Ιδιωτική τηλεόραση: 27 χρόνια φαγούρα (2)

Ας ανοίξουμε εδώ μια μεγάλη παρένθεση για να δούμε μερικά στιγμιότυπα από την διαδικασία που ακολουθήθηκε προκειμένου να ψηφιστεί ο Ν.1866/1989, ο οποίος άνοιξε τον δρόμο στην ιδιωτική τηλεόραση. Σημειώστε ότι όλες οι υπογραμμίσεις στα κείμενα που ακολουθούν είναι δικές μου.

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1989, ο νεοδημοκράτης βουλευτής Θεόδωρος Κασσίμης αναλαμβάνει να εισηγηθεί στην ολομέλεια το νομοσχέδιο του υπουργείου προεδρίας προς ψήφιση. Από εκείνη την εισήγηση σταχυολογώ δυο σημεία τα οποία αξίζει να ξαναδούμε από απόσταση 27 χρόνων:

• Οι άδειες χορηγούνται από τον Υπουργό Προεδρίας, μετά από γνωμοδότηση του Εθνικού Συμβουλίου. Αλλά λέει σε ένα σημείο ότι για να χορηγηθεί η άδεια πρέπει προηγουμένως να έχουμε ελέγξει τη συναλλαγματική κατάσταση της Χώρας και την πορεία της ανταγωνιστικότητας της ΕΡΤ. Ιδίως το δεύτερο έχει μεγάλη σημασία. Ναι να δώσουμε άδεια σε ιδιωτικούς σταθμούς, αλλά όχι να κλείσουμε και τον εθνικό τηλεοπτικό φορέα. Γι` αυτό και εκεί θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, μετρημένοι και την απόφαση αυτή θα πρέπει να παίρνει η πολιτική ηγεσία της Χώρας.
• Ακούστηκε: Γιατί όχι με πλειστηριασμό; Γιατί να μη βγάζουμε στο σφυρί ποιος θα δώσει παραπάνω για να πάρει την άδεια; Μα κύριοι συνάδελφοι, δεν είναι σούπερ μάρκετ ένας σταθμός τηλεοράσεως. Δεν είναι θέμα ποιος προσφέρει τα πιο πολλά. Το θέμα είναι ποιος είναι αυτός που θα μπορέσει κάνοντας μία επιχείρηση να ανεβάσει την ποιοτική στάθμη, να προσφέρει προγράμματα ποιότητας, σωστή ενημέρωση. Αυτό προϋποθέτει και μία εμπειρία. Εγώ θα ήθελα να μην είναι απλά προτίμηση, όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, αλλά αντιθέτως να είναι μία από τις προϋποθέσεις , να συνεκτιμάται η ικανότητα του ενδιαφερόμενου να προσφέρει προγράμματα υψηλής ποιότητας και η τυχόν εμπειρία του στο χώρο της μαζικής επικοινωνίας. Μη φτιάξουμε απλώς κάποιες κερδοφόρες επιχειρήσεις. Ξεκινώντας για πρώτη φορά το θεσμό της ιδιωτικής τηλεόρασης, ας ξεκινήσουμε στηριζόμενοι σε εκείνους που τουλάχιστον κατ’ εκτίμηση έχουν τη δυνατότητα συμμετέχοντες να προσφέρουν καλύτερο αποτέλεσμα.

Ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος, υπεύθυνος (ως υπουργός προεδρίας) για το σχέδιο του Ν.1866/1989.

Όταν τελείωσε την εισήγησή του ο Κασσίμης, ο πρόεδρος της ΔηΑνα Κωστής Στεφανόπουλος ζήτησε τον λόγο από την προεδρεύουσα Μαρία Δαμανάκη, για να επισημάνει ένα σοβαρό τυπικό πρόβλημα: "Σύμφωνα με το άρθρο 93 παρ. 2 του Κανονισμού η εγγραφή των σχεδίων νόμων στην ημερήσια διάταξη γίνεται σε χρόνο, ώστε η έναρξη της κατ’ αρχήν συζήτησης να απέχει τουλάχιστον 3 ημέρες από την ημέρα της κατάθεσης της έκθεσης της αρμόδιας επιτροπής. Κατά την επομένη παράγραφο ο περιορισμός δεν ισχύει για σχέδιο νόμου που έχει χαρακτηρισθεί ως επείγον από τον αρμόδιο Υπουργό. Η σχετική έκθεση έχει ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου. Συνεπώς, τότε κατετέθη. Δεν μπορεί να κατατέθηκε νωρίτερα. Σήμερα είναι 14 Σεπτεμβρίου, άρα έχουν περάσει δύο ημέρες. Η πρώτη μέρα ήταν η χθεσινή και σήμερα είναι η δεύτερη μέρα. Η τρίτη μέρα θα ήταν αύριο, αν υπήρχε ημέρα νομοθετικής εργασίας. Γιατί εσπεύσατε; Ο κ. Υπουργός, εξ όσων βλέπω από την εισηγητική έκθεση δε χαρακτηρίζει το νομοσχέδιο ως επείγον, ούτε εζήτησε συζήτηση προ της ημερησίας διατάξεως για να συζητηθεί ως κατεπείγον. Μπορώ να μάθω γιατί επείγεται το Προεδρείο της Βουλής;"

Η Δαμανάκη αναγκάστηκε να πετάξει το μπαλλάκι στον πρόεδρο της βουλής (τότε ήταν ο νεοδημοκράτης Αθανάσιος Τσαλδάρης), λέγοντας ότι τα θέματα της ημερήσιας διάταξης ορίζονται από τον πρόεδρο και δεσμεύτηκε να τον ενημερώσει ώστε να δοθούν εξηγήσεις. Ο Στεφανόπουλος επέμεινε: "Το Προεδρείο είναι ενιαίο και αυτήν τη στιγμή προεδρεύετε για λογαριασμό του Προέδρου. Είσθε Αντιπρόεδρος και τον αναπληρώνετε υπ’ αυτή σας την ιδιότητα. (...) Ξέρετε, τι πρέπει να κάνετε; Να διαλύσετε τη συνεδρίαση. Δεν έχετε να κάνετε τίποτε άλλο. Και οποιαδήποτε εξήγηση να σας δώσει ο Πρόεδρος της Βουλής δεν είσθε υποχρεωμένη να τη δεχθείτε. Αντίθετα, είσθε υποχρεωμένη να εφαρμόσετε τον Κανονισμό. Ο κύριος Πρόεδρος της Βουλής έχει τις δικιές του επιθυμίες και ο Κανονισμός της Βουλής ισχύει για όλους και για εσάς."

Ακολούθησε χαμός καθώς ο Τσοχατζόπουλος πήρε τον λόγο για να υποστηρίξει τον Στεφανόπουλο. Από πλευράς πλειοψηφίας ανέλαβε να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά ο Βύρων Πολύδωρας ο οποίος χαρακτήρισε την ένσταση του Στεφανόπουλου ως "το βήμα κάμπτουσα", παραδέχτηκε ότι "φαινομενικά και νομοτυπικά έχει κάποιο δίκιο" αλλά πρέπει να απορριφθεί διότι δεν κατατέθηκε "προ της ενάρξεως της διαδικασίας". Η Δαμανάκη, προκειμένου να ξεφύγει, προσπάθησε να πιαστεί από την παρατήρηση του Πολύδωρα αλλά εισέπραξε την οργισμένη αντίδραση του Στεφανόπουλου: "Δεν φθάνει που παραβιάζετε τον Κανονισμό, αλλά φταίω εγώ γιατί δεν υπέβαλα την ένσταση εγκαίρως!". Η φασαρία ανάγκασε τον Τσαλδάρη να έρθει και να δώσει μια καθόλου πειστική εξήγηση, η οποία προκάλεσε νέα έκρηξη Στεφανόπουλου: "Φοβούμαι ότι και τον Κανονισμό της Βουλής τον κανονίζουν οι κύριοι εκδότες. Εκεί έχουμε φθάσει. Το πότε θα συζητηθεί το νομοσχέδιο το κανονίζουν άλλες δυνάμεις."


Εν πάση περιπτώσει, η συζήτηση συνεχίστηκε κανονικά, με τους βουλευτές της συμπολίτευσης να υποστηρίζουν το νομοσχέδιο και τους υπόλοιπους να το καταδικάζουν. Ανάμεσα στα όσα ανούσια ειπώθηκαν, ξεχωρίζει για την διορατικότητά της η τοποθέτηση του Κωστή Στεφανόπουλου, αποσπάσματα της οποίας αντιγράφω από τα πρακτικά της βουλής:

Αναφέρομαι στη σχετική διάταξη σύμφωνα με την οποία οι άδειες αυτές τις ιδιωτικής τηλεόρασης χορηγούνται κατά προτίμηση σε φορείς μέσων μαζικής ενημέρωσης. (...) Είναι υπόδειγμα υποταγής και συναλλαγής. Και το ένα και το άλλο. Και υποταγή έχει και εκφράζει η κυβέρνηση προς ορισμένους ανθρώπους και όλα τα κόμματα και συναλλαγή υποκρύπτεται. Διότι αυτή η προτίμηση είναι απαράδεκτη.

Μας διαβάσατε (...) μια προκήρυξη μυστικώ τω τρόπω διατυπωθείσα του κ. Μαρούδα τότε Υπουργού, ο οποίος εκαλούσε τους ενδιαφερομένους (...) να υποβάλλουν προτάσεις ενδιαφέροντος για την ιδιωτική τηλεόραση. Και υπέβαλαν οι κύριοι εκδότες και έλαβαν διαβεβαίωση από το ΠΑΣΟΚ αναμφισβητήτως, έλαβαν υπόσχεση από το ΠΑΣΟΚ. Και μας εξηγήσατε ότι βάση αυτής της υποσχέσεως παρήγγειλαν μηχανήματα, εδεσμεύθησαν οικονομικά, εδαπάνησαν κεφάλαια, δεν ξέρω τι άλλο έκαναν, αλλά (...) δεν αρκούσε μόνο η διαβεβαίωση του ΠΑΣΟΚ. Φαντάζεσθε τους εκδότες τόσο αφελείς να μην ξέρουν ή να μην υποθέτουν ή να μη φοβούνται ότι θα χάσει το ΠΑΣΟΚ τις εκλογές; Είχαν τέτοια πεποίθηση ότι θα κερδίσει το ΠΑΣΟΚ, ώστε μόνο εξ αυτής της αιτίας πιστεύοντες στις διαβεβαιώσεις του κ. Μαρούδα, αγόρασαν όσα αγόρασαν, επένδυσαν όσα επένδυσαν και εδαπάνησαν όσα εδαπάνησαν; Είχαν και τις δικές σας διαβεβαιώσεις.

Νοέμβριος 1981. Η πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια του Κωστή Στεφανόπουλου (δεξιά) να γίνει πρόεδρος της Ν.Δ.
Στη μέση, ο νικητής Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας και αριστερά ο τρίτος υποψήφιος Ιωάννης Μπούτος.

Ο κ. Κανελλόπουλος (...) είχε ανακοινώσει άδειες σε 2, αρχικώς, ομίλους εκδοτών, τους οποίους και προσδιόρισε κατά τις σχέσεις τις εταιρικές. Ήξερε ο κ. Κανελλόπουλος την εταιρική σχέση, ποιοι θ’ αποτελέσουν τον πρώτο όμιλο, ποιοι το δεύτερο; Δεν είχε έλθει σε επαφή μαζί τους; (...) Δεν ξέρω πώς το εφαντάσθη. Και θα έδινε σ’ αυτούς τους κυρίους αυτές τις άδειες.(...) Ενώ πρώτα, αν εδίδοντο με απλές αποφάσεις αυτές οι άδειες, θα ήσαν υποκείμενες σε βαριά κριτική, τώρα; Τώρα, έχουμε νόμο, τώρα έχουμε γνώμη, αν όχι σύμφωνη, έχουμε οπωσδήποτε γνώμη και ο,τιδήποτε άλλο καλό είπατε εν προκειμένω.(*)

Έχουν λοιπόν ισχυρά πολιτική δύναμη (ενν.: οι εκδότες). Σήμερα έχουν τις εφημερίδες στα χέρια τους και έχουν και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Αυτό κανείς δεν σκέφθηκε ότι και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί είναι δικοί τους και τώρα θα τους δώσουμε κατά προτίμηση και τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Γιατί; Μήπως η αλήθεια είναι ότι έτσι αποκτούν μεγαλυτέρα πολιτική δύναμη και εξουσία και δυνατότητα επιρροής από ό,τι είχαν μέχρι σήμερα;(...)

Εγώ δεν τους εχθρεύομαι, ούτε ταξικές διαφορές έχω μαζί τους. Καμία. (...) Εγώ λοιπόν, ο οποίος είμαι φιλελεύθερος, ο οποίος δε διστάζω να πω ότι ανταλλάσσω χαιρετισμό, είμαι εναντίον τους, διότι αυτήν τη στιγμή παίρνουν δύναμη σε μία δημοκρατική χώρα, πολύ μεγαλύτερη από ό,τι επιτρέπεται. Και το ξέρετε ότι παίρνουν δύναμη. Και το ξέρει και το νομοσχέδιο. Και τι λέει; Δεν επιτρέπουμε σε κανέναν εξ αυτών των κυρίων να πάρει περισσότερο από το 25% των μετοχών. Γιατί; Γιατί ξέρουμε την επιρροή την οποία έχει ή μπορεί να αποκτήσει. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, με το 25% τον περιορίζουμε. Τι 25%; Εδώ είναι όμιλοι εκδοτών. Το 100% θα μοιραστεί μεταξύ 4 ανθρώπων που έχουν όλοι τα ίδια συμφέροντα, τους κοινούς στόχους, τις ίδιες επιδιώξεις και κατορθώνουν να επιβάλουν τις απόψεις τους.

Αξιότιμοι κύριοι συνάδελφοι, ό,τι και να κάνετε σ` αυτό το άρθρο, όπως και να το τροποποιήσετε, που δεν το τολμάτε, όπως και να αξιώσετε σύμφωνη γνώμη, που δεν θα την αξιώσετε, η Κυβέρνηση θα δώσει τις άδειες. Ένας τρόπος και μόνο υπάρχει, να παρέμβει η Βουλή και να μη δοθούν οι άδειες σε ανθρώπους επικίνδυνους, να ψηφιστεί η διάταξη κατά την οποία απαγορεύεται στους εκδότες να χορηγούνται οι άδειες. (...)


Φυσικά, ο Στεφανόπουλος έμεινε φωνή βοώντος εν τη ερήμω, οι παρατηρήσεις του κατέληξαν εις ώτα μη ακουόντων και ο νόμος ψηφίστηκε. Πριν βγει η χρονιά, δυο ιδιωτικοί σταθμοί θα είχαν ήδη βγει στον αέρα και τα καλύτερα θα έρχονταν...

Κλείνουμε την παρένθεση και συνεχίζουμε.

-----------------------------------------------------
(*) Η αντιπάθεια μεταξύ των δυο ανδρών ήταν γνωστή. Ο Στεφανόπουλος θεωρούσε πάντοτε τον Θανάση Κανελλόπουλο ως ξένο σώμα στην Νέα Δημοκρατία, εκείνος δε ισχυριζόταν ότι "οι ικανότητες του Κωστή φθάνουν μέχρι το Ειρηνοδικείο Καλαβρύτων".