"Οι θάλασσες του Νότου"

Ο πρόωρα χαμένος ισπανός λογοτέχνης Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν (1939-2003) αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση στα ευρωπαϊκά γράμματα. Αν και από μικρή ηλικία είχε παρουσιάσει έξοχο και πολυσχιδές έργο με ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα και δοκίμια, έμελλε να γνωρίσει την καταξίωση μόλις το 1970. Τότε, μέσα στις σελίδες τού "Εγώ σκότωσα τον Κέννεντυ", γεννήθηκε ο ιδιόρρυθμος και αντισυμβατικός ντετέκτιβ Πέπε Καρβάλιο, ο οποίος εξαπλώνει την φήμη τού δημιουργού του πέρα από τα σύνορα της Ισπανίας. Ο Μονταλμπάν διαπιστώνει ότι, με όχημα τις ιστορίες τού Καρβάλιο, μπορεί ευκολώτερα να μιλήσει για θέματα που τον απασχολούσαν και στο παρελθόν αλλά δεν εύρισκε τον τρόπο να κινήσει το ευρύτερο ενδιαφέρον τού κόσμου γι' αυτά. Έτσι, σπουδαίες δουλειές γίνονται πλέον παρελθόν (π.χ. "Μαρξιστικά ζητήματα", "Υποφυσιολογικό μανιφέστο", "Συναισθηματικό χρονικό της Ισπανίας" κλπ) κι από δω και πέρα ο Μονταλμπάν θα μιλάει μόνο μέσω του Πέπε Καρβάλιο.

Στο βιβλίο "Οι θάλασσες του Νότου", στο οποίο αναφερόμαστε σήμερα, ο Καρβάλιο ασχολείται με μια παράξενη υπόθεση. Ο επιχειρηματίας Στούαρτ Πεδρέλ εξαφανίζεται ξαφνικά και έναν χρόνο αργότερα το πτώμα του βρίσκεται μαχαιρωμένο σε μια εγκαταλελειμένη οικοδομή. Η οικογένειά τού νεκρού ζητάει από τον Καρβάλιο να διερευνήσει την προφανή δολοφονία και να βρει απάντηση στο ερώτημα πού βρισκόταν ο Πεδρέλ επί έναν ολόκληρο χρόνο. Μοναδικό ίχνος για τον ντετέκτιβ, ένα σημείωμα που βρέθηκε στις τσέπες τού νεκρού, γραμμένο στα ιταλικά: "Κανείς πια δεν θα με πάει στον Νότο".

Φυσικά, ο Μονταλμπάν δεν μένει στην δόμηση μιας ντετεκτιβίστικης ιστορίας με -έτσι κι αλλοιώς- πλούσιο σασπένς και συνεχείς ανατροπές. Βρισκόμαστε στην Βαρκελώνη τού 1979 και η Ισπανία βιώνει τα πρώτα της μεταφρανκικά χρόνια, κάνοντας μερικά δειλά κι αβέβαια βήματα σε μια νεόκοπη δημοκρατία, η οποία προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της δίχως να διαθέτει οποιαδήποτε δημοκρατική εμπειρία επί 40 σχεδόν χρόνια. Ο Μονταλμπάν δεν θα μπορούσε να χάσει την ευκαιρία και ο λόγος του είναι ξυράφι. Μερικά δείγματα: 

"Αν η διαπάλη ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό συνεχιστεί διαμέσου της ανταγωνιστικής, ειρηνικής οδού, θα κερδίσει ο κομμουνισμός. Η μόνη δυνατότητα που απομένει στον καπιταλισμό είναι ο πόλεμος, εάν και εφόσον συμφωνηθεί ότι θα πρόκειται για πόλεμο συμβατικό, χωρίς πυρηνικά όπλα"..."Η κερδοσκοπική οικοπεδοποίηση είχε την τάση να επεκτείνεται με δακτυλίους. Αγοράζονται οικοδομήσιμα εδάφη, που βρίσκονται αρκετά μακρύτερα από τα οικιστικά όρια, προκειμένου να αναβαθμισθεί οικονομικά η περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στους καινούργιους οικισμούς και στα προηγούμενα αστικά όρια. Η εταιρεία...οικοδόμησε μια ολόκληρη συνοικία στο Σαν Μαχίν και συγχρόνως αγόρασε σε χαμηλές τιμές τη γη που απόμενε ανάμεσα στον καινούργιο οικισμό και την πόλη τού Οσπιταλέτ. Μ' ένα καινούργιο οικοδομικό σχέδιο και αυτή η αδέσποτη γη αστικοποιήθηκε και πολλαπλασίασε επί χίλια την αρχική επένδυση της κατασκευαστικής εταιρείας"..."Το να προσπαθεί κανείς να αποδράσει από την ίδια του την ηλικία, από την ίδια του την κοινωνική θέση οδηγεί στην τραγωδία"...

"Οι θάλασσες του Νότου" έχουν εκδοθεί στα ελληνικά από τον Ζαχαρόπουλο, τον Πατάκη και το Μεταίχμιο (μάλιστα, το Μεταίχμιο τις είχε εκδόσει και στην σειρά "4-5-6" με τιμή μόλις 5 ευρώ!) αλλά φοβάμαι ότι σήμερα θα δυσκολευτείτε να βρείτε ένα αντίτυπο, μιας και όλες αυτές οι εκδόσεις είναι εξαντλημένες. Ευτυχώς, από το Μεταίχμιο κυκλοφορεί ένας τόμος 800 σελίδων με τίτλο "Η Βαρκελώνη του Μανόλο", στον οποίο περιλαμβάνονται τρεις ιστορίες τού Πέπε Καρβάλιο κι ανάμεσά τους και "Οι θάλασσες του Νότου". Όσο για την τιμή, χαμογελάστε: με 14 ευρώ (μείον 10% στα μεγάλα βιβλιοπωλεία) δεν έχετε κανέναν απολύτως λόγο να μην αποδράσετε στον παράξενο κόσμο τού Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν.