Από το Μοντγκόμερυ στο Φέργκιουσον (4)

Μέχρι το ξέσπασμα του εμφυλίου, η κλειστή οικονομία των πολιτειών τού νότου βασιζόταν στους
δούλους. Ο διπλανός χάρτης απεικονίζει γλαφυρά την κατάσταση γύρω στο 1860, πλην όμως δεν μπορεί να δείξει ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, όπως π.χ. ότι στις κομητείες κατά μήκος τού ποταμού Μισσισσιπή το 95% του πληθυσμού ήσαν δούλοι. Όμως, μετά την νίκη των βορείων στον εμφύλιο, τα πράγματα άλλαξαν, υπό την απειλή των όπλων. Η δουλεία καταργήθηκε και οι δούλοι απέκτησαν μέχρι και δικαίωμα ψήφου. Δυστυχώς, οι νότιοι εξακολούθησαν να αντιστέκονται σθεναρά. Οι κλειστοί θεσμοί διαιωνίζονταν στον νότο, με την Νομοθεσία Τζιμ Κρόου να αντικαθιστά την δουλεία.

Ο όρος "Τζιμ Κρόου" δεν παραπέμπει σε κάποιο υπαρκτό πρόσωπο. Προέρχεται από την φράση "Jump Jim Crow" (= πήδα Τζιμ Κρόου, με το crow να σημαίνει κουρούνα) μιας σάτιρας των αρχών τού 19ου αιώνα, στην οποία λευκοί με φούμο στο πρόσωπο υποδύονταν μαύρους. Ωστόσο, κατέληξε να υποδηλώνει το σύνολο της νομοθεσίας του φυλετικού διαχωρισμού που εφαρμόστηκε στις πολιτείες του νότου μετά το 1865. Η Νομοθεσία Τζιμ Κρόου παρέμεινε σε ισχύ έναν ολόκληρο αιώνα και καταργήθηκε χάρη στους αγώνες και στους νόμους που είδαμε στα προηγούμενα σημειώματα.

Καφετέρια με δυο εισόδους: "λευκών και "εγχρώμων"
(Ντάρχαμ, Βόρεια Καρολίνα, 1940)

Ο Τζιμ Κρόου απέδειξε ότι η ελίτ των νοτίων δεν βγήκε ζημιωμένη από την ήττα στον εμφύλιο (όπου, άλλωστε, ελάχιστο αίμα της χύθηκε). Όπως λέει παραστατικά ο κοινωνιολόγος Τζόναθαν Βίνερ, "οι νότιοι ιδιοκτήτες φυτειών έχασαν τον πόλεμο αλλά κέρδισαν την ειρήνη". Πράγματι, η ελίτ των ιδιοκτητών φυτειών εξακολούθησε να ελέγχει την γη και έτσι κατάφερε να θέσει υπό τον έλεγχό της το εργατικό δυναμικό. Παρ' ότι η δουλεία καταργήθηκε, το οικονομικό σύστημα των πολιτειών του νότου διαιωνίστηκε. Και για να τα καταφέρει, δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει μέσα όπως ο έλεγχος της πολιτικής ζωής, η άσκηση βίας και η τρομοκράτηση του μαύρου πληθυσμού.

Μετά τον εμφύλιο, ακολούθησε η περίοδος που ονομάστηκε "Ανασυγκρότηση", η οποία διήρκεσε από το 1865 ως το 1877. Οι βόρειοι πολιτικοί σχεδίασαν μια σειρά αλλαγών για τον νότο,όμως η συστηματική αντίδραση της ελίτ τού νότου οδήγησε στην διατήρηση και, εν τέλει, στην αναβίωση του παληού συστήματος. Μέχρι το 1877, οι ιδιοκτήτες φυτειών είχαν ανακτήσει πλήρως την ισχύ που είχαν πριν τον εμφύλιο.


Εκείνη την περίοδο εμφανίστηκαν και οι "Λυτρωτές του Νότου", ένα παρακλάδι τής Κου Κλουξ Κλαν που αγωνιζόταν για την "λύτρωση του νότου από του βορείους". Η "λύτρωση" που ευαγγελίζονταν οι "Λυτρωτές", υλοποιήθηκε μέσω της νομοθεσίας Τζιμ Κρόου. Πάμε να δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της νομοθεσίας:

Όπως είναι φυσικό, οι "καθαροί" λευκοί δεν θα μπορούσαν να δεχτούν τον συγχρωτισμό των παιδιών τους με τα "νεγράκια" στο σχολείο. Για τον σκοπό αυτό, το 1901 (τρεισήμισυ δεκαετίες μετά την λήξη του εμφυλίου και την επίσημη κατάργηση της δουλείας), αναθεωρήθηκε το πολιτειακό σύνταγμα της Αλαμπάμας (ένα κείμενο 40 φορές μεγαλύτερο από το σύνταγμα των ΗΠΑ!), το άρθρο 256 του οποίου προβλέπει (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

Είναι καθήκον του νομοθετικού σώματος η δημιουργία και η συντήρηση ενός δημόσιου σχολικού συστήματος, η κατανομή των κονδυλίων στα δημόσια σχολεία και η ύπαρξη χωριστών σχολείων για τα λευκά και τα έγχρωμα παιδιά. Το νομοθετικό σώμα θα δημιουργήσει, θα οργανώσει και θα συντηρεί ένα φιλελεύθερο σύστημα δημόσιων σχολείων σε όλη την πολιτεία προς όφελος των παιδιών μεταξύ επτά και είκοσι ενός ετών. Τα κονδύλια για τα δημόσια σχολεία θα κατανέμονται στις κομητείες ανάλογα με τον άριθμό των παιδιών σχολικής ηλικίας, ενώ θα κατανέμονται στα σχολεία των διοικητικών υποδιαιρέσεων των κομητειών με τέτοιον τρόπο ώστε, στο μέτρο του εφικτού, να διασφαλίζουν την ισότιμη λειτουργία των σχολείων σε κάθε μια από τις διοικητικές υποδιαιρέσεις των κομητειών. Θα υπάρχουν χωριστά σχολεία για τα λευκά και τα έγχρωμα παιδιά και δεν θα επιτρέπεται σε κανένα παιδί της μιας φυλής να πηγαίνει σε σχολείο της άλλης φυλής.

Είπα πρωτύτερα ότι το άρθρο 256 "προβλέπει". Η χρήση του ενεστώτα δεν είναι ούτε τυχαία ούτε λανθασμένη, διότι το εν λόγω άρθρο εξακολουθεί να ισχύει ίδιο κι απαράλλαχτο ίσαμε σήμερα (!), έστω κι αν ουσιαστικά δεν εφαρμόζεται. Μάλιστα δε, προκειμένου να αλλάξει αυτή η επαίσχυντη συνταγματική διάταξη, το 2004 υποβλήθηκε μια τροπολογία, η οποία απερρίφθη μετά πολλών επαίνων. Ως αιτιολογία για την απόρριψη προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι η απάλειψη αυτής της διάταξης θα οδηγούσε σε δικαστικές αποφάσεις που θα υποχρέωναν την πολιτεία σε καταβολή υπέρογκων αποζημιώσεων, με αναπόφευκτο επακόλουθο την αύξηση των φόρων!

Πριν κλείσουμε για σήμερα, επιβάλλεται να σημειώσουμε ότι οι νότιες περιοχές δεν έχουν την αποκλειστικότητα σε φαινόμενα φυλετικού διαχωρισμού στις ΗΠΑ, όσο κι αν διατηρούν την πρωτοκαθεδρία. Όπως αποκάλυψε η απογραφή τού 2000, η πλέον "γκεττοποιημένη" πόλη των ΗΠΑ είναι το Μιλγουώκη, η μεγαλύτερη πόλη τού Ουισκόνσιν, μιας πολιτείας που βρίσκεται σχεδόν φάτσα στα σύνορα με τον Καναδά. Οι μπλε κουκκίδες στον διπλανό χάρτη τής πόλης δείχνουν τα σημεία όπου κατοικούν μαύροι.

Ηνωμένες Πολιτείες, η χώρα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, 2014...


[Στο επόμενο: το τέλος]

Από το Μοντγκόμερυ στο Φέργκιουσον (3)

Στο πρώτο σημείωμα αυτής της σειράς είδαμε πώς το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ οδηγήθηκε στην διάσπαση όταν απομακρύνθηκε από την θέση του υπέρ των φυλετικών διακρίσεων. Όσοι αποσχίστηκαν (οι dixiecrats), ίδρυσαν το "Δημοκρατικό Κόμμα των Δικαιωμάτων του Έθνους" και κατέβασαν ως δικό τους υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές τού 1948 τον Στρομ Θέρμοντ, τότε κυβερνήτη τής Νότιας Καρολίνας. Ο Στρομ Θέρμοντ δεν δίστασε να υιοθετήσει αμέσως εξαιρετικά ακραίες θέσεις:

"Σας λέω, κυρίες και κύριοι, ότι δεν υπάρχουν αρκετοί άνδρες στον στρατό για να υποχρεώσουν τον λαό τού νότου να απαρνηθεί τον φυλετικό διαχωρισμό και να αποδεχτεί την φυλή των νέγρων στα θέατρά μας, στις πισίνες μας, στα σπίτια μας και στις εκκλησίες μας."

Ο πρόεδρος Τζωρτζ Μπους απονέμει στον Θέρμοντ
το "Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας" (1993)

Ο Θέρμοντ δεν κατάφερε να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στις προεδρικές εκλογές αλλά στις εκλογές για την γερουσία εκλεγόταν διά περιπάτου. Όταν το 1957 η γερουσία συνεδρίασε για να ψηφίσει τον Πρώτο Νόμο περί Πολιτικών Δικαιωμάτων, ο Θέρμοντ ανέλαβε να εμποδίσει την διαδικασία με κάθε τρόπο. Προσπαθώντας να τα καταφέρει, μπήκε στο βιβλίο Γκίννες: μιλούσε ακατάπαυστα επί είκοσι τέσσερις ώρες και δέκα οκτώ λεπτά! Λέγεται πως στην διάρκεια της απίθανης αυτής ομιλίας, ο Θέρμοντ διάβασε ολόκληρη την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, ολόκληρο το σύνταγμα, ολόκληρους τους διαθέσιμους τηλεφωνικούς καταλόγους αλλά και την συνταγή για μπισκότα τής γιαγιάς του! Οι συνάδελφοί του τον υπέμειναν στωικά αλλά, μόλις τελείωσε, υπερψήφισαν τον νόμο που έδινε σε όλους τους πολίτες των ΗΠΑ τα ίδια πολιτικά δικαιώματα. Ο Θέρμοντ αποχώρησε απειλώντας και βρίζοντας θεούς και δαίμονες. Μέχρι τον θάνατό του (2003) παρέμεινε σταθερά προσηλωμένος στις ρατσιστικές του ιδέες.

Ο νόμος τού 1957 συμπληρώθηκε με τον Δεύτερο Νόμο περί Πολιτικών Δικαιωμάτων τού 1964, ο οποίος κατάργησε το σύνολο των πολιτειακών νόμων που είτε επέβαλλαν είτε απλώς υπέθαλπαν τον φυλετικό διαχωρισμό. Έναν χρόνο αργότερα, το 1965, ο Νόμος περί Δικαιώματος Ψήφου κατάργησε και όλα τα "τερτίπια" (όπως το τέλος εκλογικού δικαιώματος και τα τεστ πιστοποίησης μόρφωσης, που είδαμε στα προηγούμενα κείμενα), τα οποία μηχανεύονταν οι διάφορες πολιτείες για να στερούν από τους έγχρωμους τα δικαιώματά τους και, ταυτόχρονα, επέβαλε την επίβλεψη των εκλογών στις πολιτείες από τις ομοσπονδιακές αρχές.


Χαρακτηριστικό παράδειγμα των δυσκολιών που συνάντησε η άρση των φυλετικών διαχωρισμών στην κοινωνία των ΗΠΑ, αποτελεί η περίπτωση Τζέιμς Μέρεντιθ.

Το 1962, μετά από μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες, το ομοσπονδιακό δικαστήριο αποφάσισε ότι το πανεπιστήμιο του Μισσισσιππί ήταν υποχρεωμένο να δεχτεί ως φοιτητή τον Τζέιμς Μέρεντιθ, έναν μαύρο βετεράνο τής πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ. Αμέσως άρχισαν οι αντιδράσεις. Τις αντιδράσεις στην εφαρμογή τής δικαστικής απόφασης ενορχήστρωναν τα διαβόητα Συμβούλια των Πολιτών, τα οποία είχαν ως κύριο σκοπό τους τον αγώνα εναντίον της κατάργησης των  φυλετικών διαχωρισμών. Το πρώτο τέτοιο Συμβούλιο είχε ιδρυθεί το 1954 στην Ινδιανάπολη του Μισσισσιππί (πρωτεύουσα της πολιτείας) αλλά διέθετε και παρακλάδι στο Όξφορντ, μια πολίχνη δέκα χιλιάδων κατοίκων περίπου, έδρα του πανεπιστημίου όπου ήθελε να σπουδάσει ο Μέρεντιθ.

Στις 13 Σεπτεμβρίου, ο κυβερνήτης τού Μισσισσιππί Ρος Μπάρνετ προέβη σε τηλεοπτική δήλωση, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν αποδεχόταν την δικαστική απόφαση και ότι όλα τα πανεπιστήμια τής πολιτείας θα διέκοπταν την λειτουργία τους αν υποχρεώνονταν να καταργήσουν τους φυλετικούς διαχωρισμούς. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε τόσο πολύ ώστε ο Ρος Μπάρνετ κλήθηκε εσπευσμένα σε ειδική σύσκεψη, η οποία κατέληξε σε πολυήμερες διαπραγματεύσεις. Σ' αυτές τις διαπραγματεύσεις συμμετείχαν, εκτός του Μπάρνετ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Κέννεντυ και ο αδελφός του και υπουργός δικαιοσύνης Ρόμπερτ Κέννεντυ. Ο Μπάρνετ αποδείχθηκε ανυποχώρητος.

Ο Μέρεντιθ προσέρχεται για μάθημα
υπό αστυνομική προστασία

Τότε, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει την δικαστική απόφαση με την βία. Έτσι, ανακοίνωσε ότι την 1η Οκτωβρίου ομοσπονδιακοί αστυνομικοί θα συνόδευαν τον Μέρεντιθ κατά την προσέλευσή του στο πανεπιστήμιο. Αμέσως οι ρατσιστές ξεσηκώθηκαν, προκειμένου να εμποδίσουν την εγγραφή τού Μέρεντιθ. Τα χαράματα της 30ης Σεπτεμβρίου, ομοσπονδιακοί αστυνομικοί μπήκαν στην πανεπιστημιούπολη και περικύκλωσαν το κεντρικό κτήριο. Σύντομα, βρέθηκε απέναντί τους ένα πλήθος δυόμισυ χιλιάδων ατόμων, με άγριες διαθέσεις, που φώναζαν αντικυβερνητικά συνθήματα.

Η κατάσταση δεν άργησε να ξεφύγει. Οι αστυνομικοί αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν δακρυγόνα για να διαλύσουν το πλήθος αλλά δέχτηκαν βροχή πυροβολισμών και αναγκάστηκαν να καλέσουν ενισχύσεις. Η ένταση απλώθηκε σε ολόκληρη την πόλη. Στις 10 το πρωί, μπήκαν στην πόλη μονάδες τού στρατού για να αποκαταστήσουν την τάξη. Μέχρι το μεσημέρι, το Όξφορντ είχε κατακλυσθεί από 20.000 άνδρες τού στρατού και 11.000 άνδρες τής εθνοφρουράς. Τελικός απολογισμός των επεισοδίων: 2 νεκροί, 70 τραυματίες, εκατοντάδες συλλήψεις.

Παρά τις απειλές κατά της ζωής του, ο Τζέιμς Μέρεντιθ αποφάσισε να παραμείνει στο πανεπιστήμιο και να ολοκληρώσει τις σπουδές του, υπό την προστασία των ομοσπονδιακών αρχών. Μέχρι που πήρε το πτυχίο του, ο Μέρεντιθ προστατευόταν επί εικοσιτετραώρου βάσεως από μια δύναμη τριακοσίων στρατιωτών.

Κλείνουμε το σημερινό μας σημείωμα με μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: το 2002 και το 2012, το πανεπιστήμιο του Μισσισσιππί διοργάνωσε σειρά ετήσιων εκδηλώσεων για την 40η και 50η (αντίστοιχα) επέτειο της εγγραφής τού Μέρεντιθ, του οποίου το άγαλμα (φωτογραφία δίπλα) κοσμεί τον αύλειο χώρο τού πανεπιστημίου.


[Στο επόμενο: Η νομοθεσία Τζιμ Κρόου - Το σύνταγμα της Αλαμπάμας]

Σαββατιάτικα (34)

Πήρατε χαμπάρι ότι πέφτει το χρηματιστήριο ή δεν βλέπετε ειδήσεις; *** Την σταμάτησε την απεργία πείνας ο Μιχαλογιαννάκης; *** Πάντως, φήμες λένε ότι τον πιάσανε να τσακίζει ένα παξιμαδάκι. *** Αδιευκρίνιστο παραμένει αν το παξιμάδι ήταν τύπου "Τζαμτζή". *** Ωραίες ιστορίες θά 'χεις να λες στα εγγόνια σου, κουφάλα κρητικέ: "όταν έκανα απεργία πείνας..." *** Αυτό που ο Ρωμανός κατάφερε να ξεβρακώσει ολόκληρη κυβέρνηση με μια απεργία πείνας, είναι ανεξήγητο.

Κάπου την ξέρω αυτή την φατσούλα...

*** Μα, ένας απεργός να ξεφτιλίσει τέτοιο ολοκληρωμένο σύστημα; *** Γιατί δεν τον επιστρατεύατε, ρε Αντώνη, να ξεμπερδεύετε; *** Διαβάζω τούτες τις μέρες ότι χάρη στα γεγονότα τού Δεκέμβρη τού '44 δεν γίναμε Βουλγαρία. *** Όντως. *** Χρειάστηκε να περάσουν 70 χρόνια για να τα καταφέρουμε. *** Εκείνοι που έκαναν τότε το παν για να μη γίνουμε Βουλγαρία, κάνουν σήμερα το παν για να γίνουμε. *** Ποτέ δεν θα καταλάβω τα μυστικά τής πουτάνας τής πολιτικής. *** Ξέρετε τι είναι να κάνεις στο παράθυρο βαθυστόχαστη ανάλυση για το ότι η εκλογή προέδρου θα πάει από χρόνου και να σου βγάζει το κανάλι έκτακτο ότι η πρώτη ψοφοφορία θα γίνει στις 17 Δεκέμβρη; *** Αχ, βρε δόλιε Πρετεντέρη, πόσο σε νοιώθω... *** Καλά, δεν μπορούσε να σε πάρει έγκαιρα ένα τηλέφωνο εκείνος ο πούστης, να μην εκτεθείς; *** Και παριστάνει και τον φίλο σου; *** Άει στον διάολο, το γκαβοτόμαρο. *** Η Fitch υποβάθμισε τα γαλλικά ομόλογα, έστω κι αν εκεί δεν κινδυνεύουν να πάρει την εξουσία ο ΣυΡιζΑ. *** Εμείς δεν έχουμε ανάγκη καμμιά Φιτς: για την υποβάθμισή μας φροντίζουν οι φίτσουλες. *** Τρομάξατε με την πτώση του χρηματιστηρίου ή δεν βλέπετε Αντένα; *** Αν κατάλαβα καλά τις αναλύσεις, οι αγορές δεν θέλουν εκλογές. *** Δηλαδή, αν είχαμε χούντα ("ΑΝ" είπα, ρε κωλόπαιδα!) και δεν γίνονταν καθόλου εκλογές, οι αγορές δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα, έτσι; ***

Ομορφάντρα μου!

Ε, ρε, Παπαδόπουλος που μας χρειάζεται... *** Οι άλλοι κατέλαβαν το δημαρχείο Ζωγράφου και, πριν φύγουν, επισκεύασαν τα χαλασμένα φωτοτυπικά. *** Επίτηδες το κάνανε οι αλήτες, για να συμπαθήσουμε τους καταληψίες. *** Άντεστε στον διάολο, ρε τσογλάνια, που θα χαλάσετε την πιάτσα! *** Γιουνκέρ: "Προτιμώ οικεία πρόσωπα στην εξουσία στην Ελλάδα." *** Κι εμείς το ίδιο, ρε συ Ζαν-Κλωντ, αλλά όλο τις ίδιες σκατόφατσες βλέπουμε. *** Έχεις δει την γκομενίτσα τού φίλου μου του Λευτεράκη; *** Μια χαρά φατσούλα και είναι και γκάου από μυαλό, παναπεί ιδανική για εξουσία. *** Όταν λέτε ότι ο Βενιζέλος μιλάει λες και απευθύνεται σε ηλίθιους, εννοείτε ότι δεν υπάρχουν ηλίθιοι σε τούτο τον τόπο; *** Τράγκας: "Αν έρθει στην εξουσία ο ΣυΡιζΑ, θα χαθεί νησί." *** Με τρομάζεις, Γιώργο! *** Πες μας ποιο νησί εννοείς: το Βανουάτου; την Σάντα Λουτσία; το Κέυμαν; το απλό Μαν; *** Πες μας, γαμώτο, να προλάβουμε ν' αλλάξουμε έδρα στις οφσόρ μας! *** Είναι σίγουρο πως ο Κάρολος θα καταλάβει ότι τελειώνει η θητεία του; *** Φοβάμαι μην αρχίσει να ρωτάει πότε άρχισε και δεν του είπαν. *** Ανησυχήσατε με την πτώση του χρηματιστηρίου ή δεν βλέπετε Μέγκα; ***

Άστρο λαμπρό τους οδηγεί...

Αν προσπαθήσω να συνοψίσω την τρέχουσα πολιτική κατάσταση με την φράση "το Ποτάμι ποτίζει την Ελιά για να βγάλει Ρίζες την Χρυσή Αυγή", θα είμαι σωστός; *** Ή, μήπως, να προτιμήσω το λακωνικώτερο "όλα πουτάνα"; *** Ο Αργύρης ο δημοσιογράφος είναι ακόμη υπουργός; *** Ο Μιχάλης ο Αδιάβαστος πρόλαβε να διαβάσει το μνημόνιο πριν το σκίσει ο Σαμαράς; *** Πού χάθηκε η Άννα-Μισέλ; *** Για κοίτα ρε, κάτι απορίες που έχω σαββατιάτικα... *** Μητρόπουλος: "Οι εκλογές είναι λόγος παράτασης του μνημονίου." *** Ρε συ Τσίπρα, μαλακίες λέει ο συνονόματός σου ή ξέρει κάτι που δεν ξέρουμε εμείς; *** Εγώ, πάντως, θα πρόσθετα ότι οι εκλογές είναι ο λόγος ύπαρξής σας αλλά δεν το λέω. *** Κεφαλογιάννη: "Η χώρα δεν πρέπει να οδηγηθεί σε εκλογές." *** Έλα κι εσύ να μας πεις την μαλακία σου, Ολγάκι. *** Τέτοιο φόβο για τις εκλογές οι θιασώτες της δημοκρατίας; *** Θα τρίζουν τα κόκκαλα του Σήφη, ρε σεις. *** Αυτό που τρέξατε όλοι να στηρίξετε Ρωμανό αλλά για τον Κασιδιάρη στ' αχαμνά σας, δεν το καταλαβαίνω. ***

Ευτυχισμένες μέρες

Αν δεν έχετε τρομοκρατηθεί επαρκώς από την πτώση του χρηματιστηρίου, δείτε επειγόντως ειδήσεις στον Σκάι. *** Γκαβός αλλά γάτα ο μεγάλος, έτσι; *** Πήρε δυο μήνες τράτο από την τρόικα, πάει για πρόεδρο μεσ' στον Δεκέμβρη, κάνει εκλογές αρχές Φλεβάρη και δίνει τελική πάσα στον ΣυΡιζΑ να βάλει τις υπογραφές με τους δανειστές. *** Παναπεί, θα τους κατεβάσει τα σώβρακα με το καλημέρα. *** Γκαβόγατα, λέμε! *** Να δω Αλέξη να "επαναδιαπραγματεύεται" υπογράφοντας, να την βρω για θάνατο! *** Προφανώς, για μια τέτοια εξέλιξη θα φταίει το ΚουΚουΕ, που αρνείται την συνεργασία, αποδυναμώνοντας έτσι την εθνική προσπάθεια. *** Ρε σεις, καταλαβαίνετε τι λέμε ή μιλάω στον βρόντο; ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ! *** Αντε να βάλουμε όλοι ένα χεράκι να βοηθήσουμε, μη πνιγεί καμμιά μετοχή τού Σάλλα και την χάσουμε. *** Βρε, "ένα χεράκι να βοηθήσουμε" είπα, όχι "να τα ξύσουμε"! *** Αν στην πρώτη φωτογραφία δεν προσέξατε την αυθάδικη μυτούλα τής όμορφης δεσποινίδος, αποκλείεται να αναγνωρίσατε μια από τις αυθαδέστερες αλλά και γλυκύτερες παρουσίες στην ελληνική τηλεόραση, η οποία -δυστυχώς, δυστυχέστατα- δεν είναι πια μαζί μας: την αλησμόνητη Μαλβίνα Κάραλη. *** Αντίθετα, αναγνωρίσατε σίγουρα το ζευγάρι τής τελευταίας φωτογραφίας (το οποίο δεν έχουμε καμμιά όρεξη να ξαναδούμε), σε ένα ενσταντανέ από την ημέρα τού γάμου του. *** Την περασμένη βδομάδα ο Γιωργάκης, σήμερα το ζεύγος Κοκού... *** Κάτι έχω με τους γάμους τελευταία. ***  Φτου, κακά! *** Αντίθετα, ούτε το περασμένο Σάββατο ούτε σήμερα, σε δυο σεντόνια κείμενα, δεν βρήκα χώρο να γράψω μια λέξη για τον Άδωνι. *** Θα επανορθώσω στο προσεχές. *** Καλό σαββατοκύριακο! ***

Από το Μοντγκόμερυ στο Φέργκιουσον (2)

Στις 4 Ιουλίου 1776, οι -ελεύθεροι πλέον από τους άγγλους- πρώην άποικοι, συνήλθαν στην Φιλαδέλφεια και ψήφισαν την περίφημη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Τελικά, με την Συνθήκη των Παρισίων του 1783, η Αγγλία υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία των δεκατριών πρώην αποικιών της και την οντότητά τους ως νέο κράτος με το όνομα Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1787, πάλι στην Φιλαδέλφεια, το νεοσύστατο κράτος θα αποκτούσε το πρώτο του σύνταγμα, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα (με μερικές τροποποιήσεις).

Με τα σημερινά δεδομένα, κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το πολίτευμα που θεμελίωνε εκείνο το σύνταγμα της Φιλαδέλφειας, ήταν δημοκρατικό. Με δεδομένο ότι το κράτος αποτελούσε ομοσπονδία πολιτειών, κάθε πολιτεία αποφάσιζε για λογαριασμό της σε ποιους θα εκχωρούσε δικαίωμα ψήφου. Οι βόρειες πολιτείες εκχώρησαν πολύ σύντομα αυτό το δικαίωμα σε όλους τους λευκούς, ανεξαρτήτως εισοδήματος ή περιουσίας. Αντίθετα, οι νότιες πολιτείες χρειάστηκαν αρκετό χρόνο για να απαλείψουν τους εισοδηματικούς ή περιουσιακούς περιορισμούς τού εκλογικού δικαιώματος. Πάντως, καμμιά πολιτεία δεν αναγνώριζε δικαίωμα εκλέγειν ή εκλέγεσθαι στις γυναίκες και στους δούλους. Μη ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με το σύνταγμα εκείνο, η δουλεία ήταν νόμιμη.

Ένα από τα όργανα που διοικούν τις ΗΠΑ είναι και η Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου συμμετέχουν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι όλων των πολιτειών. Η κατανομή των εδρών ανά πολιτεία γίνεται με βάση πληθυσμιακά κριτήρια. Επειδή, λοιπόν, οι βόρειες πολιτείες είχαν πολύ λιγώτερους δούλους από τις νότιες, πρότειναν να μη λογαριάζονται στον πληθυσμό οι δούλοι, προκειμένου να "ρίξουν" τους νότιους στην κατανομή. Φυσικά οι νότιοι αντέδρασαν, επιμένοντας να μετριούνται κανονικά και οι δούλοι. Ακολούθησε ένα σκληρό και ελεεινό παζάρι, το οποίο κατέληξε σε έναν αισχρό συμβιβασμό: κάθε δούλος θα υπολογιζόταν ως...3/5 του ανθρώπου!

Με σκοπό την άμβλυνση των αντιθέσεων βορείων και νοτίων, ακολούθησαν και άλλες διευθετήσεις, όπως π.χ. ο Συμβιβασμός τού Μισσούρι (1826), ο οποίος όριζε πώς απαγορευόταν η δουλεία βορείως του γεωγραφικού πλάτους 36°30′, εξαιρουμένου του Μισσούρι. Αργότερα, με την Πράξη Κάνσας-Νεμπράσκας (1854), εξαιρέθηκαν από την απαγόρευση και αυτές οι δυο πολιτείες. Παράλληλα, ο Συμβιβασμός του Μισσούρι όριζε πως στην Ένωση θα εντάσσονταν όσες πολιτείες το επιθυμούσαν αλλά κατά ζεύγη: μία πολιτεία όπου δεν επιτρέπονταν οι φυλετικές διακρίσεις και μία όπου επιτρέπονταν. Σκοπός της συγκεκριμένης διάταξης ήταν να υπάρχει μόνιμη ισορροπία στην γερουσία. Παρόμοιοι συμβιβασμοί βοηθούσαν στην διατήρηση μιας ελάχιστης συνεργασίας μεταξύ των πολιτειών, ώσπου ήρθε ο μεγάλος εμφύλιος πόλεμος (1861-1865), ο οποίος έλυσε τις διαφορές υπέρ των βορείων. Παράλληλα, όμως, οι ίδιοι συμβιβασμοί συντελούσαν στην διατήρηση των κάθε λογής ρατσιστικών διαχωρισμών.


Στο σημείο αυτό, ας κάνουμε μια σύντομη αναφορά στην πιο διάσημη ρατσιστική οργάνωση του κόσμου, την Κου Κλουξ Κλαν (Ku Klux Klan). Κατά πάσα πιθανότητα, το Ku Klux προέρχεται από παραφθορά τής ελληνικής λέξης Κύκλος, ενώ το Klan είναι σαφής παραφθορά τής λέξης clan (= γενιά). Μ' αυτό το ενιαίο όνομα έγιναν γνωστές τρεις διαφορετικές ρατσιστικές οργανώσεις. Η πρώτη ιδρύθηκε το 1865 στο Πουλάσκι του Τεννεσσή από έξι απόμαχους του ομοσπονδιακού στρατού  και διαλύθηκε περί τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, αφήνοντας ως κληρονομιά τις γνωστές άσπρες ρόμπες και τις κωνικές κουκούλες. Η δεύτερη ιδρύθηκε το 1915 στην Ατλάντα της Γεωργίας και μέσα σε δέκα χρόνια βρέθηκε να αριθμεί σχεδόν έξι εκατομμύρια μέλη αλλά διαλύθηκε λίγο πριν τελειώσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Λίγο μετά την διάλυσή της, το 1946, κάποια αμετανόητα μέλη της ίδρυσαν την τρίτη Κλαν, η οποία δραστηριοποιείται μέχρι σήμερα αλλά ποτέ δεν κατάφερε να μαζέψει πάνω από 8.000 μέλη. Από το 1995, η οργάνωση εγκαινίασε επίσημη συνεργασία με το Αμερικανικό Ναζιστικό Κόμμα (ΑΝΡ).

Η πρώτη Κλαν στρεφόταν αποκλειστικά εναντίον των μαύρων. Η δεύτερη επέκτεινε την δράση της εναντίον όλων των εγχρώμων αλλά και εναντίον όλων των μη προτεσταντών. Η σημερινή τρίτη Κλαν αντιμετωπίζει ως εχθρούς όλους όσους θεωρεί ως μη γνήσιους αμερικανούς (έγχρωμους, οπαδούς άλλων θρησκειών εκτός του προτεσταντισμού αλλά και άθεους, κομμουνιστές, μετανάστες κάθε φυλής και προελεύσεως κλπ). Από τις τάξεις τής οργάνωσης έχουν περάσει πάμπολλα διάσημα ονόματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν εκείνα των πρώην προέδρων των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, Χάρρυ Τρούμαν, Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϋ, Κάλβιν Κούλιτζ και Ουόρρεν Χάρντινγκ. Αυτό και μόνο το στοιχείο αρκεί για να μας δώσει μια ιδέα σχετικά με το πόσο βαθειές είναι οι ρίζες τού ρατσισμού στις "δημοκρατικές" ΗΠΑ, κάτι που επεσήμανε και ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα σε πρόσφατη τηλεοπτική συνεντευξή του:

"Οι ΗΠΑ έχουν προχωρήσει πολύ και αυτό καλλιεργεί ελπίδες για μεγαλύτερη πρόοδο. Δεν μπορούμε να εξισώσουμε όσα συμβαίνουν σήμερα με ότι γινόταν πριν από 50 χρόνια κι αν μιλήσετε στους γονείς και τους παππούδες σας, θα σας πουν ότι τα πράγματα είναι καλύτερα, ίσως όχι καλά σε κάποια μέρη αλλά καλύτερα. Ωστόσο, ο ρατσισμός έχει βαθειές ρίζες στην κοινωνία μας, βαθειές ρίζες στην ιστορία μας. (...) Αντιμετωπίζοντας κάτι που είναι τόσο βαθιά ριζωμένο όπως ο ρατσισμός ή η προκατάληψη, πρέπει να είναι κανείς σε εγρήγορση αλλά πρέπει και να αναγνωρίζει ότι θα χρειαστεί χρόνος για να το αλλάξει."


Χτες είδαμε τις αποφάσεις που πήρε το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ το 1944 και το 1956 κατά των φυλετικών διακρίσεων. Σημαντική ήταν και η απόφαση του 1954, σύμφωνα με την οποία εθεωρείτο αντισυνταγματική οποιαδήποτε διάταξη επέβαλε φυλετικό διαχωρισμό σε σχολεία, εκκλησίες και σε κάθε δημόσιο χώρο γενικά. Και, φυσικά, αναμφισβήτητης σπουδαιότητας ήταν και η απόφαση του 1962, η οποία έβαλε οριστικά ταφόπλακα στον επαίσχυντο συμβιβασμό των τριών πέμπτων, που είδαμε παραπάνω, καταργώντας την ανισοκατανομή στην αντιπροσώπευση και καθιερώνοντας την λογική αρχή "ένα άτομο, μία ψήφος".

Το 1957, ήταν η σειρά της γερουσίας να πάρει την σκυτάλη, ψηφίζοντας τον Πρώτο Νόμο περί Πολιτικών Δικαιωμάτων. Σ' εκείνη την μνημειώδη συνεδρίαση έλαμψε το άστρο τού φιλορατσιστή Στρομ Θέρμοντ, στον οποίο αναφερθήκαμε χτες και, επειδή η ιστορία στο σημείο αυτό δεν είναι μόνο σημαντική αλλά βγάζει και αρκετό γέλιο, θα αναφερθούμε και στο επόμενο σημείωμά μας.

Από το Μοντγκόμερυ στο Φέργκιουσον (1)

Εκείνο το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου 1955, ο Τζέημς Μπλέηκ οδηγούσε το λεωφορείο του στην λεωφόρο Κλήβελαντ του Μοντγκόμερυ, της πρωτεύουσας της Αλαμπάμας των ΗΠΑ. Στην στάση τού θεάτρου Εμπάιαρ μπήκαν μερικοί λευκοί αλλά δεν είχαν πού να καθήσουν επειδή οι θέσεις για λευκούς ήσαν κατειλημμένες. Οι θέσεις για μαύρους βρίσκονταν στο πίσω μέρος του λεωφορείου και ο Μπλέηκ ζήτησε να αδειάσει η πρώτη "μαύρη" σειρά ώστε να καθήσουν οι όρθιοι λευκοί. Οι τρεις από τις τέσσερις θέσεις άδειασαν αμέσως, όμως στην τέταρτη μια μαύρη γυναίκα συνέχισε να κάθεται ατάραχη. Ο Μπλέηκ προσπάθησε -πρώτα με το καλό κι ύστερα με το άγριο- να την πείσει να σηκωθεί, όμως εκείνη επέμενε να τον κοιτάζει ανέκφραστη και αμίλητη. Η ώρα ήταν ακριβώς 6 και 6 λεπτά όταν ο Μπλέηκ έκανε το μόνο που του απέμενε: ειδοποίησε την αστυνομία.

"Δεν πρόσεξα ποιος οδηγούσε όταν ανέβηκα στο λεωφορείο και, όταν τον αναγνώρισα, είχα ήδη ακυρώσει το εισιτήριό μου", θα διηγηθεί αυτή η γυναίκα αρκετά χρόνια μετά. "Ήταν ο ίδιος οδηγός που με είχε κατεβάσει από το λεωφορείο δώδεκα χρόνια πριν. Ήταν πάντα ψηλός και βαρύς, με κόκκινο, αργασμένο δέρμα. Εκείνο που ξέρω είναι πως όποτε κι αν τον έβλεπα σε κάποιο λεωφορείο, δεν επιβιβαζόμουν."

Στον τόπο τού "εγκλήματος" έσπευσαν οι αστυφύλακες Ντέυ και Μίξον, οι οποίοι σημείωσαν στην αναφορά τους αργότερα: "Λάβαμε μια κλήση και, όταν φτάσαμε, ο οδηγός του λεωφορείου μάς είπε ότι μια έγχρωμη γυναίκα καθόταν στις θέσεις που προορίζονται για λευκούς και αρνιόταν να μετακινηθεί. Την είδαμε κι εμείς. Ο οδηγός του λεωφορείου υπέγραψε το ένταλμα". Οι δυο φύλακες του νόμου συνέλαβαν την γυναίκα με την κατηγορία ότι παραβίασε την παράγραφο 6 του άρθρου 11 του κώδικα του Μοντγκόμερυ. Το όνομά της: Ρόζα Παρκς. Η Ρόζα Παρκς προσήχθη σε δίκη και καταδικάστηκε σε πρόστιμο 10 δολλαρίων συν 4 δολλάρια ως έξοδα δίκης.

Ούτε ο οδηγός Τζέημς Μπλέηκ ούτε οι αστυφύλακες Ντέυ και Μίξον μπορούσαν να φανταστούν ότι εκείνο το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου 1955 θα περνούσε στην ιστορία, μαζί με το όνομα της γυναίκας που τόλμησε να παραβιάσει τον κώδικα του Μοντγκόμερυ. Κανείς τους δεν ήξερε ότι η 42χρονη Ρόζα Παρκς ήταν γραμματέας τού τοπικού παραρτήματος της οργάνωσης NAACP (Εθνική Ένωση για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων), η οποία στήριζε τους έγχρωμους από το 1909 και στην οποία είχε σημαίνοντα ρόλο ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Στις 3 Δεκεμβρίου, η NAACP κάλεσε τους έγχρωμους να μποϋκοτάρουν τα λεωφορεία όχι μόνο του Μοντγκόμερυ αλλά ολόκληρης της πολιτείας. Το μποϋκοτάζ έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους έγχρωμους και οι εταιρείες συγκοινωνιών τής Αλαμπάμας, όπου οι έγχρωμοι επιβάτες ήσαν σαφώς περισσότεροι από τους λευκούς, είδαν τις εισπράξεις τους να καταβυθίζονται. Η λευκή κοινότητα αιφνιδιάστηκε. Καθώς οι έγχρωμοι δεν έκαναν καμμιά παρανομία (απλώς δεν έμπαιναν σε λεωφορείο), οι λευκοί δεν είχαν τρόπο να αντιδράσουν. Το μποϋκοτάζ κράτησε πάνω από έναν χρόνο, μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 1956, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κήρυξε αντισυνταγματικό τον νόμο τής Αλαμπάμας για τα λεωφορεία.


Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έβγαζε απόφαση κατά των φυλετικών διακρίσεων. Το 1944 είχε εκδώσει μια σημαντικώτατη απόφαση, σύμφωνα με την οποία κηρυσσόταν αντισυνταγματική οποιαδήποτε νομοθετική διάταξη στερούσε από τους έγχρωμους το εκλογικό δικαίωμα. Βέβαια, οι "ρατσιστικές" πολιτείες τού νότου εύρισκαν άλλους τρόπους για να εμποδίζουν την συμμετοχή των έγχρωμων στην εκλογική διαδικασία. Οι πιο συνηθισμένοι ήσαν δύο: η υποχρέωση του εκλογέα να καταβάλλει ειδικό τέλος εκλογικού δικαιώματος (πάμφθηνο για τους λευκούς αλλά δυσβάσταχτο για τους πεινασμένους μαύρους) και η αναγνώριση εκλογικού δικαιώματος μόνο σε όσους ήξεραν γράμματα.

Ας προσθέσουμε δυο λόγια πάνω σ' αυτό το τελευταίο. Η απόδειξη ότι κάποιος ήξερε γράμματα γινόταν μέσω ενός τεστ, στο οποίο ήταν υποχρεωμένος να συμμετέχει όποιος ήθελε να βγάλει εκλογικό βιβλιάριο. Στους ελάχιστους έγχρωμους που είχαν πάει σχολείο και τολμούσαν να πάρουν μέρος στο τεστ, η επιτροπή ελέγχου εξαντλούσε την αυστηρότητά της και δεν δίσταζε να τους "κόψει" αφού δεν προβλεπόταν διαδικασία ενστάσεων. Παράλληλα δε, η ίδια επιτροπή φρόντιζε να δείχνει ιδιαίτερη γαλαντομία όταν βαθμολογούσε τεστ λευκών. Παροιμιώδης έχει μείνει η "επιτυχία" ενός λευκού κατοίκου τής Λουιζιάνας στις αρχές τής δεκατείας του '60, ο οποίος σε μια ερώτηση σχετικά με το πολίτευμα των ΗΠΑ απάντησε σε άπταιστα κορακίστικα: "FRDUM FOOF SPETGH" (!!)


Αν σας ρωτούσε κάποιος ποιο από τα δυο μεγάλα κόμματα των ΗΠΑ στήριζε περισσότερο τις φυλετικές διακρίσεις, φοβάμαι ότι θα δώσετε λάθος απάντηση. Η σωστή είναι: το Δημοκρατικό! Όχι, δηλαδή, πως οι ρεπουμπλικανοί είχαν καμμιά ιδιαίτερη αγάπη για τους μαύρους. Απλώς, εκτίμησαν έγκαιρα ότι οι έγχρωμοι θα αποκτούσαν κάποτε δικαιώματα και θεώρησαν ότι με μια αντιρατσιστική πολιτική θα πετύχαιναν καλύτερα πατήματα στις νότιες πολιτείες, όπου οι αντίπαλοί τους ήσαν παραδοσιακά ισχυροί. Χρειάστηκε να φτάσουμε στα χρόνια τού Β' Παγκοσμίου Πολέμου για να αλλάξουν μυαλά οι δημοκρατικοί.

Αυτή η αλλαγή στάσης οδήγησε το Δημοκρατικό Κόμμα στην διάσπαση. Δημιουργήθηκε έτσι το "Δημοκρατικό Κόμμα των Δικαιωμάτων του Έθνους", το οποίο μάλιστα κατέβασε δικό του υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του 1948. Ήταν ο Στρομ Θέρμοντ, ο οποίος μπορεί να μάζεψε συνολικά μόλις 2,4% (έναντι 49,6% του δημοκρατικού Τρούμαν και 45,1% του ρεπουμπλικανού Ντηούη) αλλά σάρωσε σε Λουιζιάνα, Αλαμπάμα, Γεωργία και Νότια Καρολίνα (πολιτεία καταγωγής του) ενώ πήγε πολύ καλά σε όλες τις νότιες πολιτείες (ειδικά σε Αρκάνσας, Οκλαχόμα και Τεννεσσή).


(Στο επόμενο: Πώς το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ αποδεχόταν τις φυλετικές διακρίσεις - Εξέλιξη της σύγχρονης αντιρατσιστικής νομοθεσίας των ΗΠΑ)

Εκπαιδευτικές άδειες κρατουμένων (με αφορμή την περίπτωση Ρωμανού)

Προτάσεις επί προτάσεων κατατέθηκαν χτες στην βουλή, με σκοπό να βρεθεί λύση στο πρόβλημα που λέγεται "Νίκος Ρωμανός". Το ιστολόγιο εκτιμά πως, προκειμένου να έχουμε τεκμηριωμένη άποψη στο όλο θέμα, αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια ματιά στον νόμο 2776/1999 ("Σωφρονιστικός Κώδικας"), ο οποίος ρυθμίζει ζητήματα φυλακών και κρατουμένων. Πάμε, λοιπόν, να δούμε μερικές σημαντικές διατάξεις αυτού του Κώδικα (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

- Άρθρο 31 (Απεργία πείνας), παράγραφος 3: 
Αν ο απεργός περιέλθει σε κατάσταση άμεσου κινδύνου ζωής ή σοβαρής και μόνιμης βλάβης της υγείας του εφαρμόζεται ανάλογα η διάταξη του άρθρου 29 παράγραφος 3 του παρόντος (σ.σ.: αν σε συγκεκριμένο κατάστημα δεν υπηρετεί μόνιμο υγειονομικό προσωπικό, οι ανάγκες καλύπτονται σε 24ωρη βάση με επισκέψεις εξωτερικών ιατρών και νοσοκόμων κλπ). Για τη φύση και την έκταση των μέτρων συνεκτιμώνται η προσωπικότητα του κρατουμένου, οι επιδιώξεις του και η σταθερότητα της απόφασής του.

Όποιος κάνει τον κόπο να διαβάσει ολόκληρο τον Κώδικα, θα διαπιστώσει ότι ούτε στο άρθρο 31 ούτε αλλού πουθενά γίνεται η παραμικρή αναφορά σε οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση που θα μπορούσε να πιέσει τον απεργό πείνας να διακόψει την απεργία του, πολύ δε περισσότερο σε υποχρεωτική σίτισή του. Αλλά ας συνεχίσουμε:

- Άρθρο 35 (Εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση), παράγραφος 6: 
Όσοι έχουν συμπληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές στη δευτεροβάθμια ή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με εκπαιδευτικές άδειες, σύμφωνα με το άρθρο 58 του παρόντος.

- Άρθρο 35 (Εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση), παράγραφος 8: 
Σε περίπτωση επιτυχούς αποπεράτωσης ολοκληρωμένου κύκλου σπουδών τρίμηνης τουλάχιστον διάρκειας ο κρατούμενος δικαιούται να τύχει ευεργετικού υπολογισμού ημερών ποινής (...).

Μέχρις εδώ τα πράγματα είναι μάλλον απλά. Από δω και κάτω δυσκολεύουν:

- Άρθρο 58 (Εκπαιδευτικές άδειες), παράγραφος 1: 
Η εκπαιδευτική άδεια χορηγείται για τη φοίτηση κρατουμένων σε σχολές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, εφόσον στην περιοχή φοίτησης λειτουργεί αντίστοιχο προς την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι ενδιαφερόμενοι κατάστημα κράτησης. Η άδεια χορηγείται από το Συμβούλιο του άρθρου 70 (...) με τις προϋποθέσεις και κατά τη διαδικασία του άρθρου 55 (...) του παρόντος. Για μεν τους υποδίκους απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του δικαστικού οργάνου που διέταξε την προσωρινή κράτηση (...)

Ξαφνικά, εκείνο το "μπορούν" που είδαμε πιο πάνω (άρθρο 35, παρ. 6) θολώνει. Άραγε, σημαίνει "αν θέλουν" ή "αν τους το επιτρέψει το Συμβούλιο του άρθρου 70";

- Άρθρο 70 (Πειθαρχικά όργανα), παράγραφος 1:
Σε κάθε κατάστημα λειτουργεί Πειθαρχικό Συμβούλιο το οποίο απονέμει τις αμοιβές και επιβάλλει πειθαρχικές κυρώσεις και αποφασίζει για κάθε άλλο ζήτημα που προβλέπεται στις σχετικές διατάξεις του παρόντος Κώδικα. Το Συμβούλιο αποτελείται από τον αρμόδιο δικαστικό λειτουργό, ως πρόεδρο, το διευθυντή του Καταστήματος και τον αρχαιότερο κοινωνικό λειτουργό μετά των νόμιμων αναπληρωτών τους (...)

Καταλάβαμε τώρα; Το "μπορεί" του Σωφρονιστικού Κώδικα δεν σημαίνει κανένα αναφαίρετο δικαίωμα για τον κρατούμενο αλλά σηματοδοτεί την δυνατότητα του Συμβουλίου να κάνει χάρη στον κρατούμενο. Για να δούμε, όμως, τι λέει και το άρθρο 55:

- Άρθρο 55 (Τακτικές άδειες - Προϋποθέσεις), παράγραφος 1: 
Οι τακτικές άδειες χορηγούνται εφόσον (...) (3) Εκτιμάται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τελέσεως, κατά τη διάρκεια της άδειας, νέων εγκλημάτων.

Ας θυμηθούμε εδώ ότι, ο Ρωμανός κατηγορήθηκε για ληστεία τράπεζας και για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση αλλά καταδικάστηκε μόνο για το πρώτο έγκλημα ενώ αθωώθηκε για το δεύτερο. Αμέσως μετά την αθώωσή του, όμως, κατηγορήθηκε εκ νέου για συμμετοχή στην "Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς", κατηγορία για την οποία είναι σήμερα υπόδικος. Ως υπόδικος, λοιπόν, δεν δικαιούται εκπαιδευτική άδεια, αν δεν δώσει σύμφωνη γνώμη εκείνος που έδωσε την εντολή να κρατηθεί ως υπόδικος.

Αλλά ας επιστρέψουμε στο άρθρο 58, όπου συναντούμε όσα είδαμε στο άρθρο 55, με διαφορετική διατύπωση:

- Άρθρο 58 (Εκπαιδευτικές άδειες), παράγραφος 5:
(...) Με απόφαση του αρμόδιου οργάνου, ύστερα από εισήγηση του του κοινωνικού λειτουργού ή του εγκληματολόγου, αν αυτό είναι δυνατό, η εκπαιδευτική άδεια μπορεί να ανακληθεί αν: (α) ο αδειούχος τιμωρηθεί για πειθαρχικά παραπτώματα (...), (β) η συνέχιση της άδειας δημιουργεί σοβαρές υπόνοιες για τέλεση νέων εγκλημάτων ή (γ) ο κρατούμενος κάνει κακή χρήση της άδειας (...).

Αυτό σημαίνει πως κι αν ακόμη ένας κρατούμενος πάρει εκπαιδευτική άδεια, η άδειά του μπορεί να ανακληθεί αν δημιουργηθούν "σοβαρές υπόνοιες για τέλεση νέων εγκλημάτων". Αν, για παράδειγμα, πει "καλημέρα" σε κάποιον συμφοιτητή του για τον οποίο υπάρχουν υποψίες ότι ανήκει σε κάποιον "ύποπτο" χώρο, τότε... αντίο άδεια. Φυσικά, η άδειά του μπορεί να ανασταλεί ανά πάσα στιγμή εφ' όσον δεχτεί πειθαρχική ποινή (επειδή π.χ. στραβοκοίταξε έναν φύλακα ή επειδή κατέβασε ένα καντήλι πάνω στα νεύρα του).


Πριν τελειώσουμε με τον σημερινό μας "νομικό λαβύρινθο", ας σημειώσουμε ότι ο υπουργός δικαιοσύνης πιάστηκε αδιάβαστος όταν είπε πως ο Ρωμανός θα μπορούσε να πάρει εκπαιδευτική άδεια αν φορούσε "βραχιολάκι". Βλέπετε, ο σχετικός νόμος (4205/2013) ορίζει ότι οι διατάξεις για το "βραχιολάκι" (α) δεν εφαρμόζονται σε υπόδικους για κακουργήματα σχετικά με τρομοκρατικές πράξεις και (β) εφαρμόζονται σε κρατούμενους που έχουν εκτίσει τουλάχιστον το 1/5 της ποινής τους (ο Ρωμανός έχει δυο μήνες στην φυλακή ενώ είναι καταδικασμένος σε 15 χρόνια και 10 μήνες).

Κλείνοντας, θέλω να σημειώσω ότι, κατά την άποψή μου, όλη αυτή η κουβέντα για το αν ο Ρωμανός δικαιούται εκπαιδευτική άδεια ή όχι, λειτουργεί παρελκυστικά και θολώνει αυτό που -κατά την άποψή μου, πάντοτε- θα έπρεπε να συνιστά κύριο θέμα συζήτησης. Ότι, δηλαδή, ενώ ένας άνθρωπος κατηγορήθηκε, δικάστηκε και αθωώθηκε για κάποιο έγκλημα, το σύστημα βρίσκει τον τρόπο να τον ξανακαταστήσει υπόδικο για το ίδιο έγκλημα. Πάνω σ' αυτό θα ήθελα να ακούσω την άποψη όλων εκείνων που έσπευσαν να υποβάλουν προτάσεις για το αν και πώς μπορεί να σπουδάσει ο Ρωμανός.

Κέρδη 1.000.000 δολάρια… το λεπτό!

"Το λογικό είναι πραγματικό και το πραγματικό λογικό". Πρόκειται για την περίφημη φράση του Χέγκελ. Δηλωτική μιας σαγηνευτικής διαλεκτικής που όμως δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τα πρωσικά όρια ενατένισης των πραγμάτων.

Δυο αιώνες μετά και πριν μιλήσουμε για την "λογική" του σημερινού κόσμου ας δούμε στοιχεία της πραγματικότητας που τον συνθέτουν:

• Πριν μερικές βδομάδες δημοσιεύτηκαν τα στοιχεία της οργάνωσης "Oxfam" σύμφωνα με τα οποία το διάστημα Μάρτης 2013 - Μάρτης 2014 οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου αύξαιναν τις συνολικές τους περιουσίες κατά 668 εκατομμύρια δολάρια την… ημέρα. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα η "ελίτ" αυτής της "ελίτ" έφτασε να κερδίζει σχεδόν 1.000.000 δολάρια το λεπτό (!) κάθε ώρα, κάθε μέρα για έναν ολόκληρο χρόνο.

• Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο Μπιλ Γκέιτς με περιουσία 76 δισ. δολάρια "αν ρευστοποιούσε όλη του την περιουσία και αν ξόδευε 1.000.000 δολάρια την ημέρα, θα του έπαιρνε 218 χρόνια για να ξοδέψει όλο του τον πλούτο". Στην πραγματικότητα, όμως, λέει η "Oxfam", ποτέ δεν θα ξέμενε από χρήματα, "αφού έστω και το χαμηλότερο επιτόκιο του ύψους του 2% θα του επέστρεφε πίσω 4.200.000 δολάρια κάθε ημέρα"…

• Τον περασμένο Μάιο σε ομιλία της στο Λονδίνο η διευθύντρια του ΔΝΤ, η κυρία Λαγκάρντ, σε ένα ακροατήριο που απαρτιζόταν από τον  Κλίντον μέχρι τον Κάρολο της Ουαλίας και από τηνΛαίδη Ρότσιλντ ως τους επικεφαλής της "Glaxo" και άλλων 200 πολυεθνικών, είπε τα εξής: "Οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο που θα μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα διώροφο λονδρέζικο λεωφορείο κατέχουν πλούτο ίσο με εκείνο του φτωχότερου 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή των 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων".

• Στα παραπάνω θα ήταν παράλειψη αν δεν σημειώναμε, όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα ότι, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, πάνω από 6 εκατομμύρια Έλληνες ζουν στα όρια της φτώχειας και υπό τον ζόφο του κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά την ίδια ώρα: α) στην Ελλάδα το 2014 οι υπερδισεκατομμυριούχοι από 9 αυξήθηκαν στους 11 με την περιουσία τους να αυξάνεται από τα 16 δισ. δολάρια στα 18 δισ. δολάρια, β) στην περσινή έκθεση της "Wealth-Χ" η Ελλάδα αναδείχτηκε "η χώρα με τον δεύτερο αυξανόμενο πληθυσμό πολυεκατομμυριούχων στην Ευρώπη", γ) σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ελβετικής τράπεζας "Credit Suisse", στην  Ελλάδα το πλουσιότερο 10% του πληθυσμού συγκεντρώνει το 56,1% του εγχώριου πλούτου, από το 48,6% που συγκέντρωνε το 2007, δ) όπως δημοσιεύτηκε πρόσφατα ("Βήμα", 24/8/2014) στην Ελλάδα έχουν καταμετρηθεί 559 κροίσοι με περιουσία 76 δισ. δολάρια ενώ τα κεφάλαια που είναι τοποθετημένα στο εξωτερικό ανέρχονται στα 140 δισ. ευρώ. Με άλλα σε μια χώρα 10 εκατομμυρίων, 559 ολιγάρχες κατέχουν πλούτο που αντιστοιχεί στο 45% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας, ενώ τα κεφάλαια που έχουν βγει εκτός χώρας από τους "έχοντες" πλησιάζουν σχεδόν το 80% του συνολικού ΑΕΠ της Ελλάδας.

Αυτή είναι η κατάσταση σε έναν πλανήτη και σε μια χώρα που μαστίζεται από την κρίση. Θα πει κανείς:  "Έτσι είναι αφού έτσι δουλεύει το σύστημα. Όταν οι πολλοί εξαθλιώνονται, κάποιοι λίγοι κερδίζουν". Πράγματι.  Αλλά, τότε, τι κάνουμε; Ποιο είναι το συμπέρασμα; Κάναμε τη βαθυστόχαστη διαπίστωσή μας και τώρα "πάμε γι’ άλλα";

Η εικόνα του κόσμου όπως την καταγράφει η εμπειρία μας και όπως την  περιγράφουν τα στοιχεία, δεν προσπερνιέται με την μέθοδο της "διαπιστωτικής ξεπέτας". Γιατί σε αυτή την περίπτωση υπάρχει, πάντα, ένα λεπτό σημείο. Και το σημείο αυτό δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι οι θιασώτες του συστήματος, του καπιταλιστικού, πασχίζουν να μας μάθουν να ζούμε – και εν πολλοίς το έχουν καταφέρει μέσα από την κυρίαρχη προπαγάνδα και την κυριαρχία της ιδεολογίας τους – αποδεχόμενοι και συμβιβαζόμενοι με αυτό το "έτσι είναι".

Όμως από το συμβιβασμό με το "έτσι είναι" ξεκινάει υποδορίως και η αποδοχή περί το "λογικόν" για το "πώς είναι" τα πράγματα.  Οτι, δηλαδή, είναι τάχα "λογικό" και, από μια άποψη, "μοιραίο", "αναπόφευκτο" κι "αμετάλλακτο" το φαινόμενο της συνύπαρξης της απόλυτης ένδειας με την ξετσιπωσιά της χλιδής.

Βέβαια, για να γίνει πιο "γλυκόπιοτη" η αποδοχή αυτής της "μοίρας", επιδίδονται σε θεωρίες περί των "άξιων", των "ικανών" και των "καπάτσων" που τα κατάφεραν σε αυτή τη ζωή. Σε αντιδιαστολή με τους άλλους, με τα δισεκατομμύρια δηλαδή των ανθρώπων, που λόγω "ανικανότητας", "αναξιότητας" ή εν πάση περιπτώσει λόγω "ατυχίας", δεν "προκόψανε".

Έτσι, μέσα από αυτό το σχήμα, που βασίζεται στο δόγμα της "φυσικής επιλογής" αλλά με όρους κοινωνικού δαρβινισμού, εξοβελίζεται ο παράγοντας εκμετάλλευση. Κουβέντα για τις ταξικές ανισότητες. Πλήρης αποσιώπηση για το γεγονός ότι η απανθρωπιά της φτώχειας, ο πόνος της ανέχειας, η δυστυχία της ανέχειας έχουν ως μήτρα εκδήλωσής τους την αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, δηλαδή την κατίσχυση του κεφαλαιοκράτη–καπιταλιστή πάνω στον προλετάριο–εργαζόμενο.

Λέξη για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με βάση τον κανόνα της μετατροπής του ανθρώπου σε εμπόρευμα. Ένα εμπόρευμα που, όποτε το επιθυμούν και με τους όρους που το επιθυμούν, τα αφεντικά το πωλούν και το αγοράζουν φορώντας του τη σιδερένια μπάλα της μισθωτής σκλαβιάς ή το στοιβάζουν στον εφεδρικόστρατό της ανεργίας αποδίδοντάς του την «ελευθερία» της ανέχειας.

Λέξη, τελικά, για το χωρισμό της κοινωνίας σε μια χούφτα "ιδιοκτήτες" από τη μια και σε έναν ωκεανό πληβείων από την άλλη, που η μόνη τους ιδιοκτησία είναι το σαρκίο τους και το σαρκίο των παιδιών τους και που μόνο τους "δικαίωμα" είναι να προσφέρουν το σαρκίο τους στον αφέντη–εκμεταλλευτή τους.

Όμως, στην πραγματικότητα (και εδώ βρίσκεται η αντίφαση που έλυσε ο Μαρξ), τίποτα από όλα αυτά που συνιστούν τη γύρω μας πραγματικότητα δεν είναι λογικό. Στο σημείο αυτό ο κύριος Χέγκελ έκανε λάθος: Όχι, το πραγματικό δεν είναι και λογικό, όπως ισχυριζόταν. Με την έννοια ότι τίποτα από αυτά δεν είναι καλώς καμωμένο. Και τίποτα "θεϊκό" ή "φυσικό" δεν επιβάλλει την "αναπόφευκτη" διαιώνιση αυτής της βαρβαρότητας.

Δεν είναι λογικό ούτε μοιραίο ούτε αναπόφευκτο οι άνθρωποι να συνεχίσουν να χωρίζονται σε εκείνους που αγοράζουν ανθρώπους και στους άλλους που πωλούνται σε άλλους ανθρώπους.

Δεν είναι λογική και δεν πρέπει να αποδεχτούμε ως λογική την πραγματικότητα ότι σε μια χώρα 10 εκατομμυρίων, 559 ολιγάρχες – το 0,006% του πληθυσμού- να κατέχουν πλούτο που αντιστοιχεί στο 45% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.

Δεν είναι λογικό στην Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων θυμάτων της αιθαλομίχλης και του νέφους της εξαθλίωσης και της κατάθλιψης, να δεχόμαστε σαν κάτι το λογικό την πραγματικότητα με τις λίστες των  καταθετών δεκάδων δισεκατομμυρίων στις τράπεζες του εξωτερικού.

Δεν είναι λογικό να δεχόμαστε ως λογική την πραγματικότητα ότι στην Ελλάδα, δίπλα στα 700.000 παιδιά που υποσιτίζονται υπάρχουν και 11 ολιγάρχες που αντιστοιχούν στο 0,00011% του πληθυσμού της χώρας και κατέχουν πλούτο που αντιστοιχεί σχεδόν στο 10% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.

Όχι, τίποτα από την πραγματικότητα στην οποία μας έχουν ρίξει δεν είναι λογικό. Δεν είναι ρεαλισμός να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να συνεχιστεί έτσι η ζωή γύρω μας, στη χώρα μας, στον κόσμο όλο.

Το Λογικό θα ήταν η συντριβή αυτής της πραγματικότητας και η οικοδόμηση μιας νέας, χωρίς δεσμά και χωρίς αλυσίδες. Δεν υπάρχει τίποτα ρεαλιστικό στον συμβιβασμό με μια τέτοια πραγματικότητα.  Ρεαλισμός είναι η διεκδίκηση του δικαιώματος της ύπαρξης ενάντια σε εκείνο τον "ρεαλισμό" που εγγυάται μέσα από την υλική αποστέρηση την ανυπαρξία όλων όσα συνθέτουν τα προαπαιτούμενα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Γιατί, τελικά, δεν είναι λογικό και ρεαλιστικό 85 μεγαλομέτοχοι πολυεθνικών και μονοπωλίων να κερδίζουν 1 εκατομμύριο δολάρια κάθε 60 δευτερόλεπτα (!) στον ίδιο πλανήτη που κάθε 120 δευτερόλεπτα πεθαίνουν πάνω από 30 παιδιά λόγω πείνας, λόγω ασιτίας, λόγω ανέχειας!

Μόνο ο παραλογισμός ενός συστήματος που έχει ως λογική του τη βαρβαρότητα μπορεί να διατείνεται ότι είναι λογικό 85 κεφαλαιοκράτες να έχουν περιουσία η οποία ξεπερνά τα υπάρχοντα του μισού πληθυσμού της Γης!

Μόνο ο παραλογισμός ενός συστήματος που έχει ως λογική του τη βαρβαρότητα μπορεί να διατείνεται ότι είναι λογικό η χώρα των άστεγων και των εκατομμυρίων ανέργων να είναι ταυτόχρονα και η χώρα με τον δεύτερο αυξανόμενο πληθυσμό πολυεκατομμυριούχων στην Ευρώπη.

[Άρθρο του Νίκου Μπογιόπουλου στον ιστοτόπο enikos]