Το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου 1973, τα "παιδιά του Σικάγου" είχαν στρατοπεδεύσει στο τυπογραφείο της "El Mercurio" για να προλάβουν να τυπώσουν εγκαίρως το "Τούβλο", ώστε να είναι διαθέσιμο από την πρώτη στιγμή. Πράγματι, πριν το μεσημέρι της επόμενης μέρας, υπήρχε από ένα αντίγραφο στο γραφείο κάθε στρατιωτικού που είχε αναλάβει κυβερνητικό πόστο. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι η βασική δουλειά των συντακτών τού "Τούβλου" ήταν η...μετάφραση: το τελικό κείμενο είχε εντυπωσιακές ομοιότητες με το "Καπιταλισμός και Ελευθερία".
Μέσα σε ενάμιση χρόνο, ο Πινοτσέτ είχε εφαρμόσει πιστά τις οδηγίες του Φρήντμαν. Ιδιωτικοποίησε σχεδόν όλες τις κρατικές επιχειρήσεις, πριμοδότησε νέες μορφές χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας, άφησε ελεύθερες τις εισαγωγές, καταργώντας κάθε προστατευτική πολιτική, περιέκοψε τις δημόσιες δαπάνες κατά 10% και κατάργησε κάθε μηχανισμό ελέγχου των τιμών. Ο Φρήντμαν είχε διαβεβαιώσει τον δικτάτορα ότι η άμεση κατάργηση κάθε κυβερνητικής παρέμβασης σ' αυτούς τους τομείς θα ενεργοποιούσε τους "φυσικούς νόμους της αγοράς" κι έτσι η οικονομία θα ισορροπούσε κι ο πληθωρισμός θα δαμαζόταν.
Ο Φρήντμαν έκανε λάθος. Έναν χρόνο μετά το πραξικόπημα, ο πληθωρισμός έφτασε το 375%, το μεγαλύτερο ποσοστό στον κόσμο και διπλάσιο από το ποσοστό της εποχής Αλλιέντε. Οι τιμές των βασικών αγαθών εκτινάχτηκαν στα ύψη. Παράλληλα, οι ελεύθερες εισαγωγές πλημμύρισαν την αγορά με φτηνά προϊόντα και οι εγχώριες επιχειρήσεις άρχισαν να βάζουν λουκέτα η μια μετά την άλλη. Ακρίβεια και ανεργία δημιουργούσαν έναν εκρηκτικό κοκταίηλ πείνας. Το μοντελάκι του Σικάγου δεν φαινόταν να λειτουργεί σωστά κι ο Φρήντμαν με τα παιδιά του έξυναν αμήχανα το κεφάλι τους.
Τελικά, το ξύσιμο κατέληξε σε συμπέρασμα: για τα προβλήματα δεν έφταιγε το "Τούβλο" αλλά η μη εφαρμογή του με την απαραίτητη αυστηρότητα, ενώ η οικονομία δυσκολευόταν να αυτοδιορθωθεί επειδή εξακολουθούσαν να υπάρχουν κεϋνσιανές στρεβλώσεις. Άρα, για να πετύχει η προσπάθεια έπρεπε να παρθούν αυστηρότερα μέτρα: περισσότερες περικοπές, περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις και μεγαλύτερη ταχύτητα στην εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων.
Στο μεταξύ, οι χιλιανοί βιομήχανοι είχαν αρχίσει να προβληματίζονται έντονα με την νέα κατάσταση. Εκείνοι είχαν συνομωτήσει να φάνε τον Αλλιέντε προκειμένου να κονομήσουν αλλά οι μόνοι κερδισμένοι από την νέα κατάσταση ήσαν τα ξένα μονοπώλια που απομυζούσαν την χώρα κι άρπαζαν τεράστια κέρδη ενώ οι ντόπιοι επιχειρηματίες αντιμετώπιζαν το φάσμα της καταστροφής: οι ξένοι έπαιρναν όλες τις καλές δουλειές ενώ οι χιλιανές επιχειρήσεις αδυνατούσαν να ανταγωνιστούν τους φτηνούς εισαγωγείς. Ο -γνωστός μας από το προηγούμενο σημείωμα- Ορλάντο Σάενς δεν δίστασε να χαρακτηρίσει το οικονομικό πρόγραμμα του Σικάγου ως "μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην οικονομική ιστορία μας" (Γκύντερ Φρανκ "Οικονομική γενοκτονία στην Χιλή"). Μάλιστα, ο Σάενς φαίνεται ότι πεθύμησε ξαφνικά τον Αλλιέντε, δηλώνοντας ότι "είναι αναγκαίο να διοχετευθούν σε παραγωγικές επενδύσεις τα εκατομμύρια των πιστώσεων που χρησιμοποιούνται σήμερα σε παράτολμα κερδοσκοπικά εγχειρήματα μπροστά στα μάτια αυτών που δεν έχουν καν δουλειά"(!). Μάλλον, ο Σάενς είχε αντιγράψει την συγκεκριμένη φράση από κάποιον προεκλογικό λόγο του Αλλιέντε...
Ξαφνικά, ο Πινοτσέτ έχασε την μπάλλα. Όντας άσχετος με τα οικονομικά, εμπιστεύτηκε με κλειστά μάτια τα "παιδιά του Σικάγου", εφ' όσον είχε και την παρότρυνση των ντόπιων κεφαλαιοκρατών. Κατά βάθος, ο δικτάτορας πίστευε ότι η εφαρμογή ακραίας βίας (για την οποία είπαμε ότι δεν θα αναφερθούμε εδώ με λεπτομέρειες) θα τιθάσσευε τις αντιδράσεις στο εσωτερικό μέχρι ο λαός να αρχίσει να γεύεται τους καρπούς του φρηντμανικού "θαύματος". Το όνειρό του ήταν απλό: μόλις ο λαός θα άρχιζε να τρώει με "χρυσά κουτάλια", θα αναγνωριζόταν η "προσφορά του" στον τόπο και ο ίδιος θα έμπαινε στο πάνθεον των ηρώων της πατρίδας του. Δυστυχώς, μέσα σε μόλις ενάμιση χρόνο όχι μόνο είχε κάνει μια τρύπα στο νερό αλλά είχε στρέψει εναντίον του ακόμη και τους μέχρι χτες ντόπιους πλουτοκράτες συμμάχους του.
Στο Σικάγο χτύπησε συναγερμός. Ο Φρήντμαν άφρισε από το κακό του και τα έβαλε με λυτούς και δεμένους. Η θεωρία του δεν ήταν δυνατόν να κάνει λάθος. Σίγουρα το λάθος το έκαναν αυτοί που προσπαθούσαν να την εφαρμόσουν. Έπρεπε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, μιας και τέτοια ευκαιρία δύσκολα θα του ξαναπαρουσιαζόταν. Η Χιλή έπρεπε να τον δικαιώσει γιατί αλλοιώς η φήμη του θα καταστρεφόταν.
Έτσι, ο Φρήντμαν αποφάσισε να πάει ο ίδιος στην Χιλή και να επιβλέψει την κατάσταση αυτοπροσώπως. Πήρε μαζί του τον Χάγιεκ, τον Χάρμπεργκερ και όλο το επιτελείο του και τον Μάρτιο του 1975 έφτασε στο Σαντιάγο, όπου ο -ελεγχόμενος από την χούντα- τύπος τον υποδέχτηκε με διθυραμβικό τρόπο ενώ το καθεστώς τού επιφύλαξε φιλοξενία αντάξια ενός μεγάλου σταρ, με πλήρη τηλεοπτική και δημοσιογραφική κάλυψη. Φυσικά, η πρώτη δουλειά τού Φρήντμαν ήταν να συναντηθεί με τον ίδιο τον Πινοτσέτ, προκειμένου να επιδώσει στον δικτάτορα το φάρμακο για την θεραπεία των χιλιανών προβλημάτων.
Το φάρμακο αυτό έμελλε να είναι εξαιρετικά πικρό για τον λαό της Χιλής. Τα συστατικά του θα τα δούμε με λεπτομέρειες στο επόμενο.
Μέσα σε ενάμιση χρόνο, ο Πινοτσέτ είχε εφαρμόσει πιστά τις οδηγίες του Φρήντμαν. Ιδιωτικοποίησε σχεδόν όλες τις κρατικές επιχειρήσεις, πριμοδότησε νέες μορφές χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας, άφησε ελεύθερες τις εισαγωγές, καταργώντας κάθε προστατευτική πολιτική, περιέκοψε τις δημόσιες δαπάνες κατά 10% και κατάργησε κάθε μηχανισμό ελέγχου των τιμών. Ο Φρήντμαν είχε διαβεβαιώσει τον δικτάτορα ότι η άμεση κατάργηση κάθε κυβερνητικής παρέμβασης σ' αυτούς τους τομείς θα ενεργοποιούσε τους "φυσικούς νόμους της αγοράς" κι έτσι η οικονομία θα ισορροπούσε κι ο πληθωρισμός θα δαμαζόταν.
Ο Φρήντμαν έκανε λάθος. Έναν χρόνο μετά το πραξικόπημα, ο πληθωρισμός έφτασε το 375%, το μεγαλύτερο ποσοστό στον κόσμο και διπλάσιο από το ποσοστό της εποχής Αλλιέντε. Οι τιμές των βασικών αγαθών εκτινάχτηκαν στα ύψη. Παράλληλα, οι ελεύθερες εισαγωγές πλημμύρισαν την αγορά με φτηνά προϊόντα και οι εγχώριες επιχειρήσεις άρχισαν να βάζουν λουκέτα η μια μετά την άλλη. Ακρίβεια και ανεργία δημιουργούσαν έναν εκρηκτικό κοκταίηλ πείνας. Το μοντελάκι του Σικάγου δεν φαινόταν να λειτουργεί σωστά κι ο Φρήντμαν με τα παιδιά του έξυναν αμήχανα το κεφάλι τους.
Τελικά, το ξύσιμο κατέληξε σε συμπέρασμα: για τα προβλήματα δεν έφταιγε το "Τούβλο" αλλά η μη εφαρμογή του με την απαραίτητη αυστηρότητα, ενώ η οικονομία δυσκολευόταν να αυτοδιορθωθεί επειδή εξακολουθούσαν να υπάρχουν κεϋνσιανές στρεβλώσεις. Άρα, για να πετύχει η προσπάθεια έπρεπε να παρθούν αυστηρότερα μέτρα: περισσότερες περικοπές, περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις και μεγαλύτερη ταχύτητα στην εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων.
Στο μεταξύ, οι χιλιανοί βιομήχανοι είχαν αρχίσει να προβληματίζονται έντονα με την νέα κατάσταση. Εκείνοι είχαν συνομωτήσει να φάνε τον Αλλιέντε προκειμένου να κονομήσουν αλλά οι μόνοι κερδισμένοι από την νέα κατάσταση ήσαν τα ξένα μονοπώλια που απομυζούσαν την χώρα κι άρπαζαν τεράστια κέρδη ενώ οι ντόπιοι επιχειρηματίες αντιμετώπιζαν το φάσμα της καταστροφής: οι ξένοι έπαιρναν όλες τις καλές δουλειές ενώ οι χιλιανές επιχειρήσεις αδυνατούσαν να ανταγωνιστούν τους φτηνούς εισαγωγείς. Ο -γνωστός μας από το προηγούμενο σημείωμα- Ορλάντο Σάενς δεν δίστασε να χαρακτηρίσει το οικονομικό πρόγραμμα του Σικάγου ως "μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην οικονομική ιστορία μας" (Γκύντερ Φρανκ "Οικονομική γενοκτονία στην Χιλή"). Μάλιστα, ο Σάενς φαίνεται ότι πεθύμησε ξαφνικά τον Αλλιέντε, δηλώνοντας ότι "είναι αναγκαίο να διοχετευθούν σε παραγωγικές επενδύσεις τα εκατομμύρια των πιστώσεων που χρησιμοποιούνται σήμερα σε παράτολμα κερδοσκοπικά εγχειρήματα μπροστά στα μάτια αυτών που δεν έχουν καν δουλειά"(!). Μάλλον, ο Σάενς είχε αντιγράψει την συγκεκριμένη φράση από κάποιον προεκλογικό λόγο του Αλλιέντε...
Ξαφνικά, ο Πινοτσέτ έχασε την μπάλλα. Όντας άσχετος με τα οικονομικά, εμπιστεύτηκε με κλειστά μάτια τα "παιδιά του Σικάγου", εφ' όσον είχε και την παρότρυνση των ντόπιων κεφαλαιοκρατών. Κατά βάθος, ο δικτάτορας πίστευε ότι η εφαρμογή ακραίας βίας (για την οποία είπαμε ότι δεν θα αναφερθούμε εδώ με λεπτομέρειες) θα τιθάσσευε τις αντιδράσεις στο εσωτερικό μέχρι ο λαός να αρχίσει να γεύεται τους καρπούς του φρηντμανικού "θαύματος". Το όνειρό του ήταν απλό: μόλις ο λαός θα άρχιζε να τρώει με "χρυσά κουτάλια", θα αναγνωριζόταν η "προσφορά του" στον τόπο και ο ίδιος θα έμπαινε στο πάνθεον των ηρώων της πατρίδας του. Δυστυχώς, μέσα σε μόλις ενάμιση χρόνο όχι μόνο είχε κάνει μια τρύπα στο νερό αλλά είχε στρέψει εναντίον του ακόμη και τους μέχρι χτες ντόπιους πλουτοκράτες συμμάχους του.
Στο Σικάγο χτύπησε συναγερμός. Ο Φρήντμαν άφρισε από το κακό του και τα έβαλε με λυτούς και δεμένους. Η θεωρία του δεν ήταν δυνατόν να κάνει λάθος. Σίγουρα το λάθος το έκαναν αυτοί που προσπαθούσαν να την εφαρμόσουν. Έπρεπε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, μιας και τέτοια ευκαιρία δύσκολα θα του ξαναπαρουσιαζόταν. Η Χιλή έπρεπε να τον δικαιώσει γιατί αλλοιώς η φήμη του θα καταστρεφόταν.
Έτσι, ο Φρήντμαν αποφάσισε να πάει ο ίδιος στην Χιλή και να επιβλέψει την κατάσταση αυτοπροσώπως. Πήρε μαζί του τον Χάγιεκ, τον Χάρμπεργκερ και όλο το επιτελείο του και τον Μάρτιο του 1975 έφτασε στο Σαντιάγο, όπου ο -ελεγχόμενος από την χούντα- τύπος τον υποδέχτηκε με διθυραμβικό τρόπο ενώ το καθεστώς τού επιφύλαξε φιλοξενία αντάξια ενός μεγάλου σταρ, με πλήρη τηλεοπτική και δημοσιογραφική κάλυψη. Φυσικά, η πρώτη δουλειά τού Φρήντμαν ήταν να συναντηθεί με τον ίδιο τον Πινοτσέτ, προκειμένου να επιδώσει στον δικτάτορα το φάρμακο για την θεραπεία των χιλιανών προβλημάτων.
Το φάρμακο αυτό έμελλε να είναι εξαιρετικά πικρό για τον λαό της Χιλής. Τα συστατικά του θα τα δούμε με λεπτομέρειες στο επόμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου