Φανταστείτε ότι συναντάτε κάποιον ο οποίος βρέθηκε στην Γερμανία την περίοδο 1933-1934 κι έζησε από κοντά την εποχή που ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, γνώρισε τα "ιερά τέρατα" τού ναζισμού (Χίτλερ, Γκαίρινγκ, Γκαίμπελς κλπ κλπ), συνομίλησε αλλά και συναγελάστηκε με δαύτα, σε σημείο που μέχρι και βόλτα στο εξοχικό τού Γκαίρινγκ πήγε και μέχρι και σε ιδιωτικές ακροάσεις με τον Αδόλφο βρέθηκε. Τώρα φανταστείτε ότι αυτός ο άνθρωπος βρίσκεται απέναντί σας και σας διηγείται όλες του τις εμπειρίες. Ακούτε από τα χείλη του λεπτομέρειες για την πυρκαγιά στο Ράιχσταγκ, για την νύχτα των μεγάλων μαχαιριών, για την νύχτα των κρυστάλλων... Και σαν να μη φτάνουν οι δικές του διηγήσεις, έρχεται να προσθέσει τις δικές της αναμνήσεις και η κόρη του, η οποία εκείνη την εποχή ήταν μια πεταχτούλα μορφονιά που δεν ήξερε ποιον άντρα να πρωτοφέρει στο κρεββάτι της και η οποία συμπαθούσε τον ναζισμό, αντίθετα προς τον πατέρα της. Δεν θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να συνέβαινε κάτι τέτοιο;
Ευτυχώς, υπάρχει ο αμερικανός δημοσιογράφος και ιστορικός Έρικ Λάρσον, ο οποίος φρόντισε να ζήσουμε αυτή την εμπειρία, μέσα από το βιβλίο του "Στον κήπο με τα θηρία". Δεν πρόκειται για ιστορικό βιβλίο, δεν πρόκειται για μυθιστόρημα. Ο Λάρσον κάνει αυτό που είπαμε στον πρόλογο: βρίσκει τον άνθρωπο στον οποίο αναφερθήκαμε, την κόρη του και άλλα σημαντικά πρόσωπα εκείνης της εποχής και τα υποχρεώνει να μας διηγηθούν την Ιστορία όπως την έζησαν.
Πρωταγωνιστής τού "Στον κήπο με τα θηρία" είναι ο πρέσβυς των ΗΠΑ στην Γερμανία Ουίλλιαμ Ντοντ, ένας χαμηλών τόνων καθηγητής, ο οποίος τοποθετείται πρέσβυς στην Γερμανία το 1933, χάρη στην προσωπική του γνωριμία με τον πρόεδρο Ρούζβελτ. Ο Ντοντ είναι μεν παλιομοδίτης (επιμένει να ζει αποκλειστικά από τον μισθό του και αρνείται όλα τα "τυχερά" τής θέσης του) αλλά διαθέτει εξαιρετικής ποιότητας μυαλό και υψηλή ικανότητα ανάλυσης και σύνθεσης των πληροφοριών που δέχεται από το περιβάλλον του. Χάρη σ' αυτά τα προσόντα, διαβλέπει πολύ νωρίς την πορεία προς μια μεγάλη πολεμική σύγκρουση και κάνει ό,τι μπορεί για να αλλάξει την κατάσταση. Αλλά είναι απελπιστικά μόνος...
Ο Λάρσον δεν γράφει ιστορικό μυθιστόρημα. Γράφει Ιστορία. Μελέτησε με προσοχή τα ημερολόγια και τις σημειώσεις τού Ντοντ, το ημερολόγιο της κόρης του, έγγραφα της βιβλιοθήκης τού κονγκρέσσου, σπάνια χειρόγραφα της βιβλιοθήκης τού Χάρβαρντ, συλλογές προφορικής Ιστορίας τού Κολούμπια κι ένα σωρό άλλα ντοκουμέντα. Κι αφού μάζεψε όλα τα απαραίτητα στοιχεία, συνέθεσε μ' αυτά ένα μυθιστόρημα βασισμένο αποκλειστικά σε πραγματικά ιστορικά δεδομένα ή, πιο σωστά, ένα πλήρως τεκμηριωμένο ιστορικό βιβλίο με την μορφή μυθιστορήματος. Πράγματι δεν είναι εύκολο να χαρακτηρίσεις την λογοτεχνική μορφή τού "Στον κήπο με τα θηρία" αλλά δεν νομίζω ότι αυτό έχει σημασία. Σημασία έχει ότι, με το βιβλίο τού Λάρσον, ο αναγνώστης εντρυφεί στην Ιστορία με την απόλαυση και την ευκολία ενός καλογραμμένου μυθιστορήματος.
Οι 577 σελίδες τού βιβλίου δεν προσφέρονται για μια γρήγορη "ξεπέτα" αλλά απαιτούν πιο "ερωτική" προσέγγιση. Κι όπως όλα τα πράγματα των οποίων η απόκτηση σε δυσκολεύει, έτσι και το "Στον κήπο με τα θηρία" αποζημιώνει με το παραπάνω τον αναγνώστη για τον κόπο του. Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο τού Λάρσον κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" και -πιστέψτε με- αξίζει και την τελευταία δεκάρα των 18,80 € (μείον 10% στα καλά βιβλιοπωλεία) που απαιτεί η αγορά του.
Και τώρα λίγη γκρίνια. Αλήθεια, υπάρχουν ακόμη "επιμελητές έκδοσης" και διορθωτές ή τους έχουν καταργήσει οι εκδότες, στα πλαίσια μιας κακώς εννοούμενης οικονομίας; Αν υπήρχαν, σίγουρα δεν θα αλίευα μαργαριτάρια, όπως "έβαλε μια αιματηρή πλην σαφής τελεία" (σελ. 293) ή "οι αυτού εξοχότητες" (σελ. 356). Επίσης, η λέξη "tierfreund" θα είχε αποδοθεί ως ζωόφιλος και όχι φιλόζωος (σελ. 191), ένα λάθος που ναι μεν γίνεται συχνά (δεν υπάρχουν φιλοζωικές αλλά ζωοφιλικές εταιρείες) αλλά ο γραπτός λόγος πρέπει να είναι σωστός. Τέλος, επειδή ένας καλός επιμελητής θα ήξερε ότι η αρχαία δοτική τού μέτρου έχει αντικατασταθεί εδώ και αιώνες από την καθομιλουμένη αιτιατική τού μέτρου, θα προτιμούσε την έκφραση "πόσο μάλλον" και δεν θα επέτρεπε στο μπαμπινιώτικο εξάμβλωμα "πόσω μάλλον" (σελ. 375, 403 και κάπου αλλού που δεν σημείωσα) να μας βγάλει το μάτι.
Κι ένα τελευταίο. Ο Λάρσον τιτλοφόρησε το βιβλίο του "Στον κήπο των θηρίων" (In the garden of the beasts). Ανάθεμά με αν καταλαβαίνω γιατί ο εκδότης άλλαξε τον τίτλο. Προφανώς, πρόκειται για την γνωστή έλλειψη σεβασμού των εκδοτών, τόσο προς τους συγγραφείς όσο και προς το αναγνωστικό κοινό.
Ευτυχώς, υπάρχει ο αμερικανός δημοσιογράφος και ιστορικός Έρικ Λάρσον, ο οποίος φρόντισε να ζήσουμε αυτή την εμπειρία, μέσα από το βιβλίο του "Στον κήπο με τα θηρία". Δεν πρόκειται για ιστορικό βιβλίο, δεν πρόκειται για μυθιστόρημα. Ο Λάρσον κάνει αυτό που είπαμε στον πρόλογο: βρίσκει τον άνθρωπο στον οποίο αναφερθήκαμε, την κόρη του και άλλα σημαντικά πρόσωπα εκείνης της εποχής και τα υποχρεώνει να μας διηγηθούν την Ιστορία όπως την έζησαν.Πρωταγωνιστής τού "Στον κήπο με τα θηρία" είναι ο πρέσβυς των ΗΠΑ στην Γερμανία Ουίλλιαμ Ντοντ, ένας χαμηλών τόνων καθηγητής, ο οποίος τοποθετείται πρέσβυς στην Γερμανία το 1933, χάρη στην προσωπική του γνωριμία με τον πρόεδρο Ρούζβελτ. Ο Ντοντ είναι μεν παλιομοδίτης (επιμένει να ζει αποκλειστικά από τον μισθό του και αρνείται όλα τα "τυχερά" τής θέσης του) αλλά διαθέτει εξαιρετικής ποιότητας μυαλό και υψηλή ικανότητα ανάλυσης και σύνθεσης των πληροφοριών που δέχεται από το περιβάλλον του. Χάρη σ' αυτά τα προσόντα, διαβλέπει πολύ νωρίς την πορεία προς μια μεγάλη πολεμική σύγκρουση και κάνει ό,τι μπορεί για να αλλάξει την κατάσταση. Αλλά είναι απελπιστικά μόνος...
Ο Λάρσον δεν γράφει ιστορικό μυθιστόρημα. Γράφει Ιστορία. Μελέτησε με προσοχή τα ημερολόγια και τις σημειώσεις τού Ντοντ, το ημερολόγιο της κόρης του, έγγραφα της βιβλιοθήκης τού κονγκρέσσου, σπάνια χειρόγραφα της βιβλιοθήκης τού Χάρβαρντ, συλλογές προφορικής Ιστορίας τού Κολούμπια κι ένα σωρό άλλα ντοκουμέντα. Κι αφού μάζεψε όλα τα απαραίτητα στοιχεία, συνέθεσε μ' αυτά ένα μυθιστόρημα βασισμένο αποκλειστικά σε πραγματικά ιστορικά δεδομένα ή, πιο σωστά, ένα πλήρως τεκμηριωμένο ιστορικό βιβλίο με την μορφή μυθιστορήματος. Πράγματι δεν είναι εύκολο να χαρακτηρίσεις την λογοτεχνική μορφή τού "Στον κήπο με τα θηρία" αλλά δεν νομίζω ότι αυτό έχει σημασία. Σημασία έχει ότι, με το βιβλίο τού Λάρσον, ο αναγνώστης εντρυφεί στην Ιστορία με την απόλαυση και την ευκολία ενός καλογραμμένου μυθιστορήματος.
Οι 577 σελίδες τού βιβλίου δεν προσφέρονται για μια γρήγορη "ξεπέτα" αλλά απαιτούν πιο "ερωτική" προσέγγιση. Κι όπως όλα τα πράγματα των οποίων η απόκτηση σε δυσκολεύει, έτσι και το "Στον κήπο με τα θηρία" αποζημιώνει με το παραπάνω τον αναγνώστη για τον κόπο του. Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο τού Λάρσον κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" και -πιστέψτε με- αξίζει και την τελευταία δεκάρα των 18,80 € (μείον 10% στα καλά βιβλιοπωλεία) που απαιτεί η αγορά του.
Και τώρα λίγη γκρίνια. Αλήθεια, υπάρχουν ακόμη "επιμελητές έκδοσης" και διορθωτές ή τους έχουν καταργήσει οι εκδότες, στα πλαίσια μιας κακώς εννοούμενης οικονομίας; Αν υπήρχαν, σίγουρα δεν θα αλίευα μαργαριτάρια, όπως "έβαλε μια αιματηρή πλην σαφής τελεία" (σελ. 293) ή "οι αυτού εξοχότητες" (σελ. 356). Επίσης, η λέξη "tierfreund" θα είχε αποδοθεί ως ζωόφιλος και όχι φιλόζωος (σελ. 191), ένα λάθος που ναι μεν γίνεται συχνά (δεν υπάρχουν φιλοζωικές αλλά ζωοφιλικές εταιρείες) αλλά ο γραπτός λόγος πρέπει να είναι σωστός. Τέλος, επειδή ένας καλός επιμελητής θα ήξερε ότι η αρχαία δοτική τού μέτρου έχει αντικατασταθεί εδώ και αιώνες από την καθομιλουμένη αιτιατική τού μέτρου, θα προτιμούσε την έκφραση "πόσο μάλλον" και δεν θα επέτρεπε στο μπαμπινιώτικο εξάμβλωμα "πόσω μάλλον" (σελ. 375, 403 και κάπου αλλού που δεν σημείωσα) να μας βγάλει το μάτι.
Κι ένα τελευταίο. Ο Λάρσον τιτλοφόρησε το βιβλίο του "Στον κήπο των θηρίων" (In the garden of the beasts). Ανάθεμά με αν καταλαβαίνω γιατί ο εκδότης άλλαξε τον τίτλο. Προφανώς, πρόκειται για την γνωστή έλλειψη σεβασμού των εκδοτών, τόσο προς τους συγγραφείς όσο και προς το αναγνωστικό κοινό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου