Η συμπίεση των λαϊκών εισοδημάτων φέρνει αποτέλεσμα, έστω και εικονικό: το 1957, ο τακτικός προϋπολογισμός δείχνει πλεόνασμα διακοσίων εκατομμυρίων δραχμών περίπου. Τα υπερέσοδα προέρχονται κυρίως από την υπέρμετρη αύξηση της έμμεσης φορολογίας, η οποία οδηγεί τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας στην εξαθλίωση και προκαλεί έντονη δυσφορία. Παράλληλα, οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες βοηθούν στην αύξηση της γεωργικής παραγωγής.
Όμως, η αύξηση του εθνικού εισοδήματος δεν ήταν αποτέλεσμα σοβαρών πρωτοβουλιών στην διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Τα βασικά προβλήματα παρέμειναν άλυτα, με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί κάμψη της ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Η οικονομία εξακολουθεί να στηρίζεται σε μικρές μονάδες, οι οποίες απευθύνονται κυρίως στην εσωτερική κατανάλωση. Μοιραία, το έλλειμμα βαίνει αυξανόμενο και η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες με καθυστερημένη βιομηχανική ανάπτυξη.
Οι κρατικές επενδύσεις σε έργα παραγωγικά και υποδομής είναι εξαιρετικά χαμηλές, αφού πάνω από το 50% του προϋπολογισμού κατευθύνεται σε στρατιωτικές δαπάνες, όπως επιτάσσουν οι αμερικανοί. Αντίθετα, τα ποσά που διατίθενται για την παιδεία, την υγεία και την πρόνοια παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά. Παρά την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, η ελληνική γεωργία παραμένει καθυστερημένη και το χαμηλό αγροτικό εισόδημα γίνεται κίνητρο για τους νέους να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο. Έτσι, αρχίζει να αναπτύσσεται έντονα κι απότομα η αστυφιλία. Κι αφού η μεταποίηση (βιομηχανία-βιοτεχνία) δεν μπορεί να απορροφήσει το προσφερόμενο εργατικό δυναμικό, το κύμα της μετανάστευσης διογκώνεται.
Τον Ιούλιο του 1957 θεμελιώνονται στην Πτολεμαΐδα (όπως προβλεπόταν στην σύμβαση του 1955) οι εγαταστάσεις για την εκμετάλλευση των λιγνιτών που είχαν παραχωρηθεί στην Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων του Μποδοσάκη και στην γερμανική Κρουπ, αλλά οι προσδοκίες ότι η Πτολεμαΐδα θα γινόταν "το Ρουρ της Ελλάδος" δεν δικαιώθηκαν ποτέ.
Σημαντικό έργο ήταν και το κρατικό διυλιστήριο πετρελαίου στον Ασπρόπυργο. Ο διαγωνισμός για την εκμίσθωσή του ματαιώθηκε και ως ανάδοχος για την εκμετάλλευση του έργου επιλέχθηκε η ΕΛΒΥΝ, η οποία σύντομα θα παραιτηθεί και το έργο θα αναλάβει η Ελληνική Εταιρεία Διυλύσεως Πετρελαίου, στην οποία συμμετέχουν ο όμιλος Νιάρχου, η Εθνική Τράπεζα και οι αμερικανικές εταιρείες Socony (θυγατρική της Exxon) και Hydrocarbon. Επίσης, συνεχίζεται η κατασκευή των φραγμάτων Αχελώου και Αξιού.
Γενικά, η κυβέρνηση Καραμανλή δέχεται έντονες επικρίσεις ότι δεν αξιοποιεί -στον βαθμό που είναι δυνατόν- τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας (βωξίτες, νικελούχα και βρωμιούχα μεταλλεύματα, σιδηρομεταλλεύματα κλπ). Χαρακτηριστικά, ο καθηγητής Άγγελος Αγγελόπουλος υποστηρίζει ότι τα έργα της κυβέρνησης είναι "δίχως αλληλεξάρτησιν, δίχως συνοχήν, δίχως προοπτικήν, δίχως προμελέτην...".
Τέλος, για να ολοκληρώσουμε την ματιά μας στην συγκεκριμένη περίοδο, αξίζει να αναφερθούμε στην μεγάλη συζήτηση που έγινε στην βουλή για την σύμβαση με την αμερικανοαυστριακή "Ραντεχάιν", στην οποία παραχωρήθηκε η εκμετάλλευση των μεταλλείων Βάβδου Χαλκιδικής για 40 χρόνια. Ο υπουργός εμπορίου Παναγής Παπαληγούρας κατηγορείται ότι παραχώρησε τις εγκαταστάσεις αντί 401.000 δολλαρίων ενώ η αξία τους ξεπερνούσε το εκατομμύριο. Παράλληλα, ο βουλευτής της ΕΔΑ και καθηγητής του πολυτεχνείου Νίκος Κιτσίκης αποκαλύπτει ότι η "Ραντεχάιν" σχεδιάζει την εξαγωγή του λευκολίθου στην Αυστρία για να τον ανακατεύει με τον κακής ποιότητας αυστριακό, εμποδίζοντας ταυτόχρονα την επεξεργασία του στην Ελλάδα. Τελικά, ο Καραμανλής παίρνει την υπόθεση πάνω του και δεν υπήρξε εξέλιξη στο θέμα.
Μ' αυτά και μ' αυτά, φτάνουμε στις 3 Μαρτίου 1958, οπότε ο Καραμανλής παραιτείται, προκηρύσσοντας εκλογές για τις 11 Μαΐου. Έχουν περάσει εννιά χρόνια από το τέλος του εμφυλίου και η Ελλάδα, δέσμια αλλεπάλληλων αποικοκρατικών συμβάσεων και συμφωνιών, δεν μπορεί ακόμη να χαράξει την ενεργειακή πολιτική η οποία απαιτείται για τον εκσυγχρονισμό της. Η συνέχεια έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Όμως, η αύξηση του εθνικού εισοδήματος δεν ήταν αποτέλεσμα σοβαρών πρωτοβουλιών στην διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Τα βασικά προβλήματα παρέμειναν άλυτα, με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί κάμψη της ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Η οικονομία εξακολουθεί να στηρίζεται σε μικρές μονάδες, οι οποίες απευθύνονται κυρίως στην εσωτερική κατανάλωση. Μοιραία, το έλλειμμα βαίνει αυξανόμενο και η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες με καθυστερημένη βιομηχανική ανάπτυξη.
Οι κρατικές επενδύσεις σε έργα παραγωγικά και υποδομής είναι εξαιρετικά χαμηλές, αφού πάνω από το 50% του προϋπολογισμού κατευθύνεται σε στρατιωτικές δαπάνες, όπως επιτάσσουν οι αμερικανοί. Αντίθετα, τα ποσά που διατίθενται για την παιδεία, την υγεία και την πρόνοια παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά. Παρά την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, η ελληνική γεωργία παραμένει καθυστερημένη και το χαμηλό αγροτικό εισόδημα γίνεται κίνητρο για τους νέους να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο. Έτσι, αρχίζει να αναπτύσσεται έντονα κι απότομα η αστυφιλία. Κι αφού η μεταποίηση (βιομηχανία-βιοτεχνία) δεν μπορεί να απορροφήσει το προσφερόμενο εργατικό δυναμικό, το κύμα της μετανάστευσης διογκώνεται.
Τον Ιούλιο του 1957 θεμελιώνονται στην Πτολεμαΐδα (όπως προβλεπόταν στην σύμβαση του 1955) οι εγαταστάσεις για την εκμετάλλευση των λιγνιτών που είχαν παραχωρηθεί στην Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων του Μποδοσάκη και στην γερμανική Κρουπ, αλλά οι προσδοκίες ότι η Πτολεμαΐδα θα γινόταν "το Ρουρ της Ελλάδος" δεν δικαιώθηκαν ποτέ.
Σημαντικό έργο ήταν και το κρατικό διυλιστήριο πετρελαίου στον Ασπρόπυργο. Ο διαγωνισμός για την εκμίσθωσή του ματαιώθηκε και ως ανάδοχος για την εκμετάλλευση του έργου επιλέχθηκε η ΕΛΒΥΝ, η οποία σύντομα θα παραιτηθεί και το έργο θα αναλάβει η Ελληνική Εταιρεία Διυλύσεως Πετρελαίου, στην οποία συμμετέχουν ο όμιλος Νιάρχου, η Εθνική Τράπεζα και οι αμερικανικές εταιρείες Socony (θυγατρική της Exxon) και Hydrocarbon. Επίσης, συνεχίζεται η κατασκευή των φραγμάτων Αχελώου και Αξιού.
Γενικά, η κυβέρνηση Καραμανλή δέχεται έντονες επικρίσεις ότι δεν αξιοποιεί -στον βαθμό που είναι δυνατόν- τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας (βωξίτες, νικελούχα και βρωμιούχα μεταλλεύματα, σιδηρομεταλλεύματα κλπ). Χαρακτηριστικά, ο καθηγητής Άγγελος Αγγελόπουλος υποστηρίζει ότι τα έργα της κυβέρνησης είναι "δίχως αλληλεξάρτησιν, δίχως συνοχήν, δίχως προοπτικήν, δίχως προμελέτην...".
Τέλος, για να ολοκληρώσουμε την ματιά μας στην συγκεκριμένη περίοδο, αξίζει να αναφερθούμε στην μεγάλη συζήτηση που έγινε στην βουλή για την σύμβαση με την αμερικανοαυστριακή "Ραντεχάιν", στην οποία παραχωρήθηκε η εκμετάλλευση των μεταλλείων Βάβδου Χαλκιδικής για 40 χρόνια. Ο υπουργός εμπορίου Παναγής Παπαληγούρας κατηγορείται ότι παραχώρησε τις εγκαταστάσεις αντί 401.000 δολλαρίων ενώ η αξία τους ξεπερνούσε το εκατομμύριο. Παράλληλα, ο βουλευτής της ΕΔΑ και καθηγητής του πολυτεχνείου Νίκος Κιτσίκης αποκαλύπτει ότι η "Ραντεχάιν" σχεδιάζει την εξαγωγή του λευκολίθου στην Αυστρία για να τον ανακατεύει με τον κακής ποιότητας αυστριακό, εμποδίζοντας ταυτόχρονα την επεξεργασία του στην Ελλάδα. Τελικά, ο Καραμανλής παίρνει την υπόθεση πάνω του και δεν υπήρξε εξέλιξη στο θέμα.
Μ' αυτά και μ' αυτά, φτάνουμε στις 3 Μαρτίου 1958, οπότε ο Καραμανλής παραιτείται, προκηρύσσοντας εκλογές για τις 11 Μαΐου. Έχουν περάσει εννιά χρόνια από το τέλος του εμφυλίου και η Ελλάδα, δέσμια αλλεπάλληλων αποικοκρατικών συμβάσεων και συμφωνιών, δεν μπορεί ακόμη να χαράξει την ενεργειακή πολιτική η οποία απαιτείται για τον εκσυγχρονισμό της. Η συνέχεια έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου