Ο Μπόρις Νικολάγεβιτς Γέλτσιν ονειρευόταν να περάσει στην ιστορία ως ο "ρώσσος Ουάσιγκτον" αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να καταγραφεί ως ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς τυχοδιώκτες τού 20ου αιώνα. Ξεκίνησε ως στενός συνεργάτης τού Γκορμπατσόφ και, ως τέτοιος, έφτασε μέχρι το αξίωμα του γενικού γραμματέα τού κόμματος στην Μόσχα. Όμως, μη μπορώντας να ζει στην σκιά τού Γκορμπατσόφ, συγκρούστηκε μαζί του και συντάχθηκε με τους "μεταρρυθμιστές", δηλαδή με εκείνους που επιδίωκαν την κατάλυση τού σοβιετικού οικοδομήματος. Με την στήριξη της δύσης, ο Γέλτσιν αναρριχήθηκε στο αξίωμα του προέδρου της Ρωσίας αλλά ούτε έτσι ήταν ευχαριστημένος, αφού ο Γκορμπατσόφ ήταν πρόεδρος ολόκληρης της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι, το διεστραμμένο μυαλό τού Γέλτσιν έπιασε την πιο ανώμαλη ιδέα που μπορούσε, προκειμένου να ξεπεράσει τον άσπονδο εχθρό του: θα τον εξαφάνιζε διαλύοντας την ΕΣΣΔ!
Το πρόβλημα του Γέλτσιν ήταν ότι είχε την -καθόλου άδικη- φήμη τού μπεκρή και, συνεπώς, δυσκολευόταν να αποκτήσει ευρύ λαϊκό έρεισμα. Τελικά, βρήκε την ευκαιρία να γίνει "λαϊκός ήρωας", χάρη στο κίνημα της 19ης Αυγούστου 1991. Εκείνη την ημέρα, το σύνολο -σχεδόν- της ανώτατης ηγεσίας τής ΕΣΣΔ, βλέποντας ότι η πολιτική τού Γκορμπατσόφ οδηγεί στην ήττα τού σοσιαλισμού, έβγαλε τα τανκς τού Κόκκινου Στρατού στους δρόμους της Μόσχας, σε μια προσπάθεια ανατροπής τού Γκορμπατσόφ και αναστροφής τού αντκομμουνιστικού ρεύματος. Ο Γέλτσιν έσπευσε να εκμεταλλευτεί την αναμπουμπούλα: μπήκε επί κεφαλής των αντεπαναστατών, σκαρφάλωσε σε ένα άρμα και κατήγγειλε το κίνημα ως "κυνική δεξιά απόπειρα πραξικοπήματος". Τελικά, η ασυνεννοησία των ηγετών τού κινήματος οδήγησε στον εκφυλισμό της προσπάθειας, τα άρματα απεσύρθησαν και ο Γέλτσιν προβλήθηκε ως ένας θαρραλέος υπερασπιστής τής δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, ο ρώσσος πρόεδρος κηρύττει εκτός νόμου το ΚΚΣΕ στην ρωσσική επικράτεια (!).
Παρ' όλα αυτά, ο Γκορμπατσόφ παρέμενε στην θέση του. Ο Γέλτσιν, παρά την λαϊκή προβολή που απολάμβανε, ήταν ανήσυχος: έπρεπε να κάνει κάτι όσο η δημοτικότητά του του παρέμενε υψηλή. Και το έκανε με ένα αριστουργηματικά σχεδιασμένο καταχθόνιο χτύπημα: τέσσερις μήνες μετά το κίνημα, στις 8 Δεκεμβρίου, ο Γέλτσιν συναντήθηκε με τους προέδρους τής Ουκρανίας και της Λευκορωσίας και υπέγραψαν την "συμφωνία της Μπελοβέζας", η οποία κήρυττε την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την αντικατάστασή της από μια "Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών" (ΚΑΚ). Ο Γκορμπατσόφ προσπάθησε να αμφισβητήσει την εγκυρότητα της απόφασης των τριών προέδρων, αλλά στις 21 Δεκεμβρίου, στην Άλμα-Ατά (σημερινό Αλμάτυ) τού Καζαχστάν, δέχτηκε την χαριστική βολή: αντιπρόσωποι όλων των σοβιετικών δημοκρατιών (πλην της Γεωργίας) υπέγραψαν το "πρωτόκολλο της Άλμα-Ατά", το οποίο επικύρωνε την "συμφωνία της Μπελοβέζας" και την ίδρυση της ΚΑΚ. Ανήμερα τα Χριστούγεννα, ο εξουθενωμένος Γκορμπατσόφ κήρυξε την χρεωκοπία της ΕΣΣΔ και, ταυτόχρονα, την διάλυσή της. Στις 31 τού ίδιου μήνα, η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο θα υποστελλόταν οριστικά.
Αυτά για να θυμηθούμε την ιστορία. Αλλά, ποιος ήταν στο Κρεμλίνο την ημέρα που ο Γέλτσιν έκανε την περίφημη δήλωση "κύριοι, θέλω να σας ανακοινώσω ότι η Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια"; Μα, ο γνωστός μας και μη εξαιρετέος...Τζέφφρυ Σακς! Όχι τυχαία, φυσικά. Ο Γέλτσιν τον είχε καλέσει ως...σύμβουλο! Κι ο Σακς δεν έχασε την ευκαιρία να πάρει μέρος στο παιχνίδι. "Αφού μπορεί η Πολωνία, μπορεί και η Ρωσσία", είπε χτυπώντας ενθαρρυντικά τον Γέλτσιν στην πλάτη.
Βέβαια, ο Γέλτσιν ήξερε τα οικονομικά χάλια στα οποία είχε οδηγηθεί η χώρα από την "περεστρόικα" και ήθελε να χρησιμοποιήσει τον Σακς και τις γνωριμίες του προκειμένου να εξασφαλίσει κεφάλαια. "Η μοναδική μας ελπίδα είναι οι υποσχέσεις τού G7, ότι θα μας χορηγήσει σύντομα οικονομική βοήθεια", εξομολογήθηκε ο ρώσσος πρόεδρος. Ο Σακς τον διαβεβαίωσε ότι, αν ακολουθούσε τις οδηγίες του, θα μπορούσε να μαζέψει πάνω από 15 δισ. δολλάρια. Αρκεί να κινούνταν γρήγορα και αποφασιστικά.
Ο Γέλτσιν συμφώνησε. Όλα τού πήγαιναν κατ' ευχή. Μόνο που δεν γνώριζε ότι σύντομα η καλή τύχη τού Σακς θα τελείωνε...
Το πρόβλημα του Γέλτσιν ήταν ότι είχε την -καθόλου άδικη- φήμη τού μπεκρή και, συνεπώς, δυσκολευόταν να αποκτήσει ευρύ λαϊκό έρεισμα. Τελικά, βρήκε την ευκαιρία να γίνει "λαϊκός ήρωας", χάρη στο κίνημα της 19ης Αυγούστου 1991. Εκείνη την ημέρα, το σύνολο -σχεδόν- της ανώτατης ηγεσίας τής ΕΣΣΔ, βλέποντας ότι η πολιτική τού Γκορμπατσόφ οδηγεί στην ήττα τού σοσιαλισμού, έβγαλε τα τανκς τού Κόκκινου Στρατού στους δρόμους της Μόσχας, σε μια προσπάθεια ανατροπής τού Γκορμπατσόφ και αναστροφής τού αντκομμουνιστικού ρεύματος. Ο Γέλτσιν έσπευσε να εκμεταλλευτεί την αναμπουμπούλα: μπήκε επί κεφαλής των αντεπαναστατών, σκαρφάλωσε σε ένα άρμα και κατήγγειλε το κίνημα ως "κυνική δεξιά απόπειρα πραξικοπήματος". Τελικά, η ασυνεννοησία των ηγετών τού κινήματος οδήγησε στον εκφυλισμό της προσπάθειας, τα άρματα απεσύρθησαν και ο Γέλτσιν προβλήθηκε ως ένας θαρραλέος υπερασπιστής τής δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, ο ρώσσος πρόεδρος κηρύττει εκτός νόμου το ΚΚΣΕ στην ρωσσική επικράτεια (!).
Παρ' όλα αυτά, ο Γκορμπατσόφ παρέμενε στην θέση του. Ο Γέλτσιν, παρά την λαϊκή προβολή που απολάμβανε, ήταν ανήσυχος: έπρεπε να κάνει κάτι όσο η δημοτικότητά του του παρέμενε υψηλή. Και το έκανε με ένα αριστουργηματικά σχεδιασμένο καταχθόνιο χτύπημα: τέσσερις μήνες μετά το κίνημα, στις 8 Δεκεμβρίου, ο Γέλτσιν συναντήθηκε με τους προέδρους τής Ουκρανίας και της Λευκορωσίας και υπέγραψαν την "συμφωνία της Μπελοβέζας", η οποία κήρυττε την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την αντικατάστασή της από μια "Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών" (ΚΑΚ). Ο Γκορμπατσόφ προσπάθησε να αμφισβητήσει την εγκυρότητα της απόφασης των τριών προέδρων, αλλά στις 21 Δεκεμβρίου, στην Άλμα-Ατά (σημερινό Αλμάτυ) τού Καζαχστάν, δέχτηκε την χαριστική βολή: αντιπρόσωποι όλων των σοβιετικών δημοκρατιών (πλην της Γεωργίας) υπέγραψαν το "πρωτόκολλο της Άλμα-Ατά", το οποίο επικύρωνε την "συμφωνία της Μπελοβέζας" και την ίδρυση της ΚΑΚ. Ανήμερα τα Χριστούγεννα, ο εξουθενωμένος Γκορμπατσόφ κήρυξε την χρεωκοπία της ΕΣΣΔ και, ταυτόχρονα, την διάλυσή της. Στις 31 τού ίδιου μήνα, η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο θα υποστελλόταν οριστικά.
Αυτά για να θυμηθούμε την ιστορία. Αλλά, ποιος ήταν στο Κρεμλίνο την ημέρα που ο Γέλτσιν έκανε την περίφημη δήλωση "κύριοι, θέλω να σας ανακοινώσω ότι η Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια"; Μα, ο γνωστός μας και μη εξαιρετέος...Τζέφφρυ Σακς! Όχι τυχαία, φυσικά. Ο Γέλτσιν τον είχε καλέσει ως...σύμβουλο! Κι ο Σακς δεν έχασε την ευκαιρία να πάρει μέρος στο παιχνίδι. "Αφού μπορεί η Πολωνία, μπορεί και η Ρωσσία", είπε χτυπώντας ενθαρρυντικά τον Γέλτσιν στην πλάτη.
Βέβαια, ο Γέλτσιν ήξερε τα οικονομικά χάλια στα οποία είχε οδηγηθεί η χώρα από την "περεστρόικα" και ήθελε να χρησιμοποιήσει τον Σακς και τις γνωριμίες του προκειμένου να εξασφαλίσει κεφάλαια. "Η μοναδική μας ελπίδα είναι οι υποσχέσεις τού G7, ότι θα μας χορηγήσει σύντομα οικονομική βοήθεια", εξομολογήθηκε ο ρώσσος πρόεδρος. Ο Σακς τον διαβεβαίωσε ότι, αν ακολουθούσε τις οδηγίες του, θα μπορούσε να μαζέψει πάνω από 15 δισ. δολλάρια. Αρκεί να κινούνταν γρήγορα και αποφασιστικά.
Ο Γέλτσιν συμφώνησε. Όλα τού πήγαιναν κατ' ευχή. Μόνο που δεν γνώριζε ότι σύντομα η καλή τύχη τού Σακς θα τελείωνε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου