Eldorado Shit

Από τούτη την γωνιά, έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές στην υπόθεση των ορυχείων χρυσού της Χαλκιδικής, με αρκετές λεπτομέρειες άγνωστες στο ευρύ κοινό ("Χρυσάφι και σκουριές (1)" και "Χρυσάφι και σκουριές (2)", "Ελληνικό εξορυκτικό σκάνδαλο" κλπ). Επειδή, όμως, το θέμα παραμένει στην επικαιρότητα, ας κάνουμε μια μικρή ανασκόπηση προσθέτοντας μερικά καινούργια στοιχεία.

Πέρυσι, η βερολινέζικη εφημερίδα Tagesspiegel ετοίμασε μια θαυμάσια δουλειά με τίτλο "Europoly" (από το γνωστό παιχνίδι οικονομικής επικυριαρχίας Monopoly, δηλαδή Μονοπώλιο), την οποία αξίζει να δει κανείς. Στην εισαγωγή αυτής της δουλειάς διαβάζουμε:

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΥΠΟ ΤΗΝ ΤΡΟΙΚΑ - Από την αρχή της κρίσης της Ευρωζώνης, οι χώρες πρέπει να υλοποιήσουν εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις ως αντάλλαγμα για τα δάνεια διάσωσης της τρόικας. Στην Πορτογαλία και την Ελλάδα ειδικώτερα, οι ολιγάρχες, οι μεγάλες εταιρείες και οι επενδυτές κάνουν φθηνές αγορές, προσδοκώντας τεράστια κέρδη. Έτσι αρχίζει ένα γιγαντιαίο παιχνίδι Monopoly. Αλλά υπάρχει μία σημαντική διαφορά με το γνωστό οικογενειακό παιχνίδι: οι κανόνες του EUROPOLY καθορίζουν ήδη ποιος θα κερδίσει και ποιος θα χάσει.

Στην Ελλάδα, "οι ολιγάρχες, οι μεγάλες εταιρείες και οι επενδυτές" είχαν αρχίσει να βάζουν χέρι στον δημόσιο πλούτο πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ιστορία με την καναδική Eldorado Gold, η οποία δραστηριοποιείται (μέσω της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.) στα χρυσωρυχεία της Χαλκιδικής (Σκουριές, Στρατώνι, Ολυμπιάδα). Το 95% της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. ανήκει πλέον στην Eldorado Gold και το υπόλοιπο 5% στην γνωστή ελληνική κατασκευαστική εταιρία ΑΚΤΩΡ, μέλος του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ, συμφερόντων Μπόμπολα.

Η Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. ιδρύεται τον Δεκέμβριο του 2003 με μετοχικό κεφάλαιο μόλις 60.000 ευρώ (το ελάχιστο κεφάλαιο που απαιτείται από τον νόμο για ίδρυση ανώνυμης εταιρείας). Τρεις ημέρες αργότερα, το ελληνικό Δημόσιο συμμετέχει σε δύο διαδοχικές συναλλαγές, πρώτα ως αγοραστής και μετά ως πωλητής: αγοράζει τα ορυχεία της Κασσάνδρας από τον προηγούμενο επενδυτή (την ήδη χρεωκοπημένη TVX Hellas) και την ίδια μέρα τα πουλάει χωρίς διαγωνισμό στην Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. αντί 11 εκατ. ευρώ. Η τιμή περιλαμβάνει (πάρτε ανάσα): 2.500 στρέµµατα γης, 40.000 τ.µ. βιοµηχανικών κτηρίων και γραφείων, μεταλλεία έκτασης 317.000 στρεµµάτων (όπου, σύµφωνα µε ειδικούς, υπάρχουν βεβαιωµένα µεταλλεύµατα αξίας 22 δισ. ευρώ), 11.000 τ.µ. αστικά οικόπεδα, 310 κατοικίες στο Στρατώνι, 2 πλήρη συγκροτήµατα λιοτρίβισης και εµπλουτισµού, μηχανολογικό εξοπλισµό, ειδικό εξοπλισµό εξορύξεων, απόθεμα 270.000 τόννων συµπυκνώµατος αρσενοπυρίτη (περίπου 250.000 ουγκιές χρυσού) και, φυσικά, τα σχετικά μεταλλευτικά δικαιώματα.

Και μια λεπτομέρεια: Η νεοϊδρυθείσα Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. ανήκει κατά 99% στον Δημήτρη Κούτρα, γενικό διευθυντή της μπομπόλειας ΑΚΤΩΡ. Μετά από μια σειρά συναλλαγών, ο έλεγχος της εταιρείας πέρασε στην Eldorado Gold, με τον Κούτρα (δηλαδή τον Μπόμπολα) να κερδίζει υπεραξία εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από μια επένδυση μόλις 11 εκατομμυρίων.

Παρένθεση. Αν αναρωτιέστε γιατί κλήθηκε το ελληνικό κράτος να κάνει τον μεσάζοντα και δεν αγόρασε η Eldorado Gold κατ' ευθείαν την TVX Hellas, σημαίνει ότι δεν σκαμπάζετε γρυ από τέτοια θέματα. Προσέξτε: όταν κάποιος αγοράζει μια επιχείρηση, αναλαμβάνει και όλες τις υποχρεώσεις της. Αυτό σημαίνει ότι, αν η  Eldorado Gold αγόραζε κατ' ευθείαν την TVX Hellas, ήταν υποχρεωμένη να πληρώσει τις αποζημιώσεις του προσωπικού της, τα δάνειά της, τους χρωστούμενους φόρους της, τις οφειλές στο ΙΚΑ κλπ. Έτσι όπως έγινε η δουλειά, η μεν Eldorado Gold πήρε καθαρή περιουσία, το δε ελληνικό δημόσιο φορτώθηκε τις υποχρεώσεις. Το καταλάβαμε τώρα; Κλείνει η παρένθεση. 

Στρατώνι, Φεβρουάριος 2010. Οι χείμαρροι μολύνουν την θάλασσα με υπολείμματα θειούχων μεταλλευμάτων,
μεταλλευτικά απόβλήτα και "στείρα", προερχόμενα από την προ Eldorado Gold μεταλλευτική δραστηριότητα.
Ο τρόμος για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον είναι απόλυτα δικαιολογημένος.

Σύμφωνα με επίσημη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πώληση των ορυχείων έγινε "χωρίς να διοργανωθεί ανοιχτός, διαφανής και άνευ όρων διαγωνισμός και σε μία τιμή που φαίνεται πως είναι κάτω από την τιμή της αγοράς". Τελικά, το 2011 η Κομμισσιόν καταδίκασε την Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. σε επιστροφή "παρανόμως εισπραχθείσης κρατικής επιχορήγησης" 15,3 εκατομμυρίων ευρώ. Παραδόξως (;), η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο δεν έκανε τίποτε για να εισπράξει αυτό το ποσό αλλά κατέθεσε και προσφυγή κατά της απόφασης! Δηλαδή: η Κομμισσιόν είπε στο κράτος ότι πρέπει να εισπράξει λεφτά και το κράτος πήγε στα δικαστήρια ζητώντας να μη τα πάρει!! Αποτέλεσμα: το 2013, το κράτος έχασε την προσφυγή του και καταδικάστηκε και σε πρόστιμο!

Το πρόβλημα για τον επενδυτή ήταν πως η αρχική πώληση δεν περιελάμβανε την περιβαλλοντική άδεια που θα επέτρεπε τις μεταλλευτικές δραστηριότητες. Το έργο συνάντησε τις αντιδράσεις των κατοίκων, των περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και των υπουργών οι οποίοι αρνήθηκαν να υπογράψουν την εκχώρηση άδειας. Τελικά, βρέθηκε ο υπουργός που θα υπέγραφε. Ήταν ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου κι αυτή ήταν μια από τις πρώτες δουλειές που έκανε όταν το 2011 ο Παπανδρέου τον μετακίνησε από το υπουργείο οικονομικών στο υπουργείο περιβάλλοντος.

Στις Σκουριές, το ορυχείο χρυσού και χαλκού βρίσκεται στη μέση ενός παρθένου δάσους. Η τοπική κοινωνία, εκτός από όσους εργάζονται ή ελπίζουν ότι θα βρουν δουλειά στα ορυχεία, στην πλειοψηφία της αντιτίθεται στις εργασίες της εξόρυξης, εξ αιτίας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων τόσο στο δάσος και τους υδάτινους πόρους όσο και στην υγεία των ανθρώπων που ζουν στην ευρύτερη περιοχή αλλά και στην τοπική οικονομία.  

Η υπόθεση των Σκουριών αποτελεί πεδίο συγκρούσεων, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Οι επικριτές του σχεδίου λένε ότι η περίπτωση προσομοιάζει σε επενδύσεις που γίνονται παραδοσιακά στις οικονομικά υποβαθμισμένες χώρες. Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές της επένδυσης ισχυρίζονται ότι το έργο θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας σε μια περιοχή που έχει υψηλούς δείκτες ανεργίας και ότι η χώρα έχει ανάγκη τις ξένες επενδύσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε την προσφυγή των κατοίκων και αποφάσισε υπέρ της συνέχισης του έργου, με κύριο επιχείρημα τα οφέλη για την εθνική οικονομία. Το κράτος προστατεύει την ιδιωτική επένδυση παρατάσσοντας δυνάμεις καταστολής εναντίων αυτών που αντιδρούν στη συνέχιση των έργων. Από πλευράς της αστυνομίας έχει επανειλημμένα γίνει εκτεταμένη χρήση βίας με προσαγωγές, συλλήψεις, φυλακίσεις, έρευνες στα σπίτια όσων δραστηριοποιούνται εναντίον των μεταλλείων. 

Στρατώνι, Φεβρουάριος 2010. Τα νερά που κατεβαίνουν από την περιοχή των μεταλλείων,
πλημμυρίζουν τους δρόμους με θειούχα λάσπη. Ολόκληρη η πόλη μυρίζει έντονα θειάφι.

Τον Φεβρουάριο του 2013 σημειώθηκε εμπρηστική επίθεση σε υποδομές τής Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., με στόχο να σταματήσει το έργο (λεπτομέρεια: κατά εξόχως παράδοξο τρόπο, η ενέργεια αυτή καταδικάστηκε από την... ΓΣΕΕ!). Λίγο αργότερα, οι κάτοικοι προέβησαν σε ογκώδη εκδήλωση διαμαρτυρίας στο δάσος, η οποία κατέληξε σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Από αυτά τα δυο περιστατικά, συνελήφθησαν 49 άτομα, τρία εκ των οποίων καταδικάστηκαν σε πολύμηνες ποινές φυλάκισης. Όσοι εναντιώνονται μαχητικά στην βούληση των επενδυτών  βρίσκονται υπό συνεχή επιτήρηση ενώ αρκετών παρακολουθούνται και τα τηλέφωνα (με εισαγγελική άδεια). Κάποιοι από τους συλληφθέντες διώκονται με την κατηγορία της σύστασης και συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση, δηλαδή με την κατηγορία που βαρύνει τους βουλευτές της Χρυσής Αυγής, οι οποίοι πρόκειται να δικαστούν για δολοφονίες και άλλα κακουργήματα.

Χτες, η φωτιά στην περιοχή ξαναφούντωσε. Οι κάτοικοι δείχνουν αποφασισμένοι να μη κάνουν πίσω μέχρι να υποχρεωθεί η πολιτεία να άρει την άδεια περιβαλλοντικής καταστροφής που έχει εκδώσει. Αίσθηση προκάλεσε η δήλωση του αναπληρωτή υπουργού προστασίας του πολίτη Γιάννη Πανούση, ότι αν δεν γίνει σωστή διαχείριση της κατάστασης μπορεί να υπάρξει και νεκρός. 


Επειδή πολλοί επιμένουν ότι το έργο είναι ωφέλιμο για τον τόπο και ότι η βαρειά άρρωστη οικονομία τής χώρας έχει ανάγκη τα ωφελήματά του, μετά το Πάσχα θα επενέλθουμε στο θέμα για να δούμε με ψυχραιμία και, κυρίως, με στοιχεία ποια είναι αυτά τα πολυθρύλητα ωφελήματα.