"Το μοιραίο δείπνο"

Σήμερα θα κάνουμε την γνωριμία μας με έναν από τους σημαντικώτερους λογοτέχνες των Βαλκανίων, τον αλβανό Ισμαήλ Κανταρέ. Ο Κανταρέ γεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο το 1936 και τα τελευταία χρόνια έχει προταθεί κατ' επανάληψη για τον βραβείο Νόμπελ. Μπορεί να μη πάρει το Νόμπελ τελικά, αλλά στο μεταξύ έχει κερδίσει το βραβείο Booker (2005) για το συνολικό του έργο, το βραβείο Balcanica (2009) για το μυθιστόρημα "Η αποκλεισμένη: ρέκβιεμ για την Λίντα Μπ." και το βραβείο τού "Πρίγκηπα των γραμμάτων τής Αστούριας" (γνωστό ως "Νόμπελ των ισπανόφωνων").

Εμείς θα γνωρίσουμε τον Κανταρέ μέσα από το μυθιστόρημά του "Το μοιραίο δείπνο", το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως "βαλκανικό παραμύθι", αν και προσωπικά θα το χαρακτήριζα ως "αλβανικό παραμύθι". Ως φόντο τής ιστορίας του, ο Κανταρέ επιλέγει την γενέτειρά του (το Αργυρόκαστρο) και ως άξονες, γύρω από τους οποίους περιστρέφεται όλη αυτή η ιστορία, χρησιμοποιεί δυο εμπνευσμένα ευρήματα: την (συν)ύπαρξη στην πόλη δυο επιφανών γιατρών με το ίδιο επώνυμο (Γκουραμέτο ο μεγάλος και Γκουραμέτο ο μικρός) και την παράθεση ενός δείπνου εκ μέρους του μεγάλου Γκουραμέτο προς έναν ανώτερο χιτλερικό αξιωματικό ο οποίος... ας μη το αποκαλύψω και χαλάσω την συγγραφική έκπληξη. Από αυτό το δείπνο ξεκινάει η ιστορία, η οποία εκτυλίσσεται ως μια μεγαλοπρεπής φάρσα:

Την επόμενη μέρα τού δείπνου, ο χιτλερικός αξιωματικός απελευθερώνει μια ομάδα φυλακισμένων αλβανών, μεταξύ των οποίων -τι παράξενο!- και έναν εβραίο φαρμακοποιό, τον Γιάκοελ. Το νέο ηχεί περίεργα στα αφτιά των ντόπιων και η τοπική κοινωνία συγκλονίζεται. Ένα πέπλο μυστηρίου απλώνεται πάνω απ' την πόλη: τι διαμείφθηκε σ' αυτό το μυστηριώδες δείπνο; μήπως πρόκειται απλώς για δωσιλογισμό εκ μέρους τού γιατρού; μήπως ο γιατρός ενήργησε από πατριωτισμό; πρόκειται για μια σκοτεινή κίνηση συμφέροντος ή για μια απλή ανθρωπιστική χειρονομία;

Τα ερωτήματα αυτά θα μείνουν για χρόνια αναπάντητα, ώσπου επανεμφανίζονται κατά την διάρκεια τής κομμουνιστικής διακυβέρνησης, οπότε -με μπόλικο παραλογισμό- η απελευθέρωση των αιχμαλώτων (ειδικά του εβραίου φαρμακοποιού Γιάκοελ) οδηγεί τις υπηρεσίες ασφαλείας στο συμπέρασμα ότι το Αργυρόκαστρο είναι το κέντρο μιας παγκόσμιας ιατρικής συνωμοσίας κατά της ζωής τού ίδιου τού Στάλιν, ο οποίος βρίσκεται στα τελευταία του.

Συνοπτικά, "Το μοιραίο δείπνο" χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετική γραφή και ένα υποδόριο χιούμορ, ενώ ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πανέξυπνα την πέννα του για να ασκήσει πολιτική κριτική μέσα από μια σάτιρα που σπάει κόκκαλα. Ο βαθειά κομμουνιστής Κανταρέ δεν διστάζει να διακωμωδήσει τις ίδιες του τις αξίες, όχι για να τις αποδομήσει αλλά για να εξηγήσει τις αιτίες που οδήγησαν στην απαξίωσή τους.

Το βιβλίο κυκλοφορεί σε μια ευανάγνωστη έκδοση 218 σελίδων από το "Μεταίχμιο". Δεν πάει πολύς καιρός που γκρίνιαξα για την τιμή ενός άλλου βιβλίου αυτού του εκδοτικού οίκου αλλά τώρα πρέπει να παραδεχτώ ότι τα 13 ευρώ που πλήρωσα για "Το μοιραίο δείπνο" αποτελούν ιδιαίτερα λογικό αντίτιμο τόσο για το επίπεδο του βιβλίου όσο και για την ποιότητα της έκδοσης. Τολμήστε! Θα ανακαλύψετε μια αλβανική λογοτεχνία που θα σας εκπλήξει ευχάριστα.


ΥΓ: Μπορεί να βάζω άριστα στην τιμή αυτής της έκδοσης αλλά... Διάβολε, πόσο θα κόστιζαν δτο-τρεις περισσότερες πληροφορίες για τον συγγραφέα στα "αφτιά" του εξώφυλλου; Για να μην αναφερθώ στην φτηνιάρικη σύνθεση μαχαιροπηρουνοκούταλων που "κοσμεί" το εξώφυλλο και αδικεί το περιεχόμενο.