Ο χαμένος κόσμος του κομμουνισμού: (θ) ο "ολοκληρωτικός" κομμουνισμός

Η προσπάθεια να χαρακτηρισθεί ο κομμουνισμός ως "ολοκληρωτικό σύστημα" αποτελεί διαχρονικά την βάση της αντικομμουνιστικής προπαγάνδας. Το "φρέσκο" στην ιστορία αυτή είναι η προσπάθεια να ταυτιστούν στην συνείδηση των αδαών ο κομμουνισμός κι ο φασισμός, ως δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Άλλωστε, δεν είναι μακρινή η εποχή που ο κομμουνισμός απεκαλείτο "ερυθρός φασισμός".

Οι "θεωρητικοί" της Δύσης χρησιμοποιούν τον όρο "ολοκληρωτισμός" για να ταυτίσουν τον σοσιαλισμό με τον φασισμό, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι αυτά τα δυο συστήματα έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως: ένα κόμμα, μαζική οργάνωση του λαού, τρομοκρατία απέναντι στους αντιπάλους, κατάργηση του κοινοβουλευτισμού κλπ. Έτσι παρουσιάζεται ένα σχήμα αντίθεσης της δημοκρατίας από τη μια πλευρά και του ολοκληρωτισμού από την άλλη.

Η ταύτιση δύο συστημάτων τόσο ασύμβατων μεταξύ τους επιδιώκεται με την αποδοχή ως βασικού κριτηρίου των πολιτικών μορφών του κράτους. Βέβαια, αποφεύγεται η ανάλυση του περιεχομένου της κρατικής εξουσίας και οι σχέσεις αυτής της εξουσίας με την δομή της κοινωνίας (δηλαδή, με τις κοινωνικές τάξεις και την πάλη η οποία διεξάγεται μεταξύ τους). Η αστική ιδεολογία, από τότε που περιορίστηκε στην απολογητική του καπιταλιστικού συστήματος, βλέπει τον κόσμο ως ενσάρκωση και διαπάλη κάποιων ιδεών και ιδανικών, το σημαντικότερο εκ των οποίων είναι η "δημοκρατία", όπως αυτή ορίζεται από τα καπιταλιστικά δυτικά πρότυπα.

Ο φασισμός αποτελεί ιδεολογικό και πολιτικό ρεύμα της αστικής τάξης. Η άνοδος του φασισμού σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες εξέφραζε τις ανάγκες της αστικής τάξης αυτών των χωρών στην συγκεκριμένη ιστορική περίοδο του μεσοπολέμου, σε συνθήκες διαχείρισης μεγάλης οικονομικής κρίσης και πολεμικής προετοιμασίας για μοίρασμα και ξαναμοίρασμα των αγορών. Ο φασισμός ταίριαζε στην ανάγκη τους για μια γρήγορη και μαχητική ενσωμάτωση και συσπείρωση τμημάτων της εργατικής τάξης και της νεολαίας γύρω από τους "εθνικούς" (βλέπε ιμπεριαλιστικούς) στόχους της αστικής τάξης.

Αν θέλουμε να καταλάβουμε καλύτερα την προηγούμενη παράγραφο, ας σκεφτούμε κάτι απλό: τα φασιστικά κόμματα στηρίχτηκαν ανοιχτά από την ανώτερη κοινωνικοικονομικά τάξη της χώρας τους, δηλαδή την ίδια τάξη που σε άλλες συγκυρίες στήριζε τα αστικά φιλελεύθερα κόμματα. Εκεί δεν στηρίχτηκαν όλοι οι περιώνυμοι φασίστες του μεσοπολέμου, από τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ ως τον δικό μας Μεταξά; Σε ποιον απ' αυτούς αντιτάχθηκε το κεφάλαιο; Σε κανέναν.

Η ιστορία έχει αποδείξει ότι η αστική τάξη μπορεί με ευκολία και με ευελιξία να αξιοποιεί διάφορες μορφές διακυβέρνησης, να περνάει από την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία στην ανοιχτή δικτατορία, ανάλογα με το τι επιτάσσουν τα συμφέροντά της. Όμως, οποια μορφή κι αν παίρνει η διακυβέρνηση, το αστικό κράτος επί της ουσίας εκφράζει την δικτατορία της αστικής τάξης, όπως ακριβώς το σοσιαλιστικό κράτος εκφράζει την δικτατορία του προλεταριάτου. Το αστικό κοινοβούλιο και οι εκλογικές διαδικασίες ανάδειξής του δεν παύουν να είναι θεσμοί χειραγώγησης της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Η αστική δημοκρατία προστατεύει την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, τις καπιταλιστικές εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής και σε αυτή την κατεύθυνση λειτουργεί συνδυάζοντας μορφές ενσωμάτωσης και καταστολής.

Όπου τα κομμουνιστικά κόμματα είναι νόμιμα, μπορούν να εκφράζουν τις θέσεις τους αλλά δεν αφήνονται σε καμιά περίπτωση  να τις υλοποιήσουν, ακόμη κι αν η πλειοψηφία του λαού το θελήσει (π.χ. Ελλάδα 1944-1949, Ισπανία 1936 κλπ). Ιστορικά, επίσης, διαμορφώνονται οι συνθήκες ανοχής ή όχι του πολιτικού συστήματος στη νόμιμη έκφραση των κομμουνιστικών κομμάτων (πάντοτε στα όρια της αστικής "νομιμότητας", όπως λέει κι ο Πάγκαλος), χωρίς να εγκαταλείπεται ο στόχος της ενσωμάτωσής τους στο αστικό πολιτικό σύστημα.

Ο πολυκομματισμός δεν σημαίνει και δυνατότητα διαφορετικών επί της ουσίας επιλογών. Ας δούμε το παράδειγμα της χώρας μας. Αυτή την στιγμή υπάρχουν βασικά δύο διαφορετικά κόμματα εξουσίας, τα οποία εκφράζουν στρατηγικά τις ίδιες κατευθύνσεις, έχοντας επιμέρους ασήμαντες για το σύστημα διαφορές. Ταυτόχρονα, υπάρχουν μικρότερα κόμματα με κάποιες ιδεολογικο-πολιτικές διαφοροποιήσεις ως προς τα βασικά κόμματα εξουσίας, τα οποία δεν παύουν να λειτουργούν συμπληρωματικά και δορυφορικά. Ο πολυκομματισμός, λοιπόν, δεν είναι δείκτης δημοκρατίας. Το αστικό πολιτικό σύστημα μπορεί να διαμορφώνεται με δύο βασικά εναλλασσόμενα κόμματα αστικής εξουσίας (ή και με περισσότερα, ανάλογα με το εκάστοτε εκλογικό σύστημα). Η αστική δημοκρατία είναι τυπική και τότε ακόμα που βρίσκεται στο απόγειο του δημοκρατισμού της.

Η σοσιαλιστική εξουσία, αντίθετα, όποια μορφή και αν πήρε, αποτελούσε την εξουσία της εργατικής τάξης σε συνεργασία με τους συμμάχους της, με στόχο την καταπίεση των εκμεταλλευτριών τάξεων που συνεχίζουν να αντιστέκονται στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Στη σοσιαλιστική δημοκρατία η εργατική τάξη οργανώνει την παραγωγή, έχει λόγο στη διεύθυνση της οικονομίας.

Το ποιες μορφές παίρνει η εργατική εξουσία εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε σε όλες τις χώρες ένα μόνο κόμμα, όπως στην Ε.Σ.Σ.Δ. Στην Τσεχοσλοβακία, την Βουλγαρία ή την Γερμανική Λ.Δ. υπήρχαν και άλλα κόμματα που εξέφραζαν κοινωνικές δυνάμεις σύμμαχες με την εργατική τάξη και, επομένως, αποδέχονταν το σοσιαλιστικό σύνταγμα. Στην Ε.Σ.Σ.Δ. η ύπαρξη ενός μόνο κόμματος οφείλεται στο ότι όλα τα υπόλοιπα κόμματα πέρασαν με το μέρος της αντεπανάστασης και διαλύθηκαν. Την ίδια όμως στιγμή υπήρχαν κοινωνικές οργανώσεις στις οποίες ήταν οργανωμένη η πλειοψηφία του λαού, συνδικάτα, οργανώσεις γυναικών, κλπ.

Το σοσιαλιστικό κράτος, υπερασπίζοντας την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, την κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, δεν επιτρέπει να λειτουργούν κόμματα που εκφράζουν τα συμφέροντα των εκμεταλλευτριών τάξεων, κόμματα που στηρίζουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και στοχεύουν στην ανατροπή του σοσιαλισμού και την καπιταλιστική παλινόρθωση.

Ανακεφαλαιώνω. Ο "χαμένος κόσμος του κομμουνισμού" σήμανε την επικράτηση του κεφαλαίου και το κυνήγι τόσο των λαϊκών στρωμάτων όσο και των κομμάτων που εκφράζουν αυτά τα στρώματα. Είναι τουλάχιστον υποκριτικό, όσοι χειροκροτούν αυτή την εξέλιξη να κατηγορούν για "ολοκληρωτισμό" τα κομμουνιστικά καθεστώτα επειδή στήριζαν τα λαϊκά στρώματα και κυνηγούσαν τόσο τους κεφαλαιοκράτες όσο και τα κόμματα που τους στήριζαν. Τόσο απλό.