Μέτρα και αντίμετρα

Σεπτέμβριος 1990. Ενώ ακόμη η ατμόσφαιρα είναι βαρειά από την μπόχα τού "βρόμικου '89", ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανεβαίνει στην Θεσσαλονίκη όπου, ως πρωθυπουργός πια, θα εκφωνήσει βαρυσήμαντη ομιλία στα πλαίσια της 55ης Διεθνούς Έκθεσης. Η ομιλία θα είναι όντως βαρυσήμαντη αφού, εκτός από τον ίδιο, την έχουν επεξεργαστεί ο υπουργός εθνικής οικονομίας Γιώργος Σουφλιάς, ο αναπληρωτής του Τίμος Χριστοδούλου και ο υφυπουργός του Αριστείδης Τσιπλάκος, ο συνταγματολόγος Προκόπης Παυλόπουλος και ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος.

Σ' εκείνη την ομιλία, ο Μητσοτάκης δεν μασούσε τα λόγια του. "Δεν έχουμε περιθώρια, αλλά ούτε και δικαίωμα να συμβιβαστούμε. Γιατί αν συμβιβαστούμε, θα έχουμε αποτύχει. Τα χρόνια που έρχονται πρέπει να αποτελέσουν σταθμό για την ελληνική οικονομία, μια οικονομία που παραλάβαμε παράλυτη και με 15 τρισ. δραχμές χρέος. Θα εξυγιάνουμε την οικονομία ακόμα κι αν πρέπει να έλθουμε σε σύγκρουση με τις συντεχνίες (...) Όσοι προνομιούχοι των μονοπωλιακών κρατικών επιχειρήσεων αντιδρούν, ζητούν στην ουσία από τους άλλους φορολογούμενους, εργάτες, υπαλλήλους, βιοτέχνες, μικροεπαγγελματίες, να πληρώνουν για τις δικές τους εισφορές. (...)".

Όμως, από όλα όσα είπε τότε ο Μητσοτάκης, εκείνο που πέρασε στην ιστορία και θα μείνει αξέχαστο ήταν η προσπάθειά του να δικαιολογήσει την κατάργηση της ΑΤΑ, της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής των μισθών, την οποία είχε καθιερώσει το ΠαΣοΚ από το 1982. Μπερδεύοντας νούμερα και ποσοστά, ο τότε πρωθυπουργός ήθελε να πείσει τους εργαζόμενους ότι αν δεν πάρουν αύξηση ούτε κατά το πρώτο εξάμηνο του 1991 ούτε κατά το δεύτερο, στο τέλος της χρονιάς θα βρεθούν κερδισμένοι, αφού η εφαρμογή τού κυβερνητικού προγράμματος θα επιφέρει αύξηση στα εισοδήματά τους κατά 14%. Ο απλός κόσμος δεν ήταν δυνατόν να καταλάβει την επιστημονική ανάλυση του Μητσοτάκη, την οποία συνόψισε στην ισότητα "0 + 0 = 14%". Μια ισότητα που κατέληξε να συνιστά το κορυφαίο και συντομώτερο πολιτικό ανέκδοτο της ιστορίας.

[του Κυρ - 16/5/2017]

Έπρεπε να περάσουν 26 ολόκληρα χρόνια για να αμφισβητηθεί η πρωτοκαθεδρία εκείνου του ανέκδοτου από ένα άλλο, όχι τόσο σύντομο αλλά εξ ίσου καλό: "μέτρα δημοσιονομικά ουδέτερα". Είναι η πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που μια κυβέρνηση (και, μάλιστα, της αριστεράς!) νομοθετεί περικοπές των λαϊκών εισοδημάτων και ταυτόχρονα ισχυρίζεται ότι θα επιστρέφει όλα τα χρήματα που θα εισπράττει απ' αυτά τα μέτρα. Κάτι σαν "μην ανησυχείτε από τις περικοπές, καθ' όσον θα υπάρχουν αντισταθμίσματα". Σας παίρνουμε μέτρα αλλά θα πάρουμε και αντίμετρα.

Σίγουρα, οι αδαείς αναρωτιούνται προς τι όλη αυτή η φασαρία, αν πρόκειται να μη μείνει τίποτε στο συρτάρι. Ε, αδαείς είναι! Πώς να καταλάβουν ότι το "παίρνω-δίνω" δεν σημαίνει κατ' ανάγκην ότι "δίνω σ' αυτόν που του τα παίρνω". Συνήθως σημαίνει "παίρνω από τον έναν και δίνω στον άλλο". Πώς ήταν εκείνο το ωραίο που είπε τις προάλλες ο Δημήτρης Καμμένος; Α, ναι: παίρνω ένα κατοστάρικο από την σύνταξη του παππού και το δίνω επιδότηση σε έναν εργοδότη για να βρει δουλειά το εγγόνι του παππού.

Μέτρα και αντίμετρα, λοιπόν. Χτες, η βουλή ψήφισε τα πρώτα, δηλαδή το να πάρει το κατοστάρικο από την σύνταξη του παππού. Το πού θα το δώσει παραμένει ακόμη ασαφές αλλά μια καθαρή εικόνα μάς την έδωσε ο αναπληρωτής υπουργός οικονομίας Αλέξης Χαρίτσης, σε συνέντευξη του στο "Βήμα" της περασμένης Κυριακής:

Διεκδικήσαμε και πετύχαμε η συμφωνία να περιέχει τρία αναπτυξιακά αντίμετρα συνολικού ύψους 900 εκατ. ευρώ μέχρι και το 2021. Περιλαμβάνουν 100 εκατ. ευρώ τον χρόνο για την ενεργειακή αναβάθμιση ενεργοβόρων βιομηχανιών, που θα εξασφαλίσουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση του κόστους παραγωγής. Ταυτόχρονα, εξασφαλίσαμε 100 εκατ. ευρώ επιπλέον τον χρόνο για το νέο αναπτυξιακό νόμο, για να ικανοποιήσουμε την αυξημένη ζήτηση και άλλα τόσα για την υλοποίηση σημαντικών αγροτικών υποδομών, όπως δίκτυα ύδρευσης, αρδευτικά κανάλια, αγροτικοί δρόμοι, που χρόνιζαν εδώ και δεκαετίες.

Νάτο το κατοστάρικο του παππού! Πάει στις ενεργοβόρες βιομηχανίες για να μειώσει το κόστος παραγωγής τους, άρα να αυξήσει τα κέρδη τους. Πάει στον αναπτυξιακό νόμο, ο οποίος ενισχύει τις μεγάλες επιχειρήσεις, είτε με φοροαπαλλαγές είτε με επιδοτήσεις. Και, τέλος, πάει στις αγροτικές υποδομές, οι οποίες -φυσικά!- θα επιλεγούν με αναπτυξιακά κριτήρια, άρα θα υποστηρίζουν τις μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή θα δραστηριοποιηθούν στον κλάδο. Ε, πάει στον διάολο, κάποιος από όλους αυτούς θα φτιάξει μια τετράωρη θέση εργασίας, να πάει το εγγόνι τού παππού να δουλέψει και να κονομήσει δυο κατοστάρικα τον μήνα... μπορεί και δυόμισυ. Ιδού η υπεραξία τού κατοστάρικου!


Εδώ που τα λέμε, έπρεπε κι εμείς να ήμασταν υποψιασμένοι. Έπρεπε να είχαμε καταλάβει ότι πίσω από την λέξη αντίμετρα δεν μπορεί να κρύβεται κάτι καλό. Αφού είναι γνωστό ότι οι λέξεις λειτουργούν περίεργα στην πολιτική. Στην πολιτική, άλλα λες και άλλα εννοείς. Και για να το πω επιστημονικά, στην πολιτική το σημαίνον δεν είναι και σημαινόμενον. Για παράδειγμα, λες θεσμοί και εννοείς τρόικα, λες πρόγραμμα και εννοείς μνημόνιο, λες σταθεροποίηση και εννοείς λιτότητα, λες δημοσιονομική προσαρμογή και εννοείς φοροκαταιγίδα, λες 13η σύνταξη και εννοείς ένα εφ' άπαξ χαρτζηλίκι.

Μέτρα και αντίμετρα... Αν ήμασταν υποψιασμένοι, θα είχαμε καταλάβει αλλά, αν ήμασταν ταξικά συνειδητοποιημένοι θα ξέραμε εξ αρχής ότι σε τούτο το αστικό κωλοχανείο που κάποιοι αποκαλούν "το καλύτερο πολίτευμα του κόσμου", όταν τα μέτρα αφορούν μια τάξη, τα αντίμετρα αφορούν μια άλλη. Σε απλά ελληνικά: όταν είσαι απ' αυτούς που δίνουν, μη περιμένεις ποτέ να πάρεις.

[του Πέτρου Ζερβού - 3/4/2016]

Υστερόγραφο: Αν κάποιος αναγνώστης άκουσε την ομιλία τού Νίκου Φίλη στην βουλή και κατάλαβε την αποστροφή "χωρίς θετική εξέλιξη στο ζήτημα του χρέους (...) ισχύει η πολιτική δέσμευση ότι τα μέτρα που τώρα θα ψηφίσουμε δεν θα εφαρμοστούν", ας μας την εξηγήσει. Συγγνώμη που ρωτάω αλλά έχω μια απορία: σε ποιό από τα 163 άρθρα τού πολυνομοσχεδίου γινόταν η σύνδεση των μέτρων με το χρέος και δεν το πρόσεξα;

Johatsu: το "ανθρώπινο πρόσωπο" του καπιταλισμού

Η αποκάλυψη άρχισε σε ένα μπαρ του Παρισιού το 2008, όταν η δημοσιογράφος Λένα Μωζέ άκουσε από έναν φίλο της την ιστορία τού Ιτσίρο και της Τομόκο. Το ζευγάρι παντρεύτηκε την δεκαετία του '80, έκανε κι ένα παιδί και ζούσαν μια άνετη ζωή στην Σαϊτάμα, μια πλούσια πόλη λίγο έξω από το Τόκυο. Ώσπου ήρθε η κρίση, το χρηματιστήριο πήρε την κάτω βόλτα και το μέχρι τότε ευτυχισμένο ζευγάρι βούλιαξε στα χρέη. Τότε ο Ιτσίρο με την Τομόκο αποφάσισαν να κάνουν αυτό που επί είκοσι χρόνια τώρα κάνουν κάθε χρόνο εκατό χιλιάδες ιάπωνες: να γίνουν johatsu (γιοχάτσου), δηλαδή να εξαφανιστούν λόγω ντροπής.

Σε προηγούμενο σημείωμά μας, όπου κάναμε λόγο για το karoshi, μιλήσαμε για τις χιλιάδες αυτοκτονίες ιαπώνων, λόγω ντροπής που είτε δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στους απάνθρωπους ρυθμούς τής εργασίας τους είτε έχασαν την δουλειά τους. Ο ιδανικός τρόπος για να γλιτώσει από την ντροπή ένας ιάπωνας είναι η αυτοκτονία. Για όσους δεν διαθέτουν τα ψυχικά αποθέματα για μια τέτοια πράξη, η επόμενη καλύτερη επιλογή είναι το johatsu: απλώς, αφήνουν πίσω τους τα πάντα και εξαφανίζονται, προτιμώντας να θαφτούν ζωντανοί σε κάποιο μέρος όπου δεν τους ξέρει κανείς.

Σάνυα, Τόκυο

Η Μωζέ άκουσε την ιστορία με ενδιαφέρον και άρχισε να ψάχνει το θέμα με τους johatsu. Κι όσο το έψαχνε, τόσο το ενδιαφέρον της μεγάλωνε. Το συζήτησε και με τον σύντροφό της, τον φωτογράφο Στεφάν Ρεμαέλ και πήραν την μεγάλη απόφαση να πάνε στην Ιαπωνία και να ερευνήσουν το ζήτημα από κοντά. Όταν έφτασαν στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι θα έμεναν εκεί μια ολόκληρη πενταετία αναζητώντας απαντήσεις.

Ψάχνοντας, η Λένα με τον Στεφάν ανακάλυψαν την Σάνυα, μια περιοχή στο Τόκυο η οποία δεν καταγρέφεται σε κανέναν χάρτη και δεν αναφέρεται σε κανέναν οδηγό της πόλης. Η Σάνυα είναι το καταφύγιο των johatsu και κανείς άλλος δεν έχει λόγο να βρίσκεται εκεί. Aκόμη και οι ταξιτζήδες αρνούνται να μπαίνουν σ' αυτή την περιοχή, όπου όλα τα καταστήματα που εξυπηρετούν τους κατοίκους της ανήκουν στην ιαπωνική μαφία, την Γιακούζα. Για τις κάθε είδους αρχές αλλά και για όλο τον υπόλοιπο κόσμο, η Σάνυα... δεν υπάρχει. Με βάση την ιαπωνική νομοθεσία, το κράτος δεν ανακατεύεται στην ζωή κανενός εφ' όσον δεν υπάρχει στοιχείο ή, έστω, υπόνοια για τέλεση εγκληματικής πράξης. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι καμμιά κρατική υπηρεσία δεν γνωρίζει πού μένει κάποιος, εκτός αν το δηλώσει εκουσίως ο ίδιος με οποιονδήποτε τρόπο. Κι αφού όσοι μένουν στην Σάνυα επιζητούν την αφάνεια, το κράτος δεν έχει αντίρρηση: τους αγνοεί.

Στην Σάνυα, οι δυο γάλλοι ερευνητές συνάντησαν τον πενηντάχρονο Νοριχίρο, ο οποίος έμενε εκεί τα τελευταία δέκα χρόνια. Στην κανονική του ζωή δούλευε ως μηχανικός αλλά κάποια μέρα τον απέλυσαν. Επειδή ντρεπόταν να πει στους δικούς του ότι έχασε την δουλειά του, συνέχισε να σηκώνεται κάθε πρωί, να βάζει το κοστούμι του και να παίρνει το αμάξι του για να πάει στην εταιρεία όπου δούλευε. Όταν απομακρυνόταν αρκετά, στάθμευε κάπου, καθόταν στο αυτοκίνητο μέχρι το υποτιθέμενο τέλος του ωραρίου του και κατόπιν επέστρεφε σαν να μη τρέχει τίποτε. Μάλιστα δε, για να γίνει πιο πιστευτός, επέστρεφε αρκετές ώρες μετά την λήξη του ωραρίου του, αφού όλοι ήξεραν ότι συνήθως δούλευε υπερωρίες. Ο Νοριχίρο άντεξε αυτό το ψέμα μόλις για μια βδομάδα. Ύστερα έγινε johatsu.

Πιο πέρα, η Λένα με τον Στεφάν συνάντησαν τον Γιουίτσι. Ο Γιουίτσι ήταν οικοδόμος αλλά στα μέσα της δεκαετίας του '90 αποφάσισε να γίνει johatsu, επειδή η φροντίδα τής ηλικιωμένης μητέρας του τον φόρτωσε με χρέη τα οποία δεν μπορούσε να ξεπληρώσει. "Δεν άντεχα να απογοητεύω την μητέρα μου", λέει, "εκείνη μου είχε δώσει τα πάντα αλλά εγώ δεν μπορούσα να την φροντίσω". Ένα πρωί, ο Γιουίτσι βρήκε ένα φτηνό ξενοδοχείο, πλήρωσε για να βάλει την μητέρα του σε ένα δωμάτιο και εξαφανίστηκε στην Σάνυα χωρίς να επιστρέψει ποτέ. Τώρα κοιτάζει την Λένα με άδειο βλέμμα και μιλάει χαμηλόφωνα. "Βλέπετε ανθρώπους στον δρόμο αλλά έχουν πάψει να υπάρχουν. Όταν φύγαμε από την κοινωνία, εξαφανιστήκαμε για πρώτη φορά. Εδώ σκοτώνουμε τους εαυτούς μας αργά".

Αν στο Τόκυο υπάρχει η Σάνυα, στην Γιοκοχάμα υπάρχει η Κοτομπουκίτα, στην Οσάκα η Καμαγκασάκι και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας κάτι αντίστοιχο. Όλες αυτές οι περιοχές έχουν κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους: εκτείνονται σε λίγα οικοδομικά τετράγωνα, είναι παλιές κακόφημες φτωχογειτονιές, με πολύ παλιά σπίτια και ξενοδοχεία με κοινόχρηστες τουαλέτες, όπου κάποτε έμεναν χειρώνακτες εργάτες και σήμερα μένουν μόνο johatsu, δεν διαθέτουν καμμιά από τις σύγχρονες ανέσεις και το όνομά τους έχει σβηστεί από τους χάρτες ήδη από την δεκαετία τού '60. Αν αυτό το τελευταίο ακούγεται απίστευτο, δοκιμάστε να αναζητήσετε στο διαδίκτυο πληροφορίες για την Κοτομπουκίτα ή την Καμαγκασάκι και θα πειστείτε.

Στην Σάνυα, η Λένα με τον Στεφάν γνώρισαν και τον Σου Χατόρι. Ο Χατόρι δεν είναι johatsu, ζη από τους johatsu. Είναι ένας "night time mover", δηλαδή ένας από εκείνους που βοηθούν τους johatsu να μετακομίσουν στο γκέττο που διάλεξαν και τους εξυπηρετούν στις ελάχιστες περιπτώσεις που χρειάζονται κάτι από τον έξω κόσμο. Γνώρισαν και τον Μασάσι Κικούτσι, έναν από τους ιδιωτικούς ντετέκτιβ που πληρώνονται αδρά από τους συγγενείς των εξαφανισμένων που θέλουν να μάθουν αν οι άνθρωποί τους ζουν ή αυτοκτόνησαν. Θέλουν απλώς να μάθουν, όχι να τους πείσουν να γυρίσουν. Γνώρισαν "ντροπιασμένους" johatsu κάθε λογής: μια δασκάλα που έκανε σχέση με κάποιον μαθητή της, αρκετούς παντρεμένους και των δυο φύλων με εξωσυζυγικές περιπέτειες και μερικές γυναίκες που δεν άντεξαν την βία των συζύγων τους. Όμως, η συντριπτική πλειοψηφία των johatsu ήταν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι των οποίων το έγκλημα ήταν είτε ότι έχασαν την δουλειά τους είτε ότι δεν μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους παρ'ότι δούλευαν. Με δυο λέξεις, άνθρωποι που γνώρισαν το "ανθρώπινο πρόσωπο" του καπιταλισμού.

Ας αφήσουμε τον επίλογο του σημερινού κειμένου στον Νοριχίρο: "Μετά από τόσον καιρό, θα μπορούσα σίγουρα να πάρω πίσω την παλιά μου ταυτότητα. Όμως, δεν θέλω να με δει η οικογένειά μου σ' αυτή την κατάσταση. Είμαι ένα τίποτα. Αν πεθάνω αύριο, δεν θέλω να μπορεί κανείς να με αναγνωρίσει...".

Εικόνα από την καθημερινότητα στην Σάνυα.

Υστερόγραφο. Η Lena Mauger και ο Stephane Remael δημοσίευσαν την έρευνά τους εκδίδοντας ένα βιβλίο με τίτλο "Les évaporés du Japon", το οποίο έχει ήδη κυκλοφορήσει σε πολλές χώρες, όχι όμως και στην Ελλάδα. Μέχρι να φιλοτιμηθεί κάποιος εκδοτικός οίκος να το βγάλει και στα ελληνικά, μπορούμε να δούμε μια ταινία. Ο μεγάλος ιάπωνας σκηνοθέτης Σοχέι Ιμαμούρα ("Η μπαλλάντα του Ναραγιάμα") γύρισε το 1967 μια ταινία-ντοκυμανταίρ με τον τίτλο "Ningen johatsu" (Εξαφανισμένοι άνθρωποι - Αγγλικός τίτλος: "A man vanishes"). Σ' αυτή την διαρκείας 130 λεπτών ταινία, ο Ιμαμούρα και το συνεργείο του καταγράφουν την προσπάθεια της Γιόσι να βρει έναν johatsu, τον Οσίμα, τον επί δύο χρόνια εξαφανισμένο αρραβωνιστικό της. Βρείτε στο διαδίκτυο την ταινία και τους υπότιτλους (υπάρχουν σε αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά, όχι όμως σε ελληνικά) και δείτε την άφοβα.


-------------------------------------------

Διαβάστε επίσης:
- Chris Weller, "'Evaporated people' could be disappearing from Japanese society by the thousands"
- Maureen Callahan, "The chilling stories behind Japan's 'evaporating people'"
- Joseph Hincks, "Do stressed-out japanese really stage elaborate disappearances? On the trail of the johatsu or 'evaporated people'"
- Alina Simone, "Japan's 'evaporated people' have become an obsession for this French couple"

"Βιογραφία"

[Όπως σε κάθε απεργία, έτσι και σήμερα το ιστολόγιο περιορίζεται σε ένα αντίδωρο ποίησης. Σήμερα το αντίδωρό μας λέγεται Βιογραφία και το παίρνουμε ευλαβικά από το χέρι τού Τάσου Λειβαδίτη.]

"Πρέπει, οπωσδήποτε, ν' αλλάξω ζωή, αλλοιώς
είμαι χαμένος. Βέβαια, έχω καιρό μπροστά μου, είμαι ακόμα
νέος. Αν μπορούσα να ξεφύγω αυτή την άθλια καθημερινότητα,
υποχρεώσεις και συνήθειες και συμβιβασμοί, αν σταθώ λιγώτερο εύκολος
στις διάφορες προφάσεις - μα ιδιαίτερα
αν βάλω πια ένα τέλος σε τούτες τις αιώνιες αναβολές.
Τότε, αλήθεια, ίσως φτιάξω κάτι, ίσως μάλιστα και κάτι το μεγάλο
όπως ονειρευόμουν από παιδί..."

Έτσι έγραφε κάποιος ένα βράδυ με χέρια που τρέμανε.
Κι έκλαιγε. Ύστερα νύσταξε κι αποκοιμήθηκε.
Το πρωί μόλις θυμόταν κάτι αόριστα. Και σε μερικά χρόνια πέθανε.


[Αντιγραφή από την τρίτομη συλλογή: Τάσος Λειβαδίτης, "Ποίηση", τόμος 1, Κέδρος, 12η έκδοση, 2009. Η συλλογή κυκλοφορεί πλέον από τις εκδόσεις Μετρονόμος.] 

"Συμφωνία αρ. 1" (αποσπάσματα)

 

Ένας βρόμικος πόλεμος - 13. Ο ρόλος της Δύσης και το τέλος

Μπαίνοντας ο Μάιος του 1978, λοιπόν, οι φιλοβιετναμεζικές και άλλες αντιτιθέμενες στους Ερυθρούς Χμερ δυνάμεις ξεσηκώθηκαν στα ανατολικά τής Καμπότζης. Στις 10 Μαΐου, το κρατικό ραδιόφωνο κάλεσε τον λαό να πάρει τα όπλα και όχι απλώς "να εξαλείψει πλήρως τα 50 εκατομμύρια βιετναμέζων" αλλά να "καθαρίσει τις λαϊκές μάζες" από το βιετναμικό μίασμα, χαρακτηρίζοντας συλλήβδην ενάμισυ εκατομμύριο ανθρώπους, που έμεναν στις ανατολικές επαρχίες, ως "κορμιά Χμερ με μυαλά βιετναμέζων". Στο εξάμηνο πογκρόμ που ακολούθησε, η μανία τού Πολ Ποτ κόστισε την ζωή σε τουλάχιστον 100.000 καμποτζιανούς.

Όταν ο Πολ Ποτ αποθρασύνθηκε τόσο ώστε να επεκτείνει τις σφαγές και μέσα στο Βιετνάμ, το Ανόι αποφάσισε να επέμβει. Ανήμερα Χριστούγεννα ο βιετναμικός στρατός εισέβαλε στην Καμπότζη, σάρωσε τους Ερυθρούς Χμερ και μέσα σε δυο μόλις εβδομάδες, στις 7 Ιανουαρίου 1979, όχι απλώς είχε καταλάβει την Πνομ-Πενχ αλλά είχε εγκαταστήσει και νέα κυβέρνηση. Ο Πολ Ποτ αποτραβήχτηκε στα σύνορα με την Ταϊλάνδη, όπου συγκέντρωσε όσες δυνάμεις του είχαν απομείνει πιστές, στρατοπεδεύοντας πότε στην μια πλευρά των συνόρων και πότε στην άλλη. Η στρατιωτική κυβέρνηση της Ταϊλάνδης του έκανε πλάτες επειδή έβγαζε χρήμα από την διακίνηση των όπλων που έστελνε η Κίνα στον Πολ Ποτ.

Δεκέμβριος 2009: Ο Ιένγκ Σαρύ ακούει την καταδίκη του από το δικαστήριο σε ισόβια.

Το Πεκίνο συνέχισε να ενισχύει με όπλα και χρήμα τον Πολ Ποτ για αρκετά χρόνια, αρνούμενο να αναγνωρίσει την νέα κυβέρνηση. Την ίδια στάση τήρησαν και οι ΗΠΑ του Τζίμμυ Κάρτερ και του Ρόναλντ Ρέηγκαν αλλά και η Βρεττανία της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ο γνωστός και μη εξαιρετέος σύμβουλος του Κάρτερ σε θέματα εθνικής ασφάλειας Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, εξομολογείται στην δημοσιογράφο Ελίζαμπεθ Μπέκερ: "Ενθάρρυνα τους κινέζους να υποστηρίξουν τον Πολ Ποτ. Ενθάρρυνα τους ταϊλανδούς να βοηθήσουν την εξόριστη κυβέρνηση της Καμπότζης. Το πρόβλημα ήταν πώς να βοηθήσουμε τον καμποτζιανό λαό. Ο Πολ Ποτ ήταν ένα βδέλυγμα. Εμείς δεν θα μπορούσαμε ποτέ να τον υποστηρίξουμε, αλλά η Κίνα μπορούσε" (*). Η στάση των τριών μεγάλων είναι απόλυτα λογική: από την στιγμή που στην Πνομ-Πενχ εγκαταστάθηκε πραγματική κομμουνιστική κυβέρνηση, η βοήθεια προς το "βδέλυγμα" αποτελεί μονόδρομο.

Κι ενώ η Κίνα φρόντιζε να μη ξεμείνουν οι Ερυθροί Χμερ από όπλα, οι ΗΠΑ φρόντιζαν να μη ξεμείνουν από χρήμα και λοιπά εφόδια. Σύμφωνα με τον αυστραλό δημοσιογράφο Τζων Πίλτζερ, από το 1980 έως το 1986 η Ουάσινγκτον τροφοδότησε τον Πολ Ποτ με 85 εκατομμύρια δολλάρια (**). Ο ανταποκριτής του Guardian στην Νέα Υόρκη Τζακ Κόλχουν αλλά και ο Στήβεν Ερλάντζερ των New York Times ισχυρίζονται ότι από το 1982 μέχρι το 1989 οι ΗΠΑ διέθεταν 20 με 24 εκατομμύρια δολλάρια ετησίως για την παροχή κάθε άλλου είδους βοήθειας πλην όπλων στους Ερυθρούς Χμερ (***).

Αν οι κινέζοι φρόντιζαν για τον εξοπλισμό των Ερυθρών Χμερ και οι πολιτειακοί για τα υπόλοιπα, οι βρεττανοί φρόντιζαν για την εκπαίδευσή τους. Λίγο πριν πεθάνει πρόωρα (καρδιακή προσβολή πριν κλείσει τα 30) το 1990, ο ερευνητής δημοσιογράφος Σάιμον Μάικλ Ο'Ντούυρ-Ράσσελ ήταν ο πρώτος που αποκάλυψε ότι άνδρες των βρεττανικών ειδικών δυνάμεων (SAS), βετεράνοι των Φώλκλαντ, εκπαίδευαν τους άνδρες του Πολ Ποτ για περισσότερο από τέσσερα χρόνια σε μυστικές βάσεις στην Ταϊλάνδη. Ο Ο'Ντούυρ-Ράσσελ μίλησε με δύο εκπαιδευτές, οι οποίοι δίδαξαν στους Ερυθρούς Χμερ τα πάντα για τις νάρκες και την ναρκοθέτηση ενώ τους εκπαίδευσαν και στην χρήση εκτός δρόμου ναρκών, οι οποίες ενεργοποιούνταν από τον θόρυβο εκείνων που κινούνταν στον δρόμο.

Αυτές οι αποκαλύψεις προκάλεσαν κύμα διαμαρτυριών στην Βρεττανία, μεταξύ των οποίων και ένα ψήφισμα καταδίκης τής βρεττανικής στάσης απέναντι στον Πολ Ποτ, που συγκέντρωσε πάνω από 16.000 υπογραφές. Ο ηγέτης των Εργατικών Νηλ Κίννοκ έφερε το θέμα στην βουλή, το υπουργείο εξωτερικών απάντησε αρνούμενο κάθε σχέση με τους Ερυθρούς Χμερ και η Θάτσερ δεν δίστασε να επιβεβαιώσει εγγράφως την ψευδή απάντηση: "Επιβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει βρεττανική κυβερνητική εμπλοκή οιασδήποτε μορφής στην εκπαίδευση, τον εξοπλισμό ή την συνεργασία με τους Ερυθρούς Χμερ ή με τους συμμάχους τους". Δυστυχώς για την "σιδηρά κυρία", ο διάδοχός της Τζων Μαίητζορ το 1991 αναγκάστηκε να παραδεχτεί μέσα στο κοινοβούλιο ότι όντως άνδρες των SAS εκπαίδευαν τους Ερυθρούς Χμερ.


Ας επιστρέψουμε στο 1979. Η νέα κυβέρνηση ζητά αναγνώριση από τον ΟΗΕ αλλά προσκρούει στην άρνηση των τριών μεγάλων που προαναφέραμε. Για τα Ηνωμένα Έθνη, η "εξόριστη κυβέρνηση" του Πολ Ποτ θα εξακολουθούσε να εκπροσωπεί την χώρα, ως "Δημοκρατική Καμπότζη" μέχρι το 1982 και ως "Συμμαχική κυβέρνηση της Δημοκρατικής Καμπότζης" μέχρι το 1993. Με την πλήρη συμπαράσταση Κίνας, ΗΠΑ και Αγγλίας, ο Πολ Ποτ συνέχισε τον πόλεμο στις βορειοδυτικές περιοχές για μια ολόκληρη δεκαετία ακόμη, έστω κι αν παρέδωσε τυπικά την ηγεσία των Ερυθρών Χμερ στον -πρωθυπουργό του επί προεδρίας του- Χιεού Σαμπάν το 1985.

Το 1989, το Βιετνάμ αποχώρησε από την Καμπότζη. Το 1991, η κυβέρνηση της Πνομ Πενχ κατάφερε να έλθει σε συνεννόηση με τον Σαμπάν και να υπογράψει μια συμφωνία για αφοπλισμό και εκλογές. Όμως, τον επόμενο χρόνο, πιθανότατα με την παρότρυνση του Πολ Ποτ, οι Ερυθροί Χμερ έσπασαν την συμφωνία και οι εχθροπραξίες ξανάρχισαν. Αυτό ενόχλησε πολλά από τα μέλη τους και πυροδότησε μια σειρά εσωτερικών συγκρούσεων, η οποία οδήγησε στην μαζική αποχώρηση 4.000 μελών το 1996. Η φαγωμάρα συνεχίστηκε και στις 10 Ιουνίου 1997 ο Πολ Ποτ διέταξε την εκτέλεση του Σον Σεν, μέχρι τότε δεξιού του χεριού, για προδοσία. Μαζί με τον Σεν, εκτελέστηκαν και έντεκα μέλη της οικογένειάς του.

Ο Σαμπάν κατάλαβε ότι ο Πολ Ποτ είχε πλέον παραφρονήσει τελείως. Στις 19 Ιουνίου, ο αρχιεκτελεστής των Ερυθρών Χμερ, ο "χασάπης" Τα Μοκ συνέλαβε τον πρώην αρχηγό του, ο οποίος οδηγήθηκε σε δίκη και καταδικάστηκε σε ισόβιο κατ' οίκον περιορισμό. Έγκλειστο τον βρήκε ο θάνατος στις 15 Απριλίου 1998. Η νεκροψία που διέταξε αργότερα η κυβέρνηση, απέδειξε ότι ο θάνατός του προήλθε από έναν θανατηφόρο συνδυασμό Βάλιουμ και χαπιών για την ελονοσία. Αν και ο Τα Μοκ μίλησε για αυτοκτονία, το πιθανώτερο είναι πως ο Πολ Ποτ δολοφονήθηκε από τους πρώην συντρόφους του.

Ο θάνατος του Πολ Ποτ σηματοδότησε την αρχή της οριστικής διάλυσης των Ερυθρών Χμερ. Τον Δεκέμβριο του 1998 ο Σαμπάν και οι υπόλοιποι ηγέτες τους παραδόθηκαν και οδηγήθηκαν σε δίκη για την γενοκτονία τής δεκαετίας του '70. Μέχρι το τέλος της επόμενης χρονιάς θα παραδίνονταν και οι υπόλοιποι αξιωματούχοι της οργάνωσης, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων θα πέθαινε πριν ολοκληρωθούν οι δίκες τους, οι οποίες έσπασαν κάθε ρεκόρ καθυστέρησης. Τελευταίος από την "παρέα του Παρισιού" πέθανε ο Ιένγκ Σαρύ στα 87 του χρόνια το 2013, πριν εκδικαστεί η έφεσή του. Ο υπαρχηγός του Πολ Ποτ Νουόν Τσέα καταδικάστηκε για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας το 2014, στα 88 του, σε ισόβια και σήμερα βρίσκεται στην φυλακή.

Ο τάφος του Πολ Ποτ στο Άνλονγκ. Κάτω δεξιά, ο Πολ Ποτ νεκρός, έτσι όπως βρέθηκε από την σύζυγό του.

Κάπου εδώ τελειώνει το ταξίδι μας στην ιστορία και στην νοτιοδυτική Ασία. Ενδεχομένως κάπου να μακρηγόρησα άνευ λόγου αλλά σίγουρα δεν παρέθεσα όλο το υλικό που είχα συγκεντρώσει. Ελπίζω ότι όλοι μάθαμε κάτι καινούργιο απ' αυτή την πολυήμερη αφήγηση, ζητώ συγγνώμη αν παρέλειψα κάτι σημαντικό και ευχαριστώ όλους όσους βόηθησαν με τις υποδείξεις, τα σχόλια και το πρόσθετο υλικό που πρόσφεραν.

--------------------------------------------------
(*) Gregory Elich, "Who supported the Khmer Rouge?". Η πλήρης "εξομολόγηση" του Μπρζεζίνσκι καταγράφεται στο: Elizabeth Becker, "When the war was over - The voices of Cambodia's revolution and its people", Νέα Υόρκη, 1986.
(**) John Pilger, "The long secret alliance: Uncle Sam and Pol Pot", 1997.
(***) Jack Colhoun, "On the side of Pol Pot: U.S. Supports Khmer Rouge" - Steven Erlanger, "Aid to Cambodia non-communists is detailed". Σχετικό (αν και χωρίς συγκεκριμένους αριθμούς) είναι και το άρθρο του πρώην προέδρου της Ομοσπονδίας Πολιτειακών Επιστημόνων Jeremy Stone, "U.S. secret war in Cambodia gives aid to the Khmer Rouge" (The Buffalo News, 25/11/1989).

Ένας βρόμικος πόλεμος - 12. Ένας κομμουνιστής... μη κομμουνιστής

Καθώς μπαίνει η άνοιξη του 1975, ο Λον Νολ καταλαβαίνει ότι το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Η κυβέρνηση αποφασίζει να έλθει σε επαφή με τους αντάρτες για να συζητήσουν μια συμφωνία παράδοσης. Ο Πολ Ποτ απορρίπτει κάθε συζήτηση. Ο Νολ ξέρει ότι το όνομά του είναι πρώτο στον κατάλογο εκείνων που θα εκτελέσει ο Πολ Ποτ όταν πάρει την εξουσία, οπότε ανήμερα πρωταπριλιά παίρνει το αεροπλάνο και, μέσω Ινδονησίας, φτάνει στην Χαβάη (*). Στις 17 του μηνός, οι αντάρτες μπαίνουν στην Πνομ-Πενχ και μια καινούργια σελίδα στην ιστορία της Καμπότζης αρχίζει. Για τους Ερυθρούς Χμερ, είναι το έτος μηδέν.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αποδομήσουμε μερικούς μύθους και να βάλουμε τα πράγματα στην θέση τους, αποκαθιστώντας την ιστορική αλήθεια.

Πεκίνο, 1970: Ο Μάο Τσεντούγκ (αριστερά) χαιρετά τον Ιένγκ Σαρύ υπό το βλέμμα του Πολ Ποτ.

Πρώτος μύθος είναι ότι αμέσως οι Ερυθροί Χμερ επιδόθηκαν σε σφαγές. Η αλήθεια είναι ότι ναι μεν ο Πολ Ποτ ελέγχει το "Κομμουνιστικό" Κόμμα αλλά σ' αυτό δεν υπάρχουν μόνο Ερυθροί Χμερ. Το κυριώτερο είναι ότι ο ανταρτικός στρατός δεν αποτελείται μόνο από Ερυθρούς Χμερ. Υπάρχουν πολλές μονάδες από μέλη τού παλιού Κ.Κ.Ινδοκίνας, κυρίως στα βόρεια και βορειοανατολικά της χώρας, οι οποίες έχουν ιδεολογικές και ιστορικές συμπάθειες προς τους βορειοβιετναμέζους, δηλαδή προς τους άσπονδους εχθρούς του Πολ Ποτ. Όλοι αυτοί, μπορεί να συνεργάζονται με τους Ερυθρούς Χμερ για την ανατροπή τού Λον Νολ αλλά δεν ταυτίζονται ιδεολογικά με εκείνους. Ως και οι στολές που φορούν είναι διαφορετικές. Ως εκ τούτου, ο Πολ Ποτ θα ξοδέψει σχεδόν δυο χρόνια (μέχρι τις αρχές του 1977) ώσπου να ξεκαθαρίσει με τις εσωτερικές αντιπαλότητες και να παγιώσει την εξουσία του. Συνεπώς, οι σφαγές δεν ξεκίνησαν πριν από την άνοιξη του 1977.

Ένας δεύτερος μύθος έχει να κάνει με την μανία των Ερυθρών Χμερ να διώχνουν τον κόσμο από τις πόλεις. Και όμως, η αλήθεια είναι πως δεν υπήρχε άλλη λύση για να μη πεθάνει ο κόσμος από την πείνα. Όπως λέγαμε και τις προάλλες, οι ανηλεείς βομβαρδισμοί των ΗΠΑ είχαν καταστρέψει τις καλλιέργειες και οι τρομοκρατημένοι χωρικοί είχαν πλημμυρίσει τα αστικά κέντρα αφ' ενός μεν για να γλιτώσουν αφ' ετέρου δε για να βρουν κάποια δουλειά και να επιβιώσουν. Με κάθε είδους εξωτερική βοήθεια να έχει διακοπεί, ακόμη και πολιτειακοί αναλυτές συμφωνούν ότι η με κάθε τρόπο επιστροφή των αγροτών στα χωράφια τους ήταν η μόνη λύση για να μη πεθάνει ο κόσμος από την πείνα.

Όμως, ο μεγαλύτερος μύθος που συνοδεύει τον Πολ Ποτ και τους Ερυθρούς Χμερ του είναι ότι ήσαν κομμουνιστές. Δυστυχώς για τους αντικομμουνιστές όλου του κόσμου, τα στοιχεία αποδεικνύουν το αντίθετο: ο Πολ Ποτ και η παρέα του δεν είχαν καμμιά σχέση με τον κομμουνισμό (**):

• Ο ίδιος ο Ιένγκ Σαρύ, το Νο 2 του καθεστώτος διακήρυξε σε ομιλία του το 1977: "Δεν είμαστε κομμουνιστές... είμαστε επαναστάτες, οι οποίοι δεν ανήκουμε στην κοινά αποδεκτή ομάδα των κομμουνιστών τής Ινδοκίνας".
• Στις 18 Σεπτεμβρίου 1976, πραγματοποιήθηκε στην Πνομ Πενχ εκδήλωση στην μνήμη τού Μάο Τσεντούνγκ. Εκεί, για πρώτη φορά ειπώθηκε από επίσημα χείλη ότι η "επαναστατική οργάνωση" έχει μαρξιστικό-λενινιστικό προσανατολισμό αλλά ποτέ δεν ειπώθηκε ο,τιδήποτε για τα έργα ή τα κείμενα είτε του Μαρξ είτε του Λένιν. Περιττό, βέβαια, να σημειώσουμε ότι ποτέ δεν έγινε κομμουνιστική καθοδήγηση του λαού και ποτέ δεν διδάχτηκε η κομμουνιστική ιδεολογία σε οποιοδήποτε σχολείο.
• Λέγαμε τις προάλλες ότι ο Πολ Ποτ κράτησε κρυφό τον μετασχηματισμό τού Εργατικού Κόμματος σε Κομμουνιστικό. Η αποκάλυψη έγινε από τον ίδιο, σε ομιλία που εκφώνησε στις 27 Σεπτεμβρίου 1977, δυόμισυ χρόνια από τότε που πήρε την εξουσία στην χώρα! Πόσο κομμουνιστής μπορεί να είναι κάποιος που κρατάει κρυφή την ύπαρξη ενός κομμουνιστικού κόμματος;
• Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό τής επαναστατικής ιδέας των κομμουνιστών Χμερ ήταν ότι... δεν εκφραζόταν! Κατά την δεκαετία του '60, η επανάσταση αποτελούσε την πλατφόρμα τής αριστερής αντιπολίτευσης. Στην πράξη, η επανάσταση και η ύπαρξη ενός επαναστατικού κόμματος όχι μόνο υποβαθμίστηκαν στην προπαγάνδα αλλά κατέληξαν εντελώς κρυμμένες αλήθειες, οι οποίες αποκαλύπτονταν μόνο στους λίγους φωτισμένους που προορίζονταν για τις ανώτερες θέσεις στον μηχανισμό.
• Σε όλο τον κόσμο, ψυχή κάθε κομμουνιστικού κόμματος είναι η εργατική τάξη. Στην Καμπότζη υπήρχε μια -έστω μικρή- εργατική τάξη αλλά, αντί να την καλλιεργήσουν, οι κομμουνιστές Χμερ προχώρησαν στην εκκαθάρισή της, αντιμετωπίζοντάς την ως παρακμιακή κληρονομιά τού παρελθόντος.
• Ακόμη και οι μετρημένες στα δάχτυλα αναφορές τού καθεστώτος στον κομμουνισμό μεταξύ 1975 και 1977, γίνονταν με μοναδικό σκοπό να καλοπιάσουν τους κινέζους προκειμένου να πάρουν κάποιου είδους βοήθεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 29 Σεπτεμβρίου 1977 ο Πολ Ποτ εκφώνησε μια ομιλία στο Πεκίνο περί του κρίσιμου ρόλου που έπαιξε η σκέψη τού Μάο στην καμποτζιανή επανάσταση, η οποία μεταδόθηκε από το κινεζικό ραδιόφωνο αλλά δεν μεταδόθηκε ποτέ από το καμποτζιανό.

Μετά τον θάνατο τού Μάο, το κομμουνιστικό κόμμα τής Κίνας επιτάχυνε τον μετασχηματισμό του σε καπιταλιστικό. Κατ' επέκταση, οι διάδοχοι του "μεγάλου τιμονιέρη" ποσώς νοιάζονταν για τους ψεύτικους επαίνους τού Πολ Ποτ προς τον Μάο. Εκείνο που ενδιέφερε πρωτίστως τους κινέζους ήταν το αυθεντικό μίσος του προς τους βιετναμέζους, μιας και το Ανόι είχε εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή του στην στροφή που έκανε το Πεκίνο προς τον καπιταλισμό. Με τους κινέζους, βεβαίως, συμφωνούσαν και οι πολιτειακοί αλλά και οι άγγλοι. Κι έτσι, πέρα από κάθε λογική, ο -μισητός, ως κομμουνιστής- Πολ Ποτ βρέθηκε να στηρίζεται από Κίνα, ΗΠΑ και Αγγλία. Τώρα πλέον μπορούσε να ξεκινήσει το πογκρόμ του κατά των βιετναμέζων που ζούσαν στην χώρα του.

'Ετσι, το 1977 ξεκίνησαν εκτεταμένες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεων κατά των βιετναμέζων, κατά όσων έτρεφαν -ή έστω υπήρχαν υπόνοιες ότι μπορεί και να έτρεφαν- φιλοβιετναμεζικά αισθήματα αλλά και κατά όσων διαφωνούσαν -ή έστω υπήρχαν υπόνοιες ότι διαφωνούσαν- με το πρόγραμμα αγροτικής μεταρρύθμισης που ήθελε να εφαρμόσει το καθεστώς.

18/4/1975: Η Πνομ-Πενχ έχει πέσει και η ηγεσία των Ερυθρών Χμερ ποζάρει δίπλα σε μια Mercedes-600.
Από αριστερά: , Πολ Ποτ, Νουν Τσέα, Ιένγκ Σαρύ, Σον Σεν.

Πόσοι σκοτώθηκαν σ' αυτές τις εκκαθαρίσεις; Τα πολιτειακά μέσα ενημέρωσης (με πρώτους τους New York Times) κάνουν λόγο για 3.000.000, προφανώς επειδή οποιοσδήποτε αριθμός μικρότερος του εκατομμυρίου δεν θεωρείται ιδιαίτερα συγκινητικός. Ο Μάικλ Βίκερυ, ο οποίος εξετάζει με ψυχραιμία το θέμα, (α) σημειώνει ότι συχνά προσμετρώνται στα θύματα των εκκαθαρίσεων και τα θύματα των βιομβαρδισμών, τα οποία είχαν ταφεί σε ομαδικούς τάφους, (β) παρατηρεί ότι ακόμη και ένας αριθμός πάνω από 400.000 είναι υπερβολικός και (γ) καταλήγει: "Είναι απλώς αδύνατο να πάρεις τον γενικά αποδεκτό αριθμό για τον πληθυσμό τού Απριλίου του 1975, να προσθέσεις έναν αποδεκτό ρυθμό αύξησης του πληθυσμού λόγω γεννήσεων, να τον συγκρίνεις με τον αριθμό τού σημερινού πληθυσμού και να βγάλεις υπόλοιπο ένα ή δυο εκατομμύρια εκτελεσμένους".

Το 1978, οι φιλοβιετναμεζικές δυνάμεις που είχαν απομείνει στις ανατολικές περιοχές, ξεσηκώθηκαν αλλά το καθεστώς τις συνέτριψε, πνίγοντας την επανάστασή τους στο αίμα. Ο κόμπος έφτασε στο χτένι για το Ανόι, το οποίο αποφάσισε να επέμβει. Η αντίστροφη μέτρηση για τον Πολ Ποτ και το καθεστώς του άρχισε...


----------------------------------------------
(*) Το 1979 μετακόμισε στο Φούλλερτον της Καλιφόρνιας, όπου πέθανε από καρδιά το 1985.

(**) Όλα τα παρατιθέμενα στοιχεία προέρχονται από:
- David P. Chandler και Ben Kiernan, "Revolution and its aftermath inKampuchea: Eight essays"
- David P. Chandler, Ben Kiernan και Chanthou Boua, "Pol Pot plans the future" 
- Michael Vickery, "Cambodia: 1975-1982"

Σαββατιάτικα (155) - τα τζήμερα (και τα άγρια)

*** Είμαι γερμανοτσολιάς και γι' αυτό απέτυχα. *** Αληθεύει ότι ο Τζήμερος γρονθοκόπησε την Μπαλού τού ΚΚΕ στο περιφερειακό συμβούλιο; *** Εντελαμαγκιέν ντε Τζημερίκ. *** Εμαγκεψάμεν και βαράμε γυναίκες, Θάνο; *** Άει στον διάολο, κουράδα, που ζήλεψες τον Κασιδιάρη. *** Και, πού 'σαι, πάρτο εκείνο το γαμημένο το πτυχίο της ΑΣΟΕΕ και μετά λες τον Τσίπρα αγράμματο. *** Το ξέρουμε ότι είσαι γκραν παπάρας αλλά μη καρφώνεσαι κιόλας. *** Πώς σας φάνηκε το ευρωσυνθηματάκι "60 χρόνια ΕΕ - 60 χρόνια ειρήνης και σταθερότητας στην Ευρώπη"; *** Εγώ νομίζω ότι έπρεπε να προσθέσουν στο τέλος "...πλην Γιουγκοσλαβίας". *** Αλλά, μάλλον, τα Βαλκάνια δεν είναι Ευρώπη. *** Συνειδητά επέλεξα να μην αποφοιτήσω από την ΑΣΟΕΕ. *** Μωρή, εγώ την προηγούμενη βδομάδα σου πήρα το μέρος, γιατί θες να πω ότι έκανα μαλακία; *** Για την Σώτη λέω, που είπε του Μπογδάνου ότι πρέπει να στρατολογηθεί από το ΚΚΕ μ' αυτά που λέει. *** Άνθρωποι του πνεύματος, σου λέει μετά. *** Αλλά τέτοια ζώα που είμαστε, τέτοιοι άνθρωποι του πνεύματος αναδεικνύονται ανάμεσά μας. *** Τράγος οδηγεί τα γίδια, όχι λιοντάρι. *** Mε το καλό, ρε Σπύρο, αλλά το σκέφτηκες καλά που κάνεις παιδί τέτοια εποχή; *** Πρόσεξε, το "ένα ποτήρι νερό στα γεράματα" δεν είναι σοβαρή απάντηση. *** Επ' αυτού, το αυτόματο πότισμα είναι απείρως σοφώτερη επιλογή. *** Τόσο καιρό ανεχόμαστε τους οπαδούς του Στάλιν, ας ανεχτούμε και αυτούς του Χίτλερ. *** Θώδη: "Θα

Πότε έφτασες τα 60, βρε δαίμονα;

κάνω κόμμα, τι περισσότερο έχει ο Τσίπρας από μένα;" *** Γιατί γελάτε, κύριοι; *** Βάλατε στην βουλή Σταύρακα και κυρ-Βασίλη και σας πείραξε η Εφάρα; *** Κωλόχαρτος: "Είναι δυνατόν οι φοιτητές να δικαιούνται δωρεάν μετακίνηση και οι ευέλπιδες όχι;" *** Ορέ, πότε έγινε τζάμπα το λεωφορείο για τους φοιτητές; *** Εγώ θυμάμαι πλήρωνα μειωμένο. *** Α, εντάξει, είπε μαλακία ο Άδωνις. *** Εγώ φταίω που τον πήρα στα σοβαρά, λες και δεν τον ξέρω. *** Μικροδράκουλας: "Δεν θα δεχθώ επιθέσεις από κανένα επιχειρηματία." *** Όχι, βέβαια! *** Ας το χωνέψουν όλοι ότι από επιχειρηματίες, μόνο δώρα δέχεσαι. *** Μητσοντόρα: "Η ΝΔ είχε διαχρονικά πόλεμο με τη διαπλοκή από τον Κων/νο Μητσοτάκη έως τον Κώστα Καραμανλή." *** Εμένα το λες, Θοδώρα μου; *** Νομίζεις δεν θυμάμαι πώς κρυβόταν στις σπηλιές ο Χριστοφοράκος; *** Μπάυ δε γουέι, ο κυρ-Μαρτίνης τι κάνει; *** Αν δεν υπογράψουν, μπαίνουμε στο Μαξίμου και τους πετάμε έξω με τις κλοτσιές. [πριν] *** Προσοχή: ακολουθεί πραγματικός διάλογος στα σόσιαλ: *** Μικροδράκουλας: "Η Ελλάδα δεν θα γίνει Βενεζουέλα, όσο κι αν ο Τσίπρας αρνείται να καταδικάσει ένα καθεστώς που σκοτώνει τους πολίτες του." *** Πρεσβεία Βενεζουέλας: "Λυπούμαστε που χρησιμοποιείτε την Βενεζουέλα για να ασκήσετε εσωτερική πολιτική. Την βία στην Βενεζουέλα την προκαλεί η δεξιά." *** Κωλόχαρτος: "Δεν μας λέτε καλύτερα τι έκανε ο Παππάς στην χώρα σας και αν δώσατε λεφτά στον ΣυΡιζΑ;" *** Ο αρχιμαλάκας είναι στο τσακ να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο και ο χοντρομαλάκας πετάει την μπάλα στα χωράφια. *** Μπόλεκ και Λόλεκ. *** Αυτοί θα ρίξουν τον ΣυΡιζΑ; *** Ίσως το τουίτ μου ανάγκασε τον Τσίπρα να υπογράψει. [μετά] *** Βερέμης: "Η σημερινή κυβέρνηση υποστηρίζεται από μάζες με έλλειμμα παιδείας." *** Φυσικά, Θάνο μου, αφού οι μορφωμένοι πάνε με τον Κούλη. *** Βερέμης ο άριστος. *** Βουλγαράκης: "Τα πρόβατα φοβούνται τον λύκο αλλά πάντα ο βοσκός τα πάει για σφάξιμο." *** Γιώργο μου, αν το σφαγείο είναι νόμιμο, τότε το σφάξιμο είναι και ηθικό. *** Είχες δυο βδομάδες να πεις πίπα και ανησύχησα αλλά όλα καλά. *** Πώς τον είδατε τον Κίσσιντζερ που επισκέφθηκε τον Τραμπ; *** Εγώ, να πω την αμαρτία μου, δεν κρατήθηκα. *** Ένα "ρε, ακόμα ζη το μουνόπανο;" μου βγήκε αυθόρμητα. *** Έχετε παρατηρήσει ότι τα μεγάλα μουνόπανα αργούν να ψοφολοήσουν; *** Είναι αυτό που λέμε ότι δεν τα θέλει ούτε ο θεός ούτε ο διάολος. *** Βλέποντας τη μάνα του Φύσσα καταλαβαίνεις πώς έγινε έτσι ο φασισταράς. *** Ρε σεις,

Από δω βγήκε η φράση "γαμώ το σπίτι σου";

σοβαρολογείτε ότι παντρεύεται ο Πρέκας; *** Πείτε μου ότι είναι ψέμα γιατί θα σκάσω. *** Με την ηλίθια την αδελφή μου, που της έλεγα "πέσ' του την μωρή" κι εκείνη το σκεφτόταν. *** Να μείνει στο ράφι για να μάθει, η βλαμμένη. *** Ζαχαρέα: "Εν έτει 2017 χρησιμοποιείται αγροτικό για μεταφορά ασθενή." *** Αχ, κατάντια με τον ΣυΡιζΑ, Μάρα μου... *** Ξεχνάω εγώ που, όταν έπαθα έμφραγμα το 2011, ήρθε μια Κάντιλλακ με σωφέρ να με πάει στο νοσοκομείο; *** Κόκκαλης προς Μαρινάκη: "Οι αντίπαλοί μας χρησιμοποιούν μεθοδεύσεις που δεν έχουν σχέση με το αθλητικό πνεύμα." *** Πες κι άλλα, Σωκράτη μου. *** Από την στιγμή που ο Τσίπρας δηλώνει αριστερός και ο Κατρούγκαλος κομμουνιστής, γιατί να μη πεις κι εσύ την αρχιδιά σου; *** Να μη ξεχνάμε ότι κάθε εργαζόμενος μετανάστης στερεί μια θέση εργασίας από έναν έλληνα άνεργο. *** Συγγνώμη, κατήγγειλε η ΠΑΣΠ "δεκάδες προσλήψεις μελών του ΚΚΕ" στον δήμο Πατρέων; *** Κι εγώ ο μαλάκας, που είμαι και σύμβουλος, πώς δεν πήρα χαμπάρι; *** Ρε σεις, λέτε να με ρίξανε επειδή δεν είμαι μέλος του κόμματος; *** Πελετίδη, θα σε σκίσω. *** Θέμο μου, την έκανες την παπαριά πάλι, έτσι; *** Πώς διάολο κατάφερε το ηλεκτρονικό "Πρώτο Ψέμα" να έχει ρεπορτάζ από υπουργικό συμβούλιο που έγινε την επόμενη μέρα, ο θεός κι εσύ το ξέρετε. *** Ενημέρωση πιο έγκαιρα κι από έγκαιρα, ρε μπαγάσα; *** Μανδραβέλης: "Το Καλίν δεν ήταν μια βόλτα κάποιων πολωνών στο δάσος." *** Σωστά, Πάσχο. *** Καλίν λεγόταν ο μπαμπάς τής Καλίνκα... Καλίνκα... Καλίνκα μαγιά... *** Μπετόστοκε. *** Ο τρόπος που επιχειρεί ο Μαρξ στο Κεφάλαιο να ορίσει την έννοια της αξίας είναι παιδαριώδης., δεν στέκει σε καμία κριτική. *** Τζήμερος: "Καλό θα ήταν να αποσυριζοποιούνταν ο Σκάι." *** Ο Τζήμερος, ο Μήτζερος, ο Τζημεμητζεχότζηρος. *** Θάνο μου, τό 'καψες μπιτ για μπιτ; *** Να "αποσυριζοποιούνταν" το κανάλι του Alexis, του Άρη, του Μπάμπη, του Πάσχου και της wannabe νύφης; *** Αναρωτιέμαι πώς

Άρχισαν τα μπάνια...

νομίζεις ότι είναι τα δεξιοκάναλα. *** Καλά, για το τρίτο πρόσωπο των ρημάτων σε -ποιούμαι δεν έχω απαιτήσεις από σένα καθ' ότι όλοι ξέρουμε πως είσαι αγράμματος. *** Έχω και τον Βαγγέλη, "η κάνναβη είναι φυτό, όχι ναρκωτικό". *** Εμένα το λες, Βαγγέλη μου; *** Εγώ έχω χρόνια που λέω ότι ο Πετράν ο γκαβός δεν είναι βαποράκι αλλά ανθοπώλης. *** Η μουσική είναι μια πνοή, ένα χάδι, ένας οργασμικός σπασμός. *** Από Γιουροβίζιον πώς πάτε; *** Εφέτος κλείνει τα 62 είπατε; *** Ρε σεις, είναι μικρότερη από την κυρά-Μακρόναινα; *** Μπράβο, δεν της τό 'χα. *** Εγώ έχω να 'φχαριστηθώ Γιουροβίζιον από τότε που κέρδισε το "Α-μπα-νι-μπι-α-μπο-ε-μπεβ-ο-μπο-τα-μπαχ" της Εβραιίας. *** Το Ντέμυ είναι από το Δήμητρα; *** Μπα, τι μου λέτε; *** Πάντως, του Ρούσσου ήταν από το Αρτέμης και του κοντού της Βανδή από το Θεμιστοκλής. *** Κι ο Δαδήρας, που ήταν Δημήτρης, έγινε Ντίμης. *** Πολύ μπέρδεμα τα υποκοριστικά, παιδιά. *** Μέρκελ, τράβα την πρίζα τώρα! *** Υποθέτω ότι χαρήκατε που στην Γαλλία κέρδισε η δημοκρατία, έτσι; *** Το ότι δέκα εκατομμύρια γάλλοι ψήφισαν Λεπέν δεν σας ενοχλεί, ε; *** Τουλάχιστον, οι γάλλοι έβγαλαν τον Μακρόν. *** Μ' εμάς τι γίνεται, που ετοιμαζόμαστε στις άλλες εκλογές να βγάλουμε τον Μακρύτερον. *** Τί είπε ο μαλάκας, ρε παιδιά, στους συνταξιούχους; *** Θέλει -λέει- να βρει δουλειά στα παιδιά τους. *** Εμ, δεν έχει κώλο να πάει να πει τέτοια πίπα κατ' ευθείαν στα παιδιά τους. *** Αυτό που πασχίζουν να φτιάξουν θέσεις εργασίας οι άχρηστοι που δεν δούλεψαν ποτέ τους, μόνο εμένα φρηκάρει; *** Η περιφρούρηση απεργίας είναι ποινικό αδίκημα. Εμποδίζεις το πλοίο να αποπλεύσει; Σύλληψη και αυτόφωρο. *** Αν ψάχνετε κάτι να διαβάσετε το ΣουΚου, σας πληροφορώ ότι κυκλοφόρησε το "Γράμμα από χρυσό" τής Λένας Μαντά. *** Με δυο εξώφυλλα, χρυσό και μαύρο, για να διαλέξετε αυτό που ταιριάζει με τις κουρτίνες σας. *** Σανός σε

Ευτυχισμένα χρόνια

συσκευασία πολυτελείας. *** Τσίπρας: "Ελλάδα και Κίνα δεν μοιράζονται μόνο ένα κοινό παρελθόν αλλά και ένα κοινό όραμα για το μέλλον." *** Πείτε μου, δεν είναι μοναδική η άνεση με την οποία ο Αλέξης μας χώρεσε δυο χοντρομαλακίες σε μία μόνο φράση; *** Κοινό παρελθόν με την Κίνα, λες και ο Κομφούκιος ήταν μαθητής τού Θαλή και δάσκαλος του Παρμενίδη. *** Όσο για το "κοινό όραμα", μου θύμισε το μερμήγκι που, μόλις γκρεμίστηκε η γέφυρα, γύρισε και είπε στον ελέφαντα "στο είπα να περάσουμε ένας-ένας γιατί δεν θ' αντέξει". *** Οι συλλογικές συμβάσεις είναι αναχρονισμός... ας τα βρεί ο καθένας με τον εργοδότη του. *** Επειδή πέσατε όλοι να τον φάτε, το ιστολόγιο σας θυμίζει σήμερα μερικές από τις άπειρες σοφές κουβέντες που έχει ξεστομίσει ο Θάνος Τζήμερος. *** Η γλυκύτατη δεσποινιδούλα τής πρώτης φωτογραφίας, όπως θα κατάλαβαν πολλοί από σας, είναι η Άννα Βίσση και όντως τον Δεκέμβριο θα κλείσει τα 60 της. *** Την βλέπετε και στην τελευταία φωτογραφία του 1985, με τον "άντρα της ζωής της" Νίκο Καρβέλα και την κόρη τους Σοφία. *** Η Βίσση είναι από τους καλλιτέχνες που έχουν διαγωνιστεί στην Γιουροβίζιον εκπροσωπώντας περισσότερες από μια χώρες. *** Εντάξει, ο διαγωνισμός έχει καταντήσει πανηγυράκι τού κώλου αλλά δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να σας αφήσω για σήμερα υπό τους ήχους μιας από τις μεγάλες επιτυχίες που πρώτευσαν κάποτε εκεί. *** Με ένα ποπ κομμάτι που πούλησε πάνω από 6.000.000 δίσκους και χορεύτηκε σε όλες τις ντίσκο του κόσμου. *** Στο πλατώ, λοιπόν, το 45άρι με το Νο1 του 1974 και Waterloo από τους -πρωτοεμφανιζόμενους τότε- Abba. *** Να περάσετε όμορφα το ΣουΚου σας και, αν θέλετε, μείνετε λίγο ακόμη να ακούσουμε και το A-ba-ni-bi. *** Y.Γ.: Ο καλύτερος Τζήμερος της ημέρας για επιδόρπιο: *** Η θεία μου είναι συμπεθέρα του Τσε Γκεβάρα. ***

Ένας βρόμικος πόλεμος - 11. Η Καμπότζη στις φλόγες

Για να καταλάβουμε τα όσα ακολουθούν, πρέπει να πούμε ότι ο Νοροντόμ Σιχανούκ έχει περάσει στο βιβλίο Γκίνες ως ο πολιτικός που κατέλαβε τα περισσότερα αξιώματα στον κόσμο. Είπαμε ήδη ότι ήταν βασιλιάς τής Καμπότζης, αξίωμα στο οποίο βρέθηκε δυο φορές: 1941-1955 και 1993-2004. Άλλες δυο φορές διετέλεσε διάδοχος του θρόνου, αφού το 1955 άφησε τον πατέρα του να ξαναγίνει βασιλιάς κι αυτός ξανάγινε διάδοχος ενώ ταυτόχρονα κατέβηκε επί κεφαλής κόμματος στις εκλογές, τις κέρδισε και έγινε πρωθυπουργός. Όταν, το 1960, πέθανε ο πατέρας του, ο Σιχανούκ άλλαξε το σύνταγμα και έγινε πρόεδρος, θέση την οποία διατήρησε ως το 1970. Λεπτομέρεια: την 15ετία 1955-1970, το κόμμα του Σιχανούκ ήταν το μόνο νόμιμο κόμμα στην χώρα. Αυτά ως εισαγωγή και συνεχίζουμε την αφήγησή μας.

Η ευκαιρία που περίμενε ο Πολ Ποτ ήρθε στις 18 Μαρτίου 1970 και του την σέρβιρε στο πιάτο ο Σιχανούκ. Ενώ βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι, ο Σιχανούκ διέταξε την κυβέρνηση να οργανώσει αντιβιετναμέζικα συλλαλητήρια στην Πνομ-Πενχ. Όμως, η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο της αστυνομίας και οι διαδηλωτές οργίασαν, καταστρέφοντας τις πρεσβείες και του Βόρειου και του Νότιου Βιετνάμ. Για να βγει λάδι, ο Σιχανούκ δεν δίστασε να καταδικάσει από το Παρίσι τα επεισόδια, να κατηγορήσει "σκοτεινούς κύκλους" για την διοργάνωση των συλλαλητηρίων και να απειλήσει με κυρώσεις κατά παντός υπευθύνου όταν θα επέστρεφε.

Πνομ-Πενχ, Απρίλιος 1970: Ο Λον Νολ (μέσον) με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Σπύρο Άγκνιου (δεξιά).

Τα μασκαραλίκια τού Σιχανούκ αποφάσισε να εκμεταλλευτεί ο μέχρι πρό τινος στενός συνεργάτης του Λον Νολ, ο οποίος πίστευε ότι ήταν προορισμένος για μεγάλα πράγματα επειδή το όνομά του διαβαζόταν και ανάποδα (!). Αφού πήρε πρώτα την ευλογία των ΗΠΑ, ο Νολ έβγαλε τα τανκς στον δρόμο κι ύστερα έφερε στην εθνοσυνέλευση πρόταση για απομάκρυνση του Σιχανούκ από το αξίωμά του. Η εθνοσυνέλευση υπερψήφισε την πρόταση και ο Σιχανούκ απομακρύνθηκε. Για να ξεπληρώσει στους πολιτειακούς την υποχρέωσή του, ο Νολ απαγόρευσε στους Βιέτ-Κονγκ να φέρνουν όπλα μέσω των λιμανιών τής χώρας και ζήτησε από τις βορειοβιετναμέζικες δυνάμεις να εγκαταλείψουν την χώρα.

Κάπου εδώ η κατάσταση ξεφεύγει από την λογική. Αφού οι ΗΠΑ πρόδωσαν τον φίλο τους, η κυβέρνηση του Ανόι έρχεται σε επαφή με τον Σιχανούκ (ο οποίος έχει ήδη πάει από το Παρίσι στο Πεκίνο) και του υπόσχεται βοήθεια, προκειμένου να ξανανοίξουν τα λιμάνια. Την ίδια εποχή, βρίσκεται στο Πεκίνο και ο Πολ Ποτ, για να ζητήσει βοήθεια προκειμένου να ανατρέψει την κυβέρνηση. Οι κινέζοι φοβούνται πιθανή συνεργασία των δυο ανδρών και φροντίζουν να μη μάθει ο ένας για τον άλλο ότι βρίσκεται στο Πεκίνο. Την σούπα χαλάει ο ίδιος ο Σιχανούκ, ο οποίος βγαίνει στο ραδιόφωνο και απευθύνει διάγγελμα στον λαό τής Καμπότζης, ζητώντας του να εξεγερθεί κατά της κυβέρνησης και -κρατηθείτε!- να υποστηρίξει τους Ερυθρούς Χμερ. Μύλος!

Λίγες μέρες αργότερα, οι Βιέτ-Κονγκ αποφασίζουν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και εισβάλλουν στην Καμπότζη, σφυροκοπώντας τον κυβερνητικό στρατό και προωθούμενοι μέχρι 25 χιλιόμετρα έξω από την Πνομ-Πενχ. Αυτή είναι η αφορμή που ζητούσαν οι ΗΠΑ για να εμπλακούν φανερά και συστηματικά στην Καμπότζη, μιας και μέχρι τότε η εμπλοκή τους γινόταν μυστικά και ανεπίσημα ή, απλώς, ευκαιριακά. Έτσι, προκειμένου να αναχαιτίσουν τους βορειοβιετναμέζους, στις 30 Απριλίου 1970 τα πολιτειακά βομβαρδιστικά εξαπολύουν καταιγιστικούς βομβαρδισμούς σε ολόκληρη την χώρα, ισοπεδώνοντάς την και καταστρέφοντας την αγροτική παραγωγή. Υπολογίζεται ότι στις 230.516 επιδρομές τους τα Β-52 έρριξαν σε 113.716 διαφορετικά σημεία τών καμποτζιανών εδαφών 2.756.941 τόννους βομβών (*), καταστρέφοντας πλήρως τις -όποιες- υποδομές της χώρας, σκοτώνοντας κάπου μισό εκατομμύριο αμάχους και καταδικάζοντας τους υπόλοιπους σε πείνα.

Παρένθεση. Η εντολή για τους βομβαρδισμούς δόθηκε τηλεφωνικά στον στρατηγό Αλεξάντερ Χαίηγκ από τον ίδιο τον Χένρυ Κίσσιντζερ: "Θέλει (ενν.: ο Νίξον) έναν μαζικό βομβαρδισμό στην Καμπότζη. Δεν θέλει να ακούσει τίποτα. Είναι μια διαταγή, που πρέπει να εκτελεστεί. Ο,τιδήποτε πετάει πάνω σε ο,τιδήποτε κινείται. Το κατάλαβες;" (**). Ο Χαίηγκ υπάκουσε και λίγο αργότερα, το 1974, ανταμείφθηκε με την θέση του ανώτατου στρατιωτικού διοικητή τού ΝΑΤο στην Ευρώπη. Κλείνει η παρένθεση.

Χάρτης της Καμπότζης: 113.716 κόκκινες κουκίδες σημαδεύουν τα σημεία που βομβάρδισαν οι ΗΠΑ (1969-1973).

Απέναντι σε όλον αυτό τον χαμό, ο Πολ Ποτ απλώς περίμενε. Ναι, μισούσε τους βιετναμέζους αλλά αφού οι ΗΠΑ υποστήριζαν το καθεστώς, οι εχθροί τους δεν γινόταν να είναι και δικοί του εχθροί. Από την άλλη, αν τα πράγματα πήγαιναν όπως τα σχεδίαζε, καλό θα ήταν να μη τον βάλουν οι πολιτειακοί στο μάτι. Έτσι, οι Ερυθροί Χμερ περιορίστηκαν σε ελάχιστες επιχειρήσεις ήσσονος βοηθητικής σημασίας για τους βορειοβιετναμέζους αλλά φρόντιζαν να εγκαθίστανται κανονικά στα εδάφη που άφηναν εκείνοι υποχωρώντας. Αυτό δεν ήταν καθόλου δύσκολο, μιας και οι τάξεις τους πύκνωναν συνεχώς από τους αγρότες οι οποίοι μισούσαν τις ΗΠΑ που τους βομβάρδιζαν και, κατ' επέκταση, την κυβέρνηση Νολ που εκείνες στήριζαν.

Εκείνη την εποχή, ο Πολ Ποτ παγίωσε την άποψή του ότι το καλύτερο στήριγμά του θα ήσαν οι αγρότες. Άλλωστε, για να τους προσεταιριστεί κράδαινε τόσα χρόνια το σφυροδρέπανο. Το κακό ήταν ότι οι αγρότες, μεριά για να προφυλαχτούν από τους βομβαρδισμούς και μεριά που τα χωράφια τους είχαν καταστραφεί και δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, είχαν αρχίσει να συρρέουν στα αστικά κέντρα προσπαθώντας να βρουν μια δουλειά για να επιβιώσουν, ξεχνώντας και επανάσταση και ανατροπές και κομμουνισμό. Ο Πολ Ποτ δεν θα άφηνε ποτέ αυτό το φαινόμενο να επικρατήσει. Έτσι, όταν το 1971 οι Ερυθροί Χμερ κατέλαβαν την πόλη Κρατιέ στα ανατολικά, ο ηγέτης τους απευθύνθηκε στον κόσμο: "αν το αποτέλεσμα τόσων θυσιών είναι να διατηρούν οι καπιταλιστές τον έλεγχο, τότε ποιό είναι το νόημα της επανάστασης;". Κι επειδή οι άνθρωποι δεν κατάλαβαν, ο Πολ Ποτ έδωσε εντολή στις δυνάμεις του να εκδιώξουν τους επήλυδες και να τους ξαναστείλουν στα χωριά τους για να τα φτιάξουν από την αρχή.

Λίγο αργότερα, οι Ερυθροί Χμερ έδιωξαν με τον ίδιο τρόπο 15.000 κατοίκους από την Κάμπονγκ Τσαμ, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας με 40.000 κατοίκους τότε. Το ίδιο έκαναν παντού, μη διαστάζοντας να το επαναλάβουν και στην ακόμη μεγαλύτερη Ουντόνγκ το 1974, όπου ο Πολ Ποτ εγκατέστησε την προσωρινή κυβέρνησή του. Παραδόξως, η κυβέρνηση αυτή αναγνωρίστηκε από 63 χώρες ως η κανονική κυβέρνηση της Καμπότζης. Μάλιστα, ο Πολ Ποτ υπέβαλε αίτημα αναγνώρισης και στα Ηνωμένα Έθνη, το οποίο απορρίφθηκε με διαφορά τριών μόλις ψήφων.

Από αριστερά: Χένρυ Κίσσιντζερ, Ρίτσαρντ Νίξον, Τζέραλντ Φορντ, Αλεξάντερ Χαίηγκ (13/10/1973)

Σε έναν κόσμο διαιρεμένο στα δυο από τον Ψυχρό Πόλεμο, εφ' όσον οι ΗΠΑ στηρίζουν το καθεστώς Νολ, είναι λογικό οι Ερυθροί Χμερ να υποστηρίζονται από τις χώρες που ανήκουν στο απέναντι στρατόπεδο. Έτσι, ο Πολ Ποτ, καθώς βλέπει ότι ο πόλεμος πλησιάζει στο τέλος του, αποφασίζει να παίξει λίγο περισσσότερο το χαρτί τού κομμουνιστή. Τον Σεπτέμβριο του 1974 συγκαλεί την κεντρική επιτροπή τού κόμματος για να σχεδιάσει τον "σοσιαλιστικό μετασχηματισμό" της χώρας. Πρόκειται για έναν "σοσιαλισμό" δημιουργημένο στο μυαλό του Πολ Ποτ, απολύτως αντίστοιχο με τον άλλον "σοσιαλισμό" που δημιουργήθηκε στο μυαλό του Αδόλφου Χίτλερ, δηλαδή για κάτι που δεν έχει την παραμικρή σχέση με σοσιαλισμό.

Η πρώτη απόφαση που παίρνει το κόμμα είναι η ικανοποίηση της μανίας του αρχηγού: υποχρεωτική επιστροφή των αγροτών από τις πόλεις στα χωριά και τα χωράφια τους. Η δεύτερη απόφαση αφορά την μείωση της νομισματικής κυκλοφορίας, με στόχο την πλήρη κατάργηση του χρήματος. Η τρίτη απόφαση της κεντρικής επιτροπής είναι πρωτοφανής: το κόμμα εγκρίνει την πρόταση του αρχηγού του και του παραχωρεί πλήρη εξουσιοδότηση να προβεί σε όποιες και όσες εκκαθαρίσεις εκείνος θεωρεί αναγκαίες (!). Αμέσως μετά την συνεδρίαση, ο Πρασίθ, παλιός γνωστός τού αρχηγού από το Παρίσι και διοικητής των βορειοδυτικών επαρχιών τής χώρας, σύρεται στο διπλανό δάσος και εκτελέστηκε.

Καθώς μπαίνει το 1975 και οι ΗΠΑ έχουν προ πολλού αποσυρθεί από την Καμπότζη και εντός λίγου θα αποσυρθούν από ολόκληρη την Ινδοκίνα, ο Λον Νολ κάνει την ύστατη προσπάθειά του να μείνει στην εξουσία. Η προσπάθεια θα αποδειχτεί μάταιη. Οι Ερυθροί Χμερ προελαύνουν προς την Πνομ-Πενχ και τίποτε δεν μπορεί να τους σταματήσει...


-----------------------------------------------
(*) Για να γίνει κατανοητό πόσο τρομακτικός είναι αυτός ο αριθμός, να σημειώσουμε ότι κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι σύμμαχοι έρριξαν συνολικά λίγο πάνω από 2.000.000 τόννους βομβών. Σημειωτέον ότι σε 12.475 επιδρομές τα χτυπήματα ήσαν τυφλά και δεν έγινε δυνατόν να καθοριστεί το ακριβές σημείο όπου έπεσαν οι βόμβες.
(**) Ben Kiernan, "The american bombardment of Kampuchea, 1969-1973".