Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

8 Νοεμβρίου 2011

Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 13. Το τριπλό σοκ της Χιλής

Η εμπειρία της Ινδονησίας έδειξε τον δρόμο για την Χιλή. Παρ' ότι έχουν λεχθεί πολλά κι έχουν γραφτεί ακόμη περισσότερα για την εμπλοκή της CIA και του Κίσσινγκερ στην ανατροπή του Αλλιέντε, είναι ελάχιστα γνωστό ότι το επίκεντρο αυτού που οι αμερικανοί αποκαλούσαν "κλίμα πραξικοπήματος" ήταν το Καθολικό Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, η "στέγη των παιδιών του Σικάγου". Άλλωστε, εκεί πρωτοεμφανίστηκε η φοιτητική φασιστική οργάνωση "Patria y Libertad (Πατρίδα και Ελευθερία)", τα μέλη της οποίας παρήλαυναν με το χιτλερικό "βήμα της χήνας".

Έναν χρόνο μετά την εκλογή του Αλλιέντε, τον Σεπτέμβριο του 1971, συναντήθηκαν στην Βίνια δελ Μαρ οι κορυφαίοι επιχειρηματίες της Χιλής για να καταστρώσουν την στρατηγική τους απέναντι στο νέο καθεστώς. Σύμφωνα με τον Ορλάντο Σάενς, πρόεδρο της ένωσης κατασκευαστών, "η κυβέρνηση Αλλιέντε δεν συνάδει με την ελευθερία και ο μόνος τρόπος για να αποτραπεί το τέλος των ιδιωτικών επιχειρήσεων είναι η ανατροπή της κυβέρνησης". Οι επιχειρηματίες οργανώθηκαν για πόλεμο. Σύμφωνα με τον Σάενς, κάποιοι ανέλαβαν να αναπτύξουν επαφές με τις ένοπλες δυνάμεις και κάποιοι θα προετοίμαζαν συγκεκριμένα προγράμματα τα οποία θα αντικαθιστούσαν τα κυβερνητικά και για τα οποία θα ενημερωνόταν και ο στρατός.

Για την επεξεργασία αυτών των προγραμμάτων, ο Σάενς στρατολόγησε μια πολυπληθή ομάδα από "παιδιά του Σικάγου". Η ομάδα δούλευε ακατάπαυστα με την αμέριστη συμπαράσταση των ΗΠΑ. Σύμφωνα με μεταγενέστερη έρευνα της αμερικανικής Γερουσίας, πάνω από το 75% της χρηματοδότησης αυτής της άτυπης οργάνωσης προερχόταν απ' ευθείας από την CIA.

Ο πόλεμος κατά του Αλλιέντε προετοιμαζόταν σε δυο διακριτά πεδία: οι στρατιωτικοί οργάνωναν την φυσική εξόντωση του Αλλιέντε και οι οικονομολόγοι την εξάλειψη των ιδεών του. Σύνδεσμος αυτών των πεδίων ήταν ο επιχειρηματίας Ρομπέρτο Κέλλυ, ο οποίος ήλεγχε την -χρηματοδοτούμενη από CIA- εφημερίδα "El Mercurio". Ο Κέλλυ παρουσίασε στον αρχηγό του ναυτικού μια περίληψη του οικονομικού προγράμματος των "παιδιών του Σικάγου" προς έγκριση. Το πρόγραμμα εγκρίθηκε και τα "παιδιά" έπεσαν με τα μούτρα στην δουλειά για να το ολοκληρώσουν πριν εκδηλωθεί το πραξικόπημα. Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς ήταν ένας τόμος 500 σελίδων, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως "Τούβλο". Οκτώ από τους δέκα συγγραφείς του "Τούβλου" ήταν απόφοιτοι του πανεπιστημίου του Σικάγου.

Ο Ορλάντο Λετελιέ, πρέσβυς της Χιλής στην Ουάσιγκτον και προσωπικός φίλος του Αλλιέντε, δεν δίστασε να γράψει ότι το πραξικόπημα ήταν αποτέλεσμα μιας ισότιμης συνεργασίας ανέμσα στον στρατό και τους οικονομολόγους: "Τα παιδιά του Σικάγου έπεισαν τους στρατηγούς ότι ήταν έτοιμοι να συμπληρώσουν την βαναυσότητα, την οποία ήταν πρόθυμος να επιδείξει ο στρατός, με τα διανοητική εφόδια που της έλειπαν". Στις 21 Σεπτεμβρίου 1976, 3 χρόνια μετά το πραξικόπημα, ο Λετελιέ δολοφονήθηκε στο κέντρο της Ουάσιγτκον από τηλεχειριζόμενη βόμβα που είχε τοποθετηθεί στο αυτοκίνητό του από την μυστική αστυνομία της Χιλής. Οι δολοφόνοι είχαν ταξιδέψει στις ΗΠΑ με πλαστά διαβατήρια που τους είχε χορηγήσει η CIA. Για το έγκλημα αυτό, ο Πινοτσέτ καταδικάστηκε από το ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ.

Το πραξικόπημα στην Χιλή απετέλεσε την συνισταμένη τριών διαφορετικών σοκ. Πρώτο σοκ ήταν το ίδιο το πραξικόπημα. Ως δεύτερο σοκ, ακολούθησε η οικονομική "θεραπεία", την εφαρμογή της οποίας επέβλεψε ο ίδιος ο Φρήντμαν με την αμέριστη συμπαράσταση του Χάγιεκ. Υπόβαθρο δε του όλου εγχειρήματος απετέλεσε το τρίτο σοκ, δηλαδή η εφαρμογή των τεχνικών βασανισμού που είχε εκπονήσει η CIA και που πρώτη φορά θα εφαρμόζονταν σε τέτοια έκταση, προκειμένου να κάμψουν κάθε διάθεση του λαού για αντίσταση. Χαρακτηριστικά, η Ναόμι Κλάιν γράφει:

"Αυτές οι τρεις μορφές σοκ συνέκλιναν πάνω από τα σώματα των λατινοαμερικανών και το πολιτικό σώμα της περιοχής, δημιουργώντας έναν τυφώνα αμοιβαία ενισχυόμενης ισοπέδωσης και ανάπλασης, καταστροφής και δημιουργίας. Το σοκ του πραξικοπήματος προετοίμασε το έδαφος για την οικονομική θεραπεία-σοκ και το σοκ των βασανιστηρίων έσπειρε τον τρόμο σε οποιονδήποτε διενοείτο να σταθεί εμπόδιο στο οικονομικό σοκ. Από αυτό το σε συνθήκες πραγματικότητας πειραματικό εργαστήριο αναδύθηκαν το πρώτο κράτος της σχολής του Σικάγου και η πρώτη νίκη της στο πλαίσιο της παγκόσμιας αντεπανάστασής της".

Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για το χιλιανό πραξικόπημα του 1973(*) αλλά θα ξεφύγουμε από τους σκοπούς αυτής της σειράς κειμένων. Όμως, στο επόμενο σημείωμα θα εξετάσουμε αναλυτικώτερα το πώς εφαρμόστηκε ο φρηντμανισμός στην Χιλή του Πινοτσέτ αλλά και τον ρόλο του ίδιου του Φρήντμαν στην στήριξη του δικτατορικού καθεστώτος.


(*) Το πραξικόπημα του Πινοτσέτ εκδηλώθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1973. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, όποτε θέλω να αναφερθώ στα γεγονότα του 2001, επιμένω να μιλάω για "χτύπημα στους δίδυμους πύργους" και όχι για "11η Σεπτεμβρίου". Για μένα, "11η Σεπτεμβρίου" θα σημαίνει πάντοτε το πισώπλατο χτύπημα των ΗΠΑ στην δημοκρατία και όχι το χτύπημα που δέχτηκαν οι ίδιες οι ΗΠΑ είκοσι οκτώ χρόνια αργότερα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: