Λέγαμε στο χτεσινό μας σημείωμα ότι η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδινε δυο εναλλακτικές λύσεις στα κράτη-μέλη προκειμένου να υλοποιήσουν την ποθούμενη απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας. Πρώτη επιλογή ήταν η η διαπραγματεύσιμη πρόσβαση τρίτων στο Δίκτυο και δεύτερη το μοντέλο του "Μοναδικού Αγοραστή" (ΜΑ).
Σύμφωνα με την πρώτη μέθοδο, οι λεγόμενοι "επιλέξιμοι καταναλωτές" θα μπορούσαν να επιλέγουν δημόσιο ή ιδιώτη παραγωγό μέσα ή έξω απ' το χώρο που καλυπτόταν από το Δίκτυο και θα μπορούσαν αφ΄ενός μεν να διαπραγματεύονται την πρόσβαση στο Δίκτυο αφ' ετέρου δε να κλείνουν συμβάσεις μεταξύ τους. Στο μοντέλο του ΜΑ, οι διαπραγματεύσεις και οι συμφωνίες θα γίνονταν μέσω ενός νομικού προσώπου, το οποίο θα ήταν ο μοναδικός αγοραστής μέσα στο Δίκτυο και ο οποίος θα διασφάλιζε τιμολόγιο χωρίς διακρίσεις έναντι της χρήσης του Δικτύου Μεταφοράς και Διανομής. Φυσικά οι "επιλέξιμοι καταναλωτές" θα είχαν την δυνατότητα να κλείνουν συμφωνίες με ιδιώτες ή δημόσιους παραγωγούς εντός ή εκτός του χώρου ευθύνης του ΜΑ. Ο τελευταίος δεν θα επιτρεπόταν να αρνηθεί την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός αν δεν διέθετε την απαραίτητη ισχύ για μεταφορά και διανομή.
Ας μείνουμε λίγο σ'αυτό το τελευταίο. Οι κρατικές εταιρείες των κρατών-μελών της Ε.Ε., οι οποίες μονοπωλούσαν την αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας, ξαφνικά υποχρεώνονται να αποκτήσουν συμπαίκτες. Κι όχι μόνο αυτό. Επί πλέον, υποχρεώνονται να αγοράζουν όσο ρεύμα παράγει ο οποιοσδήποτε ιδιώτης, ανεξάρτητα από το αν κάτι τέτοιο είναι προς το συμφέρον τους (και, ευρύτερα, προς το συμφέρον ενός κεντρικού σχεδιασμού) ή όχι. Έτσι, εξασφαλίζεται στους ιδιώτες παραγωγούς ρεύματος ένα εξαιρετικά ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον που όμοιό του δεν έχει κανένας άλλος επενδυτής: εξασφαλισμένη μεταπώληση του παραγόμενου προϊόντος και, μάλιστα, σε προσυμφωνημένες τιμές!
Με τις ευλογίες της κυβέρνησης, η ΔΕΗ έσπευσε να προσαρμοστεί. Σχεδόν αμέσως, ορίστηκε ένα θεσμικό πλαίσιο ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο επέτρεψε στους ιδιώτες να κατασκευάζουν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και από Φυσικό Αέριο. Ο νόμος περί "εκσυγχρονισμού" (δηλαδή, μετοχοποίηση) των ΔΕΚΟ, χωρίς καμία ουσιαστική αντίδραση απ' το συνδικαλιστικό κίνημα, προώθησε την αποψίλωση των ΔΕΚΟ (συνεπώς και της ΔΕΗ) από κάθε κοινωνικό και αναπτυξιακό χαρακτηριστικό και καθιέρωσε ιδιωτικοοικονομικά (δηλαδή κερδοσκοπικά) κριτήρια διαχείρισης και λειτουργίας. Εναρμονισμένα με τα παραπάνω ήταν και τα διάφορα σχέδια "εκσυγχρονισμού" της ΔΕΗ, (όπως το "Θαλής"), τα οποία στόχευαν στην πολυδιάσπαση της ΔΕΗ ώστε να διευκολύνουν την είσοδο των ιδιωτών επενδυτών στις πλέον κερδοφόρες δραστηριότητες της επιχείρησης.
Το μοντέλο του Μοναδικού Αγοραστή προϋποθέτει το διαχειριστικό διοικητικό διαχωρισμό της παραγωγής απ' την μεταφορά και την διανομή. Έτσι, από το 1996 άρχισε η διαδικασία για τον αναγκαίο λογιστικό διαχωρισμό. Παράλληλα, επί σειρά ετών, μια σειρά αυξήσεων στα τιμολόγια (π.χ. τέλος ρύπων, σταλίες καυσίμων, υπέρογκη αύξηση της τιμής της κιλοβατώρας κλπ) προετοίμαζαν την κοινή γνώμη ν' αποδεχτεί την "απελευθέρωση της αγοράς" και την κατάργηση του μονοπωλίου της ΔΕΗ. Όλο και περισσότερο, ο αγανακτισμένος -αλλά και τόσο παραπλανημένος- πολίτης επείθετο ότι η είσοδος των ιδιωτών στην αγορά ενέργειας θα οδηγούσε σε μείωση της τιμής του ρεύματος και σε βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών.
Το σχέδιο ήταν αριστοτεχνικά στημένο. Ελάχιστοι ήσαν οι "υποψιασμένοι", οι οποίοι κατάλαβαν ότι οι αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ είχαν διπλό στόχο: όχι μόνο έστρωναν το χαλί για τους ιδιώτες μέσα από μια διογκούμενη κοινωνική αγανάκτηση αλλ' επί πλέον εξασφάλιζαν ένα εξαιρετικά κερδοφόρο πεδίο για το ιδιωτικό κεφάλαιο στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων.
Πριν κλείσω το σημερινό μου σημείωμα, θέλω να υπογραμμίσω την -τουλάχιστον- ύποπτη στάση των κρατικοδίαιτων συνδικαλιστών της ΔΕΗ. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι επί 15 χρόνια δεν καταλάβαιναν πού πάει το πράγμα. Αν -για νομικούς λόγους- δεν είναι εύκολο να τους κατηγορήσουμε για συμπαιγνία, μπορούμε άνετα να τους προσάψουμε πλήρη ανεπάρκεια, μιας και τόσα χρόνια δεν κατάφεραν να ενημερώσουν τον απλό λαό για το παιχνίδι που παιζόταν σε βάρος του προς όφελος κάποιων κεφαλαιούχων στους οποίους, εν τέλει, παραδόθηκε τεχνηέντως η "χρυσοτόκος όρνιθα" της ΔΕΗ.
Ο αναγνώστης πρέπει να κατάλαβε αρκετά πράγματα ως εδώ. Επειδή, όμως, πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε μερικές εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για όσα έγιναν (ώστε να καταλάβουμε και όσα πρόκειται να γίνουν), θα συνεχίσω.
Σύμφωνα με την πρώτη μέθοδο, οι λεγόμενοι "επιλέξιμοι καταναλωτές" θα μπορούσαν να επιλέγουν δημόσιο ή ιδιώτη παραγωγό μέσα ή έξω απ' το χώρο που καλυπτόταν από το Δίκτυο και θα μπορούσαν αφ΄ενός μεν να διαπραγματεύονται την πρόσβαση στο Δίκτυο αφ' ετέρου δε να κλείνουν συμβάσεις μεταξύ τους. Στο μοντέλο του ΜΑ, οι διαπραγματεύσεις και οι συμφωνίες θα γίνονταν μέσω ενός νομικού προσώπου, το οποίο θα ήταν ο μοναδικός αγοραστής μέσα στο Δίκτυο και ο οποίος θα διασφάλιζε τιμολόγιο χωρίς διακρίσεις έναντι της χρήσης του Δικτύου Μεταφοράς και Διανομής. Φυσικά οι "επιλέξιμοι καταναλωτές" θα είχαν την δυνατότητα να κλείνουν συμφωνίες με ιδιώτες ή δημόσιους παραγωγούς εντός ή εκτός του χώρου ευθύνης του ΜΑ. Ο τελευταίος δεν θα επιτρεπόταν να αρνηθεί την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός αν δεν διέθετε την απαραίτητη ισχύ για μεταφορά και διανομή.
Ας μείνουμε λίγο σ'αυτό το τελευταίο. Οι κρατικές εταιρείες των κρατών-μελών της Ε.Ε., οι οποίες μονοπωλούσαν την αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας, ξαφνικά υποχρεώνονται να αποκτήσουν συμπαίκτες. Κι όχι μόνο αυτό. Επί πλέον, υποχρεώνονται να αγοράζουν όσο ρεύμα παράγει ο οποιοσδήποτε ιδιώτης, ανεξάρτητα από το αν κάτι τέτοιο είναι προς το συμφέρον τους (και, ευρύτερα, προς το συμφέρον ενός κεντρικού σχεδιασμού) ή όχι. Έτσι, εξασφαλίζεται στους ιδιώτες παραγωγούς ρεύματος ένα εξαιρετικά ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον που όμοιό του δεν έχει κανένας άλλος επενδυτής: εξασφαλισμένη μεταπώληση του παραγόμενου προϊόντος και, μάλιστα, σε προσυμφωνημένες τιμές!
Με τις ευλογίες της κυβέρνησης, η ΔΕΗ έσπευσε να προσαρμοστεί. Σχεδόν αμέσως, ορίστηκε ένα θεσμικό πλαίσιο ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο επέτρεψε στους ιδιώτες να κατασκευάζουν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και από Φυσικό Αέριο. Ο νόμος περί "εκσυγχρονισμού" (δηλαδή, μετοχοποίηση) των ΔΕΚΟ, χωρίς καμία ουσιαστική αντίδραση απ' το συνδικαλιστικό κίνημα, προώθησε την αποψίλωση των ΔΕΚΟ (συνεπώς και της ΔΕΗ) από κάθε κοινωνικό και αναπτυξιακό χαρακτηριστικό και καθιέρωσε ιδιωτικοοικονομικά (δηλαδή κερδοσκοπικά) κριτήρια διαχείρισης και λειτουργίας. Εναρμονισμένα με τα παραπάνω ήταν και τα διάφορα σχέδια "εκσυγχρονισμού" της ΔΕΗ, (όπως το "Θαλής"), τα οποία στόχευαν στην πολυδιάσπαση της ΔΕΗ ώστε να διευκολύνουν την είσοδο των ιδιωτών επενδυτών στις πλέον κερδοφόρες δραστηριότητες της επιχείρησης.
Το μοντέλο του Μοναδικού Αγοραστή προϋποθέτει το διαχειριστικό διοικητικό διαχωρισμό της παραγωγής απ' την μεταφορά και την διανομή. Έτσι, από το 1996 άρχισε η διαδικασία για τον αναγκαίο λογιστικό διαχωρισμό. Παράλληλα, επί σειρά ετών, μια σειρά αυξήσεων στα τιμολόγια (π.χ. τέλος ρύπων, σταλίες καυσίμων, υπέρογκη αύξηση της τιμής της κιλοβατώρας κλπ) προετοίμαζαν την κοινή γνώμη ν' αποδεχτεί την "απελευθέρωση της αγοράς" και την κατάργηση του μονοπωλίου της ΔΕΗ. Όλο και περισσότερο, ο αγανακτισμένος -αλλά και τόσο παραπλανημένος- πολίτης επείθετο ότι η είσοδος των ιδιωτών στην αγορά ενέργειας θα οδηγούσε σε μείωση της τιμής του ρεύματος και σε βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών.
Το σχέδιο ήταν αριστοτεχνικά στημένο. Ελάχιστοι ήσαν οι "υποψιασμένοι", οι οποίοι κατάλαβαν ότι οι αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ είχαν διπλό στόχο: όχι μόνο έστρωναν το χαλί για τους ιδιώτες μέσα από μια διογκούμενη κοινωνική αγανάκτηση αλλ' επί πλέον εξασφάλιζαν ένα εξαιρετικά κερδοφόρο πεδίο για το ιδιωτικό κεφάλαιο στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων.
Πριν κλείσω το σημερινό μου σημείωμα, θέλω να υπογραμμίσω την -τουλάχιστον- ύποπτη στάση των κρατικοδίαιτων συνδικαλιστών της ΔΕΗ. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι επί 15 χρόνια δεν καταλάβαιναν πού πάει το πράγμα. Αν -για νομικούς λόγους- δεν είναι εύκολο να τους κατηγορήσουμε για συμπαιγνία, μπορούμε άνετα να τους προσάψουμε πλήρη ανεπάρκεια, μιας και τόσα χρόνια δεν κατάφεραν να ενημερώσουν τον απλό λαό για το παιχνίδι που παιζόταν σε βάρος του προς όφελος κάποιων κεφαλαιούχων στους οποίους, εν τέλει, παραδόθηκε τεχνηέντως η "χρυσοτόκος όρνιθα" της ΔΕΗ.
Ο αναγνώστης πρέπει να κατάλαβε αρκετά πράγματα ως εδώ. Επειδή, όμως, πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε μερικές εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για όσα έγιναν (ώστε να καταλάβουμε και όσα πρόκειται να γίνουν), θα συνεχίσω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου