας, συμφέρει περισσότερο να παραμείνουμε στα μνημόνια παρά να φύγουμε. Έτσι κι αλλιώς, όπως έχουμε σημειώσει στο παρελθόν, θα παραμείνουμε υπό επιτήρηση ώσπου να επιστρέψουμε το 75% των δανείων που πήραμε από τα προγράμματα στήριξης, κάτι που δεν αναμένεται να συμβεί πριν την χαραυγή τού επόμενου αιώνα...


--------------------------------------------------
(*) The ESM Stability Support Programme - Greece, First & Second Reviews July 2017 Background Report - Institutional Paper 064 - November 2017

Σαν να πουλάμε φράουλες... (και ο επίλογος μιας περιπέτειας)

Κατά τις ημέρες της απουσίας μου σκεφτόμουν έναν σωρό πράγματα που θα ήθελα να γράψω για την περιβόητη πώληση πολεμικού υλικού από την χώρα μας προς την Σαουδική Αραβία. Ο θυμός που μου προκάλεσε αυτό το γεγονός, φούσκωσε και έγινε οργή καθώς έβλεπα την κόντρα κυβέρνησης και αντιπολίτευσης να μην αφορά αυτή καθ' εαυτή την πώληση αλλά το αν στην σχετική συμφωνία έπρεπε να υπάρχει μεσάζων ή όχι. Είναι προφανές ότι τόσο η πρώτη φορά αριστερά όσο και η νυν και αεί δεξιά έχουν ενστερνισθεί πλήρως το βουλγαράκειο θέσφατο που λέει πως ότι είναι νόμιμο είναι αυτομάτως και ηθικό.

Σήμερα, με την οργή να μην έχει ακόμη καταλαγιάσει, θα επιχειρήσω να σχολιάσω όλη αυτή την ελεεινότητα όχι με δικά μου λόγια αλλά με αποσπάσματα από λόγια άλλων, τα οποία σημείωσα επειδή μου έκαναν εντύπωση. Έτσι, θα αφήσω τον αναγνώστη να διαμορφώσει ελεύθερα την δική του άποψη.

Υεμένη, 2017: Έργο οβίδων, πουλημένων νόμιμα, όπως οι φράουλες.

(1) Σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας στο πλαίσιο της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων, οι μεταφορές όπλων δεν πρέπει να επιτραπούν στον συνασπισμό της Σαουδικής Αραβίας για χρήση στην Υεμένη, από τη στιγμή που εξακολουθεί να είναι γνωστό από άμεσα διαθέσιμες και αξιόπιστες πληροφορίες ότι τα όπλα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διάπραξη ή τη διευκόλυνση σοβαρών παραβιάσεων  του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου ή να επιτραπεί για τέτοια χρήση, κατά παράβαση της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων, ιδίως των άρθρων 6, 7 και 11.  Ως χώρα που έχει επικυρώσει τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων, η Ελλάδα υποχρεούται να προβεί σε αξιολόγηση, σύμφωνα με το άρθρο 11 της Συνθήκης, για την πιθανότητα να διοχετευθούν στο εξωτερικό συμβατικά όπλα, πυρομαχικά και εξαρτήματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παραβίαση του διεθνούς δικαίου σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα ή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.  Σύμφωνα με το άρθρο 7, η Ελλάδα πρέπει επίσης να αξιολογήσει τον κίνδυνο κατάχρησης των συμβατικών όπλων που καλύπτονται από τη συνθήκη. Και αν θεωρηθεί πως ενέχεται κίνδυνος να προκύψουν αρνητικές συνέπειες για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, τότε δεν μπορεί να δοθεί άδεια εξαγωγών.

[Διεθνής Αμνηστία, δελτίο τύπου 27/11/2017] 

(2) Ο κηρυγμένος πόλεμος της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη –ένας πόλεμος-εισβολή που δεν καθίσταται άξιος αναφοράς από Ευρωπαϊκά ΜΜΕ και από κρατικές αρχές– αποκρύπτεται και αποκαλύπτεται παράλληλα στα περιβάλλοντα των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών και της πώλησης σύγχρονου στρατιωτικού εξοπλισμού στη Σαουδική Αραβία. (…) Η στρατιωτική επέμβαση της Σαουδικής Αραβίας δύναται να ιδωθεί και να προσδιοριστεί ως ίδιος και άλλος τρόπος διαχείρισης των συμβόλων της πολιτικής: σύγχρονος στρατιωτικός εξοπλισμός έναντι πετρελαίου (και δολαρίων), άμεση και εμπρόθετη δράση μαζί με την ιδέα (ή η έκρηξη αντί της σιωπής), η κλίμακα του θανάτου, μαζικοί βομβαρδισμοί, ισοπέδωση περιοχών (διάστικτα ερείπια), ναυτικός αποκλεισμός ως μορφή-υπόδειγμα που διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την ανάδυση, την αποκρυστάλλωση και τη διάχυση της ανθρωπιστικής-διατροφικής κρίσης, η ποιοτική επιδείνωση των δεικτών υγιεινής του πληθυσμού εξαιτίας των μαζικών βομβαρδισμών, η διαχείριση της υγιεινής του.

[Σίμος Ανδρονίδης, "Για τον πόλεμο της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη" -

- (από τον ιστότοπο commonality.gr, όργανο των "53" του ΣυΡιζΑ)]

(3) Θεωρώ προτιμότερο να πάρουμε ένα όφελος πουλώντας κάποια όπλα, από το να υπάρξει ρήξη σε ένα πεδίο βολής και να τα διαλύσουμε ή να τα θάψουμε κάπου. Αναφορικά με τη διένεξη της Σαουδικής Αραβίας με την Υεμένη δεν πιστεύω ότι το ζήτημα αυτό λύνεται με το αν θα πουλήσουμε εμείς όπλα στη Σαουδική Αραβία. Έτσι κι αλλιώς η κατάσταση αυτή υπάρχει πολύ πριν εμείς υπογράψουμε. Αν λοιπόν κάποιος μου έλεγε ότι αν δεν πουλήσουμε αυτές τις οβίδες και αυτά τα βλήματα θα υπάρξει ειρήνη στην περιοχή, θα το σκεφτόμουν κι εγώ διαφορετικά.

[Κώστας Ζαχαριάδης, διευθυντής κοινοβουλευτικής ομάδας ΣυΡιζΑ]

(4) Δεν θα πουλήσουμε ούτε σε τρομοκράτες, ούτε σε όσους εξοντώνουν παιδιά αλλά σε χώρες με τις οποίες είμαστε στον ίδιο άξονα. Και με την Σαουδική Αραβία είμαστε στον ίδιο άξονα. Μη ξεχνάτε ότι στηρίζει την Αίγυπτο. Η Υεμένη είναι πολύ παλιά υπόθεση.

[Πάνος Καμμένος, υπουργός εθνικής άμυνας]

(5) Έπρεπε να δώσουμε τα όπλα από τη στιγμή που έχουμε τη διασφάλιση της ιδίας χρήσης των όπλων αυτών και την έγκριση των ΗΠΑ. Από την στιγμή που έχουμε το οκέυ των αμερικανών που τα κατασκευάζουν, δεν υπάρχει κάποια αντίρρηση και υπάρχει διαβεβαίωση του χρήστη ότι είναι για ιδία χρήση, τότε έπρεπε να τα πουλήσουμε. Είναι σαν να πουλάμε κοκακόλα, αβοκάντο ή φράουλες.  Θα είχαμε ένα τεράστριο κόστος αν αφήναμε τα όπλα αυτά να λήξουν. Αν όλα είναι νόμιμα και με τις απαραίτητες άδειες, πρέπει να τα πουλήσουμε.

[Δημήτρης Καμμένος, αντιπρόεδρος βουλής]

(6) Ποιό είναι το σκάνδαλο; Ότι η Ελλάδα, επιτέλους, αντί να καταστρέφει πλεονάζον και άχρηστο για την ίδια στρατιωτικό υλικό, το προωθεί σε χώρες οι οποίες ενδιαφέρονται να το αγοράσουν και με αυτόν τον τρόπο εισπράττονται έσοδα υπέρ του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, υπέρ του κρατικού προϋπολογισμού; (...) Δεν ξέρουμε εμείς για ποιον λόγο χρησιμοποιεί μια χώρα τα όπλα και τα οπλικά συστήματα. Εμείς αυτό που κάνουμε είναι να λειτουργούμε ως κυβέρνηση, υπέρ των συμφερόντων του ελληνικού λαού.

[Σταύρος Κοντονής, υπουργός δικαιοσύνης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων]

(7) Θυμόμαστε επίσης τον ενθουσιασμό με τον οποίο η Τερέζα Μέι υποδέχτηκε την απόφαση λονδρέζικου δικαστηρίου που έκρινε νόμιμη την πώληση όπλων στη Σαουδική Αραβία (ηθική; ανόητο το ερώτημα). "Η απόφαση δείχνει ότι διαθέτουμε ένα από τα πιο ρωμαλέα συστήματα ελέγχου εξαγωγών στον κόσμο", δήλωνε τον Φλεβάρη, χαρούμενη που η εξαθλίωση στην Υεμένη δεν θα ανέκοπτε την πώληση όπλων αξίας 3,3 δισ. λιρών, όπως απαιτούσαν οι ρομαντικοί της "Εκστρατείας Εναντίον του Εμπορίου Οπλων", της Διεθνούς Αμνηστίας και της οργάνωσης "Σώστε τα Παιδιά". Τα θυμόμαστε όλα αυτά; Ίσως. Σίγουρα πάντως δεν τα θυμούνται στον ΣυΡιζΑ. Δεν θυμούνται καν τις δικές τους (αρχειοθετημένες πια) θέσεις για το οπλεμπόριο, τον λιμό στην Υεμένη, το αντιδημοκρατικό σαουδαραβικό καθεστώς και τις σχέσεις του με τον φονταμενταλισμό. Αν τα θυμούνταν, δεν θα του πουλούσαν οβίδες.

[Παντελής Μπουκάλας, "Ο λιμός και οι οβίδες", Καθημερινή, 10/11/2017]

----------------------------------------------------------------

Γιάννης Ελλούλ - Νίκος Μπαϊκούσης - Κώστας Τριανταφύλλου

Ο επίλογος μιας περιπέτειας

Το δεκαήμερο της απουσίας μου έλαβε, λοιπόν, τέλος. Και μαζί του έλαβε οριστικό και αίσιο τέλος η μακρά περιπέτεια με την υγεία τής συζύγου μου, που άρχισε στα μέσα Ιουλίου και υποχρέωσε τότε το ιστολόγιο σε καλοκαιρινές διακοπές δυόμισυ μηνών.

Καταλυτικό ρόλο στην αίσια κατάληξη έπαιξαν γιατροί που τίμησαν με το παραπάνω τον όρκο τους στον Ιπποκράτη, δείχνοντας αμέριστο ενδιαφέρον για τον ασθενή και πλήρη αδιαφορία για το πορτοφόλι του. Ανάμεσά τους ο νευρολόγος Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Γιάννης Ελλούλ, ο καρδιολόγος Επιμελητής Α' του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών Νίκος Κουτσογιάννης, ο καρδιοχειρουργός διευθυντής του Α' Καρδιοχειρουργικού Τμήματος του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών Κώστας Τριανταφύλλου, ο επιμελητής του καρδιοχειρουργός Νίκος Μπαϊκούσης και ο βοηθός του χειρουργός Στέλιος Γαϊτανάκης αλλά και ο αναισθησιολόγος Νίκος Νούτσος. Στην υγειά όλων αυτών των υπέροχων ανθρώπων θα πιω πολλά ποτήρια κρασί τα επόμενα χρόνια ενώ δεν θα πάψω ποτέ να διατυμπανίζω ότι ουδείς εξ αυτών επεδίωξε ποτέ να με συναντήσει "ιδιαιτέρως" για να με "ενημερώσει" περί της "κρίσιμης και δύσκολης κατάστασης" της συζύγου μου. Ας το έχουν αυτό υπ' όψη τους όσοι θεωρούν δεδομένη την σχέση όλων των γιατρών με το "φακελλάκι" αλλά και όσοι εξαπολύουν μύδρους κατά της δημόσιας υγείας.

Μαζί με τους παραπάνω, θα θυμάμαι με ευγνωμοσύνη και κάποιους νεώτερους γιατρούς, οι οποίοι δεν έδειξαν μικρότερο ενδιαφέρον. Ανάμεσά τους η νευρολόγος Ευτυχία Τραχάνη και η ειδικευόμενη νευρολόγος Δώρα Σαγώνα. Το ζεστό τους χαμόγελο, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές, ήταν ανεκτίμητο.

Φυσικά, θα μου μείνει αξέχαστη και η ανεκτίμητη προσφορά όλου του νοσηλευτικού προσωπικού, τόσο στο Νοσοκομείο του Ρίου όσο και στο Ιπποκράτειο. Δηλαδή, όλων εκείνων των "κηφήνων του δημοσίου", που ποτέ δεν μάθαμε τα επώνυμά τους αλλά τους προσφωνούσαμε με τα μικρά τους ονόματα, ακριβώς όπως κάνουμε με όσους νιώθουμε ως δικούς μας ανθρώπους. Ως ελάχιστη ανταπόδοση, επαναλαμβάνω εδώ την παλιότερη υπόσχεσή μου ότι "την επόμενη φορά που θα ακούσω κάποιον να κατηγορεί συλλήβδην τους δημοσίους υπαλλήλους για οποιονδήποτε λόγο, θα τον φτύσω στα μούτρα. Θα τον φτύσω και θα το ευχαριστηθώ".

ΥΓ.: Νεκταρία, ευχαριστώ για όλα!

Αριθμοί και αριθμοί

Από αύριο και για το επόμενο δεκαήμερο το ιστολόγιο αναστέλλει την δραστηριότητά του, λόγω σοβαρής υποχρέωσης η οποία συνεπάγεται αφ' ενός μεν την απουσία μου αφ' ετέρου δε, όπερ και κυριώτερον, την έλλειψη χρόνου και διάθεσης για ιστολογικές αναρτήσεις.

Φυσικά, αυτό το ολιγοήμερο διάλειμμα μπορεί να δώσει σε κάποιους την ευκαιρία να αναδιφήσουν σε κάποια παλιότερα κείμενα, τα οποία έχουν διαχρονικό ενδιαφέρον. Όμως, για όσους βαρεθούν να ξεφυλλίζουν το ιστολόγιο προς τα πίσω, θα αραδιάσω παρακάτω ορισμένα νούμερα, έτσι, για να τους δώσω τροφή για σκέψη κατά τις ημέρες της απουσίας μου.

(Α) Οι δέκα μεγαλύτερες εταιρείες του πλανήτη είναι οι εξής, κατά σειρά χρηματιστηριακής αξίας (τα ποσά σε δισ. δολλάρια):

1. Apple (873,1) - 2. Alphabet [Google] (715,8) - 3. Microsoft (640,7) - 4. Amazon (531,0) - 5. Facebook (522,9) - 6. Alibaba [η αντίστοιχη κινεζική Amazon] (470,2) - 7. Berkshire Hathaway [ο κολοσσός του Γουώρρεν Μπάφφετ] (461,8) - 8. Johnson & Johnson (374,2) - 9. JPMorgan (355,6) - 10. Exxon Mobil (353,2)

Με άλλα λόγια, η χρηματιστηριακή αξία τής Apple ισούται με το πενταπλάσιο του ΑΕΠ της Ελλάδας ενώ η αξία τής Exxon Mobil μόλις με το διπλάσιο.

Την επόμενη φορά που κάποιος σας μιλήσει για "αντιμονοπωλιακή πολιτική", δείξτε του αυτό [κλικ για μεγέθυνση]

(Β) Οι δέκα πλουσιώτεροι άνθρωποι του κόσμου, σύμφωνα με την τελευταία λίστα του Forbes, είναι οι εξής (τα ποσά σε δισ. δολλάρια):

1. Bill Gates (86,0) - 2. Warren Buffet (85,0) - 3. Jeff Bezos (72,8) - 4. Amancio Ortega (71,3) - 5. Mark Zuckerberg (56,0) - 6. Carlos Slim Helu (54,5) - 7. Larry Ellison (52,2) - 8. Charles Koch (48,3) - 9. David Koch (48,3) - 10. Michael Bloomberg (47,5)

Με άλλα λόγια, η περιουσία των δυο πρώτων ισούται αθροιστικά με το ελληνικό ΑΕΠ, δηλαδή με τον πλούτο που παράγουν σε έναν χρόνο όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας μαζί. Η περιουσία των 50 πρώτων στην λίστα του Forbes υπολογίζεται αθροιστικά στο 1,9 τρισ. δολλάρια ήτοι ένδεκα φορές το ΑΕΠ μας.

(Γ) Υπολογίζεται ότι το χρήμα που κυκλοφορεί σε όλον τον κόσμο ξεπερνάει τα 90 τρισ. δολλάρια, δηλαδή η αξία του είναι 20% μεγαλύτερη από το παγκόσμιο ΑΕΠ. Απ' αυτά τα τρισεκατομμύρια, σε φυσική μορφή υπάρχουν περίπου επτάμισυ. Τα υπόλοιπα 82,5 τρισ. είναι λογιστικό χρήμα.

(Δ) Τα 60 μεγαλύτερα χρηματιστήρια του κόσμου έχουν συνολική αξία 69 τρισ. δολλάρια, ενώ 16 απ' αυτά αξίζουν πάνω από ένα τρισ. το καθένα. Αν συνυπολογίσουμε και τα μικρότερα, τότε η αξία όλων των χρηματιστηρίων ξεπερνάει το παγκόσμιο ΑΕΠ.

(Ε) Χάρη στο λογιστικό χρήμα, το συνολικό παγκόσμιο χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό, επιχειρήσεων και νοικοκυριών) ξεπερνάει τα 215 τρισ. δολλάρια, δηλαδή το τριπλάσιο του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το ένα τρίτο αυτού του ποσού προστέθηκε κατά την τελευταία δεκαετία. Με άλλα λόγια, στα χρόνια τής κρίσης, κάποιοι βρήκαν 70 τρισ. δολλάρια (ένα παγκόσμιο ΑΕΠ) για να τα δώσουν δανεικά.

(ΣΤ) Σύμφωνα με στοιχεία της περασμένης εβδομάδας, η περιουσία τής ΕΚΤ υπολογίζεται σε 5,1 τρισ. δολλάρια, της Τράπεζας της Ιαπωνίας σε 4,6 τρισ. της Fed σε 4,4 τρισ. (από ένα τρισ. που ήταν όταν ξέσπασε η παγκόσμια καπιταλιστικη κρίση. Συνολικά, η περιουσία των μεγαλύτερων κεντρικών τραπεζών του κόσμου εκτιμάται στα 21 τρισ. δολλάρια, αυξημένη κατά 10% μέσα στο 2016 μόνο, ενώ η περιουσία όλων των κεντρικών τραπεζών του κόσμου φτάνει το ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ανάμεσα στα περιουσιακά τους στοιχεία βρίσκεται και το μισό περίπου των παγκόσμιων αποθεμάτων χρυσού, τα οποία υπολογίζονται σε 8 τρισ. δολλάρια περίπου. 

[Αν κουραστήκατε ή ζαλιστήκατε με τα τρισεκατομμύρια, πάρτε μια ανάσα πριν συνεχίσετε.]

(Ζ) Σύμφωνα με στοιχεία της Unicef, της Global Citizen, της Actionaid και της Hunger Project, σε έναν πλανήτη όπου σήμερα ζουν 7,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι,
- 815 εκατομμύρια άνθρωποι (πάνω από ένας στους δέκα) υποσιτίζονται,
- 3 εκατομμύρια παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πείνα,
- 767 εκατομμύρια άνθρωποι (ένας στους δέκα) ζουν με λιγώτερο από 1,9 δολλάρια την ημέρα,
- 368 εκατομμύρια παιδιά ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας,
- 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό,
- 4,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι (έξι στους δέκα) ζουν σε συνθήκες ελλειπούς ή ανύπαρκτης υγιεινής,
- 361 χιλιάδες παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο από διάρροια.

Ασμάρα, Ερυθραία: Ο "χειρότερος δικτάτορας του 21ου αιώνα" Ησαΐας Αφεγουέρκι (δεξιά)
υποδέχεται τον υπουργό άμυνας των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσφελντ (10/12/2002).

(Η) Αν μέτρο πλούτου για μια χώρα είναι το κατά κεφαλή ΑΕΠ της, μέτρο φτώχειας θα έπρεπε να είναι το ποσοστό των κατοίκων της που υποσιτίζονται. Σ' αυτή την λίστα θα βρίσκονταν χώρες που κανονικά δεν θα έπρεπε να ήσαν, όπως (σε παρένθεση το ποσοστό υποσιτιζόμενων κατοίκων):
- Μπουρούντι 73,4% (ανεκτίμητος ορυκτός πλούτος, που περιλαμβάνει ουράνιο, νικέλιο, κοβάλτιο, χαλκό, βανάδιο, λευκόχρυσο, νιόβιο, ταντάλιο, χρυσό, βολφράμιο, κασσίτερο κλπ),
- Ερυθραία 65,4 (η τρίτη μεγαλύτερη πηγή παραγωγής προσφύγων στον κόσμο, χάρη στην στυγνή δικτατορία του Ησαΐα Αφεγουόρκι, ο οποίος λυμαίνεται τον τόπο),
- Ζάμπια 47,4% (πρώτη παραγωγός χώρα χαλκού στον κόσμο, με μεγάλα αποθέματα κοβαλτίου και ψευδαργύρου - μπορεί να είναι αυτάρκης σε τρόφιμα),
- Αιθιοπία 40,2% (πρώτη αφρικανική χώρα σε παραγωγή καφέ και δεύτερη σε καλαμπόκι, με τεράστια υδάτινα αποθέματα και με την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αφρικανική οικονομία),
- Μαδαγασκάρη 33,4% (εξαγωγέας αλιευμάτων, καφέ, βανίλιας, κακάο, φασολιών, φυστικιών, ρυζιού κλπ - μπορεί να είναι αυτάρκης σε τρόφιμα).


Κάπως έτσι, σας αφήνω για λίγες μέρες σε έναν κόσμο όπου χορεύουν τα τρισεκατομμύρια αλλά περισσεύουν η πείνα και η εξαθλίωση. Θα τα ξαναπούμε, όμως, πολύ σύντομα.

Μονόκεροι

Ο μονόκερως είναι ένα μυθικό ον, το οποίο μάλιστα απαντάται στην μυθολογία πολλών λαών, όχι όμως των ελλήνων. Κατά βάση, ο μονόκερως είναι άλογο με ένα κέρατο στο άνω μέσο τού προσώπου. Ο Στράβων, στην Γεωγραφία του, ισχυρίζεται ότι στην περιοχή τού Καυκάσου υπήρχαν κάποτε άλογα με ένα κέρατο και κεφάλι που έμοιαζε με ελαφιού. Πάντως, η πρώτη αναφορά σε μονόκερω γίνεται από τον Κτησία τον κνίδειο (5ος π.Χ. αιώνας), ο οποίος περιγράφει στα Ινδικά του όναγρους με δίχρωμο μαυροκόκκινο κέρατο μήκους ενάμισυ πήχη (70 εκατοστά). Φαίνεται πως ο Κτησίας ήταν ιδιαίτερα πειστικός, αφού μάλλον αυτόν αντέγραψε ο Αριστοτέλης τόσο στο Περί ζώων μορίων όσο και στο Περί ζώων ιστορίας, όπου μιλάει για δυο μονόκερα ζώα, τον Όρυχα (είδος αντιλόπης) και τον Ινδικό Όναγρο.

Εν πάση περιπτώσει, όσα κι αν λένε ο Στράβων, ο Κτησίας, ο Αριστοτέλης και οι λοιποί, μονόκεροι υπάρχουν μόνο στους μύθους, γι' αυτό και οι μορφές με τις οποίες αναφέρονται είναι πολλές. Συνήθως είναι άλογα, με κεφάλι ελαφιού, ουρά αρκούδας και πόδια ελέφαντα ενώ συχνά έχουν και φτερά. Οι ινδοί ήθελαν τους μονόκερους λευκούς και γαλανομάτηδες με τρίχρωμο κέρατο ενώ υπήρχαν και πράσινοι μονόκεροι με ανθρώπινη λαλιά. Στην Κίνα οι μονόκεροι ήσαν πολύχρωμοι, θεωρούνταν τα σπουδαιότερα ζώα, ζούσαν χίλια χρόνια και ήσαν τόσο καλοκάγαθοι ώστε πρόσεχαν κάθε τους βήμα για να μη πατήσουν ούτε μυρμήγκι. Πάντως, ο μονόκερως που έκαναν δώρο πέντε πλανήτες στην μάνα του Κομφούκιου λίγο πριν γεννήσει, είχε σώμα αγελάδας και πόδια δράκου αλλά, δυστυχώς, τον σκότωσαν κάποιοι  κυνηγοί εβδομήντα χρόνια αργότερα...

Οι σαράντα ισχυρότεροι μονόκεροι του κόσμου     [πίνακας: Cogito ergo sum]

Όλα αυτά και πολύ περισσότερα μπορείτε να τα διαβάσετε στο γλυκύτατο έργο τού μεγάλου Χόρχε Λουίς Μπόρχες "Το βιβλίο των φανταστικών όντων", το οποίο ξανακυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη, έτσι για να διαπιστώσετε ότι τα παραμύθια δεν ταιριάζουν μόνο σε παιδιά. Εκείνο που δεν θα διαβάσετε στον Μπόρχες είναι για τους μονόκερους που υπάρχουν σήμερα και που δεν έχουν καμμιά σχέση με άλογα και δράκους.

Σήμερα, λοιπόν, οι μονόκεροι ζουν και βασιλεύουν στον χώρο της οικονομίας και των αγορών. Έτσι αποκαλούνται οι νεοσύστατες ιδιωτικές επιχειρήσεις, η αξία των οποίων ξεπερνάει το ένα δισ. δολλάρια σε μικρό χρονικό διάστημα (λιγώτερο από δεκαετία). Οι μετοχές των μονόκερων είναι περιζήτητες μεταξύ των επενδυτών, αφού δίνουν την ευκαιρία προσπόρισης υψηλού κέρδους μέσα σε λίγα χρόνια. Αυτή η αυξημένη ζήτηση σπρώχνει τεχνητά την αξία τού μονόκερου ακόμη ψηλότερα και τον κάνει ακόμη πιο περιζήτητο. Υπ' αυτή την έννοια, οι μονόκεροι είναι φανταστικές οντότητες εφ' όσον τους αποδίδονται χαρακτηριστικά τα οποία δεν έχουν στην πραγματικότητα.

Χαρακτηριστική περίπτωση μονόκερου είναι η σουηδική Spotify, η οποία ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2008 και σήμερα η αξία της ξεπερνάει τα 8,5 δισ. δολλάρια. Χαρακτηριστικώτερη είναι η περίπτωση της Pinterest, μιας εταιρείας που ξεκίνησε το 2009 και φυτοζωούσε ως τον Αύγουστο του 2011, όταν το περιοδικό Time συμπεριέλαβε το pinterest.com στους 50 καλύτερους ιστοτόπους της χρονιάς, βάζοντας φωτιά στην αξία της εταιρείας, η οποία σήμερα ξεπερνάει τα 12 δισ. δολλάρια.

Παρ' ότι δεν μιλάμε ακριβώς για ιδιωτική επιχείρηση, το bitcoin μπορεί να θεωρηθεί ο πλέον επιτυχημένος μονόκερως στην ιστορία. Το ηλεκτρονικό νόμισμα, το οποίο συνέλαβε ως ιδέα και υλοποίησε ο Σατόσι Νακαμότο το 2008, βγήκε στην αγορά το 2010 με αξία μόλις έξι σεντς. Αυτή την στιγμή (15/11/2017, 13:58') το bitcoin πωλείται αντί 7.056,41 δολλαρίων, ανατιμημένο κατά 6,94% από χτες.

Σήμερα υπάρχουν σε όλο τον κόσμο 216 επιχειρήσεις-μονόκεροι, αριθμός που λίγο-πολύ μένει σταθερός εδώ και αρκετά χρόνια. Όμως, σε σχέση με το 2013, υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα διαφορά. Τότε οι 3 στους 4 μονόκερους έδρευαν στις ΗΠΑ ενώ η Κίνα δεν είχε κανέναν. Σήμερα, μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, μόνο το 41% των μονόκερων βρίσκεται στις ΗΠΑ, την ώρα που η Κίνα συγκεντρώνει ήδη το 36%. Η εξέλιξη έχει θορυβήσει την Ουάσινγκτον, καθώς πολύ σύντομα (ίσως και μέσα στο 2018) οι κινέζικοι μονόκεροι θα ξεπεράσουν σε πλήθος τους πολιτειακούς.

Βέβαια, η ανησυχία των ΗΠΑ δεν έχει να κάνει με ζήτημα τιμής για το ποια χώρα έχει τους περισσότερους μονόκερους. Έχει να κάνει με το ότι αυτή η εξέλιξη εκτιμάται ότι οφείλεται σε μια συνδυασμένη επίθεση που πραγματοποιούν το ρούβλι με το γιουάν κατά του δολλαρίου. Ως η πιο πρόσφατη πτυχή αυτής της επίθεσης θεωρείται η συμφωνία μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας, βάσει της οποίας από τις 29 Δεκεμβρίου οι δυο χώρες θα χρησιμοποιούν τα εθνικά τους νομίσματα στις μεταξύ τους συναλλαγές, παρακάμπτοντας το δολλάριο.

Αν αυτή η συμφωνία ακούγεται λογική στ' αφτιά ενός αδαούς, δημιουργεί φόβους σε κάποιον που καταλαβαίνει. Σε περίπτωση που η Κίνα κάνει εισαγωγή ρωσσικού πετρελαίου και πληρώσει με γιουάν, θα είναι η πρώτη φορά που δεν θα χρησιμοποιηθεί το δολλάριο για αγοραπωλησία πετρελαίου, κάτι που, κατά πάσα πιθανότητα, θα θεωρηθεί αιτία πολέμου από πλευράς ΗΠΑ. Παράκαμψη του δολλαρίου από Ρωσσία και Κίνα σημαίνει για μεν την πρώτη άμβλυνση των επιπτώσεων που έχει προκαλέσει το εις βάρος εμπάργκο από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, για δε την δεύτερη δραστική ελάφρυνση από τις πιέσεις που ασκεί το πολιτειακό νόμισμα στο γιουάν.

Ποιά θα είναι η εξέλιξη αυτής της κόντρας; Άγνωστο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Τραμπ με την παρέα του δεν θα μείνουν να παρακολουθούν το ξεπουπούλιασμα του φαλακρού αετού με τα χέρια σταυρωμένα...

Ευαγγελικά: Όταν ο βρόμειος έκλασε ψολόεις τα καυλία...

Ήταν τέτοιες μέρες, αρχές Νοεμβρίου του 1901, όταν στην Αθήνα ξέσπασαν πολυήμερες ταραχές, οι οποίες άφησαν πίσω τους έντεκα νεκρούς και καμμιά ογδονταριά τραυματίες. Πρόκειται για τα περίφημα "Ευαγγελικά", για τα οποία αξίζει τον κόπο να πούμε δυο κουβέντες εν συντομία, πριν φτάσουμε σ' αυτό που θυμήθηκα σήμερα και για το οποίο γράφω τούτο το σημείωμα.

Η ιστορία αρχίζει το 1898, όταν η -βαθύτατα θρησκευόμενη- βασίλισσα Όλγα συλλαμβάνει την ιδέα να μεταφραστούν τα ευαγγέλια στην δημοτική γλώσσα και αναθέτει την δουλειά αυτή στην γραμματέα της Ιουλία Σωμάκη-Καρόλου. Μόλις μαθεύτηκε το νέο, ξεσηκώθηκαν τόσο η εκκλησία όσο και οι αντιδημοτικιστές και η βασίλισσα αναγκάστηκε να τα μαζέψει. Λίγο αργότερα, όμως, έρχεται να υλοποιήσει την ιδέα τής Όλγας ένας μορφωμένος βαμβακέμπορος από το Λονδίνο, ο Αλέξανδρος Πάλλης. Ο Πάλλης είχε πάθος με την δημοτική και ήθελε να αποδείξει ότι η γλώσσα του λαού ήταν επαρκής για να αποδώσει κάθε είδους κείμενο ορθά και πλήρως. Έτσι, μεταφράζει τα ευαγγέλια στην δημοτική και το έργο εκδίδεται ως "Νέα Διαθήκη κατά το Βατικανό Χειρόγραφο", με έξοδα της Όλγας, από αλεξανδρινό τυπογραφείο το 1901.

Η έκδοση θα περνούσε απαρατήρητη αν τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ο ιδρυτής και διευθυντής τής εφημερίδας Ακρόπολις Βλάσσης Γαβριηλίδης δεν είχε την ιδέα να δημοσιεύσει την μετάφραση του Πάλλη σε συνέχειες. Πριν αρχίσει την δημοσίευση, ο Γαβριηλίδης φρόντισε να πάρει την σύμφωνη γνώμη τόσο του τότε αρχιεπισκόπου Προκοπίου Β' όσο και του κοσμήτορα της θεολογικής σχολής Εμμανουήλ Ζολώτα. Όμως, αυτό δεν ήταν αρκετό για να αποτρέψει την αντίδραση των "αρχαϊζόντων" ακαδημαϊκών αλλά και των "καθαρευουσιάνων" καθηγητών τής φιλοσοφικής σχολής (με πρώτο και καλύτερο τον Γεώργιο Μιστριώτη), οι οποίοι ξεσήκωσαν και τους φοιτητές τους. Στο πλευρό των αντιδρώντων στάθηκε σχεδόν σύσσωμος ο τύπος, ο οποίος έρριχνε λάδι στην φωτιά.

Η θρυαλλίδα που οδήγησε στην τελική έκρηξη ήταν ένα έγγραφο του πατριάρχη Ιωακείμ Γ' του Μεγαλοπρεπούς (!), το οποίο απέρριπτε την μετάφραση (ο Ιωακείμ δεν είχε καν πανεπιστημιακή μόρφωση). Οι συγκρούσεις άρχισαν στις 5 Νοεμβρίου και συνεχίστηκαν και την επομένη. Στις 7 Νοεμβρίου, "γλωσσαμύντορες" οπαδοί του Δηλιγιάννη ξεχύνονται προς την αρχιεπισκοπή βρίζοντας τον Προκόπιο και συγκρούονται με χωροφύλακες, οι οποίοι ρίχνουν στο ψαχνό. Την επόμενη μέρα ο Προκόπιος παραιτείται ενώ οργανώνεται μεγάλη αντικυβερνητική διαδήλωση, στις 9 του μηνός κηδεύονται οι νεκροί και στις 12 Νοεμβρίου παραιτείται και η κυβέρνηση Θεοτόκη.

Η απρόσμενη αρχή και η θλιβερή κατάληξη: Ακρόπολις 9/9/1901 - Σκριπ 8/11/1901

Αυτά -και πολλά περισσότερα- μπορείτε να τα διαβάσετε κι αλλού. Εκείνο που θα δυσκολευτείτε να βρείτε, είναι ένα αριστούργημα το οποίο έφτιαξε ένας εξαίρετος λογοτέχνης και δημοσιογράφος της εποχής, τότε που οι αγράμματοι δεν γίνονταν δημοσιογράφοι και οι άσχετοι δεν περνούσαν ως έγκριτοι. Ήταν ο Νίκος Ποριώτης, ο οποίος έγραψε έναν "έπαινο" προς τον Γεώργιο Μιστριώτη, χρησιμοποιώντας λέξεις τής αρχαίας και της καθαρεύουσας με έναν υπέροχα μοναδικό τρόπο:

Γεωργίῳ τῷ Μιστριώτῃ, ἀνδρὶ φρενήρει καὶ εὐήθει, τήν τε ἰδέαν ἀστείῳ καὶ τὴν πνοὴν βρομείῳ, κολέρων ἀκέστορι καὶ λασίων πύκτῃ, ἀνθ΄ ὧν τῆς γλωττικῆς κατοργάδος τοὺς κατώρυχας ἐξεκαύλωσε καὶ τῆς ποιητικῆς οἰνάδος τὰ καυλία καὶ τὰ βλαστήματα ἔκλασε, διὰ ξοάνων δὲ καὶ κουράδων τοὺς πολυψόφους τῶν λόγων κολοσυρτοὺς ψολόεις κατουρίσας καὶ πάντας κατακηλήσας κατ΄ ἀξίαν εἰ καὶ ἀιδῶς φυσᾶ, ἀνάθεμα.

Ξέρω, κρυφογελάσατε αλλά δεν καταλάβατε γρυ. Ας κάνουμε μερικές λεξιλογικές παρατηρήσεις:
- φρενήρης: συνετός, μυαλωμένος, αυτός που έχει το μυαλό του συγκεντρωμένο (από το φρήν = μυαλό + ἀραρίσκω = συνδέω, ταιριάζω / πρβλ: έχω σώας τα φρένας)
- εὐήθης: ηθικός (ευ+ήθος) αλλά και βλάκας (ειρωνικά) / πρβλ: αγαθός - αγαθιάρης
- ἰδέα: όψη, μορφή
- ἀστεῖος: ευχάριστος, κοινωνικά αποδεκτός, κομψός, ωραίος (από την λέξυ ἄστυ = πόλη)
- πνοή: ανάσα αλλά και φωνή
- βρόμειος: βροντώδης (από το βρέμω = βροντώ / ὑψιβρεμέτης [ομηρικό προσωνύμιο του Δία]: αυτός που βροντάει από ψηλά)
- κόλερος: κουρεμένος (κόλος+ἔριον) αλλά και καθαρευουσιάνος (μεταφορικά), σε αντίθεση με τους δημοτικιστές που αποκαλούνταν μαλλιαροί
- ἀκέστωρ: γιατρός (από το ἀκέομαι = γιατρεύω / πρβλ: ἀνήκεστος βλάβη = αγιάτρευτη ζημιά)
- λάσιος: κατάφυτος, δασύτριχος (μεταφορικά) αλλά και δημοτικιστής (μαλλιαρός)
- πύκτης: γρονθοκόπος (πυγμή, πυγμάχος / πρβλ: πὺξ λάξ: με μπουνιές και κλοτσιές)
- κατοργάς: καλλιεργήσιμη γη (οργώνω) / γλωττικὴ κατοργάς: καθαρεύουσα (μεταφορικά), ως η γλώσσα που χρησιμοποιόταν ευκολώτερα στα πεζά κείμενα παρά στα ποιητικά.
- κατώρυξ: αυτός που βρίσκεται χωμένος στην γη, βολβός, φυντάνι (ορυχείο)
- ἐκκαυλῶ: (επί φυτού) βγάζω βλαστάρι
- οἰνάς: αμπελώνας (οίνος) - ποιητικὴ οἰνάς: δημοτική (σε αντίστιξη με το γλωττικὴ κατοργάς)
- καυλίον: υποκοριστικό του καυλός = το κοτσάνι του φυτού, ο μίσχος
- κλάω-κλῶ: σπάζω (κλάσμα = κομμάτι)
- ξόανον: απλό ξύλινο άγαλμα (από το ξέω: γδέρνω, χαράσσω - πρβλ: απόξεση)
- κουράς: οροφή (κατά τον ουρανό) αλλά και οροφογραφία
- πολύψοφος: πολυθόρυβος (ψόφος: κάθε θόρυβος που δεν παράγεται από ανθρώπινο στόμα)
- κολοσυρτός: όχλος, πλήθος που άγεται και φέρεται δίχως ηγέτη (κόλος+σύρω)
- ψολόεις: σαν κεραυνός (από το ψόλος = αιθάλη, καπνιά αλλά και κεραυνός) / ψολοβρόντης: αυτός που αστράφτει και βροντάει
- κατουρίζω: μπαίνω σε λιμάνι με τον άνεμο ούριο (κατά+οὐρίζω), φέρω κάτι σε αίσιο πέρας
- κατακηλῶ: καταγοητεύω, μαγεύω
- ἀιδῶς: χωρίς ιδιοτέλεια, με μετριοφροσύνη
- φυσῶ: καμαρώνω, κορδώνομαι
- ἀνάθεμα: αφιέρωμα (από το ἀνατίθημι)

Ο "την ιδέαν αστείος" Γεώργιος Μιστριώτης. Δεξιά η προτομή του στο 1ο Γυμνάσιο-Λύκειο Τρίπολης

Ας τα μαζέψουμε τώρα όλα αυτά, να κάνουμε μια μετάφραση στον "έπαινο" του Ποριώτη:

Στον Γεώργιο Μιστριώτη, άνδρα συνετό και αγαθό, στην εμφάνιση κομψό και στην φωνή βροντερό, προστάτη των κουρεμένων και γρονθοκόπο των μαλλιαρών, επειδή στα χωράφια της καθαρεύουσας ξεβλαστάρωσε τα φυντάνια και στους αμπελώνες της δημοτικής έσπασε τους βλαστούς και τις παραφυάδες, ενώ με ξόανα και οροφογραφίες τούς πολυθόρυβους στα λόγια όχλους κεραυνοβόλα οδήγησε σε ασφαλές λιμάνι και τους πάντες καταγοήτευσε με την αξία του, αν και με μετριοφροσύνη καμαρώνει, αφιέρωμα.

Λέγεται πως ο Ποριώτης, αφού δακτυλογράφησε και μοίρασε σε κάμποσους τον "έπαινό" του, τον έστειλε και στην Σύγκλητο του Πανεπιστημίου διά χειρός του φίλου του Κωστή Παλαμά, γραμματέα τότε της Συγκλήτου. Ο Παλαμάς, που δεν πολυχώνευε τον Μιστριώτη, περίμενε την σύγκληση του σώματος, οπότε και έδωσε το κείμενο στον ειδικό γραμματέα Νικόλαο Πολίτη (τον γνωστό λαογράφο) για να το διαβάσει στο σώμα. Το τι ακολούθησε δεν χρειάζεται να περιγραφεί.

Μπορεί αυτό το τελευταίο να μην είναι αλήθεια. Πάντως, ο Μιστριώτης πρωτοστάτησε σε παρόμοιες γλωσσικές ταραχές και μια δεκαετία αργότερα, σε σημείο που βρέθηκε κατηγορούμενος για στάση. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Επίλογος

Επειδή σήμερα οι υποχρεώσεις μου δεν επιτρέπουν την δημοσίευση κανονικού κειμένου, προσφεύγω στον μεγάλο μας ποιητή Τάσο Λειβαδίτη, ζητώντας του να καλύψει το κενό. Τελικά, ένα μικρό μόνο απόσπασμα από το θαυμάσιο ποίημά του Επίλογος αρκεί για να καλύψει ο,τιδήποτε...

Αη-Στράτης, 1951. Ο εξόριστος Τάσος Λειβαδίτης
με την σύζυγό του Μαρία και την κόρη του Βάσω.

Ήταν ένας νέος ωχρός. Καθόταν στο πεζοδρόμιο.
Χειμώνας, κρύωνε.
Τι περιμένεις; του λέω.
Τον άλλον αιώνα, μου λέει.
Πού να πάω…
Όσο για μένα, έμεινα πάντα ένας πλανόδιος πωλητής αλλοτινών πραγμάτων,
αλλά… αλλά ποιός σήμερα ν' αγοράσει ομπρέλες από αρχαίους κατακλυσμούς.

Χρωματίζω πουλιά και περιμένω να κελαηδήσουν
Αλλά μια μέρα δεν άντεξα…
Εμένα με γνωρίζετε, τους λέω.
Όχι, μου λένε.
Έτσι πήρα την εκδίκησή μου και δεν στερήθηκα ποτέ τους μακρινούς ήχους.
Τραγουδάω, όπως τραγουδάει το ποτάμι
Κι ύστερα στο νοσοκομείο που με πήγαν βιαστικά...
Τι έχετε, μου λένε.

Εγώ; Εγώ τίποτα, τους λέω. Μόνο πέστε μου γιατί μας μεταχειρίστηκαν
μ  αυτόν τον τρόπο.

Το βράδυ έχω βρει έναν ωραίο τρόπο να κοιμάμαι.
Τους συγχωρώ έναν-έναν όλους.

Άλλοτε πάλι θέλω να σώσω την ανθρωπότητα,
αλλά εκείνη αρνείται.

Όμως απόψε, βιάζομαι απόψε,
να παραμερίσω όλη τη λησμονιά
και στη θέση της ν' ακουμπήσω
μια μικρή ανεμώνη.

Κύριε, αμάρτησα ενώπιόν σου,
ονειρεύτηκα πολύ
μια μικρή ανεμώνη.
Έτσι ξέχασα να ζήσω.

Μόνο καμιά φορά μ' ένα μυστικό που το 'χα μάθει από παιδί,
ξαναγύριζα στον αληθινό κόσμο, αλλά εκεί κανείς δε με γνώριζε.

Σαν τους θαυματοποιούς που όλη τη μέρα χάρισαν τα όνειρα στα παιδιά
και το βράδυ γυρίζουν στις σοφίτες τους πιο φτωχοί κι απ' τους αγγέλους.

Ζήσαμε πάντοτε αλλού.

Και μόνο όταν κάποιος μάς αγαπήσει, ερχόμαστε για λίγο
κι όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλον είμαστε κιόλας νεκροί.

Φυσάει απόψε, φυσάει,

τρέχουν οι δρόμοι λαχανιασμένοι, φυσάει,
κάτω από τις γέφυρες φυσάει,
μες στις κιθάρες φυσάει.

Φυσάει απόψε, φυσάει,
μες στις κιθάρες φυσάει.

Δωσ' μου το χέρι σου, φυσάει,
δωσ' μου το χέρι σου…

[Τάσος Λειβαδίτης, Επίλογος (απόσπασμα) - Από την συλλογή "Ανακάλυψη". Η αντιγραφή έγινε από τον δεύτερο τόμο της εξαντλημένης τρίτομης συγκεντρωτικής έκδοσης "Τάσος Λειβαδίτης - Ποίηση", Κέδρος, 1978. Το έργο επανεκδόθηκε και κυκλοφορεί πλέον από τις εκδόσεις Μετρονόμος.]

Σαββατιάτικα (178) - τα τρομοκρατημένα

*** Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη, Οργάνωση Επαναστατικής Αυτοάμυνας...  *** Χτες βράδυ μείνατε σπίτι ή βγήκατε για μάσα-ρούφα; *** Α, βγήκατε. *** Και δεν φοβηθήκατε που είναι έξω ο Κουφοντίνας; *** Παιδιά, όχι όλα στ' αρχίδια σας, για τρομοκράτη μιλάμε. *** Δηλαδή, ανάμεσα σε Μητσοντόρα και Κουφοντίνα, εσείς με ποιανού το μέρος είσαστε; *** Μητσοντόρα: "Η άδεια σε έναν δολοφόνο αποτελεί ύβρι." *** Μεγάλη καρδιά η Ντόρα, έτσι; *** Δυο χρόνια σε διάσταση ήταν με τον Παύλο και όμως έσκασε από την στενοχώρια της όταν τον φάγανε. *** Ντοράκι, έναν Καλαμπόκα, διευθυντή υποκαταστήματος της Εθνικής, τον ξέρεις; *** ... Συνωμοσία των Πυρήνων της Φωτιάς, Επαναστατικοί Πυρήνες... *** Μητσοντόρα: "Μετά τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη ο Κουφοντίνας πήγε σε ταβέρνα και γλένταγε και τα δικά μου παιδιά κλαίγανε." *** Ε, όσο να πεις, μια θλίψη την έχουν και ο Κώστας και η Αλεξία. *** Κλαίγοντας παριστάνει τον πολιτικό και σπέρνει παιδιά ο γιος, κλαίγοντας έπαιρνε 320 χήνες τον χρόνο μισθό η κόρη. *** Μικροδράκουλας: "Ο προηγούμενος

Και στο ράφι και στην ψάθα... Κρίμα.

 νόμος προέβλεπε 18 χρόνια κάθειρξη για άδεια, η κυβέρνηση το άλλαξε και τα έκανε 8." *** Κούλη, δεν θέλω να σε ταράξω αλλά συνήθως οι κυβερνήσεις αλλάζουν τους νόμους, όχι οι καστανάδες. *** Α, ξέρεις, το 8 ισχύει από το 1999, ενημερωτικά στο λέω. *** ... Αναρχικοί Αντάρτες Πόλεων, Επαναστατική Μαχητική Αριστερά... *** Χατζηνίκος: "Ο Κουφοντίνας δεν είναι απλός ισοβίτης, έχει 11 φορές ισόβια." *** Δηλαδή, Νίκο μου, θα φυλάνε την κάσα του στο κελί για άλλα 250 χρόνια; *** Εγκυρότης και σοβαρότης. *** A propos, τα μεροδούλια που χρωστάς στους εργαζόμενους της Real, τα πλήρωσες ή ακόμα; *** Καμίνης: "Άλλο τα δικαιώματα των φυλακισμένων και άλλο η άδεια σε τρομοκράτες." *** Γιώργο μου, εξαιρεί κάπου ο νόμος τους τρομοκράτες από την άδεια και δεν το είδα; *** Γιώργο μου, είσαι τόσο μαλάκας; *** Όταν λέτε "φρουτάριαν", κάνετε πλάκα, έτσι; *** Δεν κάνετε; *** Δηλαδή, υπάρχει περίπτωση να δούμε σουβλάκι κορόμηλο και μπιφτέκι φρούτων; *** Λες και δεν μας έφταναν οι βετζετέριαν, που τελικά δεν είναι βετζετέριαν αλλά βέγκαν. *** Άκου, "φρουτάριαν"! *** Και μετά επιμένετε ότι δεν μας ψεκάζουν... *** ... Επαναστατική Οργάνωση 1η Μάη, Ουδετερόφιλο Ελλαδικό Μέτωπο... *** Αυτό που στο Δε Βόις πάνε όλοι για την εμπειρία και μόνο, πώς το βλέπετε; *** Εμένα πολύ μ' αρέσει που κανένας δεν πάει επειδή την έχει δει νέος Πάριος. *** Ή νέος Τσούκας. *** Διακόσιαι χιλιάδαι δίσκοι. *** Δεν σας άρεσε το Δε Βόις που είχε τις Πέμπτες ο Σκάι, θέλατε ποδόσφαιρο, ε; *** Αντί για Βόις, Βόισιτς και Βοΐκοβιτς; *** Άντε τώρα σπίτιτς. *** Αλλά όταν χαιρόσασταν που διαλύθηκαν η Σοβιετική Ένωση και η Γιουγκοσλαβία, αυτά δεν τα σκεφτόσασταν. *** Τότε νίκαγες αυτές τις δυο και έπαιρνες κύπελλο Ευρώπης. *** Τώρα, παπάρια. *** Ξεφεύγεις από την Βοσνία, στην έχει στημένη στην γωνία η Κροατία και πιο κάτω η Σερβία. *** Άσε που με τόσες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που αλληλοψηφίζονται, πώς να ξαναπάς καλά στην Γιουροβίζιον; *** Μόνο με την Κύπρο σύμμαχο, άντε νας πας καλά στο

Από σένα κρεμόμαστε, λεβέντη μου!

τάβλι. *** ... Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας, Αλώβητος Πυρήνας Εκδίκησης... *** Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει τι έπαιξε με την Μαρέβα γιατί τό 'χασα; *** Κάτι με οφφσόρ άκουσα και κάτι ότι τότε ήταν σε διάσταση με τον άντρα της αλλά άκρη δεν έβγαλα. *** Ό,τι κι αν έκανε, όμως, βάζω στοίχημα πως ήταν νόμιμο και ηθικό. *** Δεν είναι νόμιμη και ηθική η Λίζα, 65 χρόνια βασίλισσα; *** Παιδιά, η χάι σοσάιτυ δεν παρανομεί ποτέ, χωνεύτε το. *** Ποιος Άκης μωρέ; *** Αυτός ο φουκαράς, που τον κλείσανε φυλακή για έναν αριθμό τηλεφώνου; *** Πες κι εσύ, ρε Μπένυ! *** Και τον παράτησε κι η Βίκυ από πάνω, τον δόλιο. *** Πάντως, όλοι οι φραγκάτοι είναι πολύ θρήσκοι, ε; *** Όλοι στέλνουν τα λεφτά τους σε φορολογικούς παράδεισους. *** Αλίμονο σε μας τους άθεους να λέτε... *** ... Σέχτα Επαναστατών, Επαναστατική Αλληλεγγύη... *** Αυτό με τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις στο Χόλλυγουντ, πώς το βλέπετε; *** Με τόσα ατάλαντα χαζοχαρούμενα που θέλουν να γίνουν σταρ, αναρωτιέμαι ποιος παρενοχλεί ποιον. *** Και πολύ καλά τα είπε η Μπελλούτσι. *** Παρ' ότι ως Μαλένα πρέπει να την παρενόχλησε μέχρι και ο βοηθός μπούμαν. *** Να δείτε που σε λίγο θα διαβάζουμε στους τίτλους των ταινιών ότι στα γυρίσματα κανένας ηθοποιός δεν παρενοχλήθηκε σεξουαλικά. *** Μικροδράκουλας: "Έχουμε παραγωγή λόγου στην αντιπολίτευση που δεν έχουμε ξαναδεί σε τέτοιο επίπεδο και βάθος." *** Εμ, έχεις μαζέψει όλους τους άριστους, Κούλη μου, κι αυτό βγαίνει προς τα έξω. *** Λίγο την ποιότητα να

Στο μεταξύ, κάπου στην ελληνική ύπαιθρο...

βελτιώσετε μόνο, γιατί παράγετε και μαλακία που σπάει καρύδια. *** ... Επαναστατικός Αγώνας, Αντικρατική Πάλη... *** Αληθεύει ότι ο Μαρινάκης κινδυνεύει να χάσει την αντιδημαρχία στον Πειραιά επειδή διώκεται για κακουργήματα; *** Ποιος κερατάς έχει βγάλει τέτοιους νόμους, γαμώ το σπιτάκι του μέσα; *** Μη στενοχωριέσαι, προεδρέ μου. *** Έχεις ένα κουτσούνι για δήμαρχο, βάλε άλλο ένα για αντιδήμαρχο και στα παπάρια σου. *** Πανώ με μπλάνκο, ρε παιδιά; *** Βγαίνει μπλάνκο σε κουβά; *** Και το συνθηματάκι δεν... *** "No Politica" και "Το κράτος είναι ο Ολυμπιακός" πάει; *** Ιδέα του Τσουκαλά ήταν; *** Κι ολόκληρο κράτος χάνει από κάποιον Λεκαβίτσιους; *** Πού τον βρήκες αυτόν, ρε Τράκη; *** ...Διεθνές Επαναστατικό Μέτωπο, Λαϊκή Πάλη... *** Πώς σχολιάζετε την αποβολή του μαθητή που ανέβηκε σε στύλο της ΔΕΗ για να βάλει την σημαία; *** Δεν καταλαβαίνω γιατί τον απέβαλαν. *** Σε ψυχίατρο έπρεπε να τον στείλουν για να προλάβουν τα χειρότερα. *** Επί τέλους, να και μια σωστή μεταρρύθμιση! *** Για τον φόρο διαφημίσεων λέω, που μειώνεται από 20% σε 5%. *** Καιρός ήταν, να ανασάνουν λίγο και τα κανάλια. *** Άσε που μπορεί να φιλοτιμηθεί κάποιο και να πληρώσει κατιτίς, μιας και ως τώρα δεν πλήρωνε κανένα. *** Μικροδράκουλας: "Η Ελλάδα έχει πρόβλημα θεσμών, δεν έχει μόνο πρόβλημα οικονομίας." *** Άει γεια σου, λεβεντάκο μου! *** Επί τέλους, κοιτάχτηκες στον καθρέφτη! *** ... Φράξια επαναστατών, Ρουβίκωνας... *** Ελπίζω πως δεν έχετε ξεχάσει τις αυριανές εκλογές. *** Τί παναπεί "ποιες εκλογές", βρε άχρηστοι; *** Η μεγάλη δημοκρατική παράταξη της χώρας εκλέγει αρχηγό κι εσείς κουνιώνται; *** Σταύραξ: "Θέλουμε το τρίτο στέρεο πόδι σε ένα ασταθές περιβάλλον." *** Σταύρακα, έχεις δει τραπέζι με τρία πόδια να είναι σταθερό; *** Άσε που εμείς όταν λέμε "τρίτο πόδι" δεν έχουμε κατά νου την σταθερότητα. *** Μάνος: "Την Κυριακή 12 Νοεμβρίου θα ψηφίσω... απόδειξη λαού που ξυπνάει." *** Στέφανε, με προβληματίζεις. *** Ή άρχισες να πασοκίζεις τώρα στα στερνά σου ή η νέα παράταξη

Ευτυχισμένα χρόνια

νεοφιλελεδίζει. *** Ωχ, μπαναΐα μου... *** ... Αντάρτες πόλης, Αντιεξουσιαστική Ομάδα Nopasaran. *** Σήμερα το ιστολόγιο προσπάθησε να σας επαναφέρει στην τάξη, θυμίζοντάς σας ότι οφείλετε να νιώθετε τρομοκρατημένοι διότι... έτσι πρέπει. *** Τι σκατά εγγύηση θες, ρε Θανάση, που κυκλοφορεί ελεύθερος ο Κουφοντίνας; *** Καλής λειτουργίας; *** Φούρνος μικροκυμάτων είναι ο άνθρωπος, να συνοδεύεται με εγγύηση; *** Η σκυθρωπή κοπελλιά της πρώτης φωτογραφίας δεν είναι άλλη από την πασίγνωστη κρητικιά δευτεραγωνίστριά μας Σαπφώ Χανδάνου, γνωστή ως Σαπφώ Νοταρά. *** Στην τελευταία φωτογραφία του 1977 την βλέπετε μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη, να ετοιμάζουν τις "Τρωάδες". *** Το 1954, ο Τσαρούχης τής είχε κάνει στα σοβαρά πρόταση γάμου αλλά η Νοταρά νόμιζε ότι της είχαν στήσει πλάκα. *** Γι' αυτό του απάντησε "άει στον διάολο Γιάννη". *** Όταν έμαθε την αλήθεια το 1977, κόντεψε να πάθει αποπληξία. *** Σήμερα λέω να σας αποχαιρετήσω με ένα από τα -κατά την γνώμη μου- δέκα ωραιότερα ροκ άλμπουμ όλων των εποχών. *** Κυρίες, δεσποινίδες και κύριοι, στο πλατώ τού πικάπ το υπέροχο πρώτο άλμπουμ των It's A Beautul Day με τίτλο το όνομά τους και η μαγεία του White Bird ήδη πλημμυρίζει τον χώρο. *** "It's a beautiful day", λοιπόν, για να απολαύσετε την μουσική όπως θα έπρεπε να είναι. *** Αν, το Bombay Calling, το πρώτο κομμάτι της δεύτερης πλευράς, σας θυμίζει κάτι, έχετε δίκιο. *** Εύχομαι το ίδιο υπέροχα να περάσει ολόκληρο το σαββατοκύριακό σας. *** Και μακρυά από όλους τους τρομοκράτες και δη από τον χειρότερο, την... *** Χρυσή Αυγή. ***

Προσοχή σε ό,τι λάμπει!

Στα σχόλια που έκαναν οι αναγνώστες των τελευταίων κειμένων περί χρυσού, περιλαμβάνονται και κάτι περίεργες κουβέντες για χρυσό-μαϊμού και για βολφράμιο. Στον ανυποψίαστο αναγνώστη αυτές οι κουβέντες ακούγονται κάπως συνωμοσιολογικές. Εμένα, πάλι, μου θύμισε μια παλιά ιστορία, την οποία βάλθηκα να ξανασκαλίσω. Απαντώντας στα σχόλια, έκανα αυθόρμητα λόγο για ιστορία "δέκα, δεκαπέντε χρόνων". Τελικά, είναι λίγο νεώτερη αν και οι ρίζες της πάνε πιο πίσω στον χρόνο. Αλλά ας την πάρουμε από την αρχή.

Στις αρχές Οκτωβρίου 2009, στην αγορά χρυσού του Λονδίνου επικρατεί πανικός. Οι αγοραστές επιμένουν να παραλάβουν το χρυσάφι που έχουν προαγοράσει και απορρίπτουν την γενναιόδωρη αντιπαροχή σε χρήμα που τους προσφέρεται. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν η London Bullion Market Association δεν κάνει δεκτές τις ράβδους χρυσού τις οποίες έδωσε η Τράπεζα της Αγγλίας στην J.P.Morgan και την Deutsche Bank για να καλύψουν τις παραπανίσιες, σε σχέση με τα πραγματικά τους αποθέματα, ποσότητες που είχαν προπωλήσει. Με απλά λόγια: οι ράβδοι που εμφανίζονται δεν πληρούν τις προδιαγραφές της LBMA!

Πλάκες χρυσού ενός κιλού με εμφανή σήμανση (καθαρότητα, βάρος, αύξων αριθμός, χυτήριο)

Το πρωτόγνωρο επεισόδιο κινεί το ενδιαφέρον ενός ειδικού συμβούλου της GATA, του καναδού οικονομολόγου Ρομπ Κίρμπυ, ο οποίος αρχίζει να το ψάχνει περισσότερο και δεν αργεί να βγάλει λαβράκι.

Εκείνη την καυτή πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου, το υποκατάστημα της κεντρικής τράπεζας της Κίνας στο Χονγκ-Κονγκ παραλαμβάνει μια ποσότητα ράβδων χρυσού. Παρ' ότι η παράδοση συνοδεύεται από πιστοποιητικά GLD (Good London Delivery) του London Bullion Market, οι κινέζοι ζητούν από την LBMA να διενεργήσει ποιοτικό έλεγχο. Το αποτέλεσμα του έλεγχου είναι συγκλονιστικό: οι ράβδοι χρυσού είναι μαϊμού! Παρ' ότι οι ενδείξεις πάνω στις ράβδους πιστοποιούν ότι προέρχονται από το Φορτ Νοξ (το δεύτερο σε μέγεθος θησαυροφυλάκιο των ΗΠΑ, μετά από εκείνο της Fed), εν τούτοις δεν είναι παρά ράβδοι βολφραμίου επιστρωμένες με χρυσό!

Παρένθεση πρώτη. Γιατί οι πλαστές ράβδοι γίνονται με βολφράμιο και όχι με κάτι ακόμη φτηνότερο; Το 2008, η κεντρική τράπεζα της Αιθιοπίας είχε προσπαθήσει να πουλήσει στην αντίστοιχη τράπεζα της Νότιας Αφρικής επιχρυσωμένες ράβδους ατσαλιού για γνήσιο χρυσάφι. Η μαϊμουδιά αποκαλύφθηκε πανεύκολα: μια ράβδος χρυσού ζυγίζει δυόμισυ φορές περισσότερο από μια ισομεγέθη ράβδο ατσαλιού. Ο χρυσός είναι ένα από τα πιο "πυκνά" μέταλλα και, επομένως, για να πλαστογραφήσεις μια ράβδο χρυσού πρέπει να χρησιμοποιήσεις ένα μέταλλο παρόμοιας πυκνότητας ώστε να μη προδοθείς από το βάρος. Το φτηνότερο μέταλλο με πυκνότητα σχεδόν ίδια με εκείνη του χρυσού είναι το βολφράμιο. Κλείνει η πρώτη παρένθεση.

Με βάση τους κωδικούς αριθμούς των πλαστών ράβδων, σύντομα οι ερευνητές ανακάλυψαν κάτι πολύ ενδιαφέρον. Ως γνωστόν, όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, η περιουσία της ληστεύθηκε από διάφορα αρπακτικά. Ανάμεσα στην λεία βρέθηκαν κάπου ενάμισυ εκατομμύριο ράβδοι βολφραμίου, βάρους τετρακοσίων ουγγιών η καθεμιά. Αυτές οι ράβδοι ταξίδεψαν διά θαλάσσης μέχρι τον Παναμά, απ΄όπου μεταφέρθηκαν αεροπορικώς στην Μένα του Αρκάνσας, μια πόλη γνωστή ως κέντρο παράνομης διακίνησης όπλων και ναρκωτικών. Από την Μένα, μεταφέρθηκαν με φορτηγά σταδιακά (δυο φορτηγά κάθε φορά) σε ειδικό εργοστάσιο της Νότιας Καλιφόρνιας, όπου επιχρυσώθηκαν και σημάνθηκαν όπως ακριβώς σημαίνονταν οι αυθεντικές ράβδοι χρυσού. Οι ράβδοι-μαϊμού κατέληξαν στο Φορτ Νοξ και από εκεί, μέσω της Fed, πλημμύρισαν τον κόσμο.

Παρένθεση δεύτερη. Ίσως να είναι σύμπτωση αλλά την εποχή που συμβαίνουν όλα αυτά, πρόεδρος των ΗΠΑ αναδεικνύεται ο μέχρι τότε κυβερνήτης του Αρκάνσας Μπιλ Κλίντον, ο οποίος τοποθετεί στο υπουργείο οικονομικών τον Λώρενς Σάμμερς, τον οποίο κατηγόρησε η GATA για χειραγώγηση της τιμής του χρυσού. Παρεμπιπτόντως, επί κεφαλής της Fed είναι ο πολύς Άλαν Γκρήνσπαν, ο οποίος παραδέχτηκε ότι οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να χειραγωγήσουν την τιμή του χρυσού. Κλείνει και η δεύτερη παρένθεση.

Πριν ολοκληρώσουμε την σημερινή μας ιστορία, ας προσθέσουμε μερικές πινελιές ακόμη. Στην Νέα Υόρκη εδρεύει η New York Mercantile Exchange (NYMEx), ένας οργανισμός στις αρμοδιότητες του οποίου είναι η τήρηση αρχείου για κάθε ράβδο ή πλάκα χρυσού που μπαίνει στην χώρα ή βγαίνει απ' αυτήν (προέλευση, χυτήριο, αύξων αριθμός κλπ). Στα τέλη Ιανουαρίου 2004 η εισαγγελία της Νέας Υόρκης διέταξε έρευνα στα αρχεία τής NYMEx, τα αποτελέσματα της οποίας δεν δόθηκαν ποτέ στην δημοσιότητα. Πάντως, λίγο καιρό αργότερα και ενώ η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, στα ψιλά των εφημερίδων βγαίνει μια περίεργη ειδησούλα:

ΛΟΝΔΙΝΟ, 14 Απριλίου 2004 (Ρώυτερς) - Η NM Rothschild & Sons Ltd, η θυγατρική τής επενδυτικής τράπεζας Rothschild που εδρεύει στο Λονδίνο, δήλωσε ότι θα αποσυρθεί από την εμπορία αγροτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, κατόπιν αποφάσεως για αναθεώρηση των δραστηριοτήτων της.

Το θησαυροφυλάκιο των ΗΠΑ στο Φορτ Νοξ. Εδώ φυλάσσονται σχεδόν πέντε τόννοι χρυσού.

Η κίνηση αυτή της Rothschild προβλημάτισε πολλούς. Ανάμεσά τους και τον Μπιλ Μέρφυ της GATA, ο οποίος αναρωτήθηκε δημοσίως: "Γιατί οι Ρότσιλντ αφήνουν την αγορά χρυσού τώρα; Νομίζω πως αυτό είναι ύποπτο. Κάτι δεν πάει καλά. Προφανώς, γνωρίζουν ότι κάποιο μεγάλο σκάνδαλο πρόκειται να ξεσπάσει και δεν θέλουν να μπλέξουν".

Όμορφος κόσμος αλλά προσοχή σε ό,τι λάμπει! Μπορεί να πέσετε σε βολφράμιο.

----------------------------------------------
Περισσότερα για το θέμα:
- "Adrian Douglas: How much imaginary gold has been sold?", GATA, 16/10/2009.
- "On doing God's work", Rob Kirby, 12/11/2009.
- "The Genesis of the Gold-Tungsten: The Rest of the Story", Rob Kirby, pdf χωρίς ημερομηνία.
- "Fake gold bars in Bank of England and Fort Knox", Pakistan Daily, 11/1/2010 (αναδημοσίευση του άρθρου της εφημερίδας σε Φόρουμ).

Μια κομπίνα και μια γκάφα

Χτες μιλήσαμε για τις συναλλαγές (swap) με τις οποίες οι τράπεζες χειραγωγούν την τιμή του χρυσού. Υπάρχει, όμως, ένας άλλος τρόπος χειραγώγησης, ο οποίος επιστρατεύεται για την συγκράτηση της τιμής τού μετάλλου όποτε υπάρχουν σαφείς ενδείξεις πως θα ανεβεί. Εδώ το κόλπο λέγεται προπώληση σε απλά ελληνικά και δεν είναι άλλο από την -κατ' αρχήν, νόμιμη- εκμετάλλευση ενός χρηματοπιστωτικού εργαλείου που λέγεται Forward Hedge ή Συμβόλαιο Μελλοντικής Εκπλήρωσης.

Αναγκαία παρένθεση για να εξηγήσουμε τι πράγμα είναι αυτό το Forward Hedge. Είναι ένα συμβόλαιο όπου οι δυο συμβαλλόμενες πλευρές συμφωνούν την διενέργεια μιας αγοραπωλησίας συγκεκριμένου αγαθού, σε συγκεκριμένη ποσότητα και συγκεκριμένη τιμή, σε μια συγκεκριμένη μελλοντική ημερομηνία. Τα συμβόλαια αυτά συνάπτονται σε περίπτωση που ο μεν πωλητής προβλέπει ότι η τιμή του πωλούμενου αγαθού θα πέσει, ο δε αγοραστής προβλέπει ότι θα ανεβεί. Γενικώτερα, όμως, συνάπτονται και όταν υπάρχει έντονη αβεβαιότητα για την μελλοντική τιμή, ώστε να ελαχιστοποιείται το ρίσκο και για τις δυο πλευρές. Κλείνει η παρένθεση.

Barrick Gold: Το χρυσωρυχείο στο Πουέμπλο Βιέχο της Δομινικανής Δημοκρατίας

Πάμε τώρα να δούμε πώς χρησιμοποιείται αυτό το εργαλείο στην χειραγώγηση της τιμής του χρυσού. Βγαίνει ένας παραγωγός χρυσού και συνάπτει συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, με τα οποία προπωλεί τον χρυσό που θα εξορύξει. Μέχρις εδώ, όλα είναι νόμιμα και καλά. Το κακό αρχίζει από την στιγμή που ο εν λόγω παραγωγός συνάπτει συμβόλαια για ποσότητες χρυσού που δεν είναι δυνατόν να καλύψει με την εξόρυξη. Σ' αυτή την περίπτωση, για να εκπληρώσει τα συμβόλαιά του, πρέπει από κάπου να δανειστεί χρυσό. Έρχεται, λοιπόν, σε επαφή με μια Bullion Bank, η οποία με την σειρά της δανείζεται αυτόν τον χρυσό από κάποια κεντρική τράπεζα και τον εξυπηρετεί.

Αν η τιμή του χρυσού τραβήξει την ανηφόρα, ζημιώνονται τόσο ο παραγωγός όσο και η Bullion Bank. Άρα, το συμφέρον τους είναι να συγκρατήσουν ή και να ρίξουν την τιμή του μετάλλου. Κι αυτό, βάσει του νόμου προσφοράς και ζήτησης, γίνεται με την αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας: όσο μεγαλύτερη ποσότητα βγαίνει για πούλημα, τόσο χαμηλότερα θα κυμανθεί η τιμή.

Θυμάστε που χτες κάναμε λόγο για μια καναδική εταιρεία εξόρυξης, την Barrick Gold Corporation; Αυτή εταιρεία, λοιπόν, έχει βρεθεί δυο φορές κατηγορούμενη για χειραγώγηση της τιμής τού χρυσού με την διαδικασία που μόλις περιγράψαμε. Και τις δυο φορές απαλλάχτηκε, με το σκεπτικό ότι μαζί της θα έπρεπε να βρεθούν στο εδώλιο και οι άλλες εξορυκτικές εταιρείες που έκαναν το ίδιο κόλπο αλλά και οι τράπεζες που εμπλέκονταν στην διαδικασία. Όμως, οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν ποτέ να εναχθούν διότι έχουν ασυλία, οπότε η δίωξη κατά της Barrick έπαψε για τυπικούς λόγους.

Την δεύτερη φορά, που η Barrick βρέθηκε κατηγορούμενη (είχε δανειστεί χρυσό για 15 ολόκληρα χρόνια!), πήγε την υπεράσπισή της ένα βήμα πιο πέρα: για να εκτελεστεί ένα εμπορικό συμβόλαιο, συμμετέχουν όλες οι συμβαλλόμενες πλευρές, άρα η ίδια δεν ήταν παρά ένας κρίκος σε μια αλυσίδα όπου συμμετείχαν η J.P.Morgan (ως Bullion Bank) και οι κεντρικές τράπεζες από τις οποίες η J.P.Morgan έπαιρνε χρυσό, οπότε η ασυλία που απολαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες θα έπρεπε να επεκταθεί και στους άλλους κρίκους της αλυσίδας (*).

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ μια αποστροφή του Άλαν Γκρήνσπαν, από το 1998: "Ούτε τα ιδιωτικά συμφέροντα δεν μπορούν να περιορίσουν τις διακινούμενες ποσότητες χρυσού, ενός αγαθού που διαπραγματεύεται over-the-counter, από την στιγμή που οι κεντρικές τράπεζες είναι έτοιμες να δανείσουν αυξημένες ποσότητες χρυσού σε περίπτωση που η τιμή ανεβεί". Με δεδομένο ότι εκείνη την εποχή ο Γκρήνσπαν ήταν διοικητής κεντρικής τράπεζας, η εν λόγω αποστροφή μάλλον συνιστά ομολογία χειραγώγησης.


Θα ολοκληρώσουμε με μια ακόμη ιστοριούλα, αρκετά πιο πιπεράτη.

Το 1999, οι φήμες έλεγαν πως η Goldman Sachs είχε τζογάρει στο London Bullion Market περί τους χίλιους τόννους χρυσού. Το κακό για την τράπεζα ήταν ότι, σαν ήρθε η ώρα να επιστρέψει τα δανεικά, το ράδιο-αρβύλα διέδωσε γρήγορα την πληροφορία πως η Goldman Sachs ψάχνει κατά καπνού έναν τόννο. Εννοείται πως οι φήμες για τόσο αυξημένη ζήτηση όχι μόνο ανέκοψαν την πτωτική πορεία τής τιμής τού χρυσού αλλά άρχισαν να την σπρώχνουν και προς τα πάνω, κάτι που ήταν καταστροφικό για την τράπεζα. Πάνω από το νούμερο 200 της Γουέστ Στρητ άρχισαν να μαζεύονται μαύρα σύννεφα...

Ευτυχώς, για την Goldman Sachs, εκείνη την δύσκολη ώρα επενέβη ως από μηχανής θεός η Μεγάλη Βρεττανία, η οποία ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι προτίθεται να βγάλει για πούλημα πάνω από το μισό της απόθεμα σε χρυσό, προκειμένου να επενδύσει τις εισπράξεις σε συνάλλαγμα (κυρίως ευρώ). Η επίσημη ανακοίνωση για πώληση υπερκέρασε τις φήμες για αγορά και η τιμή του χρυσού άρχισε να κατρακυλάει. Το σκάνδαλο δεν άργησε να ξεσπάσει αλλά, τελικά, οι βρεττανοί πολίτες είδαν 395 τόννους από το χρυσάφι της χώρας τους να "σκοτώνεται" στην εξευτελιστική τιμή των 255 δολλαρίων περίπου ανά ουγγιά, το ιστορικά χαμηλότερο επίπεδο. Μέσα σε δυο χρόνια και μετά από 17 πράξεις, η πώληση ολοκληρώθηκε. Αμέσως η τιμή άρχισε να ξαναπαίρνει την ανηφόρα...

Μπορεί η Βρεττανία να ζημιώθηκε χάρη στην περίεργη απόφαση της κυβέρνησής της, όμως η Goldman Sachs όχι απλώς απέφυγε την καταστροφή αλλά έβγαλε και τρελό κέρδος, μιας και έκλεισε τα σορταρίσματά της με τρόπο ευνοϊκώτερο απ' όσο θα μπορούσε ποτέ να ονειρευτεί. Για την ιστορία, ας σημειώσουμε το όνομα του υπουργού οικονομικών που πήρε την απόφαση να σκοτώσει τον χρυσό της χώρας του. Πρόκειται για τον γνωστό μας κατοπινό πρωθυπουργό των εργατικών Γκόρντον Μπράουν. Το γεγονός καταγράφηκε ως Brown's Blunder (Γκάφα του Μπράουν) και η χαμηλότερη τιμή του χρυσού (252,9 δολλάρια) ως Brown's Bottom (Πάτος του Μπράουν). Για τον "πάτο", δεν υπάρχει αμφιβολία. Για την "γκάφα", όμως...

Διακύμανση της τιμής του χρυσού από το 1995 μέχρι σήμερα. Με μπλε χρώμα σημαίνεται η περίοδος
κατά την οποία πωλείται ο αγγλικός χρυσός. Η "επιτυχία" του Μπράουν είναι φανερή.

----------------------------------------
(*) Περισσότερα για την εν λόγω υπόθεση:
- "Barrick Gold, J.P. Morgan Chase accused of manipulating gold market", CBC News, 29/1/2003.
- "Class-Action Suit Seeks Damages For Gold Investors from Barrick and J.P. Morgan Chase, GATA Says", Business Wire, 27/9/2004.
- Το υπερασπιστικό υπόμνημα της Barrick (σε μορφή pdf), 28/2/2003.

(**) Για την "Γκάφα του Μπράουν" διαβάστε, επίσης:
- "Goldfinger Brown's £2 billion blunder in the bullion market", Sunday Times, 15/4/2007. Επειδή ο επίσημος ιστότοπος απαιτεί συνδρομή, δείτε το δημοσίευμα εδώ.
- "Sale of UK gold reserves, 1999–2002", άρθρο της βρεττανικής Wikipedia.
- Συζήτηση στην βρεττανική Βουλή των Κοινοτήτων, όπου ο λόρδος Πήτερ Τάπσελ αποδομεί την απόφαση του Μπράουν.

Παιχνίδια με τον χρυσό

Στις 7 Δεκεμβρίου 2000 η πολιτειακή Επιτροπή Δράσης κατά του Μονοπωλίου του Χρυσού (Gold Anti-Trust Action Committee - GATA) κατέθεσε αγωγή κατά της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), κατά διαφόρων άλλων τραπεζών αλλά και κατά της κυβέρνησης. Η κατηγορία ήταν ότι η κυβέρνηση, σε συνεργασία με τις τράπεζες αυτές, χειραγωγούσαν την τιμή του χρυσού, διατηρώντας την τεχνητά σε χαμηλά επίπεδα. Μεταξύ των κατηγορουμένων ήσαν ο τότε υπουργός οικονομικών Λώρενς Σάμμερς, ο τότε διοικητής τής Fed Άλαν Γκρήνσπαν, μια σειρά πολυεθνικών χρηματοπιστωτικών οργανισμών όπως η BIS, η Chase Manhattan, η Citigroup, η Deutsche Bank, η Goldman Sachs, η JP Morgan κλπ. αλλά και οι δυο μεγαλύτερες εταιρείες εξόρυξης χρυσού του κόσμου, η νοτιοαφρικανική Anglogold Ltd και η καναδική Barrick Gold Corporation. Τον Φεβρουάριο του 2002 το δικαστήριο της Βοστώνης απέρριψε την ένσταση με την αιτιολογία ότι η ενάγουσα δεν είχε έννομο συμφέρον.

"Περσινά ξινά σταφύλια", θα μου πείτε αλλά επιτρέψτε μου να διαφωνήσω. Αν θυμήθηκα σήμερα αυτή την ιστορία είναι επειδή εκτιμώ ότι αφ' ενός μεν έχει θέση ανάμεσα στις παρόμοιες ιστορίες που διηγηθήκαμε τις τελευταίες ημέρες αφ' ετέρου δε είναι εξόχως διδακτική. Δείξτε λίγη υπομονή και είμαι σίγουρος ότι δεν θα θεωρήσετε τον χρόνο σας χαμένο.

Τράπεζα της Αγγλίας: Το θησαυροφυλάκιο με τον χρυσό

Κατ' αρχάς, ας έχουμε κατά νου δυο δεδομένα. Πρώτον: σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από λογιστικό χρήμα, διαχρονική συναλλακτική αξία έχει μόνο ο χρυσός. Δεύτερον, ως απόρροια του πρώτου: για να είναι το χρήμα αξιόπιστο, πρέπει το οικονομικό περιβάλλον να είναι ασφαλές και σταθερό, πράγμα που προϋποθέτει ισχυρό αποθεματικό νόμισμα (δολλάριο), το οποίο να διατηρεί σταθερή την αξία του έναντι του μοναδικού διαχρονικής αξίας συναλλακτικού μέσου (χρυσός). Αν για οποιοδήποτε λόγο το αποθεματικό νόμισμα υποτιμηθεί έναντι του χρυσού, η οικονομική σταθερότητα πάει περίπατο και η αξία του χρήματος καταρρέει. Συνεπώς, η σταθερή αξία του χρυσού (με άλλα λόγια, η σταθερή σχέση του προς το αποθετικό νόμισμα) εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Για να μη διασαλευθεί η ισορροπία, λοιπόν, η παγκόσμια αγορά χρυσού ελέγχεται από μια δράκα πανίσχυρες τράπεζες που μπορούν να εμπορεύονται πολύτιμα μέταλλα, τις λεγόμενες Bullion Banks. Αυτές οι τράπεζες λειτουργούν ως μεσάζοντες ανάμεσα στους εκδότες χρήματος (δηλαδή, τις κεντρικές τράπεζες) και της αγοράς χρυσού. Το κέντρο αυτής της αγοράς βρίσκεται στο Λονδίνο και δεν είναι άλλο από το London Bullion Market (LBM), μια εξωχρηματιστηριακή αγορά (Over The Counter - OTC) ιδρυμένη από την Τράπεζα της Αγγλίας, όπου οι συναλλαγές γίνονται χωρίς πολλές-πολλές διατυπώσεις και ελέγχους (οι OTC αγορές χαρακτηρίζονται ως obscure, δηλαδή σκοτεινές). Ας δούμε βήμα-βήμα πώς δουλεύει το σύστημα:
- (α) Το υπουργείο οικονομικών των ΗΠΑ αντιμετωπίζει πρόβλημα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού και για να το λύσει αποφασίζει να εκδώσει τριετή ομόλογα ύψους ενός δισ. δολλαρίων με επιτόκιο 4%.
- (β) Η Goldman Sachs απευθύνεται στην Fed και ζητάει τριετές δάνειο σε χρυσό αξίας ενός δισ. δολλαρίων. Η Fed εγκρίνει την αίτηση και χορηγεί τον χρυσό με επιτόκιο 1%.
- (γ) Ως Bullion Bank, η Goldman Sachs βγάζει αμέσως τον χρυσό για πούλημα και με τα χρήματα που εισπράττει, αγοράζει τα ομόλογα του πολιτειακού δημοσίου, κερδίζοντας άκοπα 3% από την διαφορά τού επιτοκίου.

Μέχρις εδώ είναι όλα κατανοητά αλλά τώρα θα πάμε στα δύσκολα. Όταν συμπληρωθεί η τριετία, η Goldman Sachs θα πρέπει να επιστρέψει στην Fed την ποσότητα χρυσού που είχε δανειστεί προσαυξημένη κατά το επιτόκιο. Αν στο μεσοδιάστημα η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά 10%, η τράπεζα θα καταστραφεί. Αν έχει μείνει σταθερή, θα κερδίσει το 3% που λέγαμε. Αν έχει μειωθεί, θα στήσει πανηγύρι.

Σε ένα σύστημα που θα λειτουργούσε με διαφάνεια, καμμιά τράπεζα δεν θα έπαιρνε το ρίσκο να αγοράσει ομόλογα με 4% έναντι χρυσού, με τον φόβο ότι η τιμή του χρυσού θα μπορούσε να εκτιναχθεί μέχρι την λήξη των ομολόγων. Θα πάθαινε, δηλαδή, ακριβώς ό,τι έπαθαν οι λήπτες στεγαστικών δανείων σε ελβετικό φράγκο, οι οποίοι πίστευαν πως θα βγουν ωφελημένοι από το χαμηλό επιτόκιο αλλά καταστράφηκαν από την μεταβολή στην ισοτιμία τού νομίσματος. Συνεπώς, για να μπορεί η κάθε κυβέρνηση να εκδίδει φτηνά ομόλογα και για να μπορεί η οικονομία να λειτουργεί ομαλά, σε ένα περιβάλλον ελεγχόμενου πληθωρισμού, πρέπει να ελέγχεται η τιμή του χρυσού.

Είδαμε πιο πάνω πως η διοχέτευση χρυσού στην αγορά από την Fed μέσω Goldman Sachs βόηθησε να πέσει ή να μείνει χαμηλά η τιμή τού μετάλλου. Το ίδιο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με την εικονική αλληλοπροσφορά χρυσού μεταξύ κεντρικών τραπεζών (π.χ. βγάζει η Α κεντρική τράπεζα έναν τόννο για πούλημα και τον αγοράζει η Β κεντρική τράπεζα, η οποία αμέσως μετά τον ξαναβγάζει για πούλημα και τον αγοράζει η Α) ή με εικονική αγορά συναλλάγματος με χρυσό (η Α κεντρική τράπεζα πουλάει στην Β χρυσό έναντι στερλινών και κατόπιν η Β πουλάει στην Α χρυσό έναντι δολλαρίων). Πρόκειται τα γνωστά ως Gold Swaps, δηλαδή για όμορφα παιχνιδάκια τα οποία σε πλήρη ανάπτυξη (φανταστείτε να παίρνουν μέρος σ' αυτά όχι δύο αλλά είκοσι παίκτες) αφ' ενός μεν θολώνουν τα νερά καθιστώντας άκρως δυσχερή έως αδύνατο τον έλεγχο των πραγματικών αποθεμάτων αφ' ετέρου δε επηρεάζουν όχι μόνο την τιμή τού χρυσού αλλά και τις τιμές των συναλλαγμάτων.

Φυσικά, όλα αυτά τα παιχνίδια δεν θα εύρισκαν πρόσφορο γήπεδο αν δεν είχε επικρατήσει το λογιστικό χρήμα, αν δεν είχε καταργηθεί ο κανόνας του χρυσού, αν δεν είχαν απεμποληθεί οι αρχές τού Μπρέττον-Γουντς, αν όλες αυτές οι συναλλαγές γίνονταν με καθεστώς διαφάνειας και, κυρίως, αν οι κεντρικές τράπεζες δεν είχαν συγκεντρώσει στα θησαυροφυλάκιά τους το ένα τρίτο των παγκόσμιων αποθεμάτων χρυσού.

Πιστοποιητικό μέλους της London Bullion Market Association

Λογάριαζα πως το σημερινό κείμενο θα ήταν αυτοτελές. Κατά μία έννοια, είναι. Επειδή, όμως, είμαι γνωστός κουτσομπόλης, λέω αύριο να προσθέσω δυο-τρεις πιπεράτες ιστορίες με κοινό γνώρισμά τους τα παιχνίδια με τον χρυσό. Αν σήμερα σας κούρασα, υπόσχομαι πως αύριο θα σας κάνω να γελάσετε... ή να κλάψετε... ή να μουτζώσετε... ή να βρίσετε... θα δούμε. Στο μεταξύ, κρατήστε κατά νου εκείνη την εταιρεία εξόρυξης που αναφέραμε στην αρχή, την Barrick Gold Corporation...

Α! Μη ξεχάσω το κερασάκι! Φαίνεται πως εκτός από το λογιστικό χρήμα, οι Bullion Banks έχουν εφεύρει και τον λογιστικό χρυσό. Οι τράπεζες που συμμετέχουν στο LBM έχουν απόθεμα εκατό τόννους χρυσού όλες μαζί. Όμως, σύμφωνα με το bullionstar.com, η ποσότητα του αδιάθετου χρυσού που εμπορεύεται ετησίως, ανέρχεται σε ενάμισυ εκατομμύριο τόννους. Ήτοι, η ποσότητα που διακινείται είναι δεκαπέντε χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από εκείνη που υπάρχει πραγματικά. Αυτά για σήμερα.

BIS: Ένα "κτήνος" εκτός παντός ελέγχου

Στα προηγούμενα σημειώματα είπαμε αρκετά για τον ρόλο που έπαιξε η BIS στην άνοδο και την στήριξη του ναζισμού. Για να σχηματίσουμε πληρέστερη εικόνα, ας ρίξουμε μια ματιά και στο τι συμβαίνει σήμερα μ' αυτό το "πρώτο κτήνος" (First Beast), όπως είναι το διεθνές προσωνύμιο της εν λόγω "Τράπεζας των Τραπεζιτών" (σε περίπτωση που αναρωτιέστε, "δεύτερο κτήνος" είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο).

Σήμερα, λοιπόν, η BIS παραμένει το κέντρο τού διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος αν και όσοι αντιτίθενται στην ύπαρξή της προτιμούν να την χαρακτηρίζουν ως επιχειρησιακό κέντρο τής διεθνούς των τοκογλύφων. Με βάση το καταστατικό και τις διεθνείς συμφωνίες που έχουν υπογραφεί στο διάβα των χρόνων, η BIS δεν υπόκειται στο έλεγχο οποιασδήποτε κυβέρνησης του κόσμου και κανένα δικαστήριο του κόσμου δεν έχει αρμοδιότητα να κρίνει τις πράξεις και τις αποφάσεις της. Κατά συνέπεια, τόσο η έδρα (το 18όροφο κτήριο στην Βασιλεία) όσο και τα δυο υποκαταστήματα της BIS (Πόλη του Μεξικού και Χονγκ Κονγκ) θεωρούνται διεθνές έδαφος και καμμιά αστυνομία δεν έχει εξουσία ελέγχου σε όσα γίνονται μέσα σ' αυτά τα κτήρια. Επί πλέον, εφ' όσον η BIS είναι εκτός ελέγχου κάθε κυβέρνησης, εξυπακούεται ότι τα κέρδη της είναι αφορολόγητα.

Αριστερά: Το πρώην Hotel Savoy της Βασιλείας, πρώτη έδρα της BIS (1930-1977).
Δεξιά: Ο διάσημος "Πύργος της Βασιλείας", τωρινή έδρα της BIS.

Στην έδρα τής BIS στεγάζονται δυο "σώματα", τα οποία εποπτεύουν το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και συντάσσουν τις περίφημες "Συμφωνίες της Βασιλείας". Πρόκειται για την Επιτροπή της Βασιλείας για την εποπτεία των τραπεζών (Basel Committee on Banking Supervision - BCBS) και για το Συμβούλιο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (Financial Stability Board - FSB). Και τα δυο αυτά σώματα συνεδριάζουν στις απόλυτα οχυρωμένες αίθουσες της BIS, οι οποίες είναι τόσο καλά μονωμένες ώστε οποιαδήποτε υποκλοπή είναι αδύνατη. Δίπλα τους, συνεδριάζουν κι άλλες επιτροπές με ειδικώτερες εξουσίες, όπως η Επιτροπή παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος (Committee on the Global Financial System), η Επιτροπή πληρωμών και υποδομών της αγοράς (Committee on Payments and Market Infrastructures) και η Επιτροπή αγορών (Markets Committee).

Παράλληλα με όλες αυτές τις επιτροπές, κάθε δυο μήνες συνεδριάζει και η Ομάδα διακυβέρνησης κεντρικών τραπεζών (Central Bank Governance Group), όπου οι κεντρικοί τραπεζίτες ανταλλάσσουν απόψεις για την οργάνωση και την λειτουργία των τραπεζών τους. Η Ομάδα αποτελείται από εννέα διοικητές (εκ περιτροπής), οι οποίοι όμως λαμβάνουν υπ' όψη τους όλες τις πληροφορίες που συλλέγει κάθε δίμηνο η BIS από όλες τις τράπεζες-μέλη της. Από τα πρακτικά όλων των συνεδριάσεων που πραγματοποιούνται στον "Πύργο της Βασιλείας", δημοσιεύονται μόνον όσα αποσπάσματα κρίνει δημοσιεύσιμα η BIS.

Όμως, η βασική απασχόληση των περίπου εξακοσίων υπαλλήλων της BIS δεν είναι να οργανώνουν και να υπηρετούν τις συνεδριάσεις των παραπάνω επιτροπών αλλά να διαχειρίζονται χρήματα. Όλοι ξέρουμε ότι οι εμπορικές και οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης διατηρούν καταθέσεις στην ΕΚΤ, οι μεν ως εγγυήσεις οι δε ως αποθεματικά ασφαλείας. Έχετε, όμως, αναρωτηθεί ποτέ τι το κάνει η ΕΚΤ τόσο χρήμα; Φυσικά, το περισσότερο το διαχειρίζεται μόνη της αλλά θα πρέπει να διατηρεί κι αυτή ένα αποθεματικό ασφαλείας. Ε, λοιπόν, τόσο η ΕΚΤ όσο και η πολιτειακή Fed αλλά και οι άλλες κεντρικές τράπεζες-μέλη καταθέτουν τα αποθεματικά ασφαλείας τους στην BIS και εκείνη αναλαμβάνει να τα διαχειριστεί για λογαριασμό τους και καθ' υπόδειξή τους. Υπολογίζεται ότι η BIS διαχειρίζεται κατ' αυτόν τον τρόπο 200-300 δισ. δολλαρίων, από τα οποία καρπώνεται προμήθεια 2-3 δισ., ποσό που εγγυάται την οικονομική αυτάρκεια και την ανεξαρτησία της.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα πληροφορία. Όντας εκτός και υπεράνω κάθε ελέγχου, η BIS δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιεί ως νόμισμα ούτε το δολλάριο ούτε το ευρώ ούτε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα. Χρησιμοποιεί μια ειδική μονάδα, την οποία σχεδίασε το 1969 το ΔΝΤ, το SDR (Special Drawing Right), η αξία του οποίου προκύπτει από ένα "καλάθι" πέντε νομισμάτων (πολιτειακό δολλάριο, κινεζικό ρενμινμπί, ιαπωνικό γιεν, βρεττανική λίρα και ευρώ) και η ισοτιμία του ορίζεται καθημερινά από το ΔΝΤ (σήμερα ισούται με 1,401130 δολλάρια).

Σύμφωνα με τα στοιχεία τού ισολογισμού που έκλεισε στις 31/3/2017 (το διαχειριστικό έτος της BIS αρχίζει την 1η Απριλίου και τελειώνει την 31η Μαρτίου της επόμενης χρονιάς), το ενεργητικό τής BIS φτάνει τα 242.248,40 εκατ. SDR (περίπου 340 δισ. δολλάρια) ενώ το μετοχικό της κεφάλαιο αγγίζει τα 700 εκατ. SDR (980 εκατ. δολλάρια). Τα κέρδη τής τελευταίας χρήσης έφτασαν τα 827,6 εκατ. SDR, ήτοι υπερδιπλάσια των 412,9 εκατ. SDR της προηγούμενης χρήσης.

BIS: Γενική συνέλευση διοικητών των 60 κεντρικών τραπεζών-μελών

Κάπου εδώ θα ολοκληρώσω, εκτιμώντας πως έχουμε πλέον σχηματίσει μια ικανοποιητική άποψη για το τι είναι και το πώς δουλεύει η BIS. Κλείνω, λοιπόν, με ένα κερασάκι.

Όπως έχουμε ήδη πει, από την πρωτοχρονιά μπαίνει σε εφαρμογή η συμφωνία Βασιλεία ΙΙΙ, βάσει του οποίου οι εμπορικές τράπεζες θα μπορούν πλέον να χορηγούν δάνεια "μόλις" 33πλάσια των εγγυήσεων που προσφέρουν αντί των 50πλασίων που προβλέπει η Βασιλεία ΙΙ. Η συμφωνία αυτή εγκρίθηκε το 2010 και ο εν λόγω περιορισμός προκάλεσε κύμα διαμαρτυριών εκ μέρους των εμπορικών τραπεζών. Μάλιστα, ο τότε διοικητής τής Ντώυτσε Μπανκ Γιόζεφ Άκερμαν (από το 2014 διοικητής της Τράπεζας Κύπρου) προειδοποίησε την BIS ότι αυτός ο περιορισμός θα οδηγήσει στην απώλεια δέκα εκατομμυρίων θέσεων εργασίας παγκοσμίως (!). Προφανώς, ο κύριος Άκερμαν δεν είχε ακούσει ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των παγκοσμίως χορηγούμενων δανείων δεν καταλήγει στην πραγματική οικονομία αλλά τζογάρεται στις χρηματαγορές.

Α! Ο Γιόζεφ Άκερμαν είναι αυτός που την 3/10/2010 απένειμε στον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου το βραβείο Quadriga 2010 στην κατηγορία "Δύναμη για Αλήθεια" για τις πολιτικές του επιλογές. Χαίρετε.

------------------------------------------------------
Σημείωση: Ζητώ συγγνώμη για τις απορίες που δημιούργησαν στον αναγνώστη οι χωρίς λεζάντα φωτογραφίες του χτεσινού κειμένου. Δυστυχώς, η δημοσίευση έγινε από κινητή συσκευή και υπό αντίξοες συνθήκες. Η ατέλεια διορθώθηκε ήδη.