Σαν να μη πέρασε μια μέρα

Όταν το 1949 τελείωσε ο εμφύλιος, οι αμερικανοί θεώρησαν ότι ο τόπος έπρεπε να κυβερνηθεί από κεντρώες κυβερνήσεις, σε μια προσπάθεια να καταλαγιάσουν τα πάθη. Έτσι, προώθησαν στην εξουσία την "Εθνική Πολιτική Ένωση Κέντρου (ΕΠΕΚ)" του Νικολάου Πλαστήρα. Δυστυχώς, όμως, το "κόλπο" δεν τους βγήκε. Η καθημαγμένη αριστερά, παρ' ότι είχε στην πλάτη της την πρόσφατη ήττα του εμφυλίου και παρά τις απροκάλυπτες διώξεις, όχι μόνο εξακολουθούσε να εκφράζει τους πόθους του λαού για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη αλλά η επιρροή της αυξανόταν. Οι Η.Π.Α. δεν ήταν δυνατόν να ανεχτούν κάτι τέτοιο κι αποφάσισαν να σκληρύνουν το παιχνίδι. Η ώρα του "Ελληνικού Συναγερμού" και του Αλέξανδρου Παπάγου είχε φτάσει.

"Εμπνευστής" του νέου "κόλπου" και δεξί χέρι του Παπάγου ήταν ο φέρελπις -τότε- πολιτικός Σπύρος Μαρκεζίνης. Στην παντοδύναμη κυβέρνηση Παπάγου (238 έδρες), η οποία προήλθε από τις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952, ο Μαρκεζίνης ανέλαβε τυπικά το Υπουργείο Συντονισμού, αλλά ουσιαστικά είχε στον άμεσο έλεγχό του όλα τα οικονομικά υπουργεία. Και μπορεί οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης να έγιναν από τον Παπάγο στην Βουλή την 17η Δεκεμβρίου, αλλά ο Μαρκεζίνης είχε δώσει από τις 6 του μηνός ραδιοφωνική συνέντευξη, όπου ανέλυε λεπτομερώς το οικονομικό πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης.

Πρώτος στόχος του Μαρκεζίνη ήταν οι δημόσιοι υπάλληλοι. Ανέφερε ότι το κράτος είναι φτωχό και έχει ανάγκη από λιγώτερους υπαλλήλους, εργαζόμενους και όχι αργόμισθους. Και μπορεί να συμπλήρωσε ότι αυτοί οι "λιγώτεροι υπάλληλοι" πρέπει να είναι καλά αμειβόμενοι, αλλά δεν έκανε κουβέντα για αυξήσεις. Να σημειώσουμε εδώ ότι το "δόγμα Τρούμαν" και το "σχέδιο Μάρσαλ" δεν επέτρεπαν την παραμικρή αύξηση στους μισθούς, με στόχο την συγκράτηση του πληθωρισμού και την μείωση των ελλειμμάτων. Στο μεταξύ, το κόστος ζωής στην Ελλάδα, σε σχέση με την προπολεμική περίοδο, είχε τετρακοσιαπλασιαστεί, την ώρα που στις Η.Π.Α. είχε, απλώς, διπλασιαστεί.

Δεύτερος στόχος του Μαρκεζίνη ήταν η περαιτέρω μείωση του κόστους εργασίας, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών. Το ζήτημα είναι ποιων εξαγωγών. Τι εξαγωγές να κάνει μια κατεστραμμένη, μετά από 9 χρόνια πολέμων, χώρα; Εν πάση περιπτώσει, ο Μαρκεζίνης κατάργησε τον νόμο 2222, ο οποίος έβαζε όρια στις απολύσεις. Έτσι, κάθε επιχείρηση μπορούσε να απολύσει όσους και όποτε ήθελε, δίχως να δίνει λόγο σε κανένα.

Πρέπει να πούμε ότι, παράλληλα, η κυβέρνηση του "Συναγερμού" προσπάθησε να καταργήσει και τον μεταξικό νόμο περί αποζημιώσεων στους απολυομένους, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν, όχι μόνο να απολύουν κατά βούληση αλλά και να μην επιβαρύνονται με αποζημιώσεις. Ευτυχώς, παρουσιάστηκαν έντονες αντιδράσεις ακόμα και μεταξύ των κυβερνητικών βουλευτών κι έτσι η συγκεκριμένη μεθόδευση δεν πέρασε.

Τρίτος στόχος του Μαρκεζίνη (απόρροια του δεύτερου) ήταν η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις. Μέσα στο α' εξάμηνο του 1953 εισάγει το νομοσχέδιο "περί προσελκύσεως ξένων κεφαλαίων". Εκεί προβλέπονται, μεταξύ άλλων: η ετήσια εξαγωγή συναλλάγματος ίσου προς το 10% των εισαχθέντων κεφαλαίων, επί πλέον εξαγωγή 12% για επιστροφή κερδών κι άλλο ένα 10% για τόκους. Παράλληλα, θεσπίζονται ειδικές φοροαπαλλαγές και διευκολύνσεις για όλα τα ξένα κεφάλαια.

Φυσικά, κεφαλαιώδους σημασίας επιλογή του Μαρκεζίνη ήταν η υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολλαρίου κατά 50%. Στις 9 το βράδυ της 9ης Απριλίου 1953, ο Μαρκεζίνης δηλώνει από ραδιοφώνου ότι από εκείνη την στιγμή η αξία του δολλαρίου από 15.000 (ακόμα δεν έχουν κοπεί τα 3 μηδενικά) πηγαίνει στις 30.000 δραχμές. Η "υπερυποτίμηση της δραχμής" (όπως την χαρακτήρισε η αντιπολίτευση) ωφέλησε την εθνική οικονομία σε βάθος χρόνου. Όμως, τα βραχυπρόθεσμα αποτέλέσματά της ήταν αφ' ενός μεν η έκρηξη του πληθωρισμού (που επιβάρυνε αβάσταχτα τα λαϊκά στρώματα) αφ' ετέρου δε ο διπλασιασμός της περιουσίας των πλουσίων (οι οποίοι διατηρούσαν τα κεφάλαιά τους σε δολλάρια και χρυσό).

Δευτερεύοντα -αλλά όχι μικρής σημασίας- μέτρα που προωθεί ο Μαρκεζίνης είναι η περικοπή των δώρων των μισθωτών και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Αξίζει να δούμε μια ανακοίνωση της Γ.Σ.Ε.Ε., της οποίας τότε είναι πρόεδρος ο φιλοκυβερνητικός -και ακροδεξιών πεποιθήσεων- Μακρής:

"Με κατάπληξιν βλέπει η εργατική τάξις...και με πικρίαν παρακολουθεί τα λαμβανόμενα μέτρα εις τον εργατικόν και οικονομικόν τομέα, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα την περικοπήν του πενιχρού εργατικού εισοδήματος, την επικίνδυνον πτώσιν του βιοτικού επιπέδου, την όξυνσιν της ανεργίας και την έντασιν του υφισταμένου κοινωνικού προβλήματος....ήλθεν η αύξησις των ενοικίων, της οποίας δεν εξηρέθησαν οι πενόμενοι ιδιωτικοί υπάλληλοι (σημ.: το περίφημο "ενοικιοστάσιο" της εποχής), και εν συνεχεία η αβασανίστως αποφασισθείσα άρσις της κατοχυρώσεως του καπνεργατικού επαγγέλματος (σημ.: το επάγγελμα του καπνεργάτη ήταν μέχρι τότε κλειστό), η περικοπή του πασχαλινού δώρου των υπαλλήλων (σημ.: ο νόμος πρωτοεφαρμόστηκε το Πάσχα του 1953) και η δήλωσις του υπουργού εμπορίου περί άρσεως της κατοχυρώσεως όλων των επαγγελμάτων. Τα μέτρα αυτά...δημιουργούν την εντύπωσιν ότι πρόκειται περί άνευ προηγουμένου επιθέσεως του κεφαλαίου και ότι κινδυνεύουν τα βασικώτερα δικαιώματα των εργαζομένων."

Αυτά συνέβαιναν το 1953, πριν 57 χρόνια. Όντως, είναι σαν να μη πέρασε μια μέρα...

ΥΓ: Μεγάλη δασκάλα η πουτάνα η ιστορία...