Η ενεργειακή πολιτική της σύγχρονης Ελλάδας - 2. Η σύμβαση Κούπερ

Το 1940, η μεταξική δικτατορία κύρωσε με τον αναγκαστικό νόμο 2220 την επαίσχυντη και αποικιοκρατική "σύμβαση Κούπερ". Αντιγράφω σχετικά από το βιβλίο του Δημήτρη Μπότση "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα" (σελίδες 92-94), τηρώντας την στίξη και την ορθογραφία του πρωτοτύπου:


Η σύμβαση αυτή...συνομολογήθηκε για διάρκεια 70 ετών ως το 2010 μ.Χ. (σημ.: να μη παραξενευόμαστε, λοιπόν, όταν ακούμε ότι το τωρινό μνημόνιο μπορεί να κρατήσει ως το 2050)! Δίνει αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης της δύναμης των νερών του ποταμού Αχελώου στις θέσεις Κρεμαστά, Πρεβέντζα, Κριεκούκι, και των παραποτάμων Μέγδοβα, Αγραφιώτικου, Ασπροπόταμου, δικαίωμα ίδρυσης υδροηλεκτρικών εγκαταστάσεων για παραγωγή ηλεκτρενέργειας και εγκαταστάσεων μεταφοράς ενέργειας στα κέντρα κατανάλωσης, δικαίωμα χρησιμοποίησης της ενέργειας που θα παραχθεί για τις ηλεκτροχημικές και ηλεκτρομεταλλουργικές βιομηχανίες που θα ιδρύσει η ανάδοχος εταιρεία. Τέλος δικαίωμα μεταφοράς και χρησιμοποίησης της ηλεκτρενέργειας για φωτισμό και κίνηση σε άλλες περιοχές(...)

Προβλέπεται η αναγκαστική απαλλοτρίωση των εδαφών που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση της σύμβασης, η σύσταση δουλειών, η χρησιμοποίηση δωρεάν δημόσιων κτημάτων, η προμήθεια δωρεάν οικοδομικών υλικών και κοιτασμάτων από λατομεία κρατικά(...), ατέλειες και αφορολόγητο για εισαγωγή των υλικών της, εκτός από εισαγωγικό δασμό όχι πάνω από 2,5% αξίας(...), προστασία τιμών των προϊόντων της κ.ά. Ακόμα προβλέπεται δικαίοωμα ειδοποίησης της εταιρείας στην περίπτωση που το κράτος θα αποφάσιζε την εκμετάλλευση των ποταμών Αλιάκμονα, Μόρνου, Φίδαρη οπότε η εταιρεία θα έχει το δικαίωμα να υποβάλει και γι'αυτούς τους ποταμούς μελέτες και προτάσεις.

Προβλέπεται(...) ότι τα έργα που θα κατασκευαστούν θα πρέπει να δώσουν ηλεκτρενέργεια τουλάχιστον...(σημ.: παρατίθενται ποσά για κάθε θέση). Τα ποσά αυτά όμως κάθε άλλο παρά ανταποκρίνονται προς τη μέση δυνατή παροχή των θέσεων αυτών του Αχελώου(...). Τα  εκατομ. ΩΧΒ που υποχρεούται ο ανάδοχος να παράγει το χρόνο σαν ελάχιστο όριο αποτελεί ένα αυθαίρετο δικαίωμα που του δίνεται να μην ολοκληρώσει, εφόσον αυτό θα τον συμφέρει, την εκμετάλλευση των υδραυλικών δυνάμεων μιας από τις πιο σημαντικές πηγές όπως είναι ο Αχελώος. Ο καθορισμός όμως από την άλλη ενός τόσο χαμηλού ποσού ηλεκτρενέργειας κρύβει από τα μάτια μας και τα τεράστια περιθώρια κέρδους που θα έχει ο "ανάδοχος" από τη δυνατότητα εμπορικής χρησιμοποίησης 1.300 εκτομ. ΩΧΒ το χρόνο και όχι 410 εκατομ. ΩΧΒ, όπως λέει η σύμβαση, αν θελήσει να εκμεταλλευθεί ολοκληρωτικά τις παραχωρούμενες υδραυλικές δυνάμεις...

(...)Δίνεται στον "ανάδοχο" μέγιστη προθεσμία...(σημ.: από 12 ως 23 έτη, ανάλογα την θέση). Στο μεταξύ μπορεί να παραιτηθεί από την κατασκευή των έργων στις θέσεις Πρεβέντζα και Κριεκούκι... Αυτά σημαίνουν ότι ενώ η ξένη εταιρεία παίρνει το προνόμιο αποκλειστικής εκμεττάλευσης μιας τέτοιας σημαντικής πηγής ενέργειας, μπορεί αν τη συμφέρει να προχωρήσει με τόσο αργό ρυθμό ώστε στην ουσία να αφήσει αναξιοποίητες τις πτώσεις της επί δεκάδες χρόνων κρατώντας συμβατικά δεσμευμένο το δημόσιο. Μπορεί ακόμα χωρίς να υποχρεώνεται σε αποζημίωση να εγκαταλείψει μερικά ή ολικά τη συνέχιση των έργων. Έτσι η εταιρεία είναι ασύδοτη να κατακομματιάσει την εκτέλεση ενός μεγάλης κλίμακας τεχνικού έργου σε εκτελέσεις μικρής κλίμακας έργων ανάλογα κάθε φορά με τα κερδοσκοπικά της συμφέροντα.

Ο "ανάδοχος" υποχρεώνεται να συστήσει "ελληνική εταιρεία" μετά την κατασκευή του έργου των Κρεμαστών. Η "ελληνική" εταιρεία...μπορεί να εκδίδει ομολογίες σε δολλάρια και να "υπολογίζεται" το κεφάλαιο και οι μετοχές της στο ίδιο νόμισμα. Από αυτό και μόνο φαίνεται η ελληνικότητα της εταιρείας! Η λήξη της σύμβασης για τα υδροηλεκτρικά έργα ορίζεται στις 31-12-2010 μ.Χ. αλλά αν θέλει το δημόσιο ή δεν απαντήσει αρνητικά στην εταιρεία μπορεί να παραταθεί για 25 χρόνια ακόα. Σε περίπτωση λήξης της σύμβασης(...), το δημόσιο "υποκαθίσταται μεν" στα δικαιώματα του "αναδόχου", υποχρεώνεται όμως να πληρώσει σ' αυτόν τις μη αποσβεσθείσες δαπάνες! Δε φτάνει δηλ. ότι η ξένη επιχείρηση θα έχει πραγματοποιήσει στο μεταξύ αμύθητα κέρδη, αλλά θα ζητάει και...απόσβεση των εγκαταστάσεών της από την εθνική οικονομία.

Η εταιρεία μπορεί να διατηρεί ξένο τεχνικό προσωπικό και ειδικευμένους εργάτες(...) σε ποσοστό 10% του συνολικού προσωπικού και εργάτες απλούς σε ποσοστό 3%. Έχει δικαίωμα ακόμα(...) να διατηρεί αστυνομικό προσωπικό από επόπτες κλπ που θα φέρουν "διακριτικόν σήμα" και θα εξομοιώνονται με τα όργανα της χωροφυλακής κλπ "θεωρούμενοι ως πρόσθετοι αστυνομικοί υπάλληλοι" (σημ.: οι υπογραμμίσεις είναι του συγγραφέα)!

Το δημόσιο παρουσιάζεται και με μερικά "δικαιώματα ελέγχου" (έκπτωσης αναδόχου) που είναι ολότελα σκιώδη με τον τρόπο που ορίζεται η άσκησή τους. Αξίζει να λέχθεί ότι το δημόσιο μπορεί ακόμα να "εξαγοράσει" από το 1990 μ.Χ. και έπειτα τις εγκαταστάσεις κλπ. Υποχρεώνεται όμως τότε να καταβάλει για είκοσι χρόνια ποσό ίσο κάθε χρόνο προς τα καθαρά κέρδη του "αναδόχου" για το διάστημα αυτό(...). Έτσι η "επιχείρησις" απαλλάσσεται από τον κόπο να εισπράττει από τους πελάτες τα καθαρά κέρδη αφού θα τα παίρνει μαζεμένα από το δημόσιο που σ' αυτή την περίπτωση δεν παίζει παρά το ρόλο εισπράκτορα της εταιρείας "Hydroelectric κλπ" (σημ.: η υπογράμμιση είναι του συγγραφέα)!


Σταματώ εδώ για να μη κουράσω περισσότερο τον αναγνώστη. Θα ολοκληρώσουμε αύριο τα της σύμβασης Κούπερ, παραθέτοντας τον εύστοχο σχολιασμό του Δημήτρη Μπότση.