Ας μιλήσουμε για την ανεργία

Δίκην προλόγου, πρέπει να ομολογήσω ότι αιφνιδιάστηκα όταν διάβασα κάπου στο διαδίκτυο ότι "ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σε άρθρο του στην ετήσια έκδοση του Economist «Ο Κόσμος το 2017», που κυκλοφόρησε στα ελληνικά η εφημερίδα Αγορά, τονίζει...". Μάλιστα δε, ο αιφνιδιασμός μου είχε και συνέχεια γιατί πιο κάτω διάβασα ότι η εν λόγω έκδοση περιλάμβανε και άρθρο τού Κυριάκου Μητσοτάκη. Προς τι ο αιφνιδιασμός; Μα, εγώ είχα ήδη διαβάσει την αγγλική έκδοση του Economist "The world in 2017" και δεν είχα συναντήσει πουθενά άρθρο ούτε του ενός ούτε του άλλου! Όχι, δεν είχα στραβωμάρα. Απλώς οι καλοί μας δημοσιογράφοι φρόντισαν να μη μας διευκρινίσουν ότι τα δυο άρθρα δημοσιεύθηκαν μόνο στην ελληνική έκδοση. Διάβολε, δεν βλάφτει ν' αφήσουμε το πόπολο να νομίζει ότι ολόκληρος Economist ενδιαφέρεται για τα άρθρα των κ.κ. Τσίπρα και Μητσοτάκη!

Εν πάση περιπτώσει, έστω και στην ελληνική έκδοση, οι δυο πρόεδροι δεν είπαν κάτι διαφορετικό απ' αυτά που τους έχουμε συνηθίσει να λένε: ανακρίβειες και μπούρδες κενές περιεχομένου. Μεταξύ όλων, ξεχώρισα την αποστροφή τού κ. Τσίπρα "αν και η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, εντούτοις έχει μειωθεί σχεδόν κατά 4% επί των ημερών της σημερινής κυβέρνησης". Ας μιλήσουμε για ανεργία, λοιπόν.

Μαγική εικόνα η μείωση που αναφέρει ο κ. Τσίπρας; Καραμπινάτο ψέμα; Όχι ακριβώς. Σύμφωνα με την ΕλΣτατ, τον Ιανουάριο του 2015 η ανεργία ήταν 26% ενώ τον Οκτώβριο του 2016 (τελευταία στοιχεία) είχε υποχωρήσει στο 22,4%, άρα υπάρχει μια μείωση 3,6 ποσοστιαίων μονάδων. Βέβαια, η ίδια η ΕλΣτατ σημειώνει ότι η εποχική προσαρμογή των δεδομένων μεταβάλλει αυτά τα ποσοστά σε 25,8% και 23% αντίστοιχα, οπότε ρίχνει την μείωση στις 2,8 μονάδες αλλά ας μη το κάνουμε θέμα. Το θέμα είναι το πώς μετριέται η ανεργία.

Αν η πολιτεία σεβόταν τον εαυτό της (δηλαδή, τους πολίτες της), θα υπολόγιζε την εργασία (κατά συνέπεια και την ανεργία) όχι με το κεφάλι (πόσοι έχουν δουλειά) αλλά με μονάδες εργασίας. Όπως κάνει, δηλαδή, σε περιπτώσεις επιδοτούμενων επενδύσεων όπου υπάρχει ρήτρα θέσεων εργασίας. Η πιο χαρακτηριστική μονάδα εργασίας είναι το σαραντάωρο, οι 40 ώρες δουλειάς την εβδομάδα. Αν υποθέσουμε ότι ο εργασιακά ενεργός πληθυσμός τής χώρας είναι 4,5 εκατομμύρια και όλοι αυτοί είχαν πλήρη και κανονική δουλειά, θα καταγράφαμε 180 εκατομμύρια ώρες εργασίας. Υποθέστε τώρα ότι όλος αυτός ο ενεργός πληθυσμός δουλεύει με ημιαπασχόληση (τέσσερις ώρες ημερησίως αντί για οκτώ), άρα μαζεύονται μόνον 90 εκατομμύρια ώρες εργασίας την εβδομάδα. Με τον τρόπο που μετριέται σήμερα η ανεργία, η ΕλΣτατ θα συνέχιζε να καταγράφει 0% ανέργους αλλά με την μέθοδο των μονάδων εργασίας θα σημειώναμε 50% ανεργία, απεικονίζοντας έτσι την πραγματικότητα.

Πάμε παρακάτω, όμως. Η ανεργία δεν είναι απλώς ένα στατιστικό στοιχείο. Το μέγεθός της επηρεάζει σχεδόν το σύνολο της οικονομίας. Για παράδειγμα, η αύξησή της επιφέρει μείωση του ΑΕΠ ενώ η μείωση των εισοδημάτων, που αυτή συνεπάγεται, οδηγεί στην καθίζηση της κατανάλωσης και, κατ' επέκταση, στην απένδυση, η οποία επιτείνει την ύφεση.

Παρένθεση. Όπως λέει και ο κ. Τσίπρας στο άρθρο του, η -επίσημη- ανεργία μειώθηκε κατά τέσσερις μονάδες σε δυο χρόνια. Γιατί, λοιπόν, η ύφεση εξακολουθεί να βαθαίνει; Δεν θα έπρεπε η μείωση της ανεργίας να επιφέρει αύξηση του ΑΕΠ; Όχι, φυσικά! Ξεχάσατε ότι δεν μετράμε την ανεργία με μονάδες εργασίας αλλά με το κεφάλι; Με τα τρίωρα και τα τετράωρα αλλά και την διαλείπουσα απασχόληση ολίγων ημερών τον μήνα να κάνουν θραύση πλέον, μείωση των ανέργων μπορεί να έχουμε, μείωση της ανεργίας όχι. Κλείνει η παρένθεση.

Φυσικά, άμεσο επακόλουθο της ανεργίας είναι και το φαινόμενο της διόγκωσης των μη εξυπηρετούμενων ("κόκκινων") δανείων και των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το δημόσιο. Η συρρίκνωση του εισοδήματος ιδιωτών και επιχειρήσεων μεταφέρει την αποπληρωμή των δανειακών και των φορολογικών υποχρεώσεων στην κατηγορία των "ειδών πολυτελείας", θέτοντάς την αυτομάτως εκτός οικογενειακών και επιχειρηματικών προϋπολογισμών. Με την ανεργία να έχει εκτοξευθεί από το 8% (Ιανουάριος 2008) στο 26% μέσα σε εφτά χρόνια (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία πάντα), είναι λογικώτατη η παράλληλη εκτόξευση των κόκκινων δανείων από το 12% στο 50+% κατά την ίδια περίοδο και των ληξιπρόθεσμων οφειλών στο δημόσιο από τα 11,5 στα 96 δισεκατομμύρια ευρώ (σημ.: βεβαίως, εδώ έχει βάλει το χεράκι της και η υπέρμετρη φορομπηξία των τελευταίων χρόνων αλλά ας μην επεκτείνουμε την κουβέντα και χαθούμε) .

Ας συνεχίσουμε με λίγη θεωρία. Μπορεί η μεταβολή ενός οικονομικού μεγέθους να έχει επίπτωση σε κάποιο άλλο, όμως αυτή η επίπτωση δεν είναι άμεση. Απαιτείται πάντοτε κάποιος -μικρότερος ή μεγαλύτερος- χρόνος προσαρμογής. Αν υποθέσουμε, δηλαδή, ότι μέχρι το Πάσχα γίνεται κάτι συγκλονιστικά δραστικό που σταματά την ύφεση και αρχίζει η ανάπτυξη, η ανεργία θα συνεχίσει να αυξάνεται για αρκετό καιρό ακόμη, ίσως δε και ως τα τέλη τού 2018 χωρίς να θεωρείται απίθανο αν το φαινόμενο επεκταθεί και στους πρώτους μήνες του 2019. Αλλά και τότε, όταν κουτσά-στραβά θα έχει σταθεροποιηθεί η ανεργία και θα αρχίσει να μειώνεται (σε πραγματικές μονάδες χρόνου), η μείωση της κατανάλωσης να συνεχιστεί για τουλάχιστον ένα εξάμηνο ακόμη, χρόνος απαραίτητος για να αναθαρρήσουν οι πολίτες και να αρχίσουν να ξεσφίγγουν τα λουριά τους. Τότε και μόνον τότε θα δρομολογηθεί η πλήρης αναστροφή και διόρθωση των υφεσιακών επιπτώσεων. Και, βέβαια, τότε και μόνον τότε μπορεί να δουν να μπαίνει κανένα φράγκο στα ταμεία τους τόσο οι τράπεζες από κόκκινα δάνεια όσο και το κράτος από ληξιπρόθεσμες οφειλές.

Αριστερά, η αυθεντική έκδοση "Ο Κόσμος το 2017". Δεξιά, η "εμπλουτισμένη" ελληνική εκδοχή του,
με άρθρα των Αλέξη Τσίπρα, Κυριάκου Μητσοτάκη, Νίκου Αναστασιάδη, Ευκλείδη Τσακαλώτου κλπ.

Τί σημαίνουν όλα αυτά; Πολύ απλά, υπογραμμίζουν αυτό που είπα στην αρχή, ότι δηλαδή οι πρόεδροι του ΣυΡιζΑ και της Ν.Δ. λένε ανακρίβειες και μπούρδες κενές περιεχομένου. Από την πλευρά του, ο κ. Τσίπρας μπουρδολογεί ισχυριζόμενος ότι μείωσε την ανεργία ενώ η διαβεβαίωσή του ότι πάμε για ανάπτυξη γύρω στο 3% μέσα στο 2017 είναι μάλλον υπερβολικά αισιόδοξος. Από την άλλη, οι κατηγορίες περί "πλήρους αποτυχίας" που εκτοξεύει ο κ. Μητσοτάκης προς την κυβέρνηση δεν συνιστούν πολιτική τοποθέτηση αλλά μπουρδολογία σε προεκλογική κομματική συγκέντρωση, αφού η χώρα δεν θα είχε μπει ακόμη σε ρυθμούς ανάπτυξης έστω κι αν η κυβέρνηση έπαιρνε όλα τα άριστα μέτρα από τον Ιανουάριο του 2015.

Συνελόντι ειπείν, η ανεργία είναι πολύ σοβαρό ζήτημα για να το εμπιστευτούμε στα χέρια δύο παιδίων τα οποία παίζει, γράφoντας χαζομάρες στον Economist (έστω, στην ελληνική του έκδοση).