Ο Φρήντμαν ήταν κατηγορηματικός: όπως γράφει (μαζί με την σύζυγό του Ρόουζ) στο "Two Lucky People: Memoirs", όλα τα στραβά οφείλονταν στο Νιου Ντηλ, με το οποίο "μια σειρά από χώρες, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου, λοξοδρόμησαν από τον ορθό δρόμο". Τον τρόπο επανόδου στον "ορθό δρόμο", ο Φρήντμαν τον κατέδειξε αναλυτικά στο διάσημο ευαγγέλιο του νεοφιλελευθερισμού, "Καπιταλισμός και Ελευθερία". Εκεί παρουσίασε το περίφημο τρίπτυχο της θεωρίας του. Τι περιλαμβάνει αυτό το τρίπτυχο;
Πρώτον: απορρύθμιση. Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταργήσουν όλες τις νομοθετικές διατάξεις και όλους τους κανόνες, τα οποία εμποδίζουν με οποιονδήποτε τρόπο την μεγιστοποίηση των κερδών και την συσσώρευσή τους.
Δεύτερον: κατάλυση. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να καταλύσουν την έννοια του "κοινωνικού κράτους", περικόπτοντας κάθε χρηματοδότηση οποιουδήποτε κοινωνικού προγράμματος, ώστε να εξαφανιστούν όλες οι παρεμβάσεις οι οποίες δημιουργούν στρεβλώσεις στην αγορά και εμποδίζουν την επίτευξη του μέγιστου κέρδους.
Τρίτον: ιδιωτικοποιήσεις. Το κράτος οφείλει να μεταβιβάσει ολόκληρη την δημόσια περιουσία σε ιδιώτες, επειδή μόνον έτσι μπορεί να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση αυτής της περιουσίας και το μέγιστο κέρδος από την εκμετάλλευσή της.
Σ' αυτή την τρίπτυχη συνταγή, ο Φρήντμαν επεξεργάστηκε πλήθος λεπτομερειών. Για παράδειγμα, το άριστο θα ήταν να μην υπάρχουν καθόλου φόροι. Όμως, αν αυτό δεν είναι δυνατόν, θα πρέπει να υπάρχει μια ενιαία φορολογική κλίμακα με την οποία θα φορολογούνται οι πάντες, πλούσιοι ή φτωχοί. Φυσικά, τα έσοδα από αυτή την φορολογία θα πρέπει να διατίθενται με τον τρόπο που ορίζει το τρίπτυχο, δηλαδή όχι για κοινωνικές παροχές αλλά για διευκόλυνση της ανάπτυξης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Επίσης, απαγορεύεται αυστηρά η θέσπιση οποιουδήποτε προστατευτικού μέτρου υπέρ της εγχώριας παραγωγής ή ιδιοκτησίας ενώ θα πρέπει να καταργηθεί οποιαδήποτε διάταξη εμποδίζει τις εταιρείες να παράγουν ή να πωλούν τα προϊόντα τους σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου επιθυμούν.
Από το μένος του Φρήντμαν δεν ήταν δυνατόν να γλιτώσει η τιμή της εργασίας. Εφ' όσον η εργασία αποτελεί συντελεστή παραγωγής, δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε παρέμβαση στην διαμόρφωση της τιμής της. Συνεπώς, πρέπει να καταργηθούν οι έννοιες των συλλογικών συμβάσεων και των κατώτατων μισθών. Ακόμη, στα πλαίσια της κατάργησης του "κοινωνικού κράτους", πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, η παιδεία, η ενέργεια, οι μεταφορές κλπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Φρήντμαν ζητάει την ιδιωτικοποίηση ακόμη και των...εθνικών πάρκων!
Σε τελική ανάλυση, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το "Καπιταλισμός και Ελευθερία" ως ένα ξετσίπωτο βιβλίο. Πράγματι, εκεί ζητείται απερίφραστα και χωρίς ντροπή η πλήρης κατάργηση του Νιου Ντηλ, το οποίο είχε αποτρέψει τις λαϊκές εξεγέρσεις μετά την ύφεση του μεσοπολέμου και την καταστροφή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ό,τι είχαν καταφέρει να κερδίσουν οι εργαζόμενοι με ιδρώτα και αίμα πολύχρονων αγώνων και όσα μέτρα είχε πάρει το κράτος για να αμβλύνει τις επιπτώσεις της φτώχειας, η "αντεπανάσταση" του Σικάγου απαιτούσε να τα πάρει πίσω.
Κι όχι μόνο. Ουσιαστικά, ζητούσε πολλά περισσότερα. Εκτός από όσα -υποτίθεται πως- είχαν χάσει οι καπιταλιστές από την εφαρμογή των κεϋνσιανών πρακτικών, η "σχολή του Σικάγου" απαιτούσε και όλα όσα κράτος και εργαζόμενοι είχαν οικοδομήσει κατά την περίοδο της μεταπολεμικής αλματώδους ανάπτυξης. Ο Φρήντμαν ζητούσε από τις κυβερνήσεις να ξεπουλήσουν μια περιουσία η οποία είχε δημιουργηθεί από τις επενδύσεις του δημόσιου τομέα (δηλαδή, από τους φόρους των εργαζομένων) και από την εργασία των λαϊκών στρωμάτων. Για τον φρηντμανισμό, όλος αυτός ο πλούτος έπρεπε να μεταβιβαστεί σε χέρια ιδιωτών διότι...έτσι έπρεπε!
Βέβαια, ο Φρήντμαν τύλιξε όλα αυτά με ένα ωραίο περιτύλιγμα επιστήμης και τα καλλώπισε με την γλώσσα των μαθηματικών. Στην βάση του, όμως, το φρηντμανικό όραμα ταυτιζόταν απολύτως με τα συμφέροντα των πολυεθνικών, οι οποίες εκ φύσεως διψούν για δράση σε περιβάλλον δίχως αρχές και κανόνες. Στο αρχικό της στάδιο, αυτή η αδηφάγα διάθεση του καπιταλισμού εκφράστηκε με την αποικιοκρατία: η κάθε ανακάλυψη νέας γης συνεπαγόταν την υφαρπαγή της και την λεηλασία του πλούτου της, δίχως καμμιά αποζημίωση για τους ντόπιους πληθυσμούς. Τέσσερις-πέντε αιώνες αργότερα, ο Φρήντμαν επιχειρούσε να αναβιώσει την αποικοκρατία, μόνο που αυτή φορά η καινούργια γη, που έπρεπε να κατακτηθεί και να λεηλατηθεί δίχως αποζημίωση, ήταν το ίδιο το κράτος.
Πρώτον: απορρύθμιση. Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταργήσουν όλες τις νομοθετικές διατάξεις και όλους τους κανόνες, τα οποία εμποδίζουν με οποιονδήποτε τρόπο την μεγιστοποίηση των κερδών και την συσσώρευσή τους.
Δεύτερον: κατάλυση. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να καταλύσουν την έννοια του "κοινωνικού κράτους", περικόπτοντας κάθε χρηματοδότηση οποιουδήποτε κοινωνικού προγράμματος, ώστε να εξαφανιστούν όλες οι παρεμβάσεις οι οποίες δημιουργούν στρεβλώσεις στην αγορά και εμποδίζουν την επίτευξη του μέγιστου κέρδους.
Τρίτον: ιδιωτικοποιήσεις. Το κράτος οφείλει να μεταβιβάσει ολόκληρη την δημόσια περιουσία σε ιδιώτες, επειδή μόνον έτσι μπορεί να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση αυτής της περιουσίας και το μέγιστο κέρδος από την εκμετάλλευσή της.
Σ' αυτή την τρίπτυχη συνταγή, ο Φρήντμαν επεξεργάστηκε πλήθος λεπτομερειών. Για παράδειγμα, το άριστο θα ήταν να μην υπάρχουν καθόλου φόροι. Όμως, αν αυτό δεν είναι δυνατόν, θα πρέπει να υπάρχει μια ενιαία φορολογική κλίμακα με την οποία θα φορολογούνται οι πάντες, πλούσιοι ή φτωχοί. Φυσικά, τα έσοδα από αυτή την φορολογία θα πρέπει να διατίθενται με τον τρόπο που ορίζει το τρίπτυχο, δηλαδή όχι για κοινωνικές παροχές αλλά για διευκόλυνση της ανάπτυξης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Επίσης, απαγορεύεται αυστηρά η θέσπιση οποιουδήποτε προστατευτικού μέτρου υπέρ της εγχώριας παραγωγής ή ιδιοκτησίας ενώ θα πρέπει να καταργηθεί οποιαδήποτε διάταξη εμποδίζει τις εταιρείες να παράγουν ή να πωλούν τα προϊόντα τους σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου επιθυμούν.
Από το μένος του Φρήντμαν δεν ήταν δυνατόν να γλιτώσει η τιμή της εργασίας. Εφ' όσον η εργασία αποτελεί συντελεστή παραγωγής, δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε παρέμβαση στην διαμόρφωση της τιμής της. Συνεπώς, πρέπει να καταργηθούν οι έννοιες των συλλογικών συμβάσεων και των κατώτατων μισθών. Ακόμη, στα πλαίσια της κατάργησης του "κοινωνικού κράτους", πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, η παιδεία, η ενέργεια, οι μεταφορές κλπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Φρήντμαν ζητάει την ιδιωτικοποίηση ακόμη και των...εθνικών πάρκων!
Σε τελική ανάλυση, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το "Καπιταλισμός και Ελευθερία" ως ένα ξετσίπωτο βιβλίο. Πράγματι, εκεί ζητείται απερίφραστα και χωρίς ντροπή η πλήρης κατάργηση του Νιου Ντηλ, το οποίο είχε αποτρέψει τις λαϊκές εξεγέρσεις μετά την ύφεση του μεσοπολέμου και την καταστροφή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ό,τι είχαν καταφέρει να κερδίσουν οι εργαζόμενοι με ιδρώτα και αίμα πολύχρονων αγώνων και όσα μέτρα είχε πάρει το κράτος για να αμβλύνει τις επιπτώσεις της φτώχειας, η "αντεπανάσταση" του Σικάγου απαιτούσε να τα πάρει πίσω.
Κι όχι μόνο. Ουσιαστικά, ζητούσε πολλά περισσότερα. Εκτός από όσα -υποτίθεται πως- είχαν χάσει οι καπιταλιστές από την εφαρμογή των κεϋνσιανών πρακτικών, η "σχολή του Σικάγου" απαιτούσε και όλα όσα κράτος και εργαζόμενοι είχαν οικοδομήσει κατά την περίοδο της μεταπολεμικής αλματώδους ανάπτυξης. Ο Φρήντμαν ζητούσε από τις κυβερνήσεις να ξεπουλήσουν μια περιουσία η οποία είχε δημιουργηθεί από τις επενδύσεις του δημόσιου τομέα (δηλαδή, από τους φόρους των εργαζομένων) και από την εργασία των λαϊκών στρωμάτων. Για τον φρηντμανισμό, όλος αυτός ο πλούτος έπρεπε να μεταβιβαστεί σε χέρια ιδιωτών διότι...έτσι έπρεπε!
Βέβαια, ο Φρήντμαν τύλιξε όλα αυτά με ένα ωραίο περιτύλιγμα επιστήμης και τα καλλώπισε με την γλώσσα των μαθηματικών. Στην βάση του, όμως, το φρηντμανικό όραμα ταυτιζόταν απολύτως με τα συμφέροντα των πολυεθνικών, οι οποίες εκ φύσεως διψούν για δράση σε περιβάλλον δίχως αρχές και κανόνες. Στο αρχικό της στάδιο, αυτή η αδηφάγα διάθεση του καπιταλισμού εκφράστηκε με την αποικιοκρατία: η κάθε ανακάλυψη νέας γης συνεπαγόταν την υφαρπαγή της και την λεηλασία του πλούτου της, δίχως καμμιά αποζημίωση για τους ντόπιους πληθυσμούς. Τέσσερις-πέντε αιώνες αργότερα, ο Φρήντμαν επιχειρούσε να αναβιώσει την αποικοκρατία, μόνο που αυτή φορά η καινούργια γη, που έπρεπε να κατακτηθεί και να λεηλατηθεί δίχως αποζημίωση, ήταν το ίδιο το κράτος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου