"Μετάξι"

Ανάμεσα στα βιβλία που είχα δηλώσει πως θα διάβαζα κατά τις πασχαλινές αργίες ("Λέω να διαβάσω..."), ήταν και η νουβέλλα "Μετάξι", η οποία έκανε γνωστό το όνομα του Αλεσσάντρο Μπαρίκκο σε όλον τον κόσμο. Έγραφα τότε, μεταξύ άλλων: "Δεν γωρίζω πολλά για το περιεχόμενο αλλά η εκτίμησή μου στον συγγραφέα σχεδόν με υποχρεώνει να το διαβάσω (...) Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Μπαρίκκο είναι πραγματικός τεχνίτης της διήγησης, οπότε σίγουρα θα περάσω ευχάριστα την ώρα μου μαζί του". Ειλικρινά, δεν διαψεύστηκα. 

Ήταν εξίμιση το πρωί, ξημέρωμα Μεγάλου Σαββάτου, όταν βγήκα ν' αράξω στην βεράντα με τον καφέ μου και το "Μετάξι" στα χέρια. Στις εφτά και είκοσι, κλείνοντας το βιβλίο, ήμουν σίγουρος ότι είχα απολαύσει ένα από τα ωραιότερα πρωινά της ζωής μου. Παρ' ότι μιλάμε για ένα κείμενο που απλώνεται σε μόλις 105 αραιογραμμένες και με μεγάλα γράμματα σελίδες, δυσκολεύομαι να γράψω τι ήταν τελικά αυτό που διάβασα κι ας λένε πως πρόκειται για ερωτική ιστορία. Μπορώ, όμως, να σας διαβεβαιώσω ότι διάβασα ένα πραγματικό κομψοτέχνημα, το οποίο με υποχρέωσε να υποκλιθώ στον συγγραφέα.

Το θέμα είναι απλό, για να μη πω απλοϊκό. Η ιστορία αρχίζει σε κάποιο χωριό της Γαλλίας, στα μέσα του 19ου αιώνα. Αλλά ας αφήσω τον ίδιο τον Μπαρίκκο να μιλήσει:

Ο Μπαλνταμπιού ήταν ο άνθρωπος που πριν από είκοσι χρόνια ήρθε στο χωριό, πήγε κατευθείαν στο γραφείο του δημάρχου, μπήκε χωρίς να βάλει να τον αναγγείλουν, ακούμπησε πάνω στο γραφείο του ένα μεταξωτό σάλι στο χρώμα του ηλιοβασιλέματος και τον ρώτησε:
- Ξέρετε τι είναι αυτό;
- Γυναικεία πράματα.
- Λάθος, είναι αντρικά: λεφτά.
Ο δήμαρχος έβαλε να τον πετάξουν έξω. Εκείνος έστησε ένα μεταξουργείο κάτω στο ποτάμι, ένα μεγάλο υπόστεγο για την εκτροφή των μεταξοσκώληκων δίπλα στο δάσος, κι ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Αγνή στο σταυροδρόμι για τη Βιβιέρ. Προσέλαβε καμμιά τριανταριά εργάτες, έφερε από την Ιταλία μια μυστηριώδη ξύλινη μηχανή όλο τροχούς και γρανάζια και δεν ξανάπε τίποτα για επτά μήνες. Μετά ξαναπήγε στο δήμαρχο και ακούμπησε πάνω στο γραφείο του, καλοτακτοποιημένα, τριάντα χιλιάδες φράγκα σε χαρτονομίσματα.
- Ξέρετε τι είναι αυτά;
- Λεφτά.
- Λάθος. Είναι η απόδειξη πως είστε μαλάκας.
Έπειτα τα ξαναπήρε, τα έβαλε σε μια τσάντα κι έκανε να φύγει.
Ο δήμαρχος τον σταμάτησε.
- Τι διάολο θα έπρεπε να κάνω;
- Τίποτα, και θα είστε ο δήμαρχος ενός πλούσιου χωριού.
Πέντε χρόνια αργότερα το Λαβιλλεντιέ είχε επτά μεταξουργεία κι είχε γίνει ένα από τα κυριότερα ευρωπαϊκά κέντρα σηροτροφίας και μεταξοκλωστικής. Δεν ανήκαν όλα στον Μπαλνταμπιού. Διάφοροι πλούσιοι και γαιοκτήμονες της περιοχής τον ακολούθησαν σ' αυτή την περίεργη επιχειρηματική περιπέτεια. Στον καθένα τους ο Μπαλνταμπιού αποκάλυψε, χωρίς πρόβλημα, τα μυστικά του επαγγέλματος. Αυτό τον διασκέδαζε πολύ περισσότερο από το να κάνει λεφτά με ουρά: να διδάσκει και να έχει μυστικά να διηγηθεί. Τέτοιος άνθρωπος ήταν.

Όταν κάποια εποχή οι μεταξοσκώληκες της Ευρώπης αλλά και της Μέσης Ανατολής προσβάλλονται από μια σοβαρή ασθένεια, ο Μπαλνταμπιού έχει μια πρωτοποριακή -για την εποχή- ιδέα: προτείνει στους άλλους σηροτρόφους της περιοχής να μοιραστούν τα έξοδα και να στείλουν τον 32χρονο -και φρεσκοπαντρεμένο- Ερβέ Ζονκούρ να φέρει κουκούλια από την Ιαπωνία, όπου βγαίνει το καλύτερο μετάξι του κόσμου. Όμως, επειδή η Ιαπωνία απαγορεύει αυστηρά την εξαγωγή κουκουλιών, μεταξιού και μεταξωτών, τα κουκούλια θα πρέπει να αγοραστούν κρυφά και να βγουν λαθραία από την χώρα. Πράγματι, ο Ζονκούρ φτάνει στον προορισμό του και συναντιέται με τον αρχηγό ενός χωριού, ο οποίος δέχεται να συνεργαστεί. Μόνο που ο γάλλος ερωτεύεται μια από τις γυναίκες τού αρχηγού...

Παρά το απρόσμενο φινάλε της, η ιστορία είναι απλή και σύντομη. Ποιός είπε, όμως, ότι η τέχνη πρέπει να έχει πολυσύνθετα θέματα για να είναι μεγάλη; Ποιός είπε πως χρειάζονται εκατοντάδες σελίδων για να γραφτεί κάτι αριστουργηματικό; Ο Μπαρίκκο αναδεικνύεται σε έναν εξαιρετικό χειριστή του λόγου, ο οποίος έχει την δυνατότητα να πάρει μια απλή ιστορία και, με λίγα λόγια, να την μεταμορφώσει σε αληθινό διαμαντάκι. Άλλωστε, στον κοφτό, περιεκτικό και συμπυκωμένο του λόγο δεν περισσεύει ούτε μια λέξη: οι 105 αραιογραμμένες σελίδες χωρίζονται σε...65 κεφάλαια, μερικά από τα οποία δεν ξεπερνούν τις 10 γραμμές!

Δεν χρειάζεται να πω περισσότερα. Το γεγονός ότι το "Μετάξι" έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες μιλάει από μόνο του. Πρωτοκυκλοφόρησε στην Ιταλία το 1996 και στην Ελλάδα το 1997, από τις εκδόσεις Πατάκη. Στα χέρια μου έχω την δέκατη όγδοη ανατύπωση του 2010, για την οποία πλήρωσα 7,65 ευρώ (8,50 μείον 10%) και θεωρώ αυτονόητο ότι πρέπει να υποστείτε αυτή την γελοία δαπάνη προκειμένου να αποκτήσετε αυτό το βιβλίο (αν δεν το έχετε ήδη στην βιβλιοθήκη σας).

Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ - 2. Η ΕΣΣΔ σε κίνδυνο

Κι ενώ η δύση κοιμόταν τον ύπνο τού δικαίου, στην Μόσχα οι ανησυχίες εντείνονταν. Η ελπίδα ορισμένων αιθεροβαμόνων πως το γερμανικό προλεταριάτο θα επαναστατούσε κόντρα στην αυξανόμενη ισχύ τού φασισμού, απορριπτόταν ασυζητητί από τους θεωρητικούς αναλυτές τού μαρξισμού, οι οποίοι ήσαν πεπεισμένοι -ορθώς- πως, με δεδομένο ότι η σοσιαλδημοκρατία στήριζε τους ναζί, τα λαϊκά στρώματα όχι μόνο δεν θα επαναστατούσαν αλλ' αντιθέτως θα συντάσσονταν με τον Χίτλερ.

Παράλληλα, ο δαιμόνιος Στάλιν με το επιτελείο του είχαν κάνει φύλλο και φτερό το ευαγγέλιο του χιτλερισμού, δηλαδή το διαβόητο βιβλίο τού Χίτλερ Ο Αγών μου (Mein Kampf), όπου τα σχέδια του φύρερ εξετίθεντο πεντακάθαρα και δεν επιδέχονταν αμφισβητήσεων, όσον αφορούσε τις προθέσεις τού Χίτλερ απέναντι στην Σοβιετική Ένωση: αυτά τα σχέδια μιλούσαν ευθέως για εξάλειψη της μαρξιστικής ιδεολογίας. Παράλληλα, ο Χίτλερ απέκλειε κάθε περίπτωση επέκτασης της Γερμανίας προς την Μεσόγειο ή και προς τις βόρειες ακτές τής Αφρικής, ενώ επικεντρωνόταν σε αυτό που ανέκαθεν εθεωρείτο ως ουσία των γερμανικών επιδιώξεων: το Drag nach Osten, δηλαδή την επέκταση προς ανατολάς, εις βάρος των σλαβικών λαών, ειδικώτερα δε των ρώσσων και των ουκρανών.

Με σαφή την φιλοδοξία τού Χίτλερ να κερδίσει, για λογαριασμό της Γερμανίας εδάφη τής Σοβιετικής Ένωσης και όχι τμήματα των βρεττανικών ή γαλλικών αποικιών, η κατάσταση ήταν επικίνδυνη για τους σοβιετικούς. Εξ άλλου, κατά τον Α' Π.Π. οι γερμανοί είχαν νικήσει κατ' επανάληψη τα τσαρικά στρατεύματα, αφήνοντας πικρές αναμνήσεις και αίσθηση ταπείνωσης στους ρώσσους. Κι αν στο μεταξύ η ΕΣΣΔ είχε ισχυροποιηθεί στρατιωτικά και αναπτυχθεί βιομηχανικά, είχε να σκέφτεται όχι μόνο τους γερμανούς αλλά και τους ιάπωνες, οι οποίοι την αψηφούσαν ευθέως στην ανατολή, καταλαμβάνοντας την Μαντζουρία.

Τότε ο Στάλιν συνέλαβε την ιδέα να προσεγγίσει όσες καπιταλιστικές χώρες μπορεί να αισθάνονταν ότι απειλούνταν από την ισχυροποίηση της Γερμανίας. Πρώτη του δουλειά ήταν να πλησιάσει τους γάλλους και να διερευνήσει τις προθέσεις τους σχετικά με την τήρηση της γαλλορωσσικής συμμαχίας, η οποία είχε συμφωνηθεί τόσο με την συμφωνία του 1891 όσο και με την στρατιωτική σύμβαση του 1892. Όμως, οι Γάλλοι (πιεζόμενοι ταυτόχρονα και από άλλες κυβερνήσεις, όπως είπαμε χτες) δεν είχαν καμμιά διάθεση να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι με τον Στάλιν. Έτσι, βρήκαν ως πρόφαση για να "στρίψουν α λα γαλλικά" το ότι η εν λόγω συμμαχία είχε γίνει με την Ρωσσία, η οποία δεν υπήρχε πλέον ως αυτόνομο κράτος. Κατά βάθος, όμως, είχαν στον νου τους δυο πράγματα: πρώτον, αισθάνονταν ασφαλείς έναντι του οποιουδήποτε γερμανικού κινδύνου, λόγω της περίφημης "Γραμμής Μαζινό" και, δεύτερον, ήσαν σίγουροι ότι ο Χίτλερ θα εκινείτο (αν εκινείτο) προς ανατολάς, οπότε δεν είχαν κανένα λόγο να σπεύσουν σε βοήθεια των κομμουνιστών.

Επίσης, το καλοκαίρι του 1935 ο Στάλιν πέρασε προς όλα τα κομμουνιστικά κόμματα της δύσης (μέσω Κομιντέρν) την οδηγία να εγκαταλειφθεί η πολιτική σύγκρουσης με την σοσιαλδημοκρατία ή με άλλες αριστερές δυνάμεις και ταυτόχρονα να ενεργοποιηθούν διαδικασίες σύμπηξης Λαϊκών Μετώπων. Από πρώτη άποψη, η οδηγία δείχνει ως οπισθοχώρηση της επαναστατικής διαδικασίας. Όμως, η ιδέα τού Στάλιν ήταν να αποφευχθεί με κάθε τρόπο στην Ευρώπη  η εδραίωση αντικομμουνιστικών ή φιλοφασιστικών κυβερνήσεων (πιθανών μελλοντικών συμμάχων τού Χίτλερ) και, παράλληλα, να προωθηθεί η άνοδος στην εξουσία κάποιων δυνάμεων που θα ήσαν διατεθειμένες να συμμαχήσουν με την ΕΣΣΔ.

Στο μεταξύ, η σοβιετική διπλωματία είχε καταφέρει να γίνει δεκτή η χώρα στην Κοινωνία των Εθνών (τον πρόδρομο του σημερινού ΟΗΕ) το 1934, αλλά από το σημείο αυτό μέχρι το να θεωρηθούν οι κομμουνιστές ως επιθυμητοί σύμμαχοι η απόσταση ήταν αβυσσαλέα. Η δύση δεν καλόβλεπε την αύξηση των σοβιετικών εξοπλιστικών προγραμμάτων, φοβούμενη πως ο Στάλιν δεν θα χρησιμοποιούσε τα όπλα του μόνο κατά της Γερμανίας.

Έτσι, η προσπάθεια του Στάλιν να ξυπνήσει τους μακαρίως κοιμωμένους ευρωπαίους έπεσε στο κενό. Οι νικητές τού Α' Π.Π. δεν πήραν χαμπάρι τον κίνδυνο ούτε όταν η Ιαπωνία χτύπησε την Μαντζουρία στις 19/9/1931, ούτε όταν η Ιταλία εισέβαλε στην Αιθιοπία στις 25/11/1935, ούτε όταν η Γερμανία με την Ιαπωνία υπέγραψαν στις 25/11/1936 σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας κατά των χωρών-μελών της Κομμουνιστικής Διεθνούς (το γνωστό ως "Σύμφωνο Αντικομιντέρν"), το οποίο συνιστούσε απροκάλυπτη παραβίαση των όρων τής Συνθήκης των Βερσαλλιών. Όσο εκτιμούσαν πως η Γερμανία δεν συνιστούσε κίνδυνο παρά μόνο για την ΕΣΣΔ, όλα ήταν καλά.


Λένε πως ο Χίτλερ παραβίασε κατάφωρα την Συνθήκη των Βερσαλλιών και κακώς οι σύμμαχοι της πρώην Αντάντ δεν αντέδρασαν. Λάθος. Η Συνθήκη των Βερσαλλιών παραβιάστηκε με τις ευλογίες των συμμάχων, για να μη πούμε ότι παραβιάστηκε πρώτα απ' αυτούς. Στην ουσία, ο Χίτλερ δεν παραβίασε παρά μόνο...ανοιχτές πόρτες.

Στο επόμενο σημείωμα θα επιχειρήσουμε μια σύντομη παρουσίαση του διπλωματικού πλέγματος από τα τέλη του 19ου αιώνα έως την άνοδο των ναζί στην εξουσία. Έτσι, θα καταλάβουμε καλύτερα το πώς παίχτηκε το παιχνίδι την περίοδο 1933-1939 αλλά θα έχουμε και την ευκαιρία να πούμε περισσότερα για την γαλλορωσσική συμμαχία, ικανοποιώντας όσους θα ήθελαν περισσότερα στοιχεία γι' αυτήν (σημειώστε ότι θα δυσκολευτείτε να βρείτε ιστορικό βιβλίο που να εγκαλεί τους γάλλους για την αδρανοποίηση αυτής της συμφωνίας).

Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ - 1. Οι τυφλοί νικητές

Η χτεσινή επέτειος της ήττας του φασισμού φαίνεται πως έκατσε βαρειά στο στομάχι των σύγχρονων φασιστοειδών. Αφού ανακάλυψαν "ρετουσάρισμα" στην φωτογραφία όπου ο σοβιετικός στρατιώτης καρφώνει την σημαία με το σφυροδρέπανο στην οροφή τού Ράιχσταγκ (την δημοσιεύσαμε κι εδώ, στο χτεσινό μας κείμενο), ξαναθυμήθηκαν το "γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης", το γνωστό "Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ". Επειδή, όμως, η Ιστορία δεν γράφεται ούτε αποσπασματικά ούτε με αφορισμούς, ας δούμε με ψυχραιμία τι σόι πράμα είναι αυτό το σύμφωνο και πώς φτάσαμε σε δαύτο.


Ένας από τους όρους τής Συνθήκης των Βερσαλλιών περιόριζε το μέγεθος του γερμανικού στρατού (την Ράιχσβερ) σε 100.000 άνδρες. Η Ράιχσβερ απαγορευόταν να διαθέτει αεροπλάνα, τανκς, βαρύ πυροβολικό, ακόμη και γενικό επιτελείο. Επίσης, απαγορευόταν η υποχρεωτική θητεία, οπότε αυτή η μικρή δύναμη θα έπρεπε να απετελείτο από μισθοφόρους. Αυτός ο περιορισμός θα στερούσε τον γερμανικό στρατό από εφεδρείες, οι οποίες είναι πλήρως απαραίτητες σε περίπτωση πολέμου.

Τα παραπάνω μειονεκτήματα όξυναν την επινοητικότητα των γερμανών στρατιωτικών. Έχοντας περιθώρια επιλογών, λόγω του μικρού αριθμού, η ηγεσία τής Ράιχσβερ επέλεξε τα καλύτερα στοιχεία του παλαιού στρατού, τα εμπειρότερα στελέχη και τα πιο κοφτερά μυαλά. Ανάμεσά τους, για παράδειγμα, ήταν ο Χάιντς Γκουντέριαν, ο κορυφαίος θεωρητικός του μηχανοκίνητου πολέμου. Ήταν, ακόμη, ο Κουρτ Στούντεντ, ο οποίος έθεσε τις βάσεις του περίφημου σώματος των αλεξιπτωτιστών, παρ' ότι δεν διέθετε αεροπλάνα. Ήταν και ο Βάλτερ Ντόρνμπεργκερ, ο οποίος διέβλεψε μια "τρύπα" στην Συνθήκη των Βερσαλλιών: αφού κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν είχαν χρησιμοποιηθεί ρουκέττες, δεν προβλεπόταν απαγόρευση χρήσης τους από την Ράιχσβερ.

Κάπως έτσι, όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία το 1933, βρήκε έναν μικρό μεν άριστα οργανωμένο και αποτελεσματικό δε στρατό. Λίγες μέρες αργότερα, μάζεψε τους διοικητές τής Ράιχσβερ και τους ανακοίνωσε την απόφασή του να ξεκινήσει ο επανεξοπλισμός της χώρας. Στην αρχή, όλα γίνονταν με άκρα μυστικότητα αλλά σύντομα ο Χίτλερ έγραψε την Συνθήκη των Βερσαλλιών στα παλιά του τα παπούτσια. Ο αριθμός των στρατιωτών άρχισε να αυξάνει ταχύτατα και οι παραγγελίες όπλων στο εξωτερικό δίνονταν μαζικά και απροκάλυπτα.

Φυσικά, όλα αυτά δεν ήταν δυνατόν να περάσουν απαρατήρητα από τις ξένες κυβερνήσεις. Κι ενώ οι δυνάμεις της πρώην Αντάντ θα μπορούσαν να επέμβουν αμέσως και να βάλουν τα πράγματα στην θέση τους, ουδέν έπραξαν. Καθεμιά για τους δικούς της λόγους:

- Η Πολωνία, η οποία θα έπρεπε να φοβάται περισσότερο αφού η "Δημοκρατία τής Βαϊμάρης" ουδέποτε αναγνώρισε τα γερμανοπολωνικά σύνορα που χάραξε η Συνθήκη των Βερσαλλιών, βολεύτηκε υπογράφοντας το 1934 με τον Χίτλερ ένα σύμφωνο μη επίθεσης. Έτσι, ξεφορτώθηκε τον Στάλιν, ο οποίος είχε προτείνει στους πολωνούς ένα σύμφωνο βοήθειας, σε περίπτωση που η Πολωνία δεχόταν επίθεση από τους ναζί.

- Η Γαλλία, με νωπές τις πληγές τού Α' Π.Π., δεν είχε όρεξη για καινούργιες σκοτούρες. Αντί να τραβήξει το αφτί τού Χίτλερ, προτίμησε να ολοκληρώσει την περίφημη Γραμμή Μαζινό (η οποία υποτίθεται ότι ήταν απαραβίαστη). Βέβαια, εξακολουθούσε να ισχύει το -πριν το Α' Π.Π. φτιαγμένο- Γαλλορωσσικό Σύμφωνο, το οποίο προέβλεπε αμοιβαία βοήθεια σε περίπτωση που μια από τις δυο χώρες προσβαλλόταν από την Γερμανία. Όμως, εκείνο το Σύμφωνο είχε υπογραφεί από τον τσάρο. Έτσι, τόσο η γαλλική αστική τάξη όσο και αρκετές ξένες κυβερνήσεις (Βρεττανία, Ρουμανία, Πολωνία κλπ), οι οποίες δεν ήθελαν με τίποτε τον Στάλιν ως σύμμαχο, φρόντισαν να το αδρανοποιήσουν.

- Η Βρεττανία, πιστή στο δόγμα "διαίρει και βασίλευε", ανησυχούσε για τις ηγεμονικές τάσεις που έδειξε η Γαλλία μετά τον Α' Π.Π. και προτίμησε την πολιτική τής "ισορροπίας δυνάμεων" (balance of power): μια ισχυροποιημένη Γερμανία θα σήμαινε ταυτόχρονη εξασθένηση της γαλλικής ισχύος. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ανάμεσα στα μέλη της βρεττανικής άρχουσας τάξης κέρδιζε συνεχώς έδαφος η ιδέα να ανακάμψει στρατιωτικά η Γερμανία ώστε να εναντιωθεί στους γάλλους. Έτσι, οι βρεττανοί δεν δίστασαν να παραβιάσουν την Συνθήκη των Βερσαλλιών, συνάπτοντας διμερή συμφωνία με το Γ' Ράιχ! Η συμφωνία υπεγράφη τον Ιούνιο του 1935 και επέτρεπε στους γερμανούς να αυξήσουν το μέγεθος του στόλου τους, με μόνη δέσμευση να μη ξεπεράσουν το μέγεθος το οποίο οι βρεττανοί θα εκτιμούσαν πως απειλούσε την υπεροχή τού δικού τους στόλου.


Κάπως έτσι, λοιπόν, οι νικητές τού Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα από τα παραμορφωτικά αστικά τους γυαλιά, δεν κατάφεραν να δουν εγκαίρως τον κίνδυνο που σήμαινε για τον ελεύθερο κόσμο η στρατιωτική ενίσχυση του Χίτλερ. Αλλά τί γινόταν με την Σοβιετική Ένωση; Θα το δούμε αύριο.

Το σφυροδρέπανο καρφώνεται στην καρδιά του κτήνους

Η σημερινή μέρα σχεδόν μας υποχρεώνει σε μια ιστορική αναδρομή. Σαν σήμερα, λίγη ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 8ης προς την 9η Μαΐου 1945 (ώρα ανατολικής Ευρώπης), έπεφταν οι υπογραφές για την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας. Ενώπιον του ρώσσου στρατάρχη Γκεόργκι Ζούκοφ, του άγγλου πτέραρχου Άρθουρ Τέντερ, του αμερικανού στρατηγού Καρλ Σπάατζ και του γάλλου στρατηγού Ζαν ντε Λάτρ ντε Τασσινύ, οι διοικητές των γερμανικών δυνάμεων (ο στρατηγός Βίλχελμ Κάιτελ, ο ναύαρχος Χανς Γκέοργκ Φρήντεμπουργκ και ο πτέραρχος Χανς Γιούργκεν Στουμπφ) υπέγραφαν την συνθηκολόγηση με την οποία τερματίστηκε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ευρώπη.

Επρόκειτο για την φυσική κατάληξη της αδυσώπητης τελικής επίθεσης των σοβιετικών, η οποία στόχευε την καρδιά του χιτλερικού κτήνους. Από τις 16 Απριλίου το Βερολίνο δεχόταν αδιάκοπο σφυροκόπημα από πυραύλους Κατιούσα και από βολές πυροβολικού. Ταυτόχρονα, η πίεση του Κόκκινου Στρατού γινόταν αφόρητη: από τον βορρά κατέβαινε το λευκορωσσικό μέτωπο υπό τον στρατάρχη Κονσταντίν Ροκοσσόφκσυ κι από τον νότο πλησίαζε το ουκρανικό μέτωπο του ήρωα του Στάλινγκραντ Βασίλυ Τσούικοφ, ενώ από το κέντρο έρχονταν καρφί ο Ζούκοφ με τον Κόνιεφ.

Στις 21 Απριλίου, ο Χίτλερ αποφασίζει να αναλάβει προσωπικά την διεύθυνση της άμυνας του Βερολίνου. Όμως, η κατάσταση των δυνάμεών του είναι παντελώς απελπιστική. Ο φύρερ έχει στην διάθεσή του μόνο: (α) δυο ελλιπέστατες μεραρχίες γρεναδιέρων, αποτελούμενες από γάλλους εθελοντές SS, (β) μια μισοδιαλυμένη μεραρχία τεθωρακισμένων, αποτελούμενη από νορβηγούς εθελοντές SS, (γ) τα υπολείμματα μιας μεραρχίας αποτελούμενης από ισπανούς εθελοντές, (δ) οκτώ τάγματα υπερηλίκων πολιτοφυλάκων και (ε) εκατοντάδες ανεκπαίδευτα πιτσιρίκια της χιτλερικής νεολαίας. Αυτοί ήσαν όλοι κι όλοι που έπρεπε να σταματήσουν 1.285.000 σοβιετικούς στρατιώτες με 14.600 πυροβόλα και 2.130 τανκς.

Στις 22 Απριλίου, οι σοβιετικοί μπαίνουν στο Βερολίνο. Ο Χίτλερ ελπίζει ακόμη στην νίκη και διατάσσει να επιστρέψουν στην πρωτεύουσα οι στρατιές που βρίσκονται στον Έλβα. Μόνο που αυτές οι στρατιές βρίσκονται πλέον μόνο στον χάρτη που έχει μπροστά του ο φύρερ. Οι λιγοστές γερμανικές δυνάμεις οχυρώνονται στα κτήρια της πόλης, ελπίζοντας να επαναλάβουν το θαύμα τού Στάλινγκραντ. Φρούδες ελπίδες...

Οι μάχες μέσα στην πόλη κρατούν μία ολόκληρη εβδομάδα. Ο Στάλιν πιέζει τον Ζούκοφ να τελειώνει με τον πόλεμο ανήμερα την Πρωτομαγιά, θέλοντας να προσδώσει έναν ακόμη συμβολισμό στην ημέρα τής εργατικής γιορτής. Στις 30 Απριλίου, οι σοβιετικοί βρίσκονται στην εξώπορτα του Ράιχσταγκ και σχεδόν έξω από την Καγκελλαρία, μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα. Στις 3.30' το μεσημέρι, ο Χίτλερ αυτοκτονεί. Λίγο αργότερα, οι τελευταίοι 300 εξαθλιωμένοι υπερασπιστές τού Ράιχσταγκ σηκώνουν λευκή σημαία και παραδίδονται. Στις 9.50' το ίδιο βράδυ, ο Μιχαήλ Μίνιν ανεβαίνει στην ταράτσα τού κτηρίου και υψώνει την σοβιετική σημαία.

Συμβολικά, το κάρφωμα της σημαίας με το σφυροδρέπανο στην οροφή τού γερμανικού κοινοβουλίου ισοδυναμεί με το κάρφωμα λόγχης στην καρδιά τού ψυχορραγούντος χιτλερικού κτήνους. Δυστυχώς, το σκοτάδι δεν επέτρεπε την φωτογράφιση. Έτσι, το επόμενο πρωί, ο φωτογράφος Γεβγένυ Καλντέυ ανέθεσε σε τρεις σοβιετικούς υπαξιωματικούς να αναπαραστήσουν την στιγμή, ώστε να την απαθανατίσει. Αυτή η φωτογραφία τού Καλντέυ παραμένει ίσαμε σήμερα το σύμβολο της νίκης επί του φασισμού. Και το σφυροδρέπανο αυτής της σημαίας θα δίνει για πάντα την πλέον αποστομωτική απάντηση σε όσους προσπαθούν να εξισώσουν τον φασισμό με τον κομμουνισμό.


Λεπτομέρεια με σημασία: Η τελευταία πράξη αντίστασης των υπερασπιστών τού Βερολίνου τερματίστηκε νωρίς το απόγευμα της Πρωτομαγιάς, όταν παραδόθηκαν κι αυτοί που βρίσκονταν στον Ζωολογικό Κήπο της πόλης. Την ίδια ώρα, στο ανατολικό μέτωπο δεν υπήρχαν από καιρό γερμανικές δυνάμεις ούτε για δείγμα ενώ οι γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στα δυτικά είχαν ήδη πάψει να μάχονται και διαπραγματεύονταν την παράδοσή τους στον Αϊζενχάουερ, προκειμένου να μη πέσουν στα χέρια των σοβιετικών. Παρ' όλα αυτά, ο Στάλιν (ο "παράφρων", ο "δικτάτορας" κλπ) ούτε καν σκέφτηκε να κηρύξει την Πρωτομαγιά ως "ημέρα της νίκης", παρά την επιθυμία του! Αντιθέτως, περίμενε να φτάσουν στο Βερολίνο οι εκπρόσωποι των συμμάχων του, προκειμένου να υπογραφεί η τελική συνθηκολόγηση με όλους τους τύπους.

Αντρεόττι, ο "φάρος της πολιτικής" (!)

Ποιός θα το πίστευε ότι, επιστρέφοντας μετά το πασχαλιάτικο διάλειμμα, θα ασχολιόμουν με τον Αντρεόττι; Ας όψεται, όμως, ο χαρακτηρισμός που διάβασα για πάρτη του στην "έγκριτη" τοπική εφημερίδα Πελοπόννησος, σύμφωνα με το οποίο ο τεθνηκώς ήταν "φάρος της πολιτικής ζωής στην Ιταλία". Παράλληλα, είδα και φωτογραφίες από την κηδεία του, όπου μαζεύτηκε το πόπολο για να τον "ξεπροβοδίσει" (φυσικά, μαζί με τον Μόντι, τον Λέττα κλπ κλπ)... ε, πολύ ήθελα να φορτώσω; Άκου κόσμε! Άκου, χιλιάδες λαού στην κηδεία τού Αντρεόττι!

Θα μου πείτε, εδώ αγιοποιήθηκε (σχεδόν) εκείνη η σκατόψυχη η Θάτσερ, οι φιοριτούρες στον ψόφο τού Αντρεόττι μάς μάραναν; Ε, πώς; Σιγά μη δώσω συχωροχάρτι στους φρατέλλους, επειδή εκεί στην Εγγλεζία κάνανε την φασίστω την Θάτσερ εικόνισμα. Αυτό μας έλειπε, να αναγορεύσουμε σε "φάρο της πολιτικής" τον άνθρωπο που απεικόνισε κατά 50% την βρομιά τής ιταλικής αστικής εξουσίας (το άλλο 50% ανήκει δικαιωματικά στον αλήστου μνήμης "σοσιαλιστή" Μπεττίνο Κράξι). Αλλά, ποιός ήταν στ' αλήθεια ο Τζούλιο Αντρεόττι;

Αν ο Ιούλιος Καίσαρας απεκαλείτο Divus Iulius (Θεϊκός Ιούλιος), στον Τζούλιο Αντρεόττι "κόλλησε" το παρατσούκλι "Divo Guglio", προφανώς λόγω των άριστων σχέσεων που είχε πάντοτε με το Βατικανό και την παπική εξουσία γενικώτερα. Οι κινηματογραφόφιλοι μάλλον θα θυμούνται το -σχετικά πρόσφατο- φιλμ με τίτλο "Ιl Divo", το οποίο πραγματεύεται τις σχέσεις τού Αντρεόττι με την Μαφία. Σχέσεις με την Μαφία, είπα; Έλα ντε!

Ο Αντρεόττι δυο εμμονές είχε στην ζωή του: την θρησκεία και τον αντικομμουνισμό. Όπως έλεγε ο ίδιος, η ευτυχέστερη στιγμή του ως παιδί ήταν όταν, στην διάρκεια μιας σχολικής εκδρομής, ξέφυγε από τους συμμαθητές του και συνάντησε τον πάπα. Κι αν το να εκμεταλλευτεί την θρησκεία προκειμένου να προαγάγει τον αντικομμουνισμό του είναι προφανές, είναι εξ ίσου λογική η συνεργασία του με τους θρησκόληπτους μαφιόζους προκειμένου να χτυπήσει το -τότε πανίσχυρο- κομμουνιστικό κόμμα τής Ιταλίας, όσο κι αν το κόμμα τού ευρωπαϊστή Ενρίκο Μπερλινγκουέρ ελάχιστη σχέση είχε με τον γνήσιο κομμουνισμό.

Ο Αντρεόττι μπήκε στην πολιτική με το πατρονάρισμα του Αλσίντε ντε Γκάσπαρι, του εθνικιστή βουλευτή που το 1926 έμεινε 18 μήνες στην φυλακή λόγω των βίαιων εθνικιστικών ταραχών τού Τρέντο. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο ντε Γκάσπαρι αποφυλακίστηκε με ανοιχτή παρέμβαση τού Βατικανού και έμελλε, πολλά χρόνια αργότερα, να υπογράψει ως υπουργος εξωτερικών την ένταξη της Ιταλίας τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην -τότε- Ε.Ο.Κ. Τέλος πάντων, ο Αντρεόττι  πρωτοεκλέχτηκε το 1946 και εξακολούθησε να εκλέγεται ίσαμε το 1991, οπότε ο τότε πρόεδρος της δημοκρατίας Φραντσέσκο Κοσσίγκα τον διόρισε ισόβιο γερουσιαστή.

Ο πολιτικός βίος τού "φάρου τής πολιτικής" είναι γεμάτος μελανές σελίδες. Για παράδειγμα, στις 14 Απριλίου 1986 (ως υπουργός εξωτερικών τότε) ειδοποίησε κρυφά τον Καντάφι ότι την επομένη οι ΗΠΑ θα χτυπούσαν την Λιβύη, όπως και έγινε. Δεν λέω ότι έκανε καλώς ή κακώς. Λέω ότι ενήργησε ερήμην της επίσημης ιταλικής κυβερνήσεως, η οποία είχε συμπαραταχυεί με τις ΗΠΑ.

Το 1979 ερευνήθηκε ο ρόλος του Αντρεόττι στην δολοφονία του Μίνο Πεκορέλλι, ενός δημοσιογράφου ο οποίος κατηγορούσε ευθέως τον Αντρεόττι ότι διατηρούσε σχέσεις με τη Μαφία και ενεχόταν στην απαγωγή του πρωθυπουργού Άλντο Μόρο. Όταν η -υπό τον δικαστή Ντι Πιέτρο- επιχείρηση "Καθαρά Χέρια" (η οποία διερευνούσε τις σχέσεις πολιτικών με την Μαφία) έφτασε στον Αντρεόττι, ο "Θεϊκός Τζούλιο" έχασε τον κόσμο κάτω από τα πόδια του. Μετά από δίκη που διήρκεσε τρία χρόνια, το δικαστήριο τον απάλλαξε από τις κατηγορίες το 1999. Ακολούθησε έφεση και τον Νοέμβριο του 2002 καταδικάστηκε σε κάθειρξη 24 ετών. Ο τότε ογδόντα τριών ετών Αντρεόττι άσκησε έφεση και αφέθηκε ελεύθερος. Στις 30 Οκτωβρίου 2003, το εφετείο αθώωσε τον Αντρεόττι από την κατηγορία του φόνου. Το ίδιο έτος, το δικαστήριο του Παλέρμο τον απάλλαξε από τις κατηγορίες για σχέσεις του με την Μαφία, αλλά μόνο λόγω παραγραφής. Το δικαστήριο βεβαίωσε ότι ο Αντρεόττι είχε πράγματι ισχυρούς δεσμούς με τη Μαφία μέχρι το 1980, την οποία χρησιμοποίησε για την προώθηση της πολιτικής του καρριέρας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται και ο ίδιος όργανο της Μαφίας.

Ως επιχείρημα υπεράσπισης, ο Αντρεόττι πρόβαλε τα σκληρά μέτρα που πήρε κατά της Μαφίας. Οπωσδήποτε, αυτά τα μέτρα δεν αμφισβητούνται. Μόνο που ήρθαν όταν ο Μπερλινγκουέρ και το κομμουνιστικό κόμμα τής Ιταλίας είχαν εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη, τα σοσιαλιστικά καθεστώτα στην ανατολική Ευρώπη βρίσκονταν υπό κατάρρευση (ήδη βρισκόταν στην εξουσία ο Γκορμπατσόφ, ένας από τους δυο καλύτερους πολιτικούς φίλους τού Αντρεόττι - ο δεύτερος ήταν ο Χέλμουτ Κολ), η πολιτική καρριέρα τού ίδιου του Αντρεόττι κλυδωνιζόταν επικίνδυνα και χρειαζόταν ένα δραστικό τονωτικό, ενώ και οι νεόκοποι ηγέτες τής Μαφίας είχαν ξεφύγει από κάθε έλεγχο.

Επίσης, το 1990, κάτω από την πίεση δημοσιογραφικών αποκαλύψεων, ο Αντρεόττι υποχρεώθηκε να παραδεχτεί την ύπαρξη της διαβόητης Operazione Gladio (Επιχείρηση Ξίφος), μιας συνωμοτικής αντικομμουνιστικής οργάνωσης η οποία προέβλεπε μέχρι και επιβολή δικτατορίας σε περίπτωση που οι κομμουνιστές έπαιρναν ποτέ την πλειοψηφία. Να σημειώσουμε εδώ, ότι τέτοιες οργανώσεις είχαν στηθεί σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο από τις ΗΠΑ, ενώ το ελληνικό παρακλάδι τους είχε την ονομασία "Επιχείρηση Κόκκινη Προβιά".

Τελικά, ο "φάρος της πολιτικής" κατάφερε με τα απανωτά σκάνδαλά του να οδηγήσει σε διάλυση το κόμμα του: το 1992 ο ίδιος γκρεμίστηκε από την πρωθυπουργία και δυο χρόνια αργότερα έσβηνε για πάντα από τον πολιτικό χάρτη της χώρας το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανέλιξη του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ο Μπερλουσκόνι δεν ξέχασε το "δώρο" τού Αντρεόττι και το 2006 τον πρότεινε για πρόεδρο της γερουσίας. Ο γλοιώδης 87χρονος Τζούλιο δεν βρήκε το σθένος να απορρίψει την πρόταση του Μπερλουσκόνι αλλά η υποψηφιότητά του καταψηφίστηκε.

Η τελευταία "επιτυχία" τού ισόβιου γερουσιαστή Αντρεόττι ήρθε το 2008, όταν έρριξε με την ψήφο του την κυβέρνηση Πρόντι, προκειμένου να επανέλθει στην εξουσία ο Μπερλουσκόνι. Λέγεται ότι ο Αντρεόττι ενήργησε καθ' υπόδειξη του Βατικανού, το οποίο ήταν χολωμένο με τον Πρόντι επειδή η κυβέρνησή του προωθούσε νομοσχέδιο νομιμοποίησης τόσο των ανύπαντρων όσο και των ομόφυλων ζευγαριών.


Αυτά τα ολίγα. Κι όποιος έχει διάθεση, ας ψάξει στο διαδίκτυο για περισσότερα. Υπάρχει θησαυρός από στοιχεία. Ενδεικτικά, δείτε το άρθρο τής Wikipedia για τον περιβόητο νονό τής μαφίας Σαλβατόρε (Τοτό) Ρίινα και απολαύστε την σκηνή όπου ο αρχιμαφιόζος υποδέχεται τον Αντρεόττι με το γνωστό "μαφιόζικο φιλί".

Για τέτοιον "φάρο" μιλάμε. Να τον χαίρονται όσοι φόρεσαν πλερέζες τώρα που ψόφησε.

Άντε και καλή επ-ανάσταση!

Η δικαιοσύνη ΤΟΥΣ ασσορτί με την δημοκρατία ΤΟΥΣ

Ο φέρων τας αμαρτίας (όλου) του (αστικοπολιτικού) κόσμου

Άλλωστε, τί είναι η ληστεία μαις τράπεζας μπροστά στην ίδρυσή της;

Χέρι-χέρι...

...και λογαριάζεσαι και μορφωμένος, π' ανάθεμά σε;

Ποτέ ο καναπές δεν άλλαξε τα πράγματα

"Θα έρθει"; Δηλαδή, τώρα πώς ήρθε;

Σάμπως φτάνει ο μισθός;

Κάτι ξέρει, κάτι ξέρει... Τα κουβεντιάζει με τον Αντώνη!

Όχι, αλλά ξέρω το άλλο με τον Κουβέλη τον αριστερό

Παλιό αλλά με διαχρονικό χιούμορ

Κι ακρίβηνε κι η ζάχαρη, γαμώτο...

Μάλλον, να γίνουν κόλυβα στην κηδεία σας...

Να περάσετε όλοι όσο καλύτερα γίνεται! Καλή επ-ανάσταση! Κι από βδομάδα τα ξαναλέμε!

Λέω να διαβάσω...

Λέω τούτες τις μέρες ν' αφήσω κατά μέρος τα "σοβαρά" και τα "βαρειά" αναγνώσματα. Άλλωστε, σοβαρή μελέτη και ραστώνη δεν συνταιριάζονται όση καλή διάθεση κι αν έχεις. Έτσι, θα κατεβάσω από το ράφι με τα αδιάβαστα κάποια μυθιστορήματα που δεν έχω βρει χρόνο ως τώρα να τα διαβάσω. Ανάμεσά τους βρίσκονται και τούτα:

Έλενα Φερράντε, "Μέρες εγκατάλειψης" (εκδόσεις Άγρα, σελ. 269 - τιμή 17,47 ευρώ αλλά το βρήκα με 7 ευρώ στο διαδίκτυο): Μη προσπαθήσετε να βρείτε πληροφορίες για την συγγραφέα. Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία όταν κυκλοφόρησε στην Ιταλία το 2002 αλλά ποτέ δεν έγινε γνωστό ποιος κρύβεται πίσω από το ψευδώνυμο "Έλενα Φερράντε". Θέμα του είναι η βήμα προς βήμα συντριβή μιας ευτυχισμένης ως χτες γυναίκας, την οποία εγκαταλείπει ο σύζυγός της. Φυσικά, δεν μιλάμε για κάποιο ελαφρύ "Άρλεκιν" αλλά για ένα ψυχογράφημα, το οποίο οδηγεί τον αναγνώστη στα όρια της τρέλλας. Ομολογώ ότι ένα τέτοιο μυθιστόρημα δεν θα με συγκινούσε (ειδικά τέτοιες μέρες) αν δεν μου το συνιστούσε με θέρμη κάποιος καλός φίλος που ξέρει να διαλέγει βιβλία, διαβεβαιώνοντάς με ότι δεν θα ψυχοπλακωθώ.

Τόμας Χύρλιμαν, "Η δεσποινίς Σταρκ" (εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 205 - τιμή 12,78 ευρώ αλλά το βρήκα με 2,56 ευρώ στο διαδίκτυο): Μυθιστόρημα του γερμανόφωνου ελβετού πολυβραβευμένου συγγραφέα, που έγινε δεκτό με διθυραμβικές κριτικές από το σύνολο του γερμανόφωνου τύπου. Πρόκειται για ένα αρκετά παιχνιδιάρικο "μυθιστόρημα ενηλικίωσης", όπου ο δεκατριάχρονος ανηψιός ενός ιερωμένου βιβλιοθηκάριου βοηθάει τον θείο του με την βιβλιοθήκη και ταυτόχρονα ανακαλύπτει δυο μεγάλους, θαυμαστούς κόσμους: τον κόσμο των βιβλίων και τον κόσμο των γυναικών. Ξεναγός του σ' αυτούς τους κόσμους γίνεται άθελά της η δεσποινίς Σταρκ, η οικονόμος του θείου του... Οι πρώτες σελίδες που διάβασα, ήδη μου άνοιξαν την όρεξη!


Αλεσσάντρο Μπαρίκκο, "Μετάξι" (εκδόσεις Πατάκη, σελ. 111 - τιμή 8,50 ευρώ): Στον διἀσημο ιταλό είχαμε αναφερθεί και παλιότερα, παρουσιάζοντας το "Χωρίς αίμα". Τούτη η νουβέλλα είναι το δημιούργημα που έκανε τον Μπαρίκκο γνωστό σε όλο τον κόσμο, αφού έχει μεταφραστεί σε πάνω από τριάντα γλώσσες. Δεν γωρίζω πολλά για το περιεχόμενο αλλά η εκτίμησή μου στον συγγραφέα σχεδόν με υποχρεώνει να το διαβάσω. Σύμφωνα με το οπισθόφυλλο, "αυτό δεν είναι μυθιστόρημα ούτε και διήγημα...θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι μια ερωτική ιστορία αλλά, αν ήταν μόνο αυτό, δε θα άξιζε τον κόπο να τη διηγηθείς". Λίγο με νοιάζει τι είναι. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Μπαρίκκο είναι πραγματικός τεχνίτης της διήγησης, οπότε σίγουρα θα περάσω ευχάριστα την ώρα μου μαζί του.

Αλεξάντερ Σόντερμπεργκ, "Ο ανδαλουσιανός φίλος" (εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 564 - τιμή 17,70): Ένα ακόμη μυθιστόρημα δράσης στην σειρά του εκδοτικού οίκου με σκανδιναβούς συγγραφείς. Συνήθως δεν "τσιμπάω" με τέτοια βιβλία, μιας κι έχω φάει κάμποσες "φόλες" μέχρι τώρα. Όμως, στην περίπτωση του νεοεμφανιζόμενου Σόντερμπεργκ κάνω μια εξαίρεση, ακολουθώντας την επίμονη υπόδειξη της βιβλιοπώλιδός μου, τής οποίας το γούστο για τα βιβλία εκτιμώ απεριόριστα. Ένα εκτενές ξεφύλλισμα που έκανα (ας όψεται ο σχετικός με το βιβλίο διαγωνισμός στο www.metaixmio.gr), μου αποκάλυψε ένα μυθιστόρημα με στοιχεία αστυνομικού θρίλλερ και γρήγορη πλοκή, που θυμίζει ταινία καταιγιστικής δράσης. Ελπίζω ότι δεν θα απογοητευτώ.


Το όλον, περίπου 1.150 σελίδες, παναπεί κάπου σκάρτες 15 ώρες ανάγνωσης. Χμμμ... Μάλλον θα χρειαστεί να κατεβάσω κάτι ακόμη από το ράφι...