"Η κρύπτη των καπουτσίνων"

Ο Γιόζεφ Ροτ είναι ένας από τους σημαντικότερους ευρωπαίους συγγραφείς του μεσοπολέμου και, ίσως, ο σημαντικότερος αυστριακός. Παιδί εβραίων γονιών, έζησε στο πετσί του την ναζιστική παράνοια. Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στον αυστριακό στρατό και κατόπιν εργάστηκε ως επιτυχημένος δημοσιογράφος κατ' αρχήν στην Βιέννη και κατόπιν στο Βερολίνο. Η άνοδος των ναζί τον υποχρέωσε να επιστρέψει στην πατρίδα του αλλά σύντομα, μετά το "Άνσλους" (την ένωση Αυστρίας-Γερμανίας) αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι όπου πέθανε μόνος, φτωχός και αλκοολικός, το 1939. Δεν είχε κλείσει ακόμη τα 45 του χρόνια. Σημαντικότατα έργα του: "Hotel Savoy" (1924), "Εμβατήριο Ραντένσκυ" (1932) και, βέβαια, "Η κρύπτη των καπουτσίνων" (1938).

Παρ' ότι "Η κρύπτη των καπουτσίνων" δεν αποτελεί το κύκνειο άσμα του Ροτ (ακολούθησε "Ο θρύλος του Αγίου Πότη"), συνιστά τον αποχαιρετισμό του συγγραφέα στον κόσμο, λες κι είχε προαισθανθεί τον θάνατό του έναν ολόκληρο χρόνο πριν πεθάνει. Ο Ροτ, παρά τις φιλελεύθερες ιδέες του, παραμένει προσκολλημένος στην ιδέα της αυτοκρατορικής Αυστρίας και νοσταλγεί το λαμπρό της παρελθόν. Στο βιβλίο αυτό, λοιπόν, εξιστορεί την περίοδο ανάμεσα στην έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (μη ξεχνάμε ότι ιστορική αφορμή του πολέμου αυτού θεωρείται η δολοφονία ενός αυστριακού πρίγκηπα) και στην κατάρρευση του αυστριακού μεγαλείου, η οποία ήλθε ως αποτέλεσμα της ήττας.

Ήρωας του βιβλίου είναι ο πλούσιος και ανέμελος νεαρός αριστοκράτης Φραγκίσκος Φερδινάνδος Τρόττα. Μέσα από τις πολεμικές του εμπειρίες, ο Τρόττα ανακαλύπτει την αλήθεια για τον άνθρωπο και την ιστορία, την ατομική ευθύνη και την συλλογική ανεπάρκεια. Παράλληλα, βιώνει βήμα προς βήμα την καταστροφή ενός πολιτισμού, ο οποίος πριν λίγο καιρό φάνταζε αιώνιος.

Η πραγματική κρύπτη των καπουτσίνων βρίσκεται στην Βιέννη και φιλοξενεί τους τάφους των Αψβούργων. Μέσα σ' αυτή την κρύπτη, ο Τρόττα αναλογίζεται την προσωπική του ήττα και εκφράζει την δική του αποτυχία μ' εκείνη την βαριά σιωπή που ταιριάζει σε έναν άνθρωπο ο οποίος παρακολουθεί την δύση ενός κόσμου.

Η νοσταλγική αναδίφηση σ' αυτόν τον κόσμο γίνεται από τον Ροτ με μια απέραντη ευαισθησία και μια μοναδική μαστοριά. Άλλωστε, αυτά τα γνωρίσματα είναι που του έχουν εξασφαλίσει μια θέση ανάμεσα στους κορυφαίους ευρωπαίους λογοτέχνες του 21ου αιώνα. Κι όπως όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς, ο Ροτ δεν χρειάζεται περισσότερες από 180 σελίδες μεγέθους τσέπης για να μας παρουσιάσει αυτό το διαμαντάκι.

"Η Κρύπτη των Καπουτσίνων" κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις "Οδυσσέας" το 1985. Σήμερα, ίσως δυσκολευτείτε να την βρείτε (πάντως, στα διαδικτυακά βιβλιοπωλεία υπάρχει), αλλά αξίζει τον κόπο να την αναζητήσετε. Άλλωστε, δεν θα σας κοστίσει παραπάνω από 5 ευρώ! Μάλιστα, το bibliopolio.gr την προσφέρει με 2,75 ευρώ.