Όσο πλησιάζε το τέλος του 1998 και η ώρα να ξεκινήσει η τρίτη και τελευταία φάση τής ΟΝΕ, τόσο πιο φανερό γινόταν ότι οι στόχοι τού Μάαστριχτ παρέμεναν άπιαστο όνειρο για όλες ανεξαιρέτως τις χώρες τής ΕΟΚ. Ειδικά εκείνο το όριο του 3% στο έλλειμμα (επί του ΑΕΠ) δεν πλησιαζόταν ούτε καν από τις δυο ισχυρότερες -κατά τεκμήριο- ευρωπαϊκές οικονομίες, την Γαλλία και την Γερμανία. Το ίδιο άπιαστο έδειχνε και το όριο του χρέους, το οποίο, σύμφωνα με την συνθήκη τού Μάαστριχτ, δεν έπρεπε να ξεπερνούσε το 60% τού ΑΕΠ.
Στα παραπάνω προβλήματα, ένας σοβαρός μελετητής θα μπορούσε να υποδείξει δυο διεξόδους. Η πρώτη θα ήταν το "μαλάκωμα" των σκληρών ορίων τού Μάαστριχτ (π.χ. το 3% του ελλείμματος θα μπορούσε να γίνει 5%). Η δεύτερη λύση θα ήταν η αναβολή τής ολοκλήρωσης τής ΟΝΕ για 2-3 χρόνια. Δυστυχώς, όμως, τα συμφέροντα του κεφαλαίου δεν επέτρεπαν την υιοθέτηση τέτοιων λύσεων. Από τη μια, η ύπαρξη σκληρών όρων ήταν απαραίτητη ώστε να υπάρχει ανά πάσα στιγμή μια "δαμόκλειος σπάθη" πάνω από τα κεφάλια που θα τολμούσαν να σηκωθούν. Από την άλλη, η αναβολή τής ολοκλήρωσης τής ΟΝΕ σήμαινε καθυστέρηση στην λήψη μέτρων που θα ευνοούσαν την κερδοφορία των μονοπωλίων.
Έτσι, λοιπόν, επιλέχθηκε μια τρίτη λύση: ο στρουθοκαμηλισμός. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί έβλεπαν τα προβλήματα τα οποία εμπόδιζαν την ολοκλήρωση της οικονομικής ένωσης της Ευρώπης αλλά προτίμησαν, αντί να ασχοληθούν με την εξεύρεση μιας σοβαρής -πλην χρονοβόρας- λύσης, να κάνουν ότι δεν τα βλέπουν. Κι αυτό το πέτυχαν χρησιμοποιώντας την περίφημη "δημιουργική λογιστική". Αλλά, τι πράμα είναι αυτή η "δημιουργική λογιστική"; Ας δώσουμε δυο παραδείγματα:
(α) Ας πούμε ότι παίρνω δάνειο για να αγοράσω ένα σπίτι και για την αποπληρωμή τού δανείου συμφωνώ να πληρώνω 20.000 ευρώ ετησίως επί 10 χρόνια. Η απλή λογιστική λέει ότι τον πρώτο χρόνο έχω χρέος 200.000 ευρώ, τον δεύτερο χρόνο 180.000, τον τρίτο 160.000 κλπ. Η "δημιουργική λογιστική" λέει ότι κάθε χρόνο έχω χρέος 20.000 ευρώ, επειδή τόσα είμαι υποχρεωμένος να πληρώσω. Προσέξτε τώρα το παράδοξο: μόλις αγοράσω το σπίτι καταγράφω στο ενεργητικό μου (δηλαδή, στην περιουσία μου) ένα σπίτι διακοσίων χιλιάδων ευρώ αλλά η μεν απλή λογιστική λέει ότι χρωστάω διακόσια χιλιάρικα (δηλαδή, δείχνει την πραγματικότητα) η δε "δημιουργική" λέει ότι χρωστάω είκοσι, επειδή τόσα πρέπει να πληρώσω εφέτος (άρα, δείχνει ότι εφέτος πλούτισα κατά 180.000)! Με τέτοια πολύ ωραία ευρήματα, όλοι κατάφεραν να "τιθασσεύσουν" τα χρέη τους στα όρια του Μάαστριχτ.
(β) Ας πούμε τώρα ότι έχω ετήσια εισοδήματα 100.000 ευρώ αλλά οι υποχρεώσεις μου φτάνουν τις 110.000. Έχω, λοιπόν, ετήσιο έλλειμμα 10%. Πώς μπορώ να κρύψω αυτό το έλλειμμα, μέσω της "δημιουργικής λογιστικής"; Εμφανίζω έναν μπάρμπα μου, ο οποίος διατίθεται να "αγοράσει" υποχρεώσεις μου αξίας 8.000 ευρώ, τα οποία θα του τα αποδώσω μετά από 5 χρόνια. Όπως είπαμε στο προηγούμενο παράδειγμα, αυτό το οκταχίλιαρο "εξαφανίζεται" για μια πενταετία, οπότε οι υποχρεώσεις μου πέφτουν από τις 110.000 στις 102.000 και, συνεπώς, το έλλειμμά μου περιορίζεται στο 2%. Το 'πιασα το κριτήριο του Μάαστριχτ! Πείτε τώρα ότι ο μπάρμπας μου λέγεται Γκόλντμαν Σακς και πιάσατε κι εσείς το υπονοούμενο.
Έχει πλέον αποδειχτεί ότι η Ελλάδα μπήκε στην ΟΝΕ χάρη στην "δημιουργική λογιστική" και μόνο. Μαιτρ στο στήσιμο της κομπίνας ήσαν δυο γνωστά μας μουσούδια: ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο τωρινός πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, τις γνωριμίες τού οποίου εκμεταλλεύτηκε ο Σημίτης για να πετύχει τον σκοπό του. Ίσως κάπου εδώ πρέπει να αναζητήσουμε την εμμονή Παπαδήμου για παραμονή στο ευρώ: αν ο άνθρωπος υποστήριζε σήμερα κάτι διαφορετικό, θα ήταν σαν να παραδεχόταν ότι τότε είχε κάνει χοντροπαπαριά.
Για να βάλουμε, όμως, τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση, ας επαναλάβουμε ότι δεν ήταν μόνο η Ελλάδα που μπήκε με "δημιουργικό" τρόπο στην ΟΝΕ. Όλες ανεξαιρέτως οι χώρες-μέλη τής ΟΝΕ χρησιμοποίησαν τα ίδια λογιστικά εργαλεία για να ωραιοποιήσουν τους αμείλικτους αριθμούς (*). Γι' αυτό σήμερα κρέμεται πάνω από τα κεφάλια όλων (ακόμη και της Γαλλίας) η "δαμόκλειος σπάθη" που προαναφέραμε. Γι' αυτό το "ελληνικό πρόβλημα" δεν είναι καθόλου ελληνικό αλλά πολύ ευρύτερο. Γι' αυτό η κρίση που διανύουμε δεν είναι "κρίση χρέους" (όπως θέλουν να την παρουσιάζουν οι ανεγκέφαλοι παπαγαλίσκοι τού καπιταλισμού), αφού τα χρέη υπήρχαν πάντα και δεν εξαφανίστηκαν επειδή κάποιοι τα έκρυψαν κάτω από το χαλί.
Με τέτοια τερτίπια, όμως, δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσουν τα πράγματα στο διηνεκές. Δεν μπορείς να κρύβεις μονίμως τα σουπίδια σου κάτω από το χαλί. Βέβαια, στην αρχή όλα πήγαιναν καλά και το κεφάλαιο δεν είχε λόγους να παραπονιέται αφού συσσώρευε κέρδη. Μόνο που η συσσώρευση κερδών οδήγησε σε υπερσυσσώρευση κεφαλαίων, το σύστημα "μπούκωσε" και έγινε φανερό ότι η ευρωενωσιακή οικονομία είχε καταντήσει ένα τεράστιο απόστημα το οποίο θα έσπαγε, αργά ή γρήγορα.
(*) Για τον παράξενα αρμονικό τρόπο με τον οποίο συνέκλιναν οι ευρωπαϊκές οικονομίες εκείνη την εποχή, δείτε την "Έκθεση για την σύγκλιση" τού Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος, τον Μάρτιο του 2008
ΥΓ: Ας συγκρατήσουν τις ενστάσεις τους οι οικονομολόγοι, σχετικά με τον απλοϊκό τρόπο παρουσίασης της "δημιουργικής λογιστικής". Δεν φτιάχνω οικονομικό σύγγραμμα, ο δόλιος. Στο ιστολόγιό μου γράφω.
Στα παραπάνω προβλήματα, ένας σοβαρός μελετητής θα μπορούσε να υποδείξει δυο διεξόδους. Η πρώτη θα ήταν το "μαλάκωμα" των σκληρών ορίων τού Μάαστριχτ (π.χ. το 3% του ελλείμματος θα μπορούσε να γίνει 5%). Η δεύτερη λύση θα ήταν η αναβολή τής ολοκλήρωσης τής ΟΝΕ για 2-3 χρόνια. Δυστυχώς, όμως, τα συμφέροντα του κεφαλαίου δεν επέτρεπαν την υιοθέτηση τέτοιων λύσεων. Από τη μια, η ύπαρξη σκληρών όρων ήταν απαραίτητη ώστε να υπάρχει ανά πάσα στιγμή μια "δαμόκλειος σπάθη" πάνω από τα κεφάλια που θα τολμούσαν να σηκωθούν. Από την άλλη, η αναβολή τής ολοκλήρωσης τής ΟΝΕ σήμαινε καθυστέρηση στην λήψη μέτρων που θα ευνοούσαν την κερδοφορία των μονοπωλίων.
Έτσι, λοιπόν, επιλέχθηκε μια τρίτη λύση: ο στρουθοκαμηλισμός. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί έβλεπαν τα προβλήματα τα οποία εμπόδιζαν την ολοκλήρωση της οικονομικής ένωσης της Ευρώπης αλλά προτίμησαν, αντί να ασχοληθούν με την εξεύρεση μιας σοβαρής -πλην χρονοβόρας- λύσης, να κάνουν ότι δεν τα βλέπουν. Κι αυτό το πέτυχαν χρησιμοποιώντας την περίφημη "δημιουργική λογιστική". Αλλά, τι πράμα είναι αυτή η "δημιουργική λογιστική"; Ας δώσουμε δυο παραδείγματα:
(α) Ας πούμε ότι παίρνω δάνειο για να αγοράσω ένα σπίτι και για την αποπληρωμή τού δανείου συμφωνώ να πληρώνω 20.000 ευρώ ετησίως επί 10 χρόνια. Η απλή λογιστική λέει ότι τον πρώτο χρόνο έχω χρέος 200.000 ευρώ, τον δεύτερο χρόνο 180.000, τον τρίτο 160.000 κλπ. Η "δημιουργική λογιστική" λέει ότι κάθε χρόνο έχω χρέος 20.000 ευρώ, επειδή τόσα είμαι υποχρεωμένος να πληρώσω. Προσέξτε τώρα το παράδοξο: μόλις αγοράσω το σπίτι καταγράφω στο ενεργητικό μου (δηλαδή, στην περιουσία μου) ένα σπίτι διακοσίων χιλιάδων ευρώ αλλά η μεν απλή λογιστική λέει ότι χρωστάω διακόσια χιλιάρικα (δηλαδή, δείχνει την πραγματικότητα) η δε "δημιουργική" λέει ότι χρωστάω είκοσι, επειδή τόσα πρέπει να πληρώσω εφέτος (άρα, δείχνει ότι εφέτος πλούτισα κατά 180.000)! Με τέτοια πολύ ωραία ευρήματα, όλοι κατάφεραν να "τιθασσεύσουν" τα χρέη τους στα όρια του Μάαστριχτ.
(β) Ας πούμε τώρα ότι έχω ετήσια εισοδήματα 100.000 ευρώ αλλά οι υποχρεώσεις μου φτάνουν τις 110.000. Έχω, λοιπόν, ετήσιο έλλειμμα 10%. Πώς μπορώ να κρύψω αυτό το έλλειμμα, μέσω της "δημιουργικής λογιστικής"; Εμφανίζω έναν μπάρμπα μου, ο οποίος διατίθεται να "αγοράσει" υποχρεώσεις μου αξίας 8.000 ευρώ, τα οποία θα του τα αποδώσω μετά από 5 χρόνια. Όπως είπαμε στο προηγούμενο παράδειγμα, αυτό το οκταχίλιαρο "εξαφανίζεται" για μια πενταετία, οπότε οι υποχρεώσεις μου πέφτουν από τις 110.000 στις 102.000 και, συνεπώς, το έλλειμμά μου περιορίζεται στο 2%. Το 'πιασα το κριτήριο του Μάαστριχτ! Πείτε τώρα ότι ο μπάρμπας μου λέγεται Γκόλντμαν Σακς και πιάσατε κι εσείς το υπονοούμενο.
Έχει πλέον αποδειχτεί ότι η Ελλάδα μπήκε στην ΟΝΕ χάρη στην "δημιουργική λογιστική" και μόνο. Μαιτρ στο στήσιμο της κομπίνας ήσαν δυο γνωστά μας μουσούδια: ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο τωρινός πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, τις γνωριμίες τού οποίου εκμεταλλεύτηκε ο Σημίτης για να πετύχει τον σκοπό του. Ίσως κάπου εδώ πρέπει να αναζητήσουμε την εμμονή Παπαδήμου για παραμονή στο ευρώ: αν ο άνθρωπος υποστήριζε σήμερα κάτι διαφορετικό, θα ήταν σαν να παραδεχόταν ότι τότε είχε κάνει χοντροπαπαριά.
Για να βάλουμε, όμως, τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση, ας επαναλάβουμε ότι δεν ήταν μόνο η Ελλάδα που μπήκε με "δημιουργικό" τρόπο στην ΟΝΕ. Όλες ανεξαιρέτως οι χώρες-μέλη τής ΟΝΕ χρησιμοποίησαν τα ίδια λογιστικά εργαλεία για να ωραιοποιήσουν τους αμείλικτους αριθμούς (*). Γι' αυτό σήμερα κρέμεται πάνω από τα κεφάλια όλων (ακόμη και της Γαλλίας) η "δαμόκλειος σπάθη" που προαναφέραμε. Γι' αυτό το "ελληνικό πρόβλημα" δεν είναι καθόλου ελληνικό αλλά πολύ ευρύτερο. Γι' αυτό η κρίση που διανύουμε δεν είναι "κρίση χρέους" (όπως θέλουν να την παρουσιάζουν οι ανεγκέφαλοι παπαγαλίσκοι τού καπιταλισμού), αφού τα χρέη υπήρχαν πάντα και δεν εξαφανίστηκαν επειδή κάποιοι τα έκρυψαν κάτω από το χαλί.
Με τέτοια τερτίπια, όμως, δεν ήταν δυνατόν να προχωρήσουν τα πράγματα στο διηνεκές. Δεν μπορείς να κρύβεις μονίμως τα σουπίδια σου κάτω από το χαλί. Βέβαια, στην αρχή όλα πήγαιναν καλά και το κεφάλαιο δεν είχε λόγους να παραπονιέται αφού συσσώρευε κέρδη. Μόνο που η συσσώρευση κερδών οδήγησε σε υπερσυσσώρευση κεφαλαίων, το σύστημα "μπούκωσε" και έγινε φανερό ότι η ευρωενωσιακή οικονομία είχε καταντήσει ένα τεράστιο απόστημα το οποίο θα έσπαγε, αργά ή γρήγορα.
(*) Για τον παράξενα αρμονικό τρόπο με τον οποίο συνέκλιναν οι ευρωπαϊκές οικονομίες εκείνη την εποχή, δείτε την "Έκθεση για την σύγκλιση" τού Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος, τον Μάρτιο του 2008
ΥΓ: Ας συγκρατήσουν τις ενστάσεις τους οι οικονομολόγοι, σχετικά με τον απλοϊκό τρόπο παρουσίασης της "δημιουργικής λογιστικής". Δεν φτιάχνω οικονομικό σύγγραμμα, ο δόλιος. Στο ιστολόγιό μου γράφω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου