"Η γραμμή σκιάς"

Ο Γιόζεφ Φιοντόρ Κορζενιόφσκι (1857-1924) αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση. Γεννημένος στην Πολωνία, βρέθηκε να μεγαλώνει στο ρωσικό Βόλογκντα, όπου ο πατέρας του εξορίστηκε από τους ρώσους. Στα 17 του, ο νεαρός Γιόζεφ έγινε ναυτικός, μπαρκάρισε με ένα γαλλικό πλοίο και δεν ξαναγύρισε στον τόπο του. Αργότερα εντάχθηκε στο αγγλικό ναυτικό, πήρε την αγγλική υπηκοότητα και, ανεβαίνοντας την ιεραρχία, έφτασε μέχρι πλοίαρχος.

Ποια είναι η ιδιαίτερη περίπτωση που προανέφερα; Ο Γιόζεφ αγάπησε τόσο την Αγγλία ώστε δεν την επέλεξε απλώς ως δεύτερη πατρίδα του. Άλλαξε το όνομά του σε Τζόζεφ Κόνραντ και επέλεξε τα αγγλικά (παρ' ότι ήταν τρίτη γλώσσα του) για να γράψει 13 μυθιστορήματα και 7 τόμους με διηγήματα! Το πλούσιο συγγραφικό του έργο τον κατατάσσει σε περίοπτη θέση ανάμεσα τόσο στους βρεττανούς λογοτέχνες όσο και στους εκπροσώπους του ευρωπαϊκού μοντερνισμού.

Για να κάνουμε την γνωριμία μας με το έργο του Τζόζεφ Κόνραντ, επέλεξα ένα από τα τελευταία και διασημότερα μυθιστορήματά του. Πρόκειται για το "Η γραμμή σκιάς", που πρωτοκυκλοφόρησε το 1917.

Όπως φαίνεται από την υπόθεση αλλά και όπως ξεκαθαρίζει στην εισαγωγή του ο συγγραφέας, το βιβλίο είναι βασισμένο σε προσωπικές εμπειρίες του Κόνραντ. Κεντρικός ήρωας είναι ένας νεαρός καπετάνιος, ο οποίος αναλαμβάνει για πρώτη φορά να κυβερνήσει πλοίο. Με την οίηση και την άγνοια της νιότης του, βλέπει ως παιχνίδι αυτή την αποστολή αλλά η μοίρα αποφασίζει διαφορετικά. Ο άνεμος πέφτει, καθηλώνοντας το ιστιοφόρο στην νοτιοανατολική Ασία, όπου οι άντρες του προσβάλλονται από κίτρινο πυρετό ενώ στο πλοίο δεν υπάρχει φάρμακο. Και τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν αρχίζει να κυκλοφορεί η φήμη πως το καράβι είναι στοιχειωμένο.

Αν είχαμε να κάνουμε με μια απλή θαλασσινή περιπέτεια, δεν θα ασχολούμασταν με τούτο το βιβλίο. Όμως, ο Κόνραντ χρησιμοποιεί την περιπέτεια ως φόντο. Στο προσκήνιο μένει προσηλωμένος στον χαρακτήρα του καπετάνιου, παρακολουθώντας την εξέλιξή του και το πέρασμά του μέσα από μια γραμμή σκιάς, δηλαδή από το κατώφλι της ωριμότητας, όπου ο άνθρωπος αφήνει για πάντα πίσω του την ανεμελιά της νιότης.

"Η γραμμή σκιάς" είναι ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα. Ωριμάζοντας, ο νεαρός καπετάνιος συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να κάνει φιλίες αν θέλει να επιβληθεί στους κατωτέρους του. Όμως, παράλληλα αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να βγάζει διδάγματα από την πείρα των μεγαλυτέρων και να ανταμοίβει την αφοσίωση που του δείχνουν. Το εφιαλτικά ακίνητο πλοίο γίνεται οδυνηρό σχολείο, όπου ο πρωταγωνιστής μαθαίνει, με επίπονο τρόπο, ότι δεν μπορεί να γίνει πραγματικός κυβερνήτης αν δεν μάθει να κυβερνάει πρώτα την ίδια του την ζωή.

Για να ολοκληρώσει το θαυμάσιο ταξίδι του, ο Κόνραντ δεν χρειάζεται περισσότερες από 180 αραιογραμμένες σελίδες. Μεγάλο μερίδιο στην αναγνωστική μας απόλαυση ανήκει στην εμπνευσμένη μετάφραση του Ξενοφώντα Κομνηνού. "Η γραμμή σκιάς" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Ίνδικτος" και η απόκτησή της κοστίζει κάπου 10 ευρώ. Περίπου, όσο δυο κυριακάτικες χαζοφυλλάδες με ηλίθια σιντί...


Υστερόγραφο: Αν θελήσετε να διαβάσετε περισσότερο Κόνραντ, αναζητήστε την νουβέλα του "Ο αναρχικός" (εκδόσεις "Εριφύλη", σελίδες 80). Πρόκειται για μιά ιστοριούλα που διαβάζεται σε μία-μιάμιση ώρα, αρκετά "διδακτική" γιά το πώς μπορείς να μπλέξεις γιά ολη σου τη ζωή εξ αιτίας μιας στιγμής αδυναμίας. Το θέμα του αναρχισμού απασχόλησε τον Κόνραντ σε πολλά από τα βιβλία του.