Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε την 1η Φεβρουαρίου στην εφημερίδα "Ημερησία", με τίτλο "Κυριαρχία". Το αναδημοσιεύω αυτούσιο αλλά δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό να κάνω μερικές υπογραμμίσεις:
Μοιάζει με γιγαντιαίο διαστημόπλοιο. Που προσγειώθηκε ξαφνικά κοντά στο Κέρας της Αφρικής για να επιδείξει τις δυνάμεις του, τις τεράστιες, αξεπέραστες δυνατότητές του. Μοιάζει με σύμβολο ισχύος, με ένα πανίσχυρο κέντρο ελέγχου, με κάποιο φανταχτερό δείγμα επιβολής. Αλλά δεν είναι. Είναι μόνον το εκπληκτικό κτίριο 12 ορόφων που στεγάζει τα νέα γραφεία της Αφρικανικής Ενωσης στην Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας. Και είναι, φυσικά, κινεζικής κατασκευής. «Η Κίνα, με την εκπληκτική της επανεμφάνιση και τις δεσμεύσεις της στην Αφρική, είναι ένας από τους λόγους για την απαρχή της αφρικανικής αναγέννησης», δηλώνει περήφανα ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, που φιλοξένησε προχθές τη διάσκεψη της Αφρικανικής Ενωσης στο νεόδμητο μεγαθήριο. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις, η Κίνα ενήργησε γρήγορα και αποτελεσματικά: Ολοκλήρωσε το έργο μέσα σε τρία χρόνια και σφράγισε τους δεσμούς της με την Αφρική.
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα των Financial Times, η δήλωση του Αιθίοπα πρωθυπουργού προκαλεί αντιδράσεις. Πολλοί δεν συμφωνούν μαζί του, βλέπουν στο υπερσύγχρονο κτίριο δείγματα μίας σύγχρονης «δουλείας», μίας νέας απόπειρας υποδούλωσης, ένα μοντέρνο, ανώδυνο τρόπο αποικιοκρατίας. Δεν είναι μόνον οι Αφρικανοί. Ενα δημοφιλές άρθρο με τον ελκυστικό τίτλο «Πώς η Κίνα θα κατακτήσει τον κόσμο», που έχει ήδη αναρτηθεί σε πολλές ιστοσελίδες της Λατινικής Αμερικής, αναφέρεται απλώς στις συγκυρίες.
«Οι επιχειρηματίες επέστρεψαν από την Κίνα εντυπωσιασμένοι: Ολόκληρη η Βραζιλία κατασκευάζει ένα εκατομμύριο κομμάτια από κάποιο προϊόν, ενώ η Κίνα κατασκευάζει σαράντα εκατομμύρια κομμάτια από το ίδιο προϊόν σε ένα μόνο εργοστάσιο. Η ποιότητα είναι ίδια, αλλά η ταχύτητα διανομής των Κινέζων είναι εντυπωσιακή. Οι Κινέζοι εξάγουν το προϊόν τους στην αγορά μέσα σε λίγες εβδομάδες, σε τιμές πολύ μικρότερες από αυτές της Βραζιλίας». Εκεί, στην Κίνα, συνεχίζει το άρθρο, οι επιχειρηματίες ανακάλυψαν ότι ένα από τα εργοστάσια έπρεπε να αλλάξει έδρα διότι οι μισθοί των εργατών είχαν πλέον φθάσει στα ύψη, στα 100 δολάρια. Εκεί, στην Κίνα δεν πληρώνονται υπερωρίες, οι εργάτες αρκούνται σε μία θέση εργασίας και είναι πρόθυμοι να εργαστούν και κάποιες ώρες αμισθί προκειμένου να τη διασφαλίσουν.
«Αυτή είναι η μεγάλη κινεζική παγίδα. Δεν πρόκειται για οικονομική στρατηγική αλλά για στρατηγική εξουσίας με στόχο την κατάληψη της δυτικής αγοράς», επιμένει ο αρθρογράφος. Και εκτιμά ότι την ώρα που η Ευρώπη πνίγεται μέσα στην οικονομική της κρίση και οι Δυτικοί στέλνουν στην Κίνα τις μονάδες παραγωγής τους για να εκμεταλλευτούν τα φθηνά εργατικά χέρια, την ίδια ώρα χαρίζουν στην Κίνα το μέλλον τους. «Σε λίγο δεν θα υπάρχουν εργοστάσια παπουτσιών ή καλτσών στο δυτικό κόσμο, μόνον στη Κίνα». Υπερβολή; Ισως όχι.
Ο Ντάνι Ρόντρικ, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, καταθέτει, σε πρόσφατο άρθρο του, το ίδιο ερώτημα: «Θα κυβερνήσει η Κίνα τον κόσμο;» «Εάν η Κίνα ξεπεράσει τα εμπόδια και γίνει η κυρίαρχη οικονομική δύναμη της υφηλίου, τότε ναι, η παγκοσμιοποίηση θα προσλάβει κινεζικά χαρακτηριστικά. Η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα χάσουν τη λάμψη τους ως διεθνή πρότυπα. Αυτά είναι τα κακά νέα. Τα καλά νέα είναι ότι μία κινεζική διεθνής τάξη πραγμάτων θα επιδείξει μεγαλύτερο σεβασμό στην εθνική κυριαρχία και μεγαλύτερη ανοχή στην εθνική ποικιλομορφία. Θα υπάρχει περισσότερος χώρος για πειραματισμό με διαφορετικά οικονομικά μοντέλα», γράφει. Μήπως να το σκεφτόμαστε;
Το παραπάνω κείμενο εκπέμπει μια αγωνία. Μόνο που αυτή η αγωνία δεν αφορά τους εργάτες, οι οποίοι χάνουν τις δουλειές τους επειδή οι μισθοί τους άγγιξαν το "αστρονομικό" μέγεθος των 100 δολλαρίων. Ούτε αφορά τους σύγχρονους σκλάβους, οι οποίοι δουλεύουν τζάμπα προκειμένου να μη χάσουν το ξεροκόμματο με το οποίο αμείβονται. Και, βεβαίως, δεν αφορά ούτε τους εργάτες που μένουν άνεργοι, μιας και τα μονοπώλια προτιμούν να απασχολούν σκλάβους. Η αγωνία έχει να κάνει με το ερώτημα που διατύπωσε ο καθηγητής τού Χάρβαρντ: "θα κυβερνήσει η Κίνα τον κόσμο;"
Αλλά ο κύριος καθηγητής δεν ανησυχεί ιδιαίτερα, παρ' ότι διαβλέπει τον κίνδυνο να καταλυθεί η δημοκρατία και να συντριβούν τα ανθρώπινα δικαιώματα (βέβαια, χρησιμοποιεί πιο μετριοπαθείς εκφράσεις αλλά η ουσία δεν κρύβεται). Προφανώς, χέστηκε και για την δημοκρατία και για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γι' αυτόν αρκεί το ότι "θα υπάρχει περισσότερος χώρος για πειραματισμό με διαφορετικά οικονομικά μοντέλα". Με άλλα λόγια: ο κύριος καθηγητής ξερογλείφεται στην προοπτική να γίνει τόσο μεγάλο μπάχαλο ώστε να ξεπεραστεί ακόμη κι ο Φρήντμαν...
Οι ιμπεριαλιστές έχουν τις αγωνίες τους. Αλλά κι εμείς, "της γης οι κολασμένοι", έχουμε τις δικές μας αγωνίες, οι οποίες είναι ολότελα διαφορετικές. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Μόνο που εμείς είμαστε περισσότεροι. Ευτυχώς! Αρκεί να ξυπνήσουμε.
Μοιάζει με γιγαντιαίο διαστημόπλοιο. Που προσγειώθηκε ξαφνικά κοντά στο Κέρας της Αφρικής για να επιδείξει τις δυνάμεις του, τις τεράστιες, αξεπέραστες δυνατότητές του. Μοιάζει με σύμβολο ισχύος, με ένα πανίσχυρο κέντρο ελέγχου, με κάποιο φανταχτερό δείγμα επιβολής. Αλλά δεν είναι. Είναι μόνον το εκπληκτικό κτίριο 12 ορόφων που στεγάζει τα νέα γραφεία της Αφρικανικής Ενωσης στην Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας. Και είναι, φυσικά, κινεζικής κατασκευής. «Η Κίνα, με την εκπληκτική της επανεμφάνιση και τις δεσμεύσεις της στην Αφρική, είναι ένας από τους λόγους για την απαρχή της αφρικανικής αναγέννησης», δηλώνει περήφανα ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, που φιλοξένησε προχθές τη διάσκεψη της Αφρικανικής Ενωσης στο νεόδμητο μεγαθήριο. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις, η Κίνα ενήργησε γρήγορα και αποτελεσματικά: Ολοκλήρωσε το έργο μέσα σε τρία χρόνια και σφράγισε τους δεσμούς της με την Αφρική.
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα των Financial Times, η δήλωση του Αιθίοπα πρωθυπουργού προκαλεί αντιδράσεις. Πολλοί δεν συμφωνούν μαζί του, βλέπουν στο υπερσύγχρονο κτίριο δείγματα μίας σύγχρονης «δουλείας», μίας νέας απόπειρας υποδούλωσης, ένα μοντέρνο, ανώδυνο τρόπο αποικιοκρατίας. Δεν είναι μόνον οι Αφρικανοί. Ενα δημοφιλές άρθρο με τον ελκυστικό τίτλο «Πώς η Κίνα θα κατακτήσει τον κόσμο», που έχει ήδη αναρτηθεί σε πολλές ιστοσελίδες της Λατινικής Αμερικής, αναφέρεται απλώς στις συγκυρίες.
«Οι επιχειρηματίες επέστρεψαν από την Κίνα εντυπωσιασμένοι: Ολόκληρη η Βραζιλία κατασκευάζει ένα εκατομμύριο κομμάτια από κάποιο προϊόν, ενώ η Κίνα κατασκευάζει σαράντα εκατομμύρια κομμάτια από το ίδιο προϊόν σε ένα μόνο εργοστάσιο. Η ποιότητα είναι ίδια, αλλά η ταχύτητα διανομής των Κινέζων είναι εντυπωσιακή. Οι Κινέζοι εξάγουν το προϊόν τους στην αγορά μέσα σε λίγες εβδομάδες, σε τιμές πολύ μικρότερες από αυτές της Βραζιλίας». Εκεί, στην Κίνα, συνεχίζει το άρθρο, οι επιχειρηματίες ανακάλυψαν ότι ένα από τα εργοστάσια έπρεπε να αλλάξει έδρα διότι οι μισθοί των εργατών είχαν πλέον φθάσει στα ύψη, στα 100 δολάρια. Εκεί, στην Κίνα δεν πληρώνονται υπερωρίες, οι εργάτες αρκούνται σε μία θέση εργασίας και είναι πρόθυμοι να εργαστούν και κάποιες ώρες αμισθί προκειμένου να τη διασφαλίσουν.
«Αυτή είναι η μεγάλη κινεζική παγίδα. Δεν πρόκειται για οικονομική στρατηγική αλλά για στρατηγική εξουσίας με στόχο την κατάληψη της δυτικής αγοράς», επιμένει ο αρθρογράφος. Και εκτιμά ότι την ώρα που η Ευρώπη πνίγεται μέσα στην οικονομική της κρίση και οι Δυτικοί στέλνουν στην Κίνα τις μονάδες παραγωγής τους για να εκμεταλλευτούν τα φθηνά εργατικά χέρια, την ίδια ώρα χαρίζουν στην Κίνα το μέλλον τους. «Σε λίγο δεν θα υπάρχουν εργοστάσια παπουτσιών ή καλτσών στο δυτικό κόσμο, μόνον στη Κίνα». Υπερβολή; Ισως όχι.
Ο Ντάνι Ρόντρικ, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, καταθέτει, σε πρόσφατο άρθρο του, το ίδιο ερώτημα: «Θα κυβερνήσει η Κίνα τον κόσμο;» «Εάν η Κίνα ξεπεράσει τα εμπόδια και γίνει η κυρίαρχη οικονομική δύναμη της υφηλίου, τότε ναι, η παγκοσμιοποίηση θα προσλάβει κινεζικά χαρακτηριστικά. Η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα χάσουν τη λάμψη τους ως διεθνή πρότυπα. Αυτά είναι τα κακά νέα. Τα καλά νέα είναι ότι μία κινεζική διεθνής τάξη πραγμάτων θα επιδείξει μεγαλύτερο σεβασμό στην εθνική κυριαρχία και μεγαλύτερη ανοχή στην εθνική ποικιλομορφία. Θα υπάρχει περισσότερος χώρος για πειραματισμό με διαφορετικά οικονομικά μοντέλα», γράφει. Μήπως να το σκεφτόμαστε;
Το παραπάνω κείμενο εκπέμπει μια αγωνία. Μόνο που αυτή η αγωνία δεν αφορά τους εργάτες, οι οποίοι χάνουν τις δουλειές τους επειδή οι μισθοί τους άγγιξαν το "αστρονομικό" μέγεθος των 100 δολλαρίων. Ούτε αφορά τους σύγχρονους σκλάβους, οι οποίοι δουλεύουν τζάμπα προκειμένου να μη χάσουν το ξεροκόμματο με το οποίο αμείβονται. Και, βεβαίως, δεν αφορά ούτε τους εργάτες που μένουν άνεργοι, μιας και τα μονοπώλια προτιμούν να απασχολούν σκλάβους. Η αγωνία έχει να κάνει με το ερώτημα που διατύπωσε ο καθηγητής τού Χάρβαρντ: "θα κυβερνήσει η Κίνα τον κόσμο;"
Αλλά ο κύριος καθηγητής δεν ανησυχεί ιδιαίτερα, παρ' ότι διαβλέπει τον κίνδυνο να καταλυθεί η δημοκρατία και να συντριβούν τα ανθρώπινα δικαιώματα (βέβαια, χρησιμοποιεί πιο μετριοπαθείς εκφράσεις αλλά η ουσία δεν κρύβεται). Προφανώς, χέστηκε και για την δημοκρατία και για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γι' αυτόν αρκεί το ότι "θα υπάρχει περισσότερος χώρος για πειραματισμό με διαφορετικά οικονομικά μοντέλα". Με άλλα λόγια: ο κύριος καθηγητής ξερογλείφεται στην προοπτική να γίνει τόσο μεγάλο μπάχαλο ώστε να ξεπεραστεί ακόμη κι ο Φρήντμαν...
Οι ιμπεριαλιστές έχουν τις αγωνίες τους. Αλλά κι εμείς, "της γης οι κολασμένοι", έχουμε τις δικές μας αγωνίες, οι οποίες είναι ολότελα διαφορετικές. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Μόνο που εμείς είμαστε περισσότεροι. Ευτυχώς! Αρκεί να ξυπνήσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου