Στις 14 Απριλίου 2011, ο Κώστας Βαξεβάνης βγάζει στην συχνότητα της ΝΕΤ ένα επεισόδιο της εκπομπής "Κουτί της Πανδώρας". Ο τίτλος του επεισοδίου είναι διατυπωμένος με συνωμοτικό ύφος: "Τράπεζα της Ελλάδος: Η σιωπή είναι χρυσός;". Παρ' ότι δεν αμφισβητώ τις ειλικρινείς προθέσεις τού δημοσιογράφου, ομολογώ ότι απογοητεύτηκα από όσα άκουσα είτε απόν ίδιο είτε από τους περισσότερους εκ των διακεκριμένων καλεσμένων του, οι οποίοι απεδείχθησαν κατώτεροι των περιστάσεων, ου μην δε και αδιάβαστοι. Αν ακολουθήσετε τον διασύνδεσμο που σας δίνω και δείτε την εκπομπή, ρίξτε μια ματιά και στα σχόλια για να δείτε πόσο κακό έκανε.
Από όλα τα ζητήματα που θίγονται στην εκπομπή και από όλες τις ανακρίβειες που ακούγονται, ας επικεντρωθούμε σε όσα έχουν σχέση με τον περίφημο χρυσό τής ΤτΕ. Όπως ξεκαθαρίζει ο ίδιος ο Βαξεβάνης: "Η Τράπεζα της Ελλάδος φυλάσσει και διαχειρίζεται τα αποθέματα χρυσού τής χώρας, όπως άλλωστε όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Τα αποθέματα χρυσού μιας χώρας αντιπροσωπεύουν τον πλούτο και πολλές φορές την ασφάλειά της από κρίσεις. Ο χρυσός είναι το μέταλλο των βασιλιάδων κι ο βασιλιάς των μετάλλων. Επί 5.000 χρόνια χρησιμοποιείται ως συναλλακτικό μέσο".
Την ίδια "χρυσολαγνεία" δείχνει και ο χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής Πάνος Παναγιώτου, ο οποίος διερωτάται με αγανάκτηση: "Για ποιον λόγο πουλάμε χρυσό; Είναι ένα απόθεμα το οποίο είναι άκρως απαραίτητο για την σταθερότητα μιας χώρας". Και για όσους δεν κατάλαβαν, συμπληρώνει με οργή: "Όποιος πιστεύει ότι ο ρόλος του χρυσού σήμερα δεν είναι σημαντικός για ένα κράτος, δεν έχει ιδέα τι λέει. Για μένα είναι επικίνδυνος και σπάνια χρησιμοποιώ τέτοιες εκφράσεις. Να σας πω γιατί. Ο χρυσός είναι το νούμερο ένα νόμισμα. Και μάλιστα είναι το νόμισμα του οποίου η αξία ανατιμάται όταν έχουμε κρίση στα άλλα νομίσματα τα οποία είναι χωρίς αντίκρυσμα χρυσού".
Και καλά ο Βαξεβάνης. Δημοσιογράφος είναι, δικαιολογείται να μη ξέρει. Ο Παναγιώτου, όμως, πώς γίνεται να δείχνει τέτοια επίπεδα ασχετοσύνης; Τι είδους χρηματιστηριακός αναλυτής είναι, αν δεν έχει πάρει χαμπάρι ότι ούτε στον 19ο αιώνα βρισκόμαστε ούτε κανόνας χρυσού υπάρχει πλέον, το δε Μπρέττον Γουντς μας έχει αφήσει προ πολλού χρόνους; Μπορεί να ακούγεται παράδοξο στ' αφτιά των αδαών αλλά η αλήθεια είναι ότι ο χρυσός όχι μόνο δεν είναι "το νούμερο ένα νόμισμα" αλλά δεν είναι καν νόμισμα πλέον, καθ' όσον έχει αποχρηματιστεί πλήρως! Υπ' αυτή την έννοια, έχει δίκιο ο φουκαράς ο Παπαμάργαρης (πρώην διευθυντής της ΤτΕ) που λέει ότι το χρυσάφι είναι σαν μια καλή σοδειά μπαμπάκι που το πουλάς, εισπράττεις και τελειώνεις. Διότι αυτό ακριβώς είναι τώρα πλέον ο χρυσός: ένα εμπόρευμα, το οποίο παίζεται στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων και αποτιμάται σε δολλάρια όπως όλα τα εμπορεύματα του κόσμου. Μπορεί να σε συμφέρει, δηλαδή, να πουλήσεις χρυσό για ν' αγοράσεις πετρέλαιο, στάρι ή χυμό πορτοκαλιού.
Η μεγάλη απογοήτευση, όμως, έρχεται από τον Δημήτρη Καζάκη, ο οποίος βρίσκεται σε κακή μέρα και κάνει την μια γκέλα μετά την άλλη. Σχετικά με τον χρυσό, λέει ο Καζάκης: "Δεν γνωρίζουμε αν είναι αυτό το απόθεμα χρυσού (σ.σ.: έχει ήδη γίνει λόγος για 147 τόννους). Γιατί; Ο νομισματικός χρυσός που ο υποδιοικητής της ΤτΕ την άνοιξη του '41 πήρε για την Μέση Ανατολή, υπολογίστηκε από τον Ξενοφώντα Ζολώτα, ο οποίος ήταν ο πρώτος Διοικητής της ΤτΕ μετά την απελευθέρωση, σε 600 τόννους. Πού είναι αυτός ο χρυσός; Θεωρητικά, μετά την νομισματική μεταρρύθμιση Μαρκεζίνη ο νομισματικός χρυσός της Ελλάδας πρέπει να αυξάνεται. Για ποιό λόγο; Γιατί κατά κύριο λόγο όσοι είχαν αποθεματικά σε χρυσές λίρες τα αντάλλαζαν στην ΤτΕ με δραχμή ή με άλλα νομίσματα αλλά κυρίως με δραχμή. Αυτό αύξανε τον νομισματικό χρυσό της Ελλάδας. Το ερώτημα είναι τι έγιναν οι εξακόσιοι τόννοι. Γιατί από τους 600 τόννους φτάσαμε τους 147, που λένε ότι είναι σήμερα;".
Ας παραβλέψουμε επουσιώδεις ανακρίβειες (π.χ. ο Ζολώτας δεν ήταν ο πρώτος διοικητής μετά την απελευθέρωση, ο Βαρβαρέσος ήταν διοικητής όταν πήρε τον χρυσό το '41 κλπ), ας μη σχολιάσουμε το ότι μέχρι την δικτατορία ο κόσμος δεν αντάλλασσε λίρες με δραχμές αλλά μάλλον το αντίθετο έκανε και ας πάμε στην ουσία. Ίσως να θυμάται ο αναγνώστης ότι στο 10ο κείμενο της σειράς ("Η περίοδος της κατοχής") του είχα συστήσει να σημειώσει ένα νουμεράκι, γράφοντας: "ο Βαρβαρέσος φρόντισε να αδειάσει την Τράπεζα της Ελλάδος από τα αποθέματά της σε συνάλλαγμα και χρυσό (610.796,431 ουγγιές και σημειώστε αυτή την ποσότητα)". Όταν αυτός ο χρυσός έφτασε στην Νότια Αφρική, καθαρίστηκε και απέμειναν καθαρές 608.350,890 ουγγιές. Υπολογίζοντας την ουγγιά προς 31,1 γραμμάρια, μιλάμε για κάτι λιγώτερο από 18,92 τόννους. Από πού προκύπτουν οι 600 τόννοι για τους οποίους μιλάει ο Καζάκης; Προφανώς, ο ομιλητής μπέρδεψε τις ουγγιές με τους τόννους και γι' αυτό είπα πρωτύτερα πως ήταν σε κακή μέρα (*).
Πάμε τώρα να δούμε τι έγινε αυτός ο χρυσός. Εδώ πρέπει να δεχτούμε ότι πράγματι οι μετακατοχικές διοικήσεις της ΤτΕ ακολούθησαν την εσφαλμένη (κρίνοντας εκ του αποτελέσματος) πολιτική να πουλάνε χρυσό για να στηρίξουν την δραχμή. Αμέσως μετά την απελευθέρωση, η ΤτΕ πούλησε 250.000 χρυσές λίρες, έναν μήνα αργότερα άλλες 44.000 κλπ, φτάνοντας τις 2.591.000 χρυσές λίρες μέχρι τον Μάρτιο του 1947 (**). Με δεδομένο ότι κάθε χρυσή λίρα περιείχε 0,23542 ουγγιές χρυσού, με το χρυσάφι που φυγάδευσε ο Βαρβαρέσος το '41, η ΤτΕ θα μπορούσε να κόψει 2.584.108 λίρες. Ορίστε, λοιπόν, η απλή απάντηση στο συνωμοτικό ερώτημα τι απέγινε ο φυγαδευμένος χρυσός: βγήκε στην αγορά για να στηρίξει την δραχμή, άσχετα αν δεν τα κατάφερε.
Να κλείσουμε με μια τελευταία λεπτομέρεια. Παρά τα όσα θα έπρεπε να ίσχυαν "θεωρητικά" (κατά Καζάκη), μόνο κατά την διετία 1963-1965 η καθαρή εκροή (πωλήσεις μείον αγορές) της ΤτΕ σε χρυσές λίρες άγγιξε τα 11,2 εκατομμύρια κομμάτια. Άλλωστε, "την περίοδο 1953-1966, η εφαρμογή ριζικών μέτρων αντιμετώπισης του προβλήματος της ζήτησης χρυσών λιρών απασχόλησε την ΤτΕ και τις εκάστοτε κυβερνήσεις" (Μιχάλη Ψαλιδόπουλου, "Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος, 1928-2008", Τράπεζα της Ελλάδος, 2014). Για την ιστορία, ας σημειώσουμε ότι σήμερα η Ελλάδα κατέχει κάπου 180 τόννους χρυσού: οι 120 βρίσκονται στο θησαυροφυλάκιο της ΤτΕ κι οι υπόλοιποι 60 στην Fed των ΗΠΑ, στην Τράπεζα της Αγγλίας και... στην Ελβετία!
------------------------------------------------
(*) Η κακή μέρα του Καζάκη φαίνεται από νωρίς, όταν σημειώνει ότι "εξανάγκασαν την Ελλάδα, και δη την Τράπεζα της Ελλάδος, που έπαιρνε το εκδοτικό δικαίωμα, δηλαδή το δικαίωμα να εκδίδει το εθνικό νόμισμα, να το παραχωρήσει αυτό στην Τράπεζα της Αγγλίας. Κι έτσι το εθνικό νόμισμα εκδιδόταν από την Τράπεζα της Αγγλίας και όχι από την Τράπεζα της Ελλάδος". Δεν ξέρω τι είχε κατά νου ο ομιλητής εκείνη την στιγμή αλλά αυτό που έβγαλε από τα χείλη του είναι χοντράδα ολκής. Κανένα εκδοτικό δικαίωμα δεν παραχωρήθηκε ποτέ! Μπορεί, βέβαια, τα ελληνικά χαρτονομίσματα να τυπώνονταν στην Αγγλία (σε ιδιωτικό τυπογραφείο και όχι, βέβαια, στην Τράπεζα της Αγγλίας) μέχρι το 1954 αλλά εκδότες ήσαν πάντοτε οι ελληνικές κεντρικές τράπεζες (αρχικά η Εθνική και κατόπιν η ΤτΕ).
(**) Athanasios Lykogiannis, "Britain and the Greek Economic Crisis, 1944-1947: from Liberation to the Truman Doctrine", London School of Economics and Political Science - University of London, 1999
Από όλα τα ζητήματα που θίγονται στην εκπομπή και από όλες τις ανακρίβειες που ακούγονται, ας επικεντρωθούμε σε όσα έχουν σχέση με τον περίφημο χρυσό τής ΤτΕ. Όπως ξεκαθαρίζει ο ίδιος ο Βαξεβάνης: "Η Τράπεζα της Ελλάδος φυλάσσει και διαχειρίζεται τα αποθέματα χρυσού τής χώρας, όπως άλλωστε όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Τα αποθέματα χρυσού μιας χώρας αντιπροσωπεύουν τον πλούτο και πολλές φορές την ασφάλειά της από κρίσεις. Ο χρυσός είναι το μέταλλο των βασιλιάδων κι ο βασιλιάς των μετάλλων. Επί 5.000 χρόνια χρησιμοποιείται ως συναλλακτικό μέσο".
 |
| Το θρυλικό "Βασίλισσα Όλγα", το ένα από τα δυο αντιτορπιλλικά (το άλλο ήταν το "Βασιλεύς Γεώργιος") που χρησιμοποιήθηκαν τον Απρίλιο του 1941 για να μεταφερθεί ο χρυσός από τον Πειραιά στο Ηράκλειο. |
Την ίδια "χρυσολαγνεία" δείχνει και ο χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής Πάνος Παναγιώτου, ο οποίος διερωτάται με αγανάκτηση: "Για ποιον λόγο πουλάμε χρυσό; Είναι ένα απόθεμα το οποίο είναι άκρως απαραίτητο για την σταθερότητα μιας χώρας". Και για όσους δεν κατάλαβαν, συμπληρώνει με οργή: "Όποιος πιστεύει ότι ο ρόλος του χρυσού σήμερα δεν είναι σημαντικός για ένα κράτος, δεν έχει ιδέα τι λέει. Για μένα είναι επικίνδυνος και σπάνια χρησιμοποιώ τέτοιες εκφράσεις. Να σας πω γιατί. Ο χρυσός είναι το νούμερο ένα νόμισμα. Και μάλιστα είναι το νόμισμα του οποίου η αξία ανατιμάται όταν έχουμε κρίση στα άλλα νομίσματα τα οποία είναι χωρίς αντίκρυσμα χρυσού".
Και καλά ο Βαξεβάνης. Δημοσιογράφος είναι, δικαιολογείται να μη ξέρει. Ο Παναγιώτου, όμως, πώς γίνεται να δείχνει τέτοια επίπεδα ασχετοσύνης; Τι είδους χρηματιστηριακός αναλυτής είναι, αν δεν έχει πάρει χαμπάρι ότι ούτε στον 19ο αιώνα βρισκόμαστε ούτε κανόνας χρυσού υπάρχει πλέον, το δε Μπρέττον Γουντς μας έχει αφήσει προ πολλού χρόνους; Μπορεί να ακούγεται παράδοξο στ' αφτιά των αδαών αλλά η αλήθεια είναι ότι ο χρυσός όχι μόνο δεν είναι "το νούμερο ένα νόμισμα" αλλά δεν είναι καν νόμισμα πλέον, καθ' όσον έχει αποχρηματιστεί πλήρως! Υπ' αυτή την έννοια, έχει δίκιο ο φουκαράς ο Παπαμάργαρης (πρώην διευθυντής της ΤτΕ) που λέει ότι το χρυσάφι είναι σαν μια καλή σοδειά μπαμπάκι που το πουλάς, εισπράττεις και τελειώνεις. Διότι αυτό ακριβώς είναι τώρα πλέον ο χρυσός: ένα εμπόρευμα, το οποίο παίζεται στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων και αποτιμάται σε δολλάρια όπως όλα τα εμπορεύματα του κόσμου. Μπορεί να σε συμφέρει, δηλαδή, να πουλήσεις χρυσό για ν' αγοράσεις πετρέλαιο, στάρι ή χυμό πορτοκαλιού.
Η μεγάλη απογοήτευση, όμως, έρχεται από τον Δημήτρη Καζάκη, ο οποίος βρίσκεται σε κακή μέρα και κάνει την μια γκέλα μετά την άλλη. Σχετικά με τον χρυσό, λέει ο Καζάκης: "Δεν γνωρίζουμε αν είναι αυτό το απόθεμα χρυσού (σ.σ.: έχει ήδη γίνει λόγος για 147 τόννους). Γιατί; Ο νομισματικός χρυσός που ο υποδιοικητής της ΤτΕ την άνοιξη του '41 πήρε για την Μέση Ανατολή, υπολογίστηκε από τον Ξενοφώντα Ζολώτα, ο οποίος ήταν ο πρώτος Διοικητής της ΤτΕ μετά την απελευθέρωση, σε 600 τόννους. Πού είναι αυτός ο χρυσός; Θεωρητικά, μετά την νομισματική μεταρρύθμιση Μαρκεζίνη ο νομισματικός χρυσός της Ελλάδας πρέπει να αυξάνεται. Για ποιό λόγο; Γιατί κατά κύριο λόγο όσοι είχαν αποθεματικά σε χρυσές λίρες τα αντάλλαζαν στην ΤτΕ με δραχμή ή με άλλα νομίσματα αλλά κυρίως με δραχμή. Αυτό αύξανε τον νομισματικό χρυσό της Ελλάδας. Το ερώτημα είναι τι έγιναν οι εξακόσιοι τόννοι. Γιατί από τους 600 τόννους φτάσαμε τους 147, που λένε ότι είναι σήμερα;".
Ας παραβλέψουμε επουσιώδεις ανακρίβειες (π.χ. ο Ζολώτας δεν ήταν ο πρώτος διοικητής μετά την απελευθέρωση, ο Βαρβαρέσος ήταν διοικητής όταν πήρε τον χρυσό το '41 κλπ), ας μη σχολιάσουμε το ότι μέχρι την δικτατορία ο κόσμος δεν αντάλλασσε λίρες με δραχμές αλλά μάλλον το αντίθετο έκανε και ας πάμε στην ουσία. Ίσως να θυμάται ο αναγνώστης ότι στο 10ο κείμενο της σειράς ("Η περίοδος της κατοχής") του είχα συστήσει να σημειώσει ένα νουμεράκι, γράφοντας: "ο Βαρβαρέσος φρόντισε να αδειάσει την Τράπεζα της Ελλάδος από τα αποθέματά της σε συνάλλαγμα και χρυσό (610.796,431 ουγγιές και σημειώστε αυτή την ποσότητα)". Όταν αυτός ο χρυσός έφτασε στην Νότια Αφρική, καθαρίστηκε και απέμειναν καθαρές 608.350,890 ουγγιές. Υπολογίζοντας την ουγγιά προς 31,1 γραμμάρια, μιλάμε για κάτι λιγώτερο από 18,92 τόννους. Από πού προκύπτουν οι 600 τόννοι για τους οποίους μιλάει ο Καζάκης; Προφανώς, ο ομιλητής μπέρδεψε τις ουγγιές με τους τόννους και γι' αυτό είπα πρωτύτερα πως ήταν σε κακή μέρα (*).
Πάμε τώρα να δούμε τι έγινε αυτός ο χρυσός. Εδώ πρέπει να δεχτούμε ότι πράγματι οι μετακατοχικές διοικήσεις της ΤτΕ ακολούθησαν την εσφαλμένη (κρίνοντας εκ του αποτελέσματος) πολιτική να πουλάνε χρυσό για να στηρίξουν την δραχμή. Αμέσως μετά την απελευθέρωση, η ΤτΕ πούλησε 250.000 χρυσές λίρες, έναν μήνα αργότερα άλλες 44.000 κλπ, φτάνοντας τις 2.591.000 χρυσές λίρες μέχρι τον Μάρτιο του 1947 (**). Με δεδομένο ότι κάθε χρυσή λίρα περιείχε 0,23542 ουγγιές χρυσού, με το χρυσάφι που φυγάδευσε ο Βαρβαρέσος το '41, η ΤτΕ θα μπορούσε να κόψει 2.584.108 λίρες. Ορίστε, λοιπόν, η απλή απάντηση στο συνωμοτικό ερώτημα τι απέγινε ο φυγαδευμένος χρυσός: βγήκε στην αγορά για να στηρίξει την δραχμή, άσχετα αν δεν τα κατάφερε.
Να κλείσουμε με μια τελευταία λεπτομέρεια. Παρά τα όσα θα έπρεπε να ίσχυαν "θεωρητικά" (κατά Καζάκη), μόνο κατά την διετία 1963-1965 η καθαρή εκροή (πωλήσεις μείον αγορές) της ΤτΕ σε χρυσές λίρες άγγιξε τα 11,2 εκατομμύρια κομμάτια. Άλλωστε, "την περίοδο 1953-1966, η εφαρμογή ριζικών μέτρων αντιμετώπισης του προβλήματος της ζήτησης χρυσών λιρών απασχόλησε την ΤτΕ και τις εκάστοτε κυβερνήσεις" (Μιχάλη Ψαλιδόπουλου, "Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος, 1928-2008", Τράπεζα της Ελλάδος, 2014). Για την ιστορία, ας σημειώσουμε ότι σήμερα η Ελλάδα κατέχει κάπου 180 τόννους χρυσού: οι 120 βρίσκονται στο θησαυροφυλάκιο της ΤτΕ κι οι υπόλοιποι 60 στην Fed των ΗΠΑ, στην Τράπεζα της Αγγλίας και... στην Ελβετία!
 |
| Όταν σήμερα ολόκληρη Κίνα διαθέτει χίλιους τόννους χρυσού και η Ρωσσία με την Ινδία από καμμιά πεντακοσαριά, μάλλον είναι δύσκολο να είχαμε εμείς 600 τόννους το 1941, μετά και την πτώχευση του 1932. |
------------------------------------------------
(*) Η κακή μέρα του Καζάκη φαίνεται από νωρίς, όταν σημειώνει ότι "εξανάγκασαν την Ελλάδα, και δη την Τράπεζα της Ελλάδος, που έπαιρνε το εκδοτικό δικαίωμα, δηλαδή το δικαίωμα να εκδίδει το εθνικό νόμισμα, να το παραχωρήσει αυτό στην Τράπεζα της Αγγλίας. Κι έτσι το εθνικό νόμισμα εκδιδόταν από την Τράπεζα της Αγγλίας και όχι από την Τράπεζα της Ελλάδος". Δεν ξέρω τι είχε κατά νου ο ομιλητής εκείνη την στιγμή αλλά αυτό που έβγαλε από τα χείλη του είναι χοντράδα ολκής. Κανένα εκδοτικό δικαίωμα δεν παραχωρήθηκε ποτέ! Μπορεί, βέβαια, τα ελληνικά χαρτονομίσματα να τυπώνονταν στην Αγγλία (σε ιδιωτικό τυπογραφείο και όχι, βέβαια, στην Τράπεζα της Αγγλίας) μέχρι το 1954 αλλά εκδότες ήσαν πάντοτε οι ελληνικές κεντρικές τράπεζες (αρχικά η Εθνική και κατόπιν η ΤτΕ).
(**) Athanasios Lykogiannis, "Britain and the Greek Economic Crisis, 1944-1947: from Liberation to the Truman Doctrine", London School of Economics and Political Science - University of London, 1999
15 σχόλια:
Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα η σειρά αυτών των αναρτήσεων πρώτον λόγω της δουλειάς που φαίνεται να κρύβει πίσω της και δεύτερο ακριβώς γιατί περιγράφει και φέρνει στο φως ένα ζήτημα που καλύπτεται με την αποπροσαντολιστική αχλύ "αυτών που μας κρύβουν".
Ο λόγος όμως του σχολίου μου δεν είναι τα συγχαρητήρια, αλλά μια επιφύλαξη για την παράγραφο τη σχετική με τον "πλήρη αποχρηματισμό του χρυσού".
Κατά τη γνώμη μου το "νόημα" της κατάργησης του χρυσού κανόνα δεν μπορεί (απο άποψη όχι τεχνικο-οικονομική αλλά από άποψη πολιτικής οικονομίας) να οδηγεί στο "απόλυτο" συμπερασμα περί αποχρηματισμού του χρυσού. Δηλαδή, όπως το κατανοώ:
Με την κατάργηση του χρυσού κανόνα αυτό που καταργήθηκε είναι το υποχρεωτικό πραγματικό αντίκρισμα του χαρτονομίσματος σε χρυσό κι ο υπολογισμός της πραγματικής αξίας που αντιπροσωπεύει υποχρεωτικά σε σχέση με το απόθεμα του χρυσού. Αν δεν κάνω λάθος.
Από την άλλη, αυτό που δεν είναι δυνατό με κανένα τυπικό νόμο να καταργηθεί, είναι η οικονομική υποχρέωση του χαρτονομίσματος να έχει ένα πραγματικό αξιακό αντίκρισμα.
Με την κατάργηση του χρυσού κανόνα, αυτό το πραγματικό αντίκρισμα μπορεί πια να μην είναι ο χρυσός, μπορεί να είναι λχ το γενικό ετήσιο προϊόν μιας χώρας, μπορεί να είναι η γη, ο κοινωνικός πλούτος γενικά, η ίδια η διαθέσιμη εργατική δύναμη μιας χώρας, μπορεί να είναι βαρέλια πετρελαίου (που αν αυτό δεν χρειαζόταν σαν ενεργειακή πρώτη ύλη, τα βαρέλια του θα είχαν όλα τα χαρακτηριστικά του χρήματος: πραγματική αξία, ομοιομορφία κλπ), μπορεί να είναι ακόμη και τα αεροπλανοφόρα σαν εμπορεύματα αλλά και σαν εργαλεία του μελλοντικού "αντικρίσματος" που μπορούν να εξασφαλίσουν σε ένα χαρτονόμισμα στα χέρια τοπυ κατόχου τους...
Από όλα αυτά όμως αυτά τα "αντικρίσματα" τα επισφαλή με την έννοια ότι σήμερα είναι αύριο δεν είναι, με την έννοια ότι αντίκρισμα = πχ εθνικό προϊόν ή = γη συνεπάγεται ότι για χάρη του αντικρίσματος υποθηκεύονται οι μελλοντικές πλουτοπαραγωγικές πηγές μιας χώρας, με την έννοια επίσης ότι όλα αυτά τα αντικρίσματα δεν μπορεί να αποτελούν καθεαυτό χρήμα γιατί αποτελούν καταναλώσιμες αξίες χρήσης, από όλα αυτά λοιπόν τα αντικρίσματα τα μόνα που εξακολουθούν να αποτελούν χρήμα: υλοποίηση της αξίας στην γενική μορφή της, υλικό και γενικό εκπρόσωπο της αξίας κλπ, είναι τα πολύτιμα μέταλλα με τον χρυσό στην πρώτη βαθμίδα τους.
Γι' αυτό νομίζω ότι δεν μπορεί να γίνεται λόγος για "αποχρηματισμό του χρυσού", αλλά για -σαφώς- περιορισμό του ρόλου του σαν χρήμα και σαν διεθνές χρήμα, ενός ρόλου όμως που δεν μπορεί παρά να εμφανίζεται πάντα όταν τα αντικρίσματα κάθε άλλου είδους μηδενίζονται μέσω του συμψηφισμού τους κι απομένει ένα υπόλοιπο που δεν μπορεί να γίνει νοητό παρά σαν υπόλοιπο "σκέτης" ανταλλακτικής αξίας, δηλαδή σαν χρήμα: και εφόσον μιλάμε για πραγματική κι όχι για ονομαστική αξία, με τη λέξη χρήμα δεν μπορεί τότε πια να εννοούμε το χαρτονόμισμα αλλά το χρυσό και τα άλλα πολύτιμα μέταλλα (έως και το χαλκό που όμως είναι κι αυτός αξία αναλώσιμη στη χρήση της).
Αυτό που υποθέτω είναι ότι η κατάργηση του χρυσού κανόνα αποφασίστηκε, αφενός λόγω του όλο και πιο πεπερασμένου μεγέθους των καθαρών αποθεμάτων του (που οδηγεί και στις περιβαλλοντικά επισφαλείς μεθόδους αποχωρισμού του από τα διάφορα κράματα). Αφετέρου, έχω την υπόνοια ότι ταυτόχρονα αποτέλεσε και μορφή επισφράγησης του περάσματος από την εποχή του "ελεύθερου" εμπορικού συναγωνισμού στον αναπτυγμένο καπιταλισμό των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού, ότι δηλαδή ο χρυσός κανόνας είχε φτάσει να καταστεί περιορισμός στη λειτουργία του χρηματιστικού κεφαλαίου (δηλ. της σύμφυσης των τριών μορφών του κεφαλαίου σε μια) και των κρατών που το εκπροσωπούν. Και, ίσως, τρίτον, (που πάει μαζί με το δεύτερο) λόγω της "συνειδητοποίησης" ότι στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού έχει μεγαλύτερη σημασία ο υπολογισμός των υπολοίπων του κάθε "συμψηφισμού" μέσω της διανομής και της αναδιανομής των αγορών, των ίδιων των πηγών του παγκόσμιου πλούτου αυτούσιων, παρά μέσω του εκπροσώπου της αξίας τους δηλαδή μέσω του χρήματος δηλαδή μέσω του χρυσού. Και ότι σε αυτό το πλαίσιο το χρήμα, δηλαδή όχι το χαρτονόμισμα αλλά ο χρυσός, αποτελεί απλώς σχετικά "παράπλευρο" κέρδος ή απώλεια αυτής της αναδιανομής...
Τα παραπάνω ξαναλέω αποτελούν απλώς τον τρόπο που κατανοώ το θέμα του μη-αποχρηματισμού του χρυσού λόγω της κατάργησης του χρυσού κασνόνα, όπως και το θέμα της μιας κάποιας ερμηνείας αυτής της κατάργησης. Τόσο πολύ απλώς "τον τρόπο που κατανοώ", ώστε τα παραθέτω με πλήρη ανασφάλεια για ό,τι βγαίνει έξω από τα όρια της "κατανόησής" μου, δηλ. για ό,τι ισχύει αντικειμενικά στην πραγματικότητα.
Επίσης μια ερώτηση, αν επιτρέπεται:
Είναι αρκετά διασταυρωμένα τα στοιχεά που αναφέρεις για τα σημερινά αποθέματα;
"...σήμερα η Ελλάδα κατέχει κάπου 180 τόννους χρυσού: οι 120 βρίσκονται στο θησαυροφυλάκιο της ΤτΕ κι οι υπόλοιποι 60 στην Fed των ΗΠΑ, στην Τράπεζα της Αγγλίας και... στην Ελβετία!"
Η ερώτηση έχει δυο αφορμές: Η πρώτη σχετίζεται με την ύπαρξη της φήμης ότι γενικώς τα αποθέματα χρυσού της ΤτΕ μετά τη φυγάδευσή τους το '41 δεν επέστρεψαν στην Ελλάδα και ότι σήμερα βρίσκονται στην Αγγλία στο σύνολό τους. Πράγμα που ίσως να έχει μια δόση αλήθειας με την έννοια ότι ναι μεν εκείνα πήγαν Αγγλία αλλά από τότε ένα μέρος τους ξοδεύτηκε ενώ δημιουργήθηκαν κι άλλα αποθέματα κλπ.
Ο δεύτερος λόγος για την ερώτηση είναι η προσωπική απορία για την τύχη των αποθεμάτων του χρυσού σε σχέση με την ΟΝΕ. Επηρεάστηκε από αυτήν η ευθύνη της διαχείρισής τους, της διεύθυνσής τους, άραγε, και πώς;
Βέβαια είναι τόσο τρισμέγιστος καρααγκιόζης ο Καζάκης, που δεν μπορείς να ξέρεις με σιγουριά. Μπορεί να να μην ήταν απλώς σε "κακιά μέρα", αλλά επίτηδες να κάνει το μικρό αυτό λαθάκι (τι ουγγιά τι τόνος μωρέ). Αυτές οι ψεκασμενοσυνωμοσιολογίες είναι ότι πρέπει αν θες να ζήσεις σαν τσρλατάνος.
@ AGIS
Επειδή οι πλήρεις απαντήσεις όσων θίγεις θέλουν πολύ χώρο και χρόνο, σημειώνω επιγραμματικά:
(α) Τα στοιχεία που παραθέτω στο ιστολόγιο είναι πάντοτε τεκμηριωμένα και συνοδεύονται από παραπομπές, διασύνδεσμους ή βιβλιογραφία. Όπου δεν είναι δυνατή η τεκμηρίωση, αναφέρεται σαφώς.
(β) Άσχετα με τις προσωπικές φιλοσοφικές μας προσεγγίσεις, η αλήθεια είναι ότι όντως ο χρυσός έχει αποχρηματιστεί πλήρως. Πληρέστατα! Είναι πια ένα εμπόρευμα που, από οικονομικής πλευράς, δεν διαφέρει από τα άλλα. Τώρα, αν είναι ευκολώτερος ο αποθησαυρισμός του επειδή δεν αλλοιώνεται όπως άλλα εμπορεύματα, αυτό είναι άσχετο με την ανάλυσή μας.
(γ) Και όμως, δεν υπάρχει καμμιά "οικονομική υποχρέωση του χαρτονομίσματος να έχει ένα πραγματικό αξιακό αντίκρισμα"! Απολύτως καμμιά! Κάθε χώρα μπορεί να τυπώνει όσα χαρτονομίσματα θέλει, δίχως να δίνει λογαριασμό οπουδήποτε! Τα πάντα εξαρτώνται από το αν η πολιτική της απαιτεί περιορισμό ή αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας.
(δ) Λίγο πριν αναφέρεις τις φήμες για τον ελληνικό χρυσό, παρέθεσα ακριβή αριθμητικά δεδομένα για το πού κατέληξε πραγματικά εκείνος ο χρυσός. Το τι συνωμοσιολογική μπούρδα διάβασα σχετικά μ' αυτό το θέμα, δεν περιγράφεται. Ακόμη και ότι οι άγγλοι κατέσχεσαν τον χρυσό μας για να καλύψουν τα έξοδα που έκαναν για εμάς κατά την διάρκεια του πολέμου και του εμφυλίου! Δηλαδή... ήμαρτον!
(ε) Γιατί να υπάρχει πρόβλημα με την ΟΝΕ; Κανένα απολύτως! Αφού, όπως είπαμε, ο χρυσός δεν είναι χρήμα, κάθε χώρα είναι ελεύθερη να διαχειρίζεται τα αποθέματά της όπως θέλει. Ακριβώς όπως κάνει με τα αποθέματά της σε καλαμπόκι ή γλυκοπατάτα.
Ευχαριστώ για την απάντηση.
Η οποία με καλύπτει ως προς τα α), δ) και ε).
Παραμένει το πρόβλημα μου με το γ) και με το β).
Σε σχέση με το γ), "Οικονομική υποχρέωση" δεν σημαίνει καθόλου κατ' ανάγκη και νομική υποχρέωση:
Η κάθε χώρα μπορεί να τυπώνει απεριόριστα χαρτονόμισμα, εφόσον όμως σε αυτό το χαρτονόμισμα δεν αντιστοιχεί απεριόριστο πραγματικό αξιακό αντίκρυσμα, τότε η χώρα αυτή θα δει -αργά ή γρήγορα- την αξία του χαρτονομίσματός της να μειώνεται απεριόριστα.
Αντιγράφω και το εξής από τον πρώτο τόμο των Grundrisse (σελ. 82, Στοχαστής), που κατά τη γνώμη μου, αν και "παλιό", αν και στο μεταξύ έχει καταργηθεί ο κανόνας του χρυσού, διατηρεί ισχύ οικονομικού νόμου (και όχι νομικού κανόνα):
"...Ας υποθέσουμε τώρα ότι η Τράπεζα της Γαλλίας δε στηριζόταν σε μεταλλική βάση και ότι το εξωτερικό ήταν πρόθυμο να δεχτεί το γαλλικό ισοδύναμο ή κεφάλαιο με οποιαδήποτε μορφή, όχι αποκλειστικά με τη μορφή των πολύτιμων μετάλλων. (...) Τα τραπεζογραμμάτια με τα οποία προεξοφλεί τις συναλλαγματικές [του κοινού της] δεν είναι σήμερα παρά εντάλματα πάνω σε χρυσό και άργυρο. Στην υποθετική μας περίπτωση θα ήταν εντάλματα πάνω στο εθνικό απόθεμα προϊόντων και την άμεσα χρησιμοποιήσιμη εργατική δύναμη του έθνους: το πρώτο είναι περιορισμένο, η δεύτερη μπορεί να αυξηθεί μονάχα μέσα σε πολύ συγκεκριμένα όρια και σε καθορσμένα χρονικά διαστήματα. Από την άλλη μεριά, η εκδοτική μηχανή είναι ανεξάντλητη και δουλεύει σαν αστραπή. (...) Η τράπεζα δε θάχε αυξήσει ως δια μαγείας τον εθνικό πλουτο.. απλά και μόνο θα ειχε εξευτελίσει, με μια πολύ συνηθισμένη πράξη, τα ίδια της τα ομόλογα".
Το παραπάνω απόσπασμα αφορά μια τότε υποθετική όχι γενική-διεθνή αλλά εθνική κατάργηση του χρυσού κανόνα και την συνεπαγόμενη αντικατάσταση του χρυσού ως νομικά υποχρεωτικού αντικρίσματος από τον συνολικό εθνικό πλούτο ως αντικρίσματος υποχρεωτικού οικονομικά. Τέλος, περιγράφει τις οικονομικές συνέπειες ενός απεριόριστου τυπώματος αναντίστοιχου προς την αύξηση του εθνικού πλούτου.
Εντελώς άσχετα προς το ότι το απεριόριστο τύπωμα είναι νομικό δικαίωμα.
Αυτά ως προς το γ).
Σχετικά με το β) -πέρα από όσα συμπεράσματα μπορούν να συναχθούν από τα παραπάνω- θα είχα να παρατηρήσω οτι ο χρυσός ήταν απλό εμπόρευμα ήδη από την εποχή που αποτελούσε το υποχρεωτικό χρήμα και το υποχρεωτικό αντίκρισμα κάθε χαρτιού. Αφενός, γιατί το πραγματικό χρήμα δεν αντιπροσωπεύει αξία, αλλά είναι αξία το ίδιο, και επομένως εμπόρευμα -πράγμα (δηλ: πραγματική αξία) που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να είναι το οποιοδήποτε χαρτονόμιμσμα. Και αφετέρου γιατί ειδικά ο χρυσός σαν εμπόρευμα έχει (και διατηρεί) την ιδιότητα να μετατρέπεται από τη μια μορφή, πχ του κοσμήματος, στην άλλη: του χρήματος (και αντίστροφα) και όχι μόνο με την ειδική μορφή του νομίσματος αλλά και της ράβδου, που δεν αποτελεί μεν νόμισμα αλλά αποτελεί κατεξοχήν χρήμα, ακόμα και εκτός χρυσού κανόνα.
Δεν σκοπεύω να επιμείνω άλλο. Πάντως πραγματικά θα ήθελα να έβρισκα πειστικές απαντήσεις απέναντι στα παραπάνω (που από την πλευρά μου δεν θα τα αποκαλούσα "φιλοσοφικές προσεγγίσεις"), τις οποίες απαντήσεις προς το παρόν δεν τις έχω βρει.
ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΠΟΧΩΡΗΤΗΤΡΙΑ ΑΠΟ ΧΡΥΣΟ
Όταν θα νικήσουμε σε παγκόσμια κλίμακα, θα φτιάξουμε νομίζω από χρυσό δημόσια αποχωρητήρια στους δρόμους ορισμένων από τις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου. Αυτό θα ήταν η πιο «δίκαιη» και η πιο παραστατική-διδακτική χρησιμοποίηση του χρυσού για τις γενιές που δεν ξέχασαν ότι για το χρυσάφι σκοτώθηκαν δέκα εκατομμύρια άνθρωποι και σακατεύτηκαν τριάντα εκατομμύρια στο «μεγάλο απελευθερωτικό» πόλεμο του 1914–1918, στον πόλεμο για να λυθεί το μεγάλο ζήτημα, ποια ειρήνη είναι η χειρότερη, του Μπρεστ ή των Βερσαλλιών, και πως για το ίδιο αυτό χρυσάφι ετοιμάζονται ασφαλώς να εξοντώσουν είκοσι εκατομμύρια ανθρώπους και να σακατέψουν εξήντα εκατομμύρια στον πόλεμο που θα ξεσπάσει γύρω στο 1925 ή γύρω στο 1928, ίσως ανάμεσα στην Ιαπωνία και την Αμερική, ίσως ανάμεσα στην Αγγλία και την Αμερική, ή κάτι τέτοιο.
Β. Ι. Λένιν, Η σημασία του χρυσού τώρα και ύστερα από την πλήρη νίκη του σοσιαλισμού [6–7 Νοέμβρη 1921· ένα από τα δύο άρθρα του Λένιν για την τέταρτη επέτειο της Οχτωβριανής Επανάστασης], Άπαντα, τόμος 44 (Ιούνης 1921–Μάρτης 1922), Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 1983, σελ. 221–229, το εδώ απόσπασμα: σελ. 225–226
Και για την αντιγραφή:
Μη Απολιθωμένος (ακόμα!) από τις ακτές της Ανατολικής Βαλτικής
Ο κανονας του χρυσου οπως και οποιοδηποτε "commodity-based" νομισματικο συστημα επασχε απο ενα αλυτο προβλημα.Η πεπερασμενη ποσοτητα του δεν επετρεπε την "ελαστικη" προσφορα χρηματος σε περιοδους που η ζητηση για αυτο αυξανοταν (πχ λογω οικονομικης μεγεθυνσης). Αυτο ο οδηγουσε παντα σε υφεσεις οι δε ανισορροπιες στα εξωτερικα ισοζυγια των κρατων δεν μπορουσαν να μετριαστουν σε καθεστως σταθερων συναλλαγματικων ισοτιμιων (διοτι ο κανονας του χρυσου δεν ειναι τιποτα αλλο απο ενα συστημα σταθερων συναλλαγματικων ισοτιμιων).
Εχει μεγαλη σημασια το τι αποτελεσμα εχει στη νομισματικη βαση ενα εξωτερικο ελλειμα.Σε περιπτωση σταθερων ισοτιμιων η νομισματικη βαση κυριολεκτικα μεταφερεται απο την ελλειματικη οικονομια στην πλεονασματικη μειωνοντας ετσι την ποσοτητα χρηματος στην ελλειματικη οικονομια.
Προκειται για το ακριβως ιδιο προβλημα που επικρατει αυτη τη στιγμη στην ευρωζωνη, η οποια δεν ειναι τιποτα αλλο απο ενα συστημα σταθερων ισοτιμιων.
Το αποσπασμα που παραθετει ο AGIS δεν ειναι τιποτα αλλο απο πληθωριστικος τρομος.Δυστιχως δεν αντιμετωπιζεται με τον ιδιο τρομο ο αποπληθωρισμος και μαλιστα απο πολλους θεωρειται και "ευλογια".Ωστοσο εχει ενδιαφερον να πουμε οτι η τρομολαγνια αυτη αναγκαστικα κανει καποιες ακραιες παραδοχες ωστε να μπορει να σταθει. Η αποψη οτι η αυξηση της ποσοτητας χρηματος θα οδηγησει αναγκαστικα σε πληθωρισμο προερχεται απο την κλασσικη ταυτοτητα της Θεωριας Ποσοτητας Χρηματος MV=PY που ουσιαστικα λεει οτι η ποσοτητας χρηματος επι την κυκλοφοριακη ταχυτητα αυτου ισουται με το επιπεδο τιμων επι του πραγματικου ΑΕΠ (ισουται δηλαδη με το ονομαστικο ΑΕΠ). Οταν καποιος λεει οτι μια αυξηση στο M θα επιφερει υποχρεωτικα αυξηση στο P κανει σιωπηρα την παραδοχη οτι 1ον) η κυκλοφοριακη ταχυτητα θα παραμεινει σταθερη (εμπειρικα και μονο η κυκλοφοριακη ταχυτητα δεν ειναι ποτε σταθερη και συνηθως μεταβαλλεται αντιστροφα της ποσοτητας χρηματος) και 2ον) Δεν προκαλειται καμια αυξηση στο πραγματικο παραγωμενο προιον.Λεει δηλαδη οτι μια αυξηση της ζητησης ως αποτελεσμα τις αυξημενης προσφορας χρηματος δε θα επιφερει αυξηση στο πραγματικο παραγωμενο προιον.
Προκειται ξεκαθαρα για ακραια παραδοχη ειδικα οταν το λεει καποιος στις μερες μας με τις οικονομιες παγκοσμιως (και ιδιαιτερα στην Ευρωζωνη) να υποαπασχολουνται, να παραγουν δηλαδη πολυ λιγοτερα απο αυτα που δυνητικα θα μπορουσαν και δε το κανουν λογω περιορισμενης ζητησης.
Παραθετω με την ευκαιρια και ενα ενδιαφερον γραφημα http://s17.postimg.org/l167eanz3/5_UUg_CGCw.png
Οι σκουρες περιοχες ειναι περιοδοι υφεσης.
Η κοκκινη γραμμη ειναι το πραγματικο ΑΕΠ η μπλε γραμμη ειναι η ετησια μεταβολη του πραγματικου ΑΕΠ.
Ειναι προφανες οτι την περιοδο του χρυσου κανονα οι υφεσεις ηταν πολυ συχνοτερες με αποτελεσμα την περιορισμενη αυξηση του πραγματικου ΑΕΠ.
Η περιοδος του Μπρεττον Γουντς παρουσιαζει λιγοτερες υφεσεις και μεγαλυτερη αυξηση πραγματικου εισοδηματος.Πιθανον γιατι ειχαν αντιληφθει οτι υπαρχει αναγκη ανακυκλωσης πλεονασματων απο τις πλεονασματικες χωρες προς τις ελλειματικες που αποψιλωνοταν η νομισματικη τους βαση.Παρολα αυτα ειναι η μετα Μπρεττον Γουντς περιοδος που οι υφεσεις μειωθηκαν περισσοτερο και η αυξηση του πραγματικου εισοδηματος γινεται ακομη πιο αποτομη.
"Μη απολιθωμένε" χαίρομαι που σε ξαναβρίσκω με αφορμή αυτή τη συζήτηση.
Επί της ουσίας τώρα, και ως προς το παράθεμα του Λένιν, δεν έχω παρα να παρατηρήσω, ότι άσχετα από την αισθητική πλευρά του θέματος ("δημόσιες τουαλέτες από χρυσό"! σε σύγκριση με τη "δημοσιοποίηση" της αισθητικής των βαρδινογιανναίων -που λέει ο λόγος- υπάρχουν αισθητικά πολύ καλύτερες εφαρμογές της λενινιστικής θέσης που παραθέτεις - προσωπικά για τις τουαλέτες προτιμώ τον ασβέστη!) ο ίδιος ο Λένιν είχε την πρόνοια να τοποθετήσει χρονικά αυτού του είδους τη μεταχείριση του συγκεκριμένου μετάλλου: "όταν νικήσουμε σε παγκόσμια κλίμακα". Μέχρι εκείνη τη στιγμή λοιπόν, και η ίδια η ΕΣΣΔ, παρότι στο εσωτερικό της είχε καταργήσει το χρυσό κανόνα (και το ίδιο το χρήμα ως εμπορευματική αξία που αντιπροσωπεύει όλες τις αξίες) πολύ πριν τις καπιταλιστικές χώρες, ταυτόχρονα ήταν υποχρεωμένη να αντιμετωπίζει το χρυσό σαν διεθνές χρήμα στις συναλλαγές της με τις καπιταλιστικές χώρες, τόσο πριν όσο και μετά την διεθνή κατάργηση του χρυσού κανόνα.
Όσο για την, απο μια άποψη, επιφανειακή πλευρά του ζητήματος, αυτό που πράγματι κατάφερε η κατάργηση του χρυσού κανόνα, είναι -αντί: όχι πόλεμοι για το χρυσάφι- να λέμε σήμερα: όχι πόλεμοι για το πετρέλαιο. Φέρνοντας έτσι στην επιφάνεια και την ουσία του ζητήματος.
Σε τελική ανάλυση, κανένας πόλεμος δε γίνεται για το εμπόρευμα που σαν γενικός αντιπρόσωπος του κοινωνικού πλούτου στέκεται απέναντι από το σύνολο του κοινωνικού πλούτου. Όλοι οι πόλεμοι γίνονται για τον ίδιο τον κοινωνικό πλούτο: για το πετρέλαιο ή τη γλυκοπατάτα ή την εργατική δύναμη, μεταξύ των οποίων το χρήμα (το χρυσάφι) στέκεται ως "απλός" ενδιάμεσος.
Και σε αυτό έγκειται, ακόμα και μετά την καταργηση του χρυσού κανόνα, και η διατήρηση στο εμπόρευμα-χρυσός της ιδιότητάς του ως χρήματος. Με οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα οι συναλλαγές μετατρέπονται σε ανταλλαγές σε είδος. Και μόνο ο χρυσός σαν εμπόρευμα μπορεί και διατηρεί την ιδιότητα του γενικού ανταλλακτικού ισοδύναμου, του εμπορεύματος που μπορεί να ανταλλαχτεί με οποιοδήποτε εμπόρευμα χωρίς να τίθεται οποιοσδήποτε περιορισμός σχετικός με την αξία χρήσης του πέρα από αυτήν του μέσου ανταλλαγής.
@Crossover
Η πεπερασμένη ποσότητα του χρυσού σαν λόγος κατάργησης του χρυσού κανόνα, είναι μια από τις εκδοχές που αναφέρονται και στο σχόλιο μου πιο πάνω ("λόγω του όλο και πιο πεπερασμένου μεγέθους των καθαρών κοιτασμάτων του", και όχι "αποθεμάτων" του όπως γράφω εκ παραδρομής), αλλά δεν είμαι σίγουρος αν αυτή η απλώς "τεχνική" εκδοχή θα αρκούσε σαν λόγος, αν δεν συμβάδιζε και με άλλους όρους κίνησης του χρηματιστικού κεφαλαίου: Δεν είμαι σίγουρος και δεν μπορώ να πω και τίποτα περισσότερο πάνω σε αυτό.
Από την άλλη, δε νομίζω ότι ευσταθεί η ερμηνεία της συνοπτικής ανάλυσης του Μαρξ ως "πληθωριστικού τρόμου".
Καταρχήν σε σχέση με τα όσα γράφεις παρακάτω, γενικά ο Μαρξ όταν προβαίνει στην ανάλυση ενός οικονομικού μεγέθους ή σχέσης, υποθέτει σαν αμετάβλητα τα λοιπά μεγέθη που μπορούν να επηρεάσουν την εξεταζόμενη βασική σχέση. Και εν προκειμένω η σχέση που εξετάζεται αφορά ακριβώς το χαρτονόμισμα από τη μια και, από την άλλη, τον εθνικό πλούτο πάνω στον οποίο το χαρτονόμισμα αποτελεί ένταλμα, και πολύ απλά λέει ότι αν το "ένταλμα" αυξάνεται χωρίς να αυξάνεται αντίστοιχα και ο εθνικός πλούτος, τότε οι τιμές των προϊόντων αυξάνονται ή πέφτει η αξία την οποία αντιπροσωπεύει το "ένταλμα", πράγματα που είναι διαφορετικές όψεις του ίδιου αποτελέσματος.
Το να βάλει κανείς στην όλη υπόθεση το ζήτημα της ταχύτητας κυκλοφορίας και το ζήτημα της αυξημένης ή όχι ζήτησης, μετατρέπει απλώς την υπόθεση σε άλλη. Στο θέμα της συγκεκριμένης συζήτησης, η υπόθεση αφορά το χαρτονόμισμα και το σε τι "αντικρίζεται" πρωταρχικά η ονομαστική του αξία και η αξία που πραγματικά μπορεί να αντιπροσωπεύει.
Τέλος, σχετικά με την ΕΕ/Ευρωζώνη, εντελώς από αφορμή μια που το θέμα είναι πρώτα απ' όλα "θεωρητικό", θα διακινδύνευα να πω ότι τα αδιεξοδα της νομισματικής της πολτικής, όσο κι αν αντανακλούν ακριβώς τη συγκεκριμένη σχέση ανάμεσα στο χαρτονόμισμα (=ευρώ) και τον κοινωνικό πλούτο στον οποίο αναγκαστικά "αντικρίζεται", οφείλονται κυρίως στην επίσης νομοτελειακή εσωτερική της ανισομετρία οικονομικής και πολιτικής δύναμης και ανάπτυξης.
Και μπορεί τα εν λόγω "αδιέξοδα" να μην εμφανίζονται άμεσα ως τέτοια για τη Γερμανία ή τη Γαλλία, πχ, αλλά το γεγονός ότι μια ενιαία νομισματική "επικράτεια", αντί να προβεί σε μια γενική ελαφριά υποτίμηση του νομίσματός της, προχωράει σε καταστροφές ποσοσοτήτων του επιλεκτικά σε ορισμένες περιοχές της (Κύπρος στις καταθέσεις, Ελλάδα με τη μορφή των κρατικών ομολόγων πράγμα που είναι επί της "στενά" οικονομικής ουσίας το ίδιο, "απειλές" για νέο ελληνικό "κούρεμα" καταθέσεων), αποτελεί ένδειξη αντικειμενικών αδιεξόδων της ως Ένωσης. Τι θα λέγαμε "επί δραχμής" αν η κυβέρνηση, αντί για μια ορισμένη υποτίμηση του νομίσματος αποφάσιζε την επιλεκτική καταστροφή ποσοτήτων του που βρίσκονται κατατεθιμένες πχ στη Θεσσαλία ή στην Πελοπόνησο, ή των "προεκτάσεων" του νομίσματος με τη μορφή των κρατικών ομολόγων; Και φυσικά το ερώτημα τίθεται από τη σκοπιά των καπιταλιστικών σχέσεων.
Εν κατακλείδι, εμμένω στο ότι το χαρτονόμισμα είναι πρώτα απ' όλα όχι χρήμα αλλά νόμισμα και γι' αυτό μπορεί ακόμα και να καταστρέφεται επιλεκτικά. Ο χρυσός είναι πρώτα απ' όλα όχι νόμισμα αλλά χρήμα, και ποτέ δεν θα συναντήσει κανείς αποφάσεις να πετιέται έστω και ένας κόκκος του στη θάλασσα προκειμένου να "σωθεί" η κατά λεκτική σύμβαση επονομαζόμενη ως "οικονομία" του κεφαλαίου. Και εδώ βάζω τελεία, παραδεχόμενως πάντως και το ότι η ενασχόλησή μου με τα σχετικά ζητήματα είναι κι αυτή οριοθετημένη: στην ανάγνωση του Μαρξ (και του Λένιν) και στα προσωπικά μου όρια κατανόησής της.
@AGIS
Σε ο,τι αφορα το πρωτο σχολιο σου και συγκεκριμενα στον Μαρξ, παρολο που δεν ειναι αποκλειστικοτητα του Μαρξ η χρηση του ceteris paribus, παρολα αυτα το συγκεκριμενο συμπερασμα εχει την ιδια χρησιμοτητα με την πληροφορια οτι αν καθημερινα προσλαμβανεις 10 λιτρα νερο μετα απο λιγες μερες θα.."σκασεις". Κανοντας την κρυφη παραδοχη οτι τα λιτρα που προσλαμβανεις δε τα αποβαλεις ποτε.Προφανως και στην θεωρια ειναι σωστο αυτο το συμπερασμα ομως απο εκει και μετα τι ακριβως εξυπηρετει;
Η οποια διαφωνια μου απο την αλλη δεν εγκειται στο συμπερασμα καθε αυτο οσο στο οτι εξαιτιας ελλειπους επεξηγησης ως προς το πως καταληγουμε στο παραπανω συμπερασμα, εχει επικρατησει ευρεως η αποψη οτι τυπωμα ισουται αυτοματα με πληθωρισμο.
Λες "Στο θέμα της συγκεκριμένης συζήτησης, η υπόθεση αφορά το χαρτονόμισμα και το σε τι "αντικρίζεται" πρωταρχικά η ονομαστική του αξία και η αξία που πραγματικά μπορεί να αντιπροσωπεύει."
Eνα νομισμα (βασισμενο σε καποιο εμπορευμα η και οχι) μπορει να αποκτησει αξια απο την επιβολη και μονο φορων του κρατους, απαιτητους στο νομισμα αυτο.Δεδομενης της αποδοχης του κρατους απο τους πολιτες (δεν μιλαμε δηλαδη πχ για μια βιαιη εγκαθιδρυση ενος καθεστωτος στο οποιο ο πληθυσμος αντιτειθεται) και αναγνωρισης των υποχρεωσεων τους προς αυτο, η φορολογηση ειναι ικανη συνθηκη ωστε να δημιουργησει ζητηση για το συγκεκριμενο νομισμα αρχικα.Στην ιδια κατευθυνση υπαρχει και η εννοια του legal tender που το κρατος και παλι οριζει οτι οποιαδηποτε οικονομικη απαιτηση μπορει να εξαλειφθει με πληρωμη στο συγκεκριμενο νομισμα (για περισσοτερη αναλυση αν σε ενδιαφερει μπορεις να δεις ενδεικτικα:Randal Wray,From the State Theory of Money to Modern Money Theory: An Alternative to Economic Orthodoxy,Levy Economics Institute of Bard College,2014
Pavlina R. Tcherneva,Chartalism and the tax-driven approach to money,2006)
Σε ο,τι αφορα την ΕΖ με βρισκεις εν γεννει συμφωνο με αυτο που λες με τη μονη διαφορα οτι σε τελικη αναλυση και αυτο που περιγραφεις "...οφείλονται κυρίως στην επίσης νομοτελειακή εσωτερική της ανισομετρία οικονομικής και πολιτικής δύναμης και ανάπτυξης." ειναι προβλημα οσο του επιτρεπουμε να δημιουργει τα ιδια προβληματα που δημιουργησε και ο χρυσος κανονας και εν μερει αντιμετωπιστηκαν με το Μπρεττον Γουντς.
Αν παρουμε το παραδειγμα της Ελλαδας της δραχμης, ειναι προφανες οτι η Αθηνα ως εμπορικο και βιομηχανικο κεντρο της χωρας ειχε σε μονιμη βαση πλεονασμα σε σχεση με τις πολυ λιγοτερο ανεπτυγμενες περιοχες της Ηπειρου.Εαν η ανισορροπια αυτη αφηνοταν πληρως στην τυχη της τα αποτελεσματα θα ηταν λιγο η πολυ αντιστοιχα με ο,τι συμβαινει σημερα στην ΕΖ αφου σε μονιμη βαση δραχμες θα εφευγαν απο την Ηπειρο προς την Αθηνα χωρις καμια προοπτικη να επιστρεψουν.Η διαφορα με την ΕΖ ειναι οτι τετοιες εγχωριες διαρροες, διορθωνονται σε σημαντικο βαθμο (η τουλαχιστον σε σημαντικοτερο απο οτι στην ΕΖ) μεσα απο μεταβιβαστικες πληρωμες, κινητρα για επενδυσεις και γενικως προσπαθεια του ανακατευθυνεται η ροη του χρηματος προς τετοιες περιοχες.
Αυτο για το οποιο δεν ειμαι σιγουρος ειναι αν οι περισσοτεροι φορεις χαραξης οικονομικης πολιτικης το αντιλαμβανονται αυτο και γι αυτο το επιδιωκουν η γινεται απλως ως απορια του οποιου κρατους προνοιας η της οποιας κοινωνικης πολιτικης.Η ουσια ομως ειναι οτι συμβαινει και κατι αντιστοιχο συνεβαινε και επι Μπρεττον Γουντς οπου και με βαση τα αρχεια ειναι ξεκαθαρο οτι οι δυο μεγαλες δυναμεις της εποχης ειχαν αντιληφθει την αναγκη μηχανισμων ανακυκλωσης του χρηματος.Αυτο ηταν και εξακολουθει να ειναι απον απο την ΕΖ.
@CROSSOVER
Γιάνη εσύ; Τι τιμή!
ΒΧ
@Crossover
Ο λόγος που χρησιμοποίησα το αποσπασμα του Μαρξ έχει να κάνει με το εξής θέμα στο οποίο αναφέρεται:
Το χαρτονόμισμα είναι ή ένα "ένταλμα" πάνω σε χρυσό (=χρυσός κανόνας) ή είναι ένα "ένταλμα" πάνω στον συνολικό κοινωνικό πλούτο του κράτους-εκδότη (=κατάργηση του χρυσού κανόνα).
Πάνω σε αυτή την πρωταρχική σχέση μπορεί να αναπτυχθούν μια σειρά παράγωγων σχέσεων και παραγόντων που έν μέρει αντισταθμίζουν τις γενικές συνέπειές της (αντλώ και απο τα παραδείγματά σου: αυξομοιώσεις της ζήτησης, ταχύτητα κυκλοφορίας, φορολογία, επίσης: συσχετισμός του χαρτονομίσματος με παράγωγά του όπως ομόλογα κλπ), αλλά στο τέλος κάθε κύκλου, μικρού ή μεγάλου, αυτό που απομένει στην εκκαθάριση είναι αυτή η σχέση που χαρακτήρισα "πρωταρχική". Με αυτή την έννοια τύπωμα δεν σημαίνει αυτόματα και πληθωρισμό, αλλά και το ότι δε σημαίνει αυτόματα δεν αναιρεί ότι τα γενικά όρια καθορίζονται από τη σχέση ανάμεσα στο "ένταλμα" και στον υλικό πλούτο με τον οποίο "πληρώνεται". Σε αυτό λοιπόν ο χρυσός σαν χρήμα διαφέρει από το χαρτονόμισμα γιατί αποτελεί ο ίδιος γενικά και άμεσα ανταλλάξιμη εμπορευματική αξία και όχι κρατικό - τραπεζικό "ένταλμα" πάνω σε εμπορευματικές αξίες.
Δεν ξέρω αν έχει σημασία να σημειώσω ότι το συγκεκριμένο απόσπασμα του Μαρξ αποτελεί μέρος της κριτικής του στην "προυντονική" απόψη του οικονομολόγου Αλφρέ Νταριμόν, σύμφωνα με την οποία "το κακό προέρχεται από την διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των πολύτιμων μετάλλων στην κυκλοφορία και τις ανταλλαγές".
Στη βάση αυτής της κριτικής θα έλεγα ότι είναι περιορισμένοι οι ορίζοντες και των σύγχρονων λύσεων που επικεντρώνουν στη νομισματική πολιτική κι όχι στις παραγωγικές σχέσεις.
Τέλος, μια ακόμη παρατήρηση: Η κατάργηση του "χρυσού κανόνα" είχε σαν συνέπεια τη δημουργία ενός διεθνούς συστήματος συναλλαγματικών ισοτιμιών φαινομενικά "αυτοαναφορικού": δηλ. φαίνεται σαν η αξία του κάθε νομίσματος να μην καθορίζεται από τη μετατρεψιμότητά του σε ένα συγκεκριμένο αξιακό μέγεθος (όπως ο χρυσός) αλλά σαν να καθορίζεται η αξία του ενός νομίσματος από τη μετατρεψιμότητά του στο άλλο. Έτσι είναι τα πράγματα μόνο όμως εφόσον υποδυόμαστε πως μας διαφεύγει το γεγονός, ότι την ώρα που οι ΗΠΑ (το 1971) αποσύνδεαν το δολάριο από το ως τότε ισχύον σαν γενικό υποχρεωτικό μέτρο της αξίας δηλ. το χρυσό, την ίδια ώρα με το να μονοπωλούν νομισματικά τις συναλλαγές του πετρελαίου, συνέδεαν την αξία του δολαρίου με τη μετατρεψιμότητά του σε ένα άλλο συγκεκριμένο αξιακό μέγεθος δηλ. το πετρέλαιο, κατ' επέκταση συνέδεαν όλες τις συναλλαγματικές τιμές με το δολάριο, και τέλος διασφάλιζαν πλέον τη διατήρηση αυτού του συστήματος, του βασισμένου στον "πετρελαϊκό κανόνα", όχι φυσικά με όρους "ελεύθερου συναγωνισμού" (εντός των οποίων ο χρυσός ήταν ας πούμε κεντρικός στύλος από την άποψη των χρηματικών σχέσεων) αλλά με όρους στρατιωτικοπολιτικής ισχύος.
ΥΓ Θα ήθελα να σημειώσω και μια διόρθωση σε ένα λάθος μου στο πρώτο-πρώτο σχόλιο: Το σωστό είναι "ο υπολογισμός της πραγματικής αξίας που αντιπροσωπεύει (το χαρτονόμισμα) υποχρεωτικά σε σχέση με την μετατρεψιμότητά του σε χρυσό" και όχι όπως γράφω σ' εκείνο το σχόλιο, "σε σχέση με το απόθεμα του χρυσού".
Θοδωρή καλημέρα
Δεν μπορούσα να μην σου σχολιάσω παρ όλο που ξέρω ότι βρισκεσαι σε διακοπες
Διάβασα τελείως συμπτωματικά το σημερινό ιντερνετικο "Ποντίκι" και έχει ένα μικρο αφιέρωμα του Β Γαλουπη για το πως σώθηκε ο χρυσός την περίοδο της κατοχής, στηριζόμενος βέβαία στο «Χρονικό της Τράπεζας της Ελλάδας», έκδοσης 1955, το οποίο επιμελήθηκε ο συγγραφέας Ηλίας Βενέζης, με πρόλογο του τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και μετέπειτα πρωθυπουργού Ξενοφώντα Ζολώτα, υπάρχουν όλα τα επίσημα ιστορικά ντοκουμέντα για τον ελληνικό χρυσό επί Κατοχής.
Θυμήθηκα λοιπόν ότι είχες ένα μεγάλο αφιέρωμα στην ΤτΕ, θυμήθηκα επίσης τον Βαρβαρεσο και την κόντρα σου με τον Καζακη και διαπίστωσα ότι έχεις απόλυτο δίκιο και ως προς την ποσότητα χρυσού που αναφερεις εσύ.
Ο Βενέζης αναφέρει ότι ο χρυσός ηταν σε ουγγιές καθαρού καθ’ υπολογισμό βάρους 610.796, όταν λοιπόν έγινε η νέα τήξη του χρυσού, η οποία εκτελέστηκε υπό την επίβλεψη της South African Reserve Bank, εκδοτικής τράπεζας της Ν. Αφρικής, στο Τζέρμιστον της Ν. Αφρικής, προέκυψε χρυσός της κεκανονισμένης καθαρότητας βάρους 608.350 ουγγιών.
Αυτό που δεν μπόρεσα να καταλάβω και το δίνεις εσύ ξεκάθαρα ειναι πόσο αντιστοιχεί η ουγκιά του χρυσού, έτσι λοιπόν ξεκάθαρα φαίνεται ότι ο Καζακης έλεγε όντως μακακιες.
Καλες διακοπες!!!
Δημοσίευση σχολίου