Κάρλο Πόντσι: ο εφευρέτης των πυραμίδων

Απεργία χτες... Παρασκευή σήμερα... Σαββατοκύριακο από αύριο... Αναρωτιέμαι ποιος έχει διάθεση να διαβάζει βαρειά κείμενα και βαθυστόχαστες αναλύσεις μια τέτοια μέρα. Πολύ περισσότερο δε, αναρωτιέμαι ποιος έχει διάθεση να καθήσει να γράψει τέτοια κείμενα. Έτσι, λέω να αφήσουμε κατά μέρος όλα αυτά τα "βαρειά" (τα οποία είναι καλά και χρειαζούμενα αλλά συχνά προκαλούν δικαιολογημένη βαρεμάρα) και να διηγηθούμε μια ανάλαφρη ιστορία, η οποία και πολλά έχει να μας διδάξει και ως πρόλογος για κάτι που έχω κατά νου μπορεί να χρησιμεύσει. Κόκκινη κλωστή δεμένη, λοιπόν, το παραμύθι αρχίζει και γυρνάμε πίσω στον χρόνο...

3 Μαρτίου 1882. Σε μια μικρή ιταλική κωμόπολη ανάμεσα στην Ίμολα και την Ραβέννα, στο Λούγκο, γεννιέται ο Κάρλο Πιέτρο Τζοβάννι Γκουλιέλμο Τεμπάλντο Πόντσι. Ο Κάρλο μεγαλώνει σε μια φτωχή οικογένεια αλλά τα όνειρά του για μια μεγάλη και πλούσια ζωή είναι ανεξάντλητα. Πιάνει νωρίς δουλειά ως ταχυδρομικός υπάλληλος, με σκοπό να μαζέψει λεφτά για να σπουδάσει. Μόνο που, όταν μπαίνει στο πανεπιστήμιο, διαλέγει για παρέα του μερικά πλουσιόπαιδα, τα οποία ξημεροβραδιάζονται στα κλαμπ και τα μπαρ. Έτσι, καταφέρνει να φάει όλα του τα λεφτά σε λίγους μήνες, οπότε αναγκάζεται να παρατήσει το πανεπιστήμιο δίχως πάρει ποτέ πτυχίο και να ξαναβγεί για μεροκάματο.

Ο Τσαρλς Πόντσι στο γραφείο του στην Βοστώνη (1920)

Μη έχοντας εγκαταλείψει τα όνειρά του για μεγάλη ζωή, ο Κάρλο βλέπει τους μετανάστες ιταλούς να επιστρέφουν από τις ΗΠΑ στην πατρίδα τους, πλούσιοι πλέον. Φυσικά, δεν αργεί να πάρει απόφαση να μεταναστεύσει κι αυτός. Μαζεύει όσα χρήματα μπορεί και στις 15 Νοεμβρίου 1903 αποβιβάζεται στην Βοστώνη, έχοντας στην τσέπη μόλις δυόμισυ δολλάρια, αφού τα υπόλοιπα τα έχασε στον τζόγο κατά την διάρκεια του ταξιδιού. Αρχίζει πλένοντας πιάτα σε κάποιο ιταλικό εστιατόριο και σύντομα αναβαθμίζεται σε γκαρσόνι αλλά δεν αργεί να χάσει την δουλειά του, καθώς συλλαμβάνεται και να "τα παίρνει" από τους πελάτες για να τους εξασφαλίσει τραπέζι αλλά και να τους κλέβει στον λογαριασμό.

Έχοντας βγάλει κακό όνομα πια, ο Κάρλο φεύγει για το Μόντρεαλ, όπου πιάνει δουλειά σε μια νεότευκτη τράπεζα, την Banco Zarossi, την οποία έχει ιδρύσει ένας τετραπέρατος ιταλός, ο Λουίτζι Ζαρόσσι, για να εξυπηρετεί τους ιταλούς μετανάστες. Εκεί, ο Κάρλο κάνει δυο πράγματα. Πρώτον, αλλάζει το όνομά του σε Τσαρλς. Και δεύτερον, εξετάζει το πώς καταφέρνει ο Ζαρόσσι και δίνει στους πελάτες του διπλάσιο τόκο από τις άλλες τράπεζες (6% αντί 3%), προσελκύοντας όλο και περισσότερες καταθέσεις. Σύντομα καταλαβαίνει το μυστικό: ο Ζαρόσσι χρησιμοποιεί τα νέα ποσά που εισρέουν για να πληρώνει τους υψηλούς τόκους.

Το πάθος του για μεγάλη ζωή, όμως, τον οδηγεί για τρία χρόνια στην φυλακή, καθώς συλλαμβάνεται να έχει πλαστογραφήσει μια επιταγή πελάτη τής τράπεζας, κλέβοντάς του έτσι 423,58 δολλάρια. Μετά την αποφυλάκισή του, το 1911, επιστρέφει στις ΗΠΑ και στήνει ένα δίκτυο διακίνησης μεταναστών. Αυτό του κοστίζει δυο χρόνια στις φυλακές τής Ατλάντας, όπου γνωρίζει τον ιταλό αρχιγκάνγκστερ Ιγνάτιο Σαγιέτα ή Λούπο (Λύκος) και τον περιβόητο απατεώνα χρηματιστή Τσαρλς Μορς. Τα μαθήματα που παίρνει κι από τους δυο είναι καθοριστικά για την ζωή του.

Βγαίνοντας από την φυλακή, ο Πόντσι σχεδιάζει ακόμη μια απατεωνιά. Φτιάχνει έναν κατάλογο με μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν δήθεν επενδυτικές ευκαιρίες και τον ταχυδρομεί σε όσους γνωστούς είχε σε Αμερική και Ευρώπη. Λίγο καιρό μετά, μια ισπανική εταιρεία εκδηλώνει ενδιαφέρον και ζητάει από τον Πόντσι περισσότερες λεπτομέρειες. Στο γράμμα της, η ισπανική εταιρεία εσωκλείει και ένα διεθνές απαντητικό κουπόνι (International Relpy Coupon - IRC). Σκοπός τού IRC είναι να διευκολύνει την διεθνή αλληλογραφία, σε περιπτώσεις που κάποιος θέλει να καλύψει τα έξοδα αποστολής μιας επιστολής που περιμένει: αγοράζεται στην μια χώρα και ανταλλάσσεται με γραμματόσημο σε μια άλλη. Ο Πόντσι παρατηρεί ότι το ισπανικό IRC είναι φτηνότερο από το γραμματόσημο των ΗΠΑ στο οποίο αντιστοιχεί και πιάνει μια καλή ιδέα.

Αμέσως, στήνει μια επιχείρηση αγοράς IRC από την Ιταλία, τα οποία μετατρέπει σε ακριβώτερα γραμματόσημα ΗΠΑ, προκειμένου να κερδίσει την διαφορά. Σύντομα, όμως, καταλαβαίνει ότι έτσι δεν μπορεί να πλουτίσει, αφού και η ποσότητα IRC που διαθέτουν τα ιταλικά ταχυδρομεία είναι περιορισμένη και πολύς χρόνος χρειάζεται για να πουληθούν τα γραμματόσημα που αποκτώνται με αυτά. Τότε είναι που συλλαμβάνει την μεγάλη ιδέα, η οποία τον έκανε διάσημο.

Στην αρχή, πλησιάζει κάποιους φίλους και γνωστούς του, στους οποίους παρουσιάζει την κομπίνα με τα IRC ως την μεγάλη ευκαιρία να πλουτίσουν. Για να τους πείσει, δεν διστάζει να τους υποσχεθεί απόδοση 50% σε ενάμισυ μήνα. Αρκετοί πείθονται και του εμπιστεύονται τα χρήματά τους. Ο Πόντσι βάζει σε εφαρμογή όσα έμαθε από τον Ζαρόσσι και τον Μορς: χρησιμοποιεί ένα ποσοστό από τα ποσά που του εμπιστεύονται οι νεώτεροι "επενδυτές" για να πληρώσει τις αποδόσεις που είχε υποσχεθεί στους παλιότερους. Εκείνοι, ενθουσιασμένοι από την τόσο επιτυχημένη τοποθέτηση των χρημάτων τους, δεν διστάζουν να διαφημίσουν την επιχείρηση του Πόντσι, στέλνοντάς του νέους πελάτες. Το κόλπο "Πέτρος και Παύλος" (δηλαδή: παίρνω λεφτά από τον Πέτρο και πληρώνω τον Παύλο) επιτρέπει στον Πόντσι να αγοράσει ένα υπερπολυτελές μέγαρο και να ζήσει επί τέλους την μεγάλη ζωή που πάντα ονειρευόταν

Boston Post, 2/8/1920. Ο Ουίλλιαμ ΜακΜάστερ σωριάζει την πυραμίδα τού Πόντσι,
κερδίζοντας 65.000 δολλάρια από την εφημερίδα και ένα βραβείο Πούλιτζερ.

Κάπως έτσι, λοιπόν, στήθηκε το περίφημο "Σχέδιο Πόντσι" (Ponzi's Scheme), αυτό που εμείς μάθαμε να αποκαλούμε "πυραμίδα". Πρόκειται για την πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη "πυραμίδα", η οποία όμως έμελλε να ζήσει λιγώτερο από έξι μήνες αφού στηριζόταν σε αέρα κοπανιστό και απλώς οι νέοι "επενδυτές" πλήρωναν τους παλιούς. Όταν στις 2 Αυγούστου 1920 η "πυραμίδα" σωριάζεται, ο Πόντσι βρίσκεται με 15.000 "επενδυτές" στο χαρτοφυλάκιό του. Για να τους ικανοποιήσει όλους χρειάζεται περισσότερα από πενήντα εκατομμύρια ιταλικά IRC...

Φορτωμένος με 86 κατηγορίες για απάτη, ο Πόντσι καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης. Μετά την έφεση, η ποινή του περιορίστηκε στον έναν χρόνο αλλά του απαγορεύτηκε η έξοδος από την χώρα. Το 1925 προσπάθησε να φύγει κρυφά για την Ιταλία αλλά πιάστηκε κι αυτή την φορά έμεινε εφτά χρόνια στην φυλακή. Τελικά, οι πολιτειακές αρχές τον απέλασαν στην Ιταλία το 1934. Εκεί κλήθηκε από το φασιστικό καθεστώς τού Μουσσολίνι να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο... υπουργείο οικονομικών (!). Μαθημένος, όμως, στις απάτες, συνέχισε να προκαλεί, ώσπου αναγκάστηκε να καταφύγει κυνηγημένος στην Βραζιλία. Εκεί, σε ένα άσυλο απόρων τού Ρίο ντε Τζανέιρο, τον βρήκε ο θάνατος στις 18 Ιανουαρίου 1949, αδέκαρο και μόνο...


Υστερόγραφο. Η μεγαλύτερη απάτη τύπου "πυραμίδας" στην ιστορία είναι εκείνη που στήθηκε από τον Μπένραρντ Μάντοφ, αποκαλύφθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 και εφέτος έγινε τηλεταινία με τίτλο "The Wizard of Lies" (ελληνικός τίτλος: "Η απάτη του αιώνα"), στην οποία πρωταγωνιστούν ο Ρόμπερτ ΝτεΝίρο και η Μισέλ Πφάιφφερ. Δείτε την!

Ενστάσεις για γέλια και για κλάματα

Ένα από όσα με κάνουν να γελάω αλλά και να εξοργίζομαι κατά τις διάφορες πολιτικές συζητήσεις, είναι οι ενστάσεις που δέχομαι κάθε φορά που χαρακτηρίζω τις επιλογές τόσο των δικών μας κυβερνήσεων όσο και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως νεοφιλελεύθερες. Πρόκειται για ενστάσεις που προέρχονται από "μενουμευρωπαίους" συζητητές οι οποίοι χαρακτηρίζουν εαυτούς ως φιλελεύθερους αλλά απορρίπτουν μετά βδελυγμίας τον νεοφιλελευθερισμό. Γελάω μεν επειδή για μένα προσωπικά (αλλά και για πολλούς άλλους), ο καπιταλισμός είναι ένας και καταδικαστέος όσα προσωπεία κι αν φορέσει (φιλελευθερισμός, μερκαντιλισμός, μονεταρισμός, κεϋνσιανισμός, νεοφιλελευθερισμός, τουρμποκαπιταλισμός κλπ), οπότε μου φαίνεται φαιδρό να αρέσκεται κάποιος σε ένα προσωπείο και να απορρίπτει τα άλλα. Και εξοργίζομαι διότι όλοι οι "μενουμευρωπαίοι" που φτύνουν τις δοξασίες τού Φρήντμαν δεν εννοούν να καταλάβουν ότι εδώ και πολλά χρόνια ολόκληρη η Ενωμένη Ευρώπη κινείται στον αστερισμό τους.

Ίσως αυτό το τελευταίο να ακούγεται ακραίο αλλά ας συγκρατήσουν τις αντιδράσεις τους όσοι ετοιμάζονται να διαμαρτυρηθούν. Ας ακούσουν πρώτα έναν από τους διαπρεπέστερους κεϋνσιανούς οικονομολόγους και μετά τα ξαναλέμε. Ο λόγος, λοιπόν, στον Τζόζεφ Στίγκλιτζ, μέσα από το βιβλίο του "Freefall: America, free markets and the sinking of the world economy", το οποίο κυκλοφόρησε το 2010, δηλαδή λίγο μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης (*). Εκεί, ο Στίγκλιτζ παραθέτει μια σειρά επτά χαρακτηριστικών που πρέπει να έχει "ένα καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης (a well-designed stimulus program)". Σύμφωνα με τον Στίγκλιτζ, ένα τέτοιο πρόγραμμα:
- 1. πρέπει να είναι σύντομο,
- 2. πρέπει να είναι αποτελεσματικό,
- 3. πρέπει να στοχεύει στα μακροπρόθεσμα προβλήματα,
- 4. πρέπει να εστιάζει στις επενδύσεις,
- 5. πρέπει να είναι δίκαιο,
- 6. πρέπει να αντιμετωπίζει τις βραχυπρόθεσμες κρίσιμες επιπλοκές τής κρίσης και
- 7. πρέπει να στοχεύει σε τομείς όπου σημειώνεται απώλεια θέσεων εργασίας.

Ο Γιόζεφ Στίγκλιτζ (αριστερά) παραλαμβάνει το βραβείο Νόμπελ για την οικονομία (2001)

Αυτά λέει ένας διαπρεπής και εγνωσμένου κύρους οικονομολόγος, ο οποίος νοιάζεται μεν για την προκοπή τού καπιταλισμού αλλά από την σκοπιά των κεϋνσιανιστών, δηλαδή των θεωρούμενων ως μετριοπαθών φιλελεύθερων. Πόση σχέση έχουν με όλα αυτά, όμως, όσα εφαρμόστηκαν στον τόπο μας (αλλά και σε όλη την Ευρώπη) κατά την περίοδο της κρίσης;

1, Ας μη μιλάμε για συντομία, διότι θα βγάλουμε γέλιο. Πάμε να συμπληρώσουμε οκτώμισυ χρόνια με τρία αλλεπάλληλα προγράμματα στήριξης, τα οποία έχουν επιδεχθεί σωρεία τροποποιήσεων, βελτιώσεων και αναπροσαρμογών, θυμίζοντας την λαϊκή αποστροφή για τον κάλφα που προσπαθεί να μάθει να κουρεύει στο κεφάλι ενός κασίδη.

2. Αν μιλώντας για συντομία βγάζουμε γέλιο, μιλώντας για αποτελεσματικότητα θα βγάλουμε κλάμα. Όταν ολοκληρωθεί η υπεροκταετής περίοδος των μνημονίων, θα αφήσει πίσω της μια καμμένη γη με καταβαραθρωμένο ΑΕΠ, διογκωμένο χρέος, κατεστραμμένο κοινωνικό κράτος, αυξημένη ανεργία, ξεπουλημένη δημόσια περιουσία, ανύπαρκτες επενδύσεις και έναν λαό που μέχρι τουλάχιστον το 2060 θα παλεύει να ορθοποδήσει.

3. Η φτωχοποίηση της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού θα έπρεπε να οδηγήσει εύκολα σε κατακόρυφη μείωση των εισαγωγών και, κατά συνέπεια, σε θεαματική βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου της χώρας. Όμως, κάτι τέτοιο δεν συνέβη επειδή υιοθετήθηκαν μέτρα βίαιης προσαρμογής στις απαιτήσεις του κεφαλαίου, τα οποία ξεχαρβάλωσαν τον παραγωγικό ιστό της χώρας, μη επιτρέποντας την αναμενόμενη (λόγω μείωσης της αμοιβής της εργασίας) αύξηση των εξαγωγών.

4. Για την εστίαση σε επενδύσεις, τί να πούμε; Για ποιες επενδύσεις να μιλήσουμε, όταν η κεντρική ιδέα των προγραμμάτων στήριξης ήταν να διασωθούν οι τράπεζες και οι ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων, όπως παραδέχθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Γερούν Ντάισελμπλουμ; Για ποιες επενδύσεις να μιλήσουμε από την στιγμή που σχεδόν το 95% της εισρέουσας "βοήθειας" επιστρέφει στους δανειστές προς ικανοποίηση των παλαιότερων απαιτήσεών τους;

5. Ένα δίκαιο οικονομικό πρόγραμμα (είτε ως μέσο αντιμετώπισης κρίσης είτε όχι) μεταφέρει βάρη από τις πλάτες των φτωχότερων σ' εκείνες των "εχόντων και κατεχόντων". Εμείς εδώ, αντίθετα, καταφέραμε να κάνουμε ανέκδοτο το "πρόγραμμα Θεσσαλονίκης", να συντρίψουμε μισθούς και συντάξεις, να ισοπεδώσουμε δικαιώματα και κατακτήσεις δεκαετιών και να καταντήσουμε να βολευόμαστε με τις πενταροδεκάρες τού "κοινωνικού μερίσματος".

6. Για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν οι βραχυχρόνιες επιπτώσεις της κρίσης, αρκεί να αναδιφήσουμε στις διαρκείς αναπροσαρμογές και επαναχαράξεις βασικών γραμμών που έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται με την κάθε αξιολόγηση. Α! Και να θυμηθούμε, βεβαίως, όλα εκείνα τα κωμικοτραγικά που είχαν συμβεί όταν κάποιοι "φωστήρες" ανακάλυψαν λάθη στην χρήση κάποιου πολλαπλασιαστή.

7. Μπορεί τα διάφορα προγράμματα να μην στόχευαν σε τομείς όπου χάνονταν θέσεις εργασίας αλλά στόχευσαν αποτελεσματικά την ίδια την εργασία. Ακόμη και η ίδια η εργασία μετονομάστηκε σε απασχόληση. Η κάποτε αυτονόητη μόνιμη και πλήρης εργασία, λοιπόν, όλο και υποχωρεί, αφήνοντας χώρο για διαλείπουσα και μερική απασχόληση ολίγων ωρών την ημέρα, ολίγων ημερών την εβδομάδα και ολίγων μηνών τον χρόνο. Ταυτόχρονα προωθούνται και άλλες μορφές "μη εργασίας", όπως τα mini jobs ή τα "συμβόλαια μηδενικών ωρών εργασίας", προς δόξαν του ιερού κεφαλαίου και του πρωτοκλασσάτου ιεροφάντη του Μίλτον Φρήντμαν.

Χιλή - Σαντιάγο, 1975: Ο Μίλτον Φρήντμαν (με την φαλάκρα και το σκούρο κοστούμι), ως προσκεκλημένος τού
Αουγκούστο Πινοτσέτ (δεξιά), συμβουλεύει τον δικτάτορα για το οικονομικό πρόγραμμα που πρέπει να χαράξει.

Και τώρα, ο λόγος στους αδικημένους "μενουμευρωπαίους" φιλελεύθερους, οι οποίοι εχθρεύονται τον νεοφιλελευθερισμό (όπως είχε δηλώσει κάποτε ευθέως η κ. Ντόρα Μπακογιάννη) και επιμένουν να ονειρεύονται έναν εξανθρωπισμένο καπιταλισμό. Ομολογώ ότι περιμένω τις ενστάσεις τους με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είτε είναι για γέλια είτε είναι για κλάματα.


---------------------------------------------------
(*) Το βιβλίο κυκλοφορεί και μεταφρασμένο στα ελληνικά, με τίτλο "Ο θρίαμβος της απληστίας" (εκδόσεις Παπαδόπουλος, 1011).

Τα παραφερνάλια της μείωσης του ΑΕΠ

Την εποχή της χρηματιστηριακής έκρηξης, κάπου εκεί στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, οι έλληνες έμαθαν ξαφνικά οικονομικά. Θέλοντας και μη δηλαδή, αφού στην καθημερινότητά τους εισέβαλαν ένα σωρό άγνωστα ως τότε πράγματα και όροι όπως μπλου τσιπ, λίμιτ απ, Ρ/Ε, υπεραπόδοση, έκδοση υπέρ το άρτιο κλπ. Σήμερα, κάπου μια εικοσαετία αργότερα, η σοβούσα καπιταλιστική κρίση έγινε αιτία οι έλληνες να εμπλουτίσουν τις οικονομικές τους γνώσεις και να μάθουν για ΑΕΠ, για εξωτερικά ισοζύγια, για μπέιλ άουτ και μπέιλ ιν, για δημοσιονομία, για πρωτογενή αποτελέσματα και λοιπά. Βεβαίως, όπως γίνεται συνήθως, η έλλειψη υπόβαθρου δεν αφήνει αυτή την γνώση να εισχωρήσει πολύ βαθύτερα από το επίπεδο της επιδερμίδας αλλά αυτό δεν είναι κουσούρι αποκλειστικά των ελλήνων.

Εν πάση περιπτώσει, ένα από τα πράγματα που μάθαμε είναι ότι στα χρόνια της κρίσης το ΑΕΠ μας καταποντίστηκε στα 170 δισ. (πάνω-κάτω) από τα 230 δισ. (πάνω-κάτω), που είχε βρεθεί το 2008.Αν και δεν καταλαβαίνουμε απόλυτα τι επιπτώσεις έχει κάτι τέτοιο, η αίσθησή μας ότι πρόκειται για κάτι πολύ άσχημο είναι σωστή. Όμως, ποιά ακριβώς είναι τα κακά που συνεπάγεται μια μείωση του ΑΕΠ;

Κατ' αρχάς, παραμορφώνει τους οικονομικούς δείκτες. Για παράδειγμα, το 2008 το δημόσιο χρέος βρισκόταν στα 260 δισ. (πάνω-κάτω) και το ΑΕΠ στα 230 δισ. ευρώ. Σε ποσοστιαία έκφραση, το χρέος βρισκόταν στο 113% του ΑΕΠ. Ακόμη κι αν σήμερα το χρέος μας είχε παραμείνει στα 260 δισ. (που δεν έχει), ποσοστιαία θα είχε σκαρφαλώσει στο 153%. Φυσικά, αυτή η παραμόρφωση ισχύει και ανάποδα. Όταν, δηλαδή, αρχίσει να αυξάνεται το ΑΕΠ, οι δείκτες καταχρέωσης θα μειώνονται και θα δώσουν δικαίωμα σε κάποιους να ισχυριστούν ότι μείωσαν το χρέος, χωρίς στην πραγματικότητα να συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Πάμε παρακάτω. Το ότι σήμερα έχουμε κάπου 60 δισ. μικρότερο ΑΕΠ από το 2008, σημαίνει ότι μειώθηκαν αναλογικά και τα έσοδα του δημοσίου. Με δεδομένο ότι στις καλές εποχές το 30% του ΑΕΠ καταλήγει στο δημόσιο, αντιλαμβανόμαστε ότι μείωση 60 δισ. συνεπάγεται απώλεια 18 δισ. από τα ταμεία του κράτους. Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, επταπλάσιο εκείνου που εισπράττεται κάθε χρόνο από τον ΕνΦΙΑ. Για να εξισορροπήσει την απώλεια, το κράτος μειώνει τις κοινωνικές και άλλες δαπάνες και αυξάνει την φορολογία, μιας και η πράξη δεν ενδιαφέρεται για τα ποσοστά αλλά για τα ποσά.

Προχωρούμε. Στρογγυλεύοντας τα νούμερα και με απλές διαιρέσεις, προσδιορίζουμε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του 2008 σε 20.000 ευρώ (πάνω-κάτω). Με το στατιστικό δεδομένο ότι σε παραγωγική ηλικία βρίσκονται κάπου 4 στους 10 έλληνες, σε κάθε εργαζόμενο αναλογούν 50.000 από το ΑΕΠ. Κατά συνέπεια, απώλεια 60 δισ. σημαίνει (άλλη μια απλή διαίρεση) απώλεια κάπου 1.200.000 θέσεων εργασίας. Ως παραφερνάλια της μείωσης του ΑΕΠ, λοιπόν, πρέπει να σημειώσουμε τόσο την αύξηση της ανεργίας όσο και την εξ αυτής μείωση εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων.

Εδώ θα πει κάποιος ότι τα νούμερα είναι εξωπραγματικά, αφού κάπου 1.200.000 είναι το σύνολο των ανέργων και όχι η αύξησή τους σε σχέση με το 2008. Δυστυχώς, στο σύνολο των ανέργων δεν προσμετρώνται (α) μικρομαγαζάτορες, μικροβιοτέχνες και λοιποί έμποροι και ελεύθεροι επαγγελματίες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο, (β) όσοι δουλεύουν 1-2 μέρες την εβδομάδα ή 2-3 ώρες την ημέρα και (γ) όσοι βγαίνουν για πρώτη φορά προς αναζήτηση εργασίας. Εμείς, όταν μιλάμε για "θέσεις εργασίας", αναφερόμαστε σε μόνιμη και πλήρη εργασία, όχι σε δουλειές-τσόντες.

Και κάτι ακόμα, για να ολοκληρώσουμε την ματιά μας. Οι παραπάνω αρνητικές επιπτώσεις της μείωσης του ΑΕΠ συνέβαλαν καταλυτικά τόσο στην μείωση της αμοιβής της εργασίας όσο και στην μείωση της αξίας της ακίνητης περιουσίας των ελλήνων. Από το 2008 μέχρι σήμερα η μέση αμοιβή της εργασίας έχει υποχωρήσει κατά 30% τουλάχιστον ενώ άλλο τόσο έχει μειωθεί η αξία των ακινήτων.

Ας πάμε τώρα στο διά ταύτα. Είναι σαφές ότι για να εξουδετερωθεί το κακό πρέπει να μπούμε σε τροχιά ανάπτυξης, δηλαδή να ξαναρχίσει το ΑΕΠ να αυξάνεται. Αυτό, βέβαια, μπορεί να γίνει μόνο με επενδύσεις, το προϊόν των οποίων θα επανεπενδύεται και δεν θα διοχετεύεται σε μερικά θυλάκια. Δυστυχώς, αυτό το θεωρητικό μοντέλο είναι πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσει σε συνθήκες μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας με δεκάδες φορολογικούς παραδείσους, με τερατωδώς διογκωμένη χρημαστιστηριακή αγορά παραγώγων και με δυσθεώρητο ύψος κεφαλαιοποιημένων κερδών, τα οποία παραμένουν ακινητοποιημένα καθώς δεν υπάρχουν ελκυστικά πεδία κερδοφορίας για να τοποθετηθούν.

Μια λύση θα ήταν η πραγματοποίηση επενδύσεων εκ μέρους του κράτους, ώστε να ξαναπάρει μπρος η μηχανή, καθιστώντας το τοπίο ελκυστικό και για τα ιδιωτικά κεφάλαια. Όμως, ούτε κι αυτό μπορεί να συμβεί, εφ' όσον σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον, όπου επικρατούν οι νόμοι και οι κανόνες μιας φρηντμανολάγνας Ευρωπαϊκής Ένωσης, οποιαδήποτε κεντρικά σχεδιασμένη επένδυση είναι εξοβελιστέα και διά ροπάλου απαγορευμένη.

Άρα, λοιπόν, δεν υπάρχει διέξοδος; Φυσικά και υπάρχει. Είναι εκείνη που προσφέρει μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, η οποία χαράσσεται με γνώμονα την ικανοποίηση των πολιτών και όχι την συσσώρευση κερδών και η οποία αδιαφορεί για τα θέσφατα τόσο του Κέυνς όσο και του Φρήντμαν, τα οποία -έτσι κι αλλιώς- έχουν πλειστάκις αποδειχτεί ατελέσφορα. Μόνο πού αυτό απαιτεί μια άλλη συζήτηση.

Παράξενα πράγματα

Τις προάλλες, σε τούτη εδώ την μικρή δικτυακή γωνιά, επιχειρήσαμε να διαβλέψουμε τους λόγους για τους οποίους η ελληνική πλευρά κάλεσε τον τούρκο πρόεδρο να μας επισκεφθεί. Βεβαίως, ποτέ δεν καμώθηκα τον διεθνολόγο ή, τέλος πάντων, τον ειδικό σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Πλην όμως, θα πρέπει να είναι κανείς κουφός, τυφλός ή ηλίθιος για να μη μπορεί να αποκωδικοποιήσει τα σήμετα που εκπέμπονται από ορισμένα σημαντικά κέντρα διαμόρφωσης της διεθνούς πολιτικής. Σαν κι αυτά, ας πούμε, που εξέπεμψε δέκα μόλις ημέρες πριν την περιβόητη επίσκεψη Ερντογκάν το διαβόητο Ατλαντικό Συμβούλιο (Atlantic Council).

Τι είναι όμως αυτό το Ατλαντικό Συμβούλιο; Είναι μια πολιτειακή "δεξαμενή σκέψης" (think tank), η οποία ιδρύθηκε το 1961 με πρωτοβουλία τού πρώην υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ Ντην Άτσεσον και με κεντρικό μόττο "δουλεύουμε μαζί για να καταστήσουμε το μέλλον ασφαλές". Σκοπός τής ίδρυσής του ήταν να συμβάλει στην συνέχιση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών τής Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, η οποία άρχισε με αφορμή τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Πίσω από τις λέξεις, όμως, διαφαίνεται πεντακάθαρα ότι το Ατλαντικό Συμβούλιο είναι απότοκο του ψυχρού πολέμου και φτιάχτηκε για να χρησιμεύσει ως ένα ακόμη όπλο τού δυτικού κόσμου κατά του κομμουνισμού. Ως εκ τούτου, δεν συνιστά έκπληξη το γεγονός ότι σήμερα αποτελεί μέλος της Ατλαντικής Σχέσης (Atlantic Treaty Association), μιας οργάνωσης πολιτικών ηγετών, ακαδημαϊκών, στρατιωτικών, διπλωματών και δημοσιογράφων, η οποία φτιάχτηκε το 1954 και έχει ως στόχο να διαδίδει τις αξίες τού ΝΑΤΟ, δηλαδή την δημοκρατία, την ελευθερία, την ειρήνη, την ασφάλεια και την νομιμότητα.

Στα τέλη Νοεμβρίου, λοιπόν, το Ατλαντικό Συμβούλιο έδωσε στην δημοσιότητα μια μελέτη 26 σελίδων, η οποία έχει ως σκοπό να προτείνει ένα νέο σχέδιο δράσης των ΗΠΑ στην Βαλκανική. Τίτλος τής μελέτης είναι " Τα Βαλκάνια μπροστά" και χαρακτηριστικά σαφής υπότιτλος "Μια νέα στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή". Νωρίς-νωρίς, δηλαδή, από το εξώφυλλο κιόλας, η ανεξάρτητη (λέμε τώρα!) "δεξαμενή σκέψης" ξεκαθαρίζει ότι εκείνο που την νοιάζει είναι τα συμφέροντα των ΗΠΑ στα Βαλκάνια. Κι αυτό το "ξεκαθάρισμα" γίνεται ακόμη σαφέστερο από τους τίτλους και μόνο των κεφαλαίων τής μελέτης, όπως π.χ. "Οι ρωγμές αφθονούν", "Τι θέλει η Ρωσσία;", "Καμπάνάκι κινδύνου για τις ΗΠΑ" και "Από την ασφάλεια στην ευημερία".

Οπωσδήποτε η εν λόγω μελέτη έχει ενδιαφέρον για όποιον θέλει να μάθει ή απλώς να κατανοήσει μερικά από όσα συμβαίνουν ή επίκειται να συμβούν στην γειτονιά μας. Όπως "εύχονται" στον πρόλογό τους οι συντάκτες της, "αυτό το κείμενο αποτελεί (...) μόνο την αρχή αυτού που ελπίζουμε να αποτελέσει ένα νέο όραμα για την εμπλοκή των ΗΠΑ στα Δυτικά Βαλκάνια", ενώ λίγο πιο κάτω γίνονται ακόμη σαφέστεροι:

"Παρ' όλο που η περιοχή εξακολουθεί να επιθυμεί να ενταχθεί στην Δύση (και τα θεσμικά της όργανα), το τελικό αποτέλεσμα δεν πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικώτερα, μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν βασικό ρόλο. Πρέπει να δώσουμε [σ.σ.: προσοχή στο α' πληθυντικό!] φωνή σε ένα σαφές, κοινό όραμα για την περιοχή και να συντονιστούμε με την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να αποκαταστήσουμε την σαφήνεια σε ένα κοινό διατλαντικό στόχο σε πολιτικό επίπεδο".

Θα μπορούσαμε να επισημάνουμε πολλά ενδιαφέροντα σημεία αυτής της μελέτης αλλά ας μείνουμε σε κάτι χαρακτηριστικό που περιλαμβάνεται στις πρώτες σελίδες. Εκεί, οι συντάκτες σημειώνουν ότι "υπάρχουν αρκετά συγκεκριμένα βήματα που οφείλουν να κάνουν οι ΗΠΑ προκειμένου να βοηθήσουν στην σταθεροποίηση μιας περιοχής, η οποία αναζητεί απεγνωσμένα σταθερότητα" και παραθέτουν τέσσερα εξ αυτών:

(1) Σύσταση μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Νοτιοανατολική Ευρώπη
Όπως σημειώνεται, "μια τέτοια αναγγελία θα προβάλει την μόνιμη δέσμευση των ΗΠΑ για ασφάλεια στην περιοχή και θα παγιώσει την μακροπρόθεσμη δυνατότητά τους να επηρεάζουν τις εξελίξεις". Ως χώρος εγκατάστασης αυτής της πολιτειακής στρατιωτικής δύναμης προτείνεται το στρατόπεδο Μπόντστηλ του Κοσόβου, αποδεικνύοντας έτσι ότι είχαν απόλυτο δίκιο όσοι υποστήριζαν ότι το Κόσοβο φτιάχτηκε από τις ΗΠΑ για να χρησιμοποιηθεί ως στρατιωτική τους βάση.

(2) Επιδίωξη μιας "ιστορικής" επαναπροσέγγισης με την Σερβία
Αυτό το βήμα θεωρείται απαραίτητο επειδή εκτιμάται ότι έτσι το Βελιγράδι θα αρχίσει να παίρνει αποστάσεις από την Μόσχα

(3) Ανάκτηση της φήμης των ΗΠΑ ως ειλικρινούς μεσάζοντα
Εδώ η μελέτη σημειώνει, μεταξύ άλλων ότι "οι ΗΠΑ πρέπει να επιδιώξουν με εντονώτερη προσπάθεια την προετοιμασία Αθήνας και Σκοπίων να γίνουν μελλοντικοί σύμμαχοι και να ενώσουν τις προσπάθειές τους με τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να ωθήσουν τις συνομιλίες Βελιγραδίου-Πρίστινας μέχρι το τέλος".

(4) Στήριξη των επιδιώξεων πάνω στους επιχειρηματίες και την νεολαία της περιοχής
Οι μελετητές προτείνουν μια σειρά έργων και επενδύσεων στην περιοχή, δηλαδή κάτι που μοιάζει με μικρογραφία τού Σχεδίου Μάρσαλ, σημειώνοντας ότι έτσι θα διευκολυνθεί η προσπάθεια για να γίνουν οι ΗΠΑ περισσότερο αποδεκτές από τους λαούς της περιοχής.

Η στρατιωτική βάση Μπόντστηλ στο Κόσοβο, κοντά στα σύνορα με την ΠΓΔΜ.

Υποθέτω ότι ο αναγνώστης έχει ήδη καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα και δεν θέλω να υποτιμήσω την κρίση του παραθέτοντας τα δικά μου. Θα κλείσω εδώ, λοιπόν, με μια μικρή παρατήρηση. Η παραπάνω μελέτη του Ατλαντικού Συμβουλίου δημοσιεύθηκε στις 28 Νοεμβρίου. Δυο μέρες μετά, οι υπουργοί εξωτερικών Αλβανίας, Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, Κοσόβου, Μαυροβουνίου, ΠΓΔΜ και Σερβίας συναντήθηκαν στον Λευκό Οίκο με τον με τον επί κεφαλής του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, τον αντιστράτηγο ε.α. Χέρμπερτ Ραίυμοντ ΜακΜάστερ. Αν δεν θυμάστε, πρόκειται για τον ίδιο σύμβουλο με τον οποίο συναντήθηκε τον Μάρτιο ο δικός μας ΥπΕξ Νίκος Κοτζιάς, μια συνάντηση για την οποία μιλήσαμε τις προάλλες ("Tί έρχεται να κάνει ο Ερντογκάν στην Αθήνα;"). Παράξενα πράγματα...

Σαββατιάτικα (180) - τα τουρκόφιλα

*** Ιγί γκουνλέρ, αλάνια, εργένηδες και μη, λεβέντες και μπαμπαλήδες! *** Βρε Ταγίπ, δυο μέρες στην Αθήνα και δεν βρήκες δυο ωρίτσες να πεταχτείς στην Ραφήνα, να δεις το κουμπαράκι σου; *** Του τηλεφώνησες τουλάχιστον; *** Ρε σεις, τί ήσαν αυτά που είπε ο Ερντογκάν στην Θράκη; *** Όπως η Τουρκία είναι ενιαία έτσι είναι και η Ελλάδα; *** Και όσες καταγωγές κι αν υπάρχουν, ο λαός είναι ένας; *** Και δεν μπορούμε να βάλουμε στην άκρη την ελληνική σημαία; *** Αχ, βρε Ταγίπ... *** Πόσο άκαρδα έβγαλες μαλάκες όσους πρόβλεπαν εθνική καταστροφή από την επίσκεψή σου στην Θράκη... *** Γιακάς, μπατίρης, φιτίλι, τεμπέλης, κατσίκα... *** Όχι βέβαια πως κάποιοι δεν επέμειναν, ε; *** Ερντογκάν: "Αυτή την στιγμή έχετε στο κοινοβούλιο τέσσερις βουλευτές." *** Μετάφραση από τον Σκάι: "Αυτή την στιγμή έχουμε στο κοινοβούλιο τέσσερις βουλευτές." *** Εγκυρότης. *** Φώφη, την Πέμπτη το απόγευμα: "Φιάσκο η επίσκεψη Ερντογάν, που τείνει να καταλήξει σε ναυάγιο." *** Αμάν, βρε

Καβαλλάρης... ως το τέλος

Φωφάκι! *** Φιάσκο, ακόμα δεν τον είδαμε; *** Άσε πρώτα να κάτσει ο οθωμανός σε μια καρέκλα, να πάρει μια ανάσα, να βγάλει τα παπούτσια του, να πιεί ένα ποτήρι νερό... κι ύστερα βάζεις την κασσέττα. *** ... πούστης, μπούτι, κοτσάνι, αλισβερίσι, σιρόπι... *** Καλεντερίδης: "Στην επίσκεψη Ερντογκάν φάγαμε γκολ από τα αποδυτήρια." *** Σάββα, εσύ είσαι; *** Αυτός που τότε με τον Οτζαλάν... ε; *** Που πρόπερσι έστησες μια ομάδα στήριξης του Κωλόχαρτου για πρόεδρο στη ΝουΔου; *** Σε χάσαμε, ρε ψυχή! *** Ας είναι καλά ο Χατζηνίκος που σε θυμάται και σε βγάζει κάπου-κάπου και σε βλέπουμε. *** Athens Voice: "Οι Βρυξέλλες απορούν πως μια συνάντηση «που θα έχτιζε γέφυρες κατέληξε boxing match» και ηθελημένα κρατάνε αποστάσεις." *** Όταν λέμε "Βρυξέλλες", παιδιά; *** Κάποιος πλανόδιος στην Γκραν Πλας; *** Κάποια πωλήτρια του Leonidas; *** Ο ρεσεψιονίστ του Χοτέλ Αμίγκο; *** Εγκυροτάτη εγκυρότης. *** ... σόμπα, ταβάνι, γιλέκο, καπάκι, μαγιά... *** Τελικά, μάθαμε γιατί ο Ερντογκάν χαιρετάει με τα τέσσερα δάχτυλα, λυγίζοντας τον αντίχειρα; *** Οι κακοήθεις που ρωτάτε αν έχει ρίξει κι αυτός 4 στον θρύλο, σκάστε. *** Και να λέμε πάλι καλά που λυγίζει τον αντίχειρα και όχι άλλο δάχτυλο, εντάξει; *** Ντάισελμπλουμ_1: "Με το πρώτο μνημόνο σώθηκαν οι ξένοι επενδυτές." *** Γερούν, έχεις πυρετό; *** Ντάισελμπλουμ_2: "Στα πρώτα μνημόνια αυτοσχεδιάσαμε και κάναμε λάθη." *** Μωρή κουφάλα κατσαροτρίχη, πες μας τώρα ότι κι ο Βαρουφάκης είχε δίκιο, να πάω να φουντάρω στα βράχια της Πειραϊκής! *** Κωλόχαρτος: "Τέτοιος ψεύτης (εννοεί τον Τσίπρα) δεν έχει ξαναγεννηθεί στον πλανήτη." *** Γι' αυτό σε πάω, ρε συ Άδωνι! *** Επειδή δεν αντέχεις να είσαι δεύτερος σε τίποτε! *** ... χάπι, τσιγκούνης, τζάμι, μπινές, κουβάς... *** Αλήθεια, πήγατε να δείτε το Wonder Wheel ή το αφήνετε για την άλλη βδομάδα; *** Τί παναπεί τί είναι αυτό; *** Πείτε μου ότι δεν ξέρετε την φρέσκια ταινία του Γούντυ Άλλεν, να μαδήσω τις μασχάλες μου! *** Ή μπας και είσαστε τίποτε

αντιαλλενικοί, που είναι και της μοδός; *** Όλοι με την Μία πια; *** Όλοι "πού πήγε κι έπεσε το κορίτσι", "τι του βρήκε του μαλάκα" και τέτοια; *** Δηλαδή, συμπονάτε την Μία Φάρροου επειδή μετά τον Σινάτρα παντρεύτηκε τον Γούντυ, έτσι; *** Ενώ την Τζέρρυ Χωλλ, που μετά τον Μικ Τζάγγερ παντρεύτηκε τον Ρούπερτ Μέρντοχ, την συγχαίρετε; *** ... γιαούρτι, ζουμπούλι, μπόρα, σοβάς, παπούτσι... *** Διαβάσατε κι εσείς ότι έγινε η πρώτη πετυχημένη μεταμόσχευση κεφαλιού σε πτώμα και πλέον οι επιστήμονες είναι έτοιμοι να την κάνουν και σε κανονικό άνθρωπο; *** Ό,τι θέλουν γράφουν οι άσχετοι. *** Βρε, αυτή μεταμόσχευση έχει γίνει εδώ και χρόνια! *** Δείτε την Μαριάννα και πείτε μου. *** Εντάξει, ήταν από τις πρώτες προσπάθειες και γι' αυτό υπάρχουν κάποια θεματάκια αλλά από τότε έχουν γίνει άλματα. *** Μικροδράκουλας_1: "Μέσα σε 21 μήνες η ΝΔ μείωσε τα λειτουργικά της έξοδα κατά 74,4%!" *** Ρε τί νοικοκυρόπουλο ειν' τούτο! *** Αλλά κι ο Γκαβός, που δεν έδινε στον άγγελό του νερό... τον είχατε για τόσο σκορποχέρη; *** ... τασάκι, τσακάλι, ντιβάνι, μπογιά, λαπάς... *** Μικροδράκουλας_2: "Το 2018 θα έχει επιτευχθεί ο στόχος της λειτουργίας μόνο από ιδιωτική χρηματοδότηση." *** Ωχχχ... *** Κούλη, αγόρι μου, ο χοντρός πρέπει να κάνει δίαιτα, μη του δίνετε κι άλλο κώλο. *** Και, για θύμισέ μου, τα κόμματα παίρνουν κρατική επιχορήγηση για να μη τους πιάνουν τον κώλο οι ιδιώτες ή κάνω

"Ακουμπήσω", βρε αγράμματε! Εκτός αν αφήνεις υποννοούμενα...

λάθος; *** Αυτό που τα σκυλιά σας μυρίζουν όλα τα δέντρα πριν αποφασίσουν σε ποιο θα κατουρήσουν, πώς το εξηγείτε; *** Κατουρημένο ψάχνουν ή ακατούρηγο; *** ... μανάβης, μενεξές, ντουλάπι, σακάτης, γούρι... *** Η Μποφίλιου δηλώνει ότι ψηφίζει ΚΚΕ, ο Notis δηλώνει ότι ψηφίζει Χρυσή Αυγή. *** Τεστ: ποιόν από τους δυο προηγούμενους οφείλει να κράξει ο σωστός φιλελές; *** Αυτό που δεν σας αρέσει η Μποφίλιου ως τραγουδίστρια αλλά της τα χώνετε για τις πολιτικές της απόψεις, πόσο με εξοργίζει! *** Τατσόπουλος: "Δέχτηκα βρισίδι και απειλές από το κοινό της Μποφίλιου." *** Πέτρο μου, εμάς που δεν ακούμε Μποφίλιου, δεν μας πρόσεξες; *** ... καβγάς, τσέπη, σιντριβάνι, μπάμια, λεκές... *** Μανδραβέλης: "Η 34χρονη αοιδός τόσα έμαθε στο σχολείο της μεταπολίτευσης και τόσα λέει." *** Πάσχο, πότε θα μάθεις ότι ποτέ ένας κύριος δεν ξεμπροστιάζει την ηλικία μιας γυναίκας; *** Άσε που ειδικά την Μποφίλιου πρέπει να την σέβεσαι διότι εκείνη κάτι έμαθε, ενώ εσύ ούτε την τύφλα σου. *** Κι άναβε και κανένα κεράκι στον Γιαλαφούζο που σε περιμάζεψε και σε έκανε σανοπώλη. *** Από μόνος σου ούτε θέση γιδοβοσκού στο Κοπάνι Ιωαννίνων δεν θα εύρισκες. *** Εσείς ξέρατε ότι υπάρχουν "χαρούλιγκαν"; *** Βρε, έτσι λέγονται οι οπαδοί του Γιάννη Χαρούλη! *** Απίστευτο; *** Εννοώ αυτό που έχει οπαδούς ο Χαρούλης. *** Ώρες είναι να δηλώσουν και οι νεοδημοκράτες "κούλιγκαν", να τα δούμε όλα. *** Εγώ, πάντως, παραμένω οπαδός του Δημήτρη Μητροπάνου, του αθάνατου Μητσάρα. *** Μίτσιγκαν. *** ... μεζές, πιλάφι, τζάκι, μεράκι, καρπούζι... *** Τζήμερος:

Ευτυχισμένα χρόνια (μουτλού γιλάρ)

"Ο Γρηγορόπουλος ήταν ένα αξιολύπητο παιδί...άτυχος στο συναπάντημά του με μια εξοστρακισμένη σφαίρα." *** Θάνο, πολύ πεσμένο σε βρίσκω τελευταία. *** Ούτε για ανθυποκασιδιάρης δεν κάνεις. *** Τι ψώνια θες να κάνεις πάλι, ρε γυναίκα; *** Τι παναπεί έρχονται γιορτές και επιβάλλεται λίγο σόπινγκ; *** Ξέρεις πολλούς στις μέρες μας να κάνουν σόπινγκ; *** Άιντε για καφέ με καμμιά κολλητή σου και κάνε βλέπινγκ. *** Θανάση, αφού δεν είσαι δικηγόρος, τι θες και φοράς κοστούμι; *** Αγόρι μου, τα κοστούμια είναι για τους ανύπαντρους, να τους λένε "άντε και γαμπρός". *** Άστο τώρα και θα στο φορέσουν άλλοι όταν έρθει η ώρα. *** ... κέφι, μουσαμάς, σοκάκι, τόπι, μπαλτάς. *** Το ιστολόγιο προσπάθησε σήμερα να σας θυμίσει ότι έλληνες και τούρκοι έχουν περισσότερα κοινά απ'όσα νομίζουν κάποιοι. *** Για τους λαούς μιλάω, όχι για τα κοράκια. *** Σαν χτες, 8 Δεκέμβρη, χάσαμε τον Τζον Λέννον το 1980. *** Σαν χτες, επίσης, το παλληκαράκι τής πρώτης φωτογραφίας θα έκλεινε τα 74 χρόνια του, αν ζούσε. *** Το όνομά του είναι Τζέιμς Ντάγκλας Μόρρισον, ήταν η ψυχή των Doors και έμελλε να φτάσει ως τα 28 του. *** Κατά μία έννοια, ίσως είμαστε τυχεροί που έφυγε νωρίς και δεν τον βλέπουμε σήμερα, σ' αυτή την ηλικία, να τραγουδάει το "The End". *** Η τελευταία φωτογραφία τραβήχτηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1968 στην Φρανκφούρτη και είναι αποκαλυπτική τής φιλοσοφίας του Μόρρισον και της παρέας του. *** Οι Doors σε λαϊκό κοντσέρτο χωρίς εισιτήρια και σωματοφύλακες. *** Από αριστερά: Τζον Ντένσμορ, Τζιμ Μόρρισον, Ρόμπι Κρήγκερ και Ραίυ Μάνζαρεκ. *** Και, φυσικά, με Doors θα σας αφήσω για σήμερα. *** Στο πλατώ βρίσκεται ήδη το θρυλικό πρώτο άλμπουμ τους The Doors και η βελόνα κατεβαίνει για να κάνει τις πρώτες νότες τού Break on through (to the other side) να ξεχυθούν. *** Ακούστε τον δίσκο ως το τέλος, όπου σας περιμένει η ανεπανάληπτη πρώτη εκτέλεση του The End. *** Να περάσετε ένα υπέροχο σαββατοκύριακο! *** Χοστσά καλίν! ***

Προς κατάργηση των απεργιών;

Η ιστορία έγινε γνωστή, χάρη κυρίως στην αντίδραση του ΚΚΕ. Την Δευτέρα, αργά το βράδυ, η κυβέρνηση έφερε για ψήφιση στην βουλή μια τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο, προκειμένου να κάνει ένα από τα μεγαλύτερα χατήρια που ζητάει το κεφάλαιο: να καταργήσει ουσιαστικά το δικαίωμα στην απεργία. Η ολιγόλογη τροπολογία ήταν σαφής... Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.

Η παράγραφος 2 του άρθρου 8 του συνδικαλιστικού νόμου 1264/1982 ("Για τον εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων"), όπως ισχύει σήμερα, αναφέρει τα εξής:

(...) για να γίνει συζήτηση και για να ληφθεί απόφαση, κατά τις Συνελεύσεις, απαιτείται η παρουσία τουλάχιστο του ενός τρίτου (1/3) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών. Αν δεν υπάρχει απαρτία κατά την πρώτη συζήτηση, συγκαλείται νέα συνέλευση μέσα σε δύο (2) μέχρι δεκαπέντε (15) μέρες κατά την οποία απαιτείται η παρουσία τουλάχιστο του ενός τετάρτου (1/4) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών. Εάν δεν υπάρξει απαρτία κατά την δεύτερη συνέλευση, συγκαλείται μέσα σε δύο (2) μέχρι δεκαπέντε (15) μέρες τρίτη κατά την οποία είναι αρκετή η παρουσία του ενός πέμπτου (1/5) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών.

Κι εδώ έρχεται η λακωνικώτατη τροπολογία:

Μετά το τρίτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 8 του Ν. 1264/1982 (Α' 79) προστίθεται εδάφιο ως εξής:
"Ειδικά για τη συζήτηση και λήψη απόφασης κήρυξης απεργίας απαιτείται η παρουσία τουλάχιστον του ενός δευτέρου (1/2) των οικονομικά τακτοποιημένων μελών."

Τόμπολα! Σε μιάμιση γραμμή η αριστερή κυβέρνηση επιχειρεί να καταστήσει ουσιαστικά αδύνατη την κήρυξη απεργών, αφού δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να καταλάβει κανείς ότι η συγκέντρωση στον ίδιο χώρο των μισών εργαζομένων ενός σωματείου που ενδεχομένως έχει μέλη σε ολόκληρη την χώρα, είναι ακατόρθωτη. Και αυτά τα λέει μια κυβέρνηση κομμάτων που στις τελευταίες εκλογές συγκέντρωσαν τις ψήφους του 20% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων της χώρας!

Από την περυσινή Γ.Σ. της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Στην μέση ο Χριστόφορος Σεβαστίδης

Αφού σημειώσω ότι η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποσύρει προσωρινά την τροπολογία, αντί για περαιτέρω σχόλια, παραθέτω ένα κείμενο του Χριστόφορου Σεβαστίδη, προέδρου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, με τον μακρύ αλλά σαφέστατο τίτλο "Η αύξηση του ποσοστού απαρτίας ισοδυναμεί  με ουσιαστική κατάργηση του συνταγματικού δικαιώματος στην απεργία":


Το Σύνταγμα στο άρθρο 23 παρ. 2 αναγνωρίζει ρητά το δικαίωμα των εργαζομένων στην απεργία. Δεν υπάρχει νομίζω άλλο συνταγματικό δικαίωμα που η αναγνώρισή του πέρασε μέσα από τόσες εκατόμβες νεκρών και για το οποίο χύθηκε τόσο ανθρώπινο αίμα. Η απεργία αποτέλεσε το μοναδικό όπλο εκατομμυρίων μεταναστών που έφταναν σε άθλιες συνθήκες από την γηραιά ήπειρο στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του 1860 και το κυρίαρχο μέσο πάλης των εξαθλιωμένων της Ευρώπης από τις αρχές του 20^ου αιώνα. Αρκεί να ανατρέξει κανείς στην πρόσφατη ιστορία για να διαπιστώσει πως όλα τα «αυτονόητα» δικαιώματα, όπως το 8ωρο, οι ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, η μείωση της εντατικοποίησης της εργασίας, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας κατακτήθηκαν με αιματηρούς απεργιακούς αγώνες. Και όσο δύσκολα κατακτήθηκαν τόσο εύκολα χάθηκαν λόγω της υποχώρησης του εργατικού κινήματος σε παγκόσμιο επίπεδο.

Είχα την ευκαιρία να σημειώσω και παλαιότερα (Χριστόφορος Σεβαστίδης, Το δικαίωμα απεργίας και ο δικαστικός έλεγχος της άσκησής του, έκδ. 2015, σελ. 11-12) ότι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να θέτει όπου μπορεί ακόμα μεγαλύτερους περιορισμούς στο δικαίωμα της απεργίας προς όφελος της επιχειρηματικής ελευθερίας, έτσι ώστε το δικαίωμα να υφίσταται στα νομοθετικά κείμενα αλλά να είναι καταργημένο στην πράξη.  Από το 2014 επισημάναμε τις συνεχείς πιέσεις που ασκούνταν στην Ελλάδα για λήψη απόφασης απεργίας με απόλυτη πλειοψηφία της γενικής συνέλευσης, κατά το παράδειγμα που ακολουθήθηκε και στη Βουλγαρία. Ο νομοθέτης στην Ελλάδα έθεσε μέχρι σήμερα τόσους περιορισμούς στο δικαίωμα της απεργίας ώστε σε διάστημα μιας πενταετίας (2009-2014) το ποσοστό των νόμιμων απεργιών να φθάνει μόλις το 10% (26 από τις 264) ενώ το 90% αυτών να κρίνονται παράνομες ή καταχρηστικές από τα Δικαστήρια, ιδίως λόγω έλλειψης κάποιας τυπικής προϋπόθεσης. Εφόσον επομένως αυξηθεί το ποσοστό απαρτίας για τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης περί απεργίας, θα έχουμε έναν νέο νομοθετικό περιορισμό που θα καταργήσει στην πράξη εκ βάθρων την σχετική διάταξη του Συντάγματος.

Η σύμφωνη με το Σύνταγμα νομοθέτηση απαιτεί όχι μόνο τη μη αύξηση του αριθμού της απαρτίας της γενικής συνέλευσης αλλά αντίθετα την τροποποίηση του άρθρου 20 παρ. 1 ν. 1264/82 το οποίο εισάγει έναν αδικαιολόγητο διαχωρισμό (επαναλαμβάνοντας άκριτα το ν. 2151/1920 που μόλις αποποινικοποίησε την απεργία) και το οποίο αναγνωρίζει μόνο για τις τοπικές πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις ως αρμόδιο όργανο την γενική συνέλευση. Σε όλες τις άλλες οργανώσεις -πρωτοβάθμιες πανελλαδικής έκτασης, δευτεροβάθμιες ή τριτοβάθμιες-  αναθέτει την άσκηση του απεργιακού δικαιώματος στα διοικητικά συμβούλια.

Στην πραγματικότητα το Σύνταγμα αναφέροντας ότι η απεργία μπορεί να κηρυχθεί «από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις» εννοεί σαφώς με οποιονδήποτε τρόπο αυτές οι οργανώσεις εκδηλώνουν την βούλησή τους (ανωτ, σελ. 70 επ) άρα και μέσω των διοικητικών τους συμβουλίων. Ποτέ και σε καμία άλλη περίπτωση δεν δείχνει ο νομοθέτης τόση δυσπιστία στο εκλεγμένο διοικητικό συμβούλιο παρά μόνο όταν αυτό αποφασίζει την κήρυξη απεργίας. Μήπως όμως δεν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο και η σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατία που βασίζεται στην αρχή της αντιπροσωπευτικότητας;

Σήμερα με το πρόσχημα της τήρησης της δημοκρατικής αρχής και της μεγαλύτερης κατά το δυνατό εκπροσώπησης των εργαζομένων θα καθίσταται αδύνατη τις περισσότερες φορές η κήρυξη απεργίας λόγω της αδυναμίας σύγκλησης ενός τόσο δυσκίνητου οργάνου όπως είναι η ΓΣ και μάλιστα με πλειοψηφία άνω του 50%. Ο πραγματικός λόγος νομοθέτησης μιας τέτοιας διάταξης είναι περισσότερο από προφανής: Ο εργαζόμενος δεν φτάνει μόνο να είναι φθηνός και να μην έχει σταθερό ωράριο. Θα πρέπει να είναι απογυμνωμένος από κάθε συλλογικό δικαίωμα όπως αυτό των σ.σ.ε. και της απεργίας ώστε να μην μπορεί να διεκδικεί βελτίωση των συνθηκών εργασίας του. Μόνο με τέτοιους όρους θα ανοίξει ο δρόμος για προσέλευση επενδυτών. Οι διατάξεις ωστόσο του Συντάγματος βάζουν ένα όριο που δεν μπορεί να ξεπεραστεί για χάρη οποιασδήποτε επιδίωξης ή σκοπιμότητας.

Εύγε κ. Στούπα...

Πριν ένα-ενάμισυ μήνα, το ιστολόγιο δημοσίευσε μια σειρά σημειωμάτων που είχαν ως στόχο να εξηγήσουν, όσο πιο απλά και κατανοητά γίνεται, τον τρόπο λειτουργίας του χρήματος. Σ' εκείνα τα σημειώματα είχαμε μιλήσει για το λογιστικό χρήμα, για την διαδικασία των δανείων, για την δομή τού χρηματοοικονομικού συστήματος κλπ. Ίσως ο αναγνώστης να μη θυμάται όλα όσα είχαμε πει τότε αλλά σίγουρα πολλά απ' αυτά θα επανέλθουν στην μνήμη του καθώς θα διαβάζει την παρακάτω "ανάλυση", βάσει της οποίας "οι πλειστηριασμοί είναι δίκαιο και σωστό μέτρο":

Στο τραπεζικό σύστημα οι καταθέσεις του ενός είναι το δάνειο που έχει πάρει ο άλλος. Αν ο άλλος δεν πληρώσει το δάνειο ο πρώτος θα χάσει τα λεφτά που έχει καταθέσει στην τράπεζα και συνήθως είναι οι κόποι μιας ζωής. Όταν η διαγραφή των κόκκινων δανείων δεν γίνεται με "κούρεμα" καταθέσεων γίνεται με αύξηση του δημόσιου χρέους. Τουτέστιν κάποιοι αποκτούν στέγη ή επιχείρηση με τα χρήματα που θα πληρώσουν και αυτοί που δεν έχουν στέγη κλπ.

Ο Α εργάζεται για δεκαετίες και έχει αποταμιεύσει π.χ. 100.000 για να αγοράσει ένα σπίτι. Ο Β πάει και δανείζεται 100.000 και αγοράζει το σπίτι σήμερα και όχι μετά από 10 χρόνια. Ο Β χάνει τη δουλειά του και δεν μπορεί να πληρώσει το δάνειο. Η τράπεζα για να μην χρεοκοπήσει πρέπει ή να κατάσχει το σπίτι του Β και να το δώσει στον Α ή να κατάσχει τις καταθέσεις του Α. Ποιο από τα δυο είναι το πιο δίκαιο;  

Όταν το κράτος παρεμβαίνει με το νόμο Κατσέλη π.χ. και προστατεύει το σπίτι του Β που όντως αδυνατεί να πληρώσει, χιλιάδες άλλοι που μπορούν να πληρώσουν τα δάνεια που έχουν πάρει σταματούν να το κάνουν για να επωφεληθούν.  Έτσι τα 10-20 δισ. "κόκκινα” δάνεια έγιναν 120 δισ. ευρώ και τίναξαν στον αέρα τράπεζες και οικονομία. Χωρίς την ικανότητα των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την οικονομία η ανεργία αυξήθηκε. Έτσι έχασε τη δουλειά και ο Γ που πλήρωνε κανονικά τις δόσεις του δανείου και το πρόβλημα πολλαπλασιάστηκε.

Μέχρι σήμερα οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών έχουν γίνει με χρήματα που δανείστηκε το κράτος και θα πληρώσουν τα παιδιά μας. Το 2015 το κράτος έχασε τις συμμετοχές που είχε στις τράπεζες και μαζί την ελπίδα να πάρει τα χρήματα πίσω.  Η επόμενη ανακεφαλαιοποίηση θα γίνει με "κούρεμα" των καταθέσεων...

Έστω και με πολλά χρόνια καθυστέρηση, οι πλειστηριασμοί είναι δίκαιο και σωστό μέτρο. Δίκαιο γιατί αποδίδει στον καθένα αυτό που του ανήκει και σωστό γιατί μόνο έτσι μπορεί να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και να ανακάμψει η οικονομία.

Η παραπάνω "ανάλυση" ανήκει στον γνωστό δημοσιογράφο, διαμορφωτή της κοινής γνώμης και αυτοπροβαλλόμενο ως "αναλυτής ειδικός επί οικονομικών θεμάτων" (παρ' ότι δεν διαθέτει ανώτατη μόρφωση) κ. Κώστα Στούπα. Το πλήρες ασυναρτησιών και ανοησιών κείμενο δημοσιεύθηκε στις 30 Νοεμβρίου στο capital.gr με τίτλο "Εύγε, κ. Τσίπρα..." και περιλαμβάνει και άλλες εξυπνακίστικες νεοφιλελεύθερες τοποθετήσεις τού αγράμματου συντάκτη του περί απεργιών, συνδικαλισμού κλπ.

Αν ο κ. Στούπας ήξερε μια αράδα οικονομικά, θα γνώριζε ότι σε καμμιά περίπτωση οι καταθέσεις του ενός δεν σχετίζονται με το δάνειο του άλλου. Κι αν είχε φροντίσει να κοιτάξει λίγο πιο πέρα από την τύφλα του, θα έβλεπε ότι οι τράπεζές μας έχουν χορηγήσει δάνεια υπερδιπλάσια των καταθέσεων που έχουν στα ταμεία τους και έχουν κάνει επενδύσεις σε διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα πολλαπλάσιες των κεφαλαίων τους.

Αν ο κ. Στούπας ήξερε μια αράδα οικονομικά, προκειμένου να στηρίξει τις ανοησίες του δεν θα χρησιμοποιούσε το βλακώδες παράδειγμα ενός που αποταμιεύει επί δεκαετίες για να πάρει ένα σπίτι. Θα γνώριζε ότι περισσότερο ωφέλιμος στην οικονομία είναι ο Β, που προεξοφλεί τις μελλοντικές του καταθέσεις (μέσω δανείου) δέκα χρόνια νωρίτερα και θα καταλάβαινε ότι η οικονομία της χώρας θα σήκωνε χειρόφρενο αν όλοι αποφάσιζαν να συμπεριφερθούν όπως ο Α.

Αν ο κ. Στούπας ήξερε μια αράδα οικονομικά, δεν θα κατηγορούσε -εμμέσως, πλην σαφώς- τους δανειολήπτες για τα λάθη τους χωρίς να καταλογίζει μεγαλύτερα λάθη στις δανειοδότριες τράπεζες. Κι αν δεν ήταν τόσο εκτός πραγματικότητος, θα είχε υπ' όψη του πάμπολλες περιπτώσεις που οι ίδιες οι τράπεζες παρότρυναν τους πελάτες τους να πάρουν καταναλωτικά δάνεια. Δεν είναι οι πολίτες που εφηύραν τα μετοχοδάνεια, τα εορτοδάνεια, τα διακοποδάνεια και κάθε λογής ηλιθιοδάνεια. Οι τράπεζες είναι. Αυτές οι τράπεζες που συστηματικά ενέκριναν στεγαστικά δάνεια υψηλότερα της αξίας του ακινήτου, βιάζοντας βάναυσα κάθε είδους λογική.

Αν ο κ. Στούπας ήξερε μια αράδα οικονομικά, δεν θα παπαρολογούσε ασύστολα υποστηρίζοντας ότι οι ασυνεπείς δανειολήπτες φταίνε που τινάχτηκαν στον αέρα οι τράπεζες και η οικονομία. Θα καταλάβαινε ότι η ασυνέπεια των δανειοληπτών είναι απότοκο μιας καταστροφικής πολιτικής που ξετίναξε το πορτοφόλι των πολιτών. Επί πλέον, θα απέφευγε μια από τις μεγαλύτερες ανοησίες που θα μπορούσε ποτέ να ξεστομίσει, ότι τάχα τα κόκκινα δάνεια φταίνε για την διόγκωση της ανεργίας, επειδή θα έβλεπε την πραγματικότητα, ότι δηλαδή η ανεργία φούσκωσε τα κόκκινα δάνεια.

Αν ο κ. Στούπας ήξερε μια αράδα οικονομικά, θα συνειδητοποιούσε ότι ο νόμος Κατσέλη σχεδιάστηκε με τα δεδομένα μιας εποχής όπου οι πάντες (από τις κυβερνήσεις μας ως το ΔΝΤ και τις Βρυξέλλες) επέμεναν ότι τα μνημόνια θα κρατούσαν τρία χρόνια το πολύ και μετά η οικονομία θα έπαιρνε την ρότα της. Δεν σχεδιάστηκε για να καταλήξει 7-8 χρόνια αργότερα σε πλειστηριασμούς που θα αποδώσουν υποπολλαπλάσιο προϊόν λόγω της κατακόρυφης μείωσης της αξίας των ακινήτων.

1/7/2015 και ο "διορατικός" Κώστας Στούπας διαβλέπει ανθρωπιστική κρίση λόγω capital control:
"Θα αδειάσουν τα σούπερ μάρκετ και τα τρόφιμα θα έρχονται με φορτηγά από το εξωτερικό" (!)

Εν κατακλείδι, εύκολα συμπεραίνουμε ότι ο -έτσι κι αλλιώς αμόρφωτος- κ. Στούπας δεν ξέρει έστω μια αράδα οικονομικά. Αυτό, όμως, δεν τον αποθαρρύνει από το να αρθρογραφεί. Υποθέτω ότι, έστω κι αν ο ίδιος δεν έχει απόλυτη γνώση τής αγνοίας του, εκείνοι που του παρέχουν το βήμα για να χειραγωγεί την κοινή γνώμη, έχουν. Οπότε γιατί τον πληρώνουν; Προφανώς, επειδή κάποιος που διακηρύσσει πως οι απεργίες αποφασίζονται "από κάποιο διοικητικό συμβούλιο που εξελέγη με τη συμμετοχή μιας μειοψηφίας επαγγελματιών συνδικαλιστών και τους πελάτες τους" είναι πάντα χρήσιμο γρανάζι του συστήματος.

Εύγε, κ. Στούπα...