Επιστρέφουμε σήμερα σε θέματα παιδείας. Με αφορμή την επιδιωκόμενη από το υπουργείο παιδείας ολοσχερή κατάργηση του βιβλίου σε φυσική μορφή και την αντικατάστασή του με υπολογιστή, ας ρίξουμε μια ψύχραιμη ματιά στο σκηνικό που στήνεται για το περίφημο "νέο σχολείο" της Αννούλας. Ένα σκηνικό, το οποίο παρουσιάζεται από το ίδιο το υπουργείο ως εξής:
"Το Ψηφιακό Σχολείο είναι βασικό συστατικό του οράματος του Νέου Σχολείου. H χρήση των Νέων Τεχνολογιών γίνεται ο καταλύτης για την αλλαγή: α) Του περιεχομένου των Προγραμμάτων Σπουδών και της σχολικής γνώσης, β) της διδασκαλίας και της μάθησης, γ) της σχέσης εκπαιδευτικών και μαθητών, δ) της σχέσης γονιών και σχολείου... Η δημιουργία του ψηφιακού σχολείου αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για να ανακτήσει το ελληνικό σχολείο την ανταγωνιστικότητά του στον ευρωπαϊκό χώρο. Η βασική πρόκληση που καλείται αυτό να αντιμετωπίσει σήμερα είναι η ουσιαστική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία όλων των μαθημάτων αλλά και στη σχολική ζωή ευρύτερα."
Όσο "προχώ" κι αν αντηχούν όλα αυτά στ' αφτιά μας, όλες ανεξαιρέτως οι σοβαρές επιστημονικές αναλύσεις καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: η χρήση υπολογιστών στις μικρές ηλικίες αντενδείκνυται. Βέβαια, υπάρχουν αντιπαραθέσεις για το ποια ηλικία θεωρείται "μικρή", αλλά αυτή είναι λεπτομέρεια. Ας δούμε μερικά τέτοια στοιχεία:
1) Σύμφωνα με ανακοίνωση της UNESCO, πρέπει να απαγορεύεται στα παιδιά να χρησιμοποιούν υπολογιστή στην εκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 9 ετών, εξ αιτίας των δυσμενών επιπτώσεων της χρήσης υπολογιστή στον εγκέφαλο. Η ανακοίνωση αναφέρει δηλώσεις ψυχολόγων, οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι η πρόωρη εισαγωγή και υπέρμετρη χρήση της τεχνολογίας έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών, αφού οι γνωστικές ικανότητές τους διαμορφώνονται σε αυτό το στάδιο. Σύμφωνα με την UNESCO, προϋπόθεση για την χρήση υπολογιστών στην εκπαίδευση είναι να μπαίνει όριο στην χρήση, να εφαρμόζεται εκπαιδευτικό λογισμικό με πραγματικά μορφωτική αξία και προσαρμοσμένο στην ψυχολογική ηλικία των μαθητών, να γίνεται χρήση του διαδικτύου μόνον αφού οι εκπαιδευτικοί διασφαλίσουν πρόσβαση σε ασφαλείς ιστοσελίδες και, τέλος, οι εκπαιδευτικοί να είναι σίγουροι ότι το παιδί καταλαβαίνει το ρόλο του υπολογιστή ως εργαλείου.
2) Στην άποψη ότι η χρήση υπολογιστών όχι μόνο δεν προσφέρει αλλά βλάπτει κιόλας σε μικρή ηλικία καταλήγει και η Αμερικανική Παιδοψυχιατρική Εταιρεία. "Είναι σημαντικό να ακολουθείται η σωστή ηλικία στη χρήση υπολογιστών, ώστε να προληφθούν κίνδυνοι στην υγεία των παιδιών. Σε μία χρονική περίοδο σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης, η υπερβολική έκθεση στους υπολογιστές μπορεί εύκολα να προκαλέσει βλάβες, όπως αδύναμη όραση, σπονδυλίτιδα, στρες κλπ", επισημαίνει στο επίσημο περιοδικό της. Προτείνοντας ένα χρονοδιάγραμμα χρήσης υπολογιστών, ο φορέας των παιδοψυχολόγων σημειώνει (α) στην ηλικία των 7, η χρήση θα έπρεπε να περιορίζεται στη γνωριμία με το πληκτρολόγιο και ο χρόνος χρήσης δεν πρέπει να ξεπερνά τη μισή ώρα, (β).η ηλικία των 9 χαρακτηρίζεται ως η σωστή ηλικία για τη χρήση υπολογιστή μόνο όμως για να κατανοήσει το παιδί πώς λειτουργεί, (γ) στην ηλικία των 11, οι γιατροί λένε ότι θα πρέπει ο χρόνος μπροστά στον υπολογιστή να περιορίζεται σε μία ώρα. Επισημαίνεται μάλιστα ότι σε αυτή την ηλικία η σωματική δραστηριότητα παίζει σημαντικό ρόλο στη σωματική ανάπτυξη και ο εθισμός σε βιντεοπαιχνίδια, που είναι αναπτυγμένος σε αυτή την ηλικία, μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη σωματική δραστηριότητα άρα και αργή ανάπτυξη. Σε ό,τι αφορά στην εφηβική ηλικία και μετά, επισημαίνεται πως παρότι οι σημερινές συνθήκες δεν μπορούν να κρατήσουν μακριά από τον υπολογιστή τα παιδιά, οι περιορισμοί και οι λόγοι που τους υπαγορεύουν είναι παρόμοιοι με ό,τι ισχύει για την ηλικία των 11.
3) Έρευνα του Πανεπιστημίου Ντιουκ στην Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ κατέληξε ότι οι επιδόσεις των μαθητών μέσης εκπαίδευσης στα τεστ έπεσαν αφού απέκτησαν υπολογιστή στο σπίτι. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, τα παιδιά ξόδευαν περισσότερο χρόνο παίζοντας παιχνίδια και λιγότερο για εξάσκηση σε προβλήματα μαθηματικών. Παρατηρούν δε ότι μπορεί η πτώση στις επιδόσεις να μην ήταν τεράστια, ωστόσο η επίδραση του υπολογιστή σίγουρα δεν ήταν θετική. Σημειωτεόν ότι η έρευνα σταμάτησε το 2005, δηλαδή δεν έχει λάβει υπ' όψη την τρέχουσα τεράστια επίδραση των ιστοτόπων δικτύωσης (Facebook, Twitter κλπ).
4) Ανεξάρτητοι ερευνητές, συγκρίνοντας τις επιδόσεις πριν και μετά την απόκτηση υπολογιστή σε παιδιά ηλικίας 10-14 ετών, παρατήρησαν πτώση. Διαπιστώνουν ότι οι πολλές ώρες περιήγησης στο διαδίκτυο επηρεάζουν αρνητικά τις σχολικές επιδόσεις και προκαλούν προβλήματα μάθησης και αντίληψης. Σύμφωνα με τους ίδιους, "μπορεί ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής να αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την εργασία ενός ενηλίκου, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο και για ένα παιδί 10-14 ετών. Το παιδί προτιμάει να παίζει παιχνίδια ή να σερφάρει στις διάφορες σελίδες του διαδικτύου". Συμβουλεύουν δε τους γονείς να περιμένουν μερικά χρόνια πριν αγοράσουν στα παιδιά τους υπολογιστή.
5) Έρευνα της Ανν Μάνγκεν, καθηγήτριας του νορβηγικού πανεπιστημίου Στάβανγκερ, σε συνεργασία με τον νευροφυσιολόγο Ζαν-Λυκ Βελεΰ του πανεπιστημίου της Μασσαλίας, έδειξε ότι η γραφή με το χέρι ενδυναμώνει την διαδικασία της μάθησης, σε αντίθεση με την χρήση του πληκτρολογίου που την διαταράσσει. Όπως εξηγεί η ερευνήτρια, στην διαδικασία της ανάγνωσης και της γραφής εμπλέκονται μια σειρά αισθήσεις. Όταν γράφουμε με το χέρι, ο εγκέφαλός μας ανατροφοδοτείται από τις κινήσεις αλλά και από την επαφή με το στυλό και το χαρτί. Αυτή η ανατροφοδότηση είναι σημαντικά διαφορετική από εκείνη που γίνεται όταν χρησιμοποιούμε το πληκτρολόγιο. Τα παραπάνω στηρίχτηκαν και σε πείραμα που περιλάμβανε δύο ομάδες ενηλίκων στους οποίους ανατέθηκε το να μάθουν να γράφουν σε ένα άγνωστο αλφάβητο που αποτελείται από 20 γράμματα. Η μία ομάδα διδάχτηκε να γράφει με το χέρι ενώ η άλλη χρησιμοποιώντας πληκτρολόγιο. Στις τρεις και στις έξι βδομάδες του πειράματος, εξετάστηκε το κατά πόσο οι συμμετέχοντες μπορούσαν να θυμηθούν αυτά τα γράμματα καθώς και η ταχύτητα με την οποία διέκριναν τα σωστά και αντεστραμμένα γράμματα. Εκείνοι που έμαθαν τα γράμματα χειρόγραφα είχαν καλύτερες επιδόσεις σε όλα τα τεστ.
Προσωπικώς, δεν βιάζομαι να προσυπογράψω ή να απορρίψω τις παραπάνω απόψεις. Θα ήθελα, όμως, να μάθω ποιες επιστημονικές εισηγήσεις είναι αυτές που έπεισαν την Αννούλα και την παρέα της να εκδιώξουν τα βιβλία από τις σχολικές αίθουσες και να τα αντικαταστήσουν με υπολογιστές ακόμη και στα νηπιαγωγεία, αν και φοβάμαι ότι τέτοιες επιστημονικές εισηγήσεις δεν υπάρχουν. Άλλωστε, η μόνη επιστήμη που γίνεται αποδεκτή από τον καπιταλισμό είναι εκείνη που εξυπηρετεί τον σκοπό του: την αύξηση του κέρδους.
"Το Ψηφιακό Σχολείο είναι βασικό συστατικό του οράματος του Νέου Σχολείου. H χρήση των Νέων Τεχνολογιών γίνεται ο καταλύτης για την αλλαγή: α) Του περιεχομένου των Προγραμμάτων Σπουδών και της σχολικής γνώσης, β) της διδασκαλίας και της μάθησης, γ) της σχέσης εκπαιδευτικών και μαθητών, δ) της σχέσης γονιών και σχολείου... Η δημιουργία του ψηφιακού σχολείου αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για να ανακτήσει το ελληνικό σχολείο την ανταγωνιστικότητά του στον ευρωπαϊκό χώρο. Η βασική πρόκληση που καλείται αυτό να αντιμετωπίσει σήμερα είναι η ουσιαστική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία όλων των μαθημάτων αλλά και στη σχολική ζωή ευρύτερα."
Όσο "προχώ" κι αν αντηχούν όλα αυτά στ' αφτιά μας, όλες ανεξαιρέτως οι σοβαρές επιστημονικές αναλύσεις καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: η χρήση υπολογιστών στις μικρές ηλικίες αντενδείκνυται. Βέβαια, υπάρχουν αντιπαραθέσεις για το ποια ηλικία θεωρείται "μικρή", αλλά αυτή είναι λεπτομέρεια. Ας δούμε μερικά τέτοια στοιχεία:
1) Σύμφωνα με ανακοίνωση της UNESCO, πρέπει να απαγορεύεται στα παιδιά να χρησιμοποιούν υπολογιστή στην εκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 9 ετών, εξ αιτίας των δυσμενών επιπτώσεων της χρήσης υπολογιστή στον εγκέφαλο. Η ανακοίνωση αναφέρει δηλώσεις ψυχολόγων, οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι η πρόωρη εισαγωγή και υπέρμετρη χρήση της τεχνολογίας έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών, αφού οι γνωστικές ικανότητές τους διαμορφώνονται σε αυτό το στάδιο. Σύμφωνα με την UNESCO, προϋπόθεση για την χρήση υπολογιστών στην εκπαίδευση είναι να μπαίνει όριο στην χρήση, να εφαρμόζεται εκπαιδευτικό λογισμικό με πραγματικά μορφωτική αξία και προσαρμοσμένο στην ψυχολογική ηλικία των μαθητών, να γίνεται χρήση του διαδικτύου μόνον αφού οι εκπαιδευτικοί διασφαλίσουν πρόσβαση σε ασφαλείς ιστοσελίδες και, τέλος, οι εκπαιδευτικοί να είναι σίγουροι ότι το παιδί καταλαβαίνει το ρόλο του υπολογιστή ως εργαλείου.
2) Στην άποψη ότι η χρήση υπολογιστών όχι μόνο δεν προσφέρει αλλά βλάπτει κιόλας σε μικρή ηλικία καταλήγει και η Αμερικανική Παιδοψυχιατρική Εταιρεία. "Είναι σημαντικό να ακολουθείται η σωστή ηλικία στη χρήση υπολογιστών, ώστε να προληφθούν κίνδυνοι στην υγεία των παιδιών. Σε μία χρονική περίοδο σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης, η υπερβολική έκθεση στους υπολογιστές μπορεί εύκολα να προκαλέσει βλάβες, όπως αδύναμη όραση, σπονδυλίτιδα, στρες κλπ", επισημαίνει στο επίσημο περιοδικό της. Προτείνοντας ένα χρονοδιάγραμμα χρήσης υπολογιστών, ο φορέας των παιδοψυχολόγων σημειώνει (α) στην ηλικία των 7, η χρήση θα έπρεπε να περιορίζεται στη γνωριμία με το πληκτρολόγιο και ο χρόνος χρήσης δεν πρέπει να ξεπερνά τη μισή ώρα, (β).η ηλικία των 9 χαρακτηρίζεται ως η σωστή ηλικία για τη χρήση υπολογιστή μόνο όμως για να κατανοήσει το παιδί πώς λειτουργεί, (γ) στην ηλικία των 11, οι γιατροί λένε ότι θα πρέπει ο χρόνος μπροστά στον υπολογιστή να περιορίζεται σε μία ώρα. Επισημαίνεται μάλιστα ότι σε αυτή την ηλικία η σωματική δραστηριότητα παίζει σημαντικό ρόλο στη σωματική ανάπτυξη και ο εθισμός σε βιντεοπαιχνίδια, που είναι αναπτυγμένος σε αυτή την ηλικία, μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη σωματική δραστηριότητα άρα και αργή ανάπτυξη. Σε ό,τι αφορά στην εφηβική ηλικία και μετά, επισημαίνεται πως παρότι οι σημερινές συνθήκες δεν μπορούν να κρατήσουν μακριά από τον υπολογιστή τα παιδιά, οι περιορισμοί και οι λόγοι που τους υπαγορεύουν είναι παρόμοιοι με ό,τι ισχύει για την ηλικία των 11.
3) Έρευνα του Πανεπιστημίου Ντιουκ στην Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ κατέληξε ότι οι επιδόσεις των μαθητών μέσης εκπαίδευσης στα τεστ έπεσαν αφού απέκτησαν υπολογιστή στο σπίτι. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, τα παιδιά ξόδευαν περισσότερο χρόνο παίζοντας παιχνίδια και λιγότερο για εξάσκηση σε προβλήματα μαθηματικών. Παρατηρούν δε ότι μπορεί η πτώση στις επιδόσεις να μην ήταν τεράστια, ωστόσο η επίδραση του υπολογιστή σίγουρα δεν ήταν θετική. Σημειωτεόν ότι η έρευνα σταμάτησε το 2005, δηλαδή δεν έχει λάβει υπ' όψη την τρέχουσα τεράστια επίδραση των ιστοτόπων δικτύωσης (Facebook, Twitter κλπ).
4) Ανεξάρτητοι ερευνητές, συγκρίνοντας τις επιδόσεις πριν και μετά την απόκτηση υπολογιστή σε παιδιά ηλικίας 10-14 ετών, παρατήρησαν πτώση. Διαπιστώνουν ότι οι πολλές ώρες περιήγησης στο διαδίκτυο επηρεάζουν αρνητικά τις σχολικές επιδόσεις και προκαλούν προβλήματα μάθησης και αντίληψης. Σύμφωνα με τους ίδιους, "μπορεί ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής να αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την εργασία ενός ενηλίκου, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο και για ένα παιδί 10-14 ετών. Το παιδί προτιμάει να παίζει παιχνίδια ή να σερφάρει στις διάφορες σελίδες του διαδικτύου". Συμβουλεύουν δε τους γονείς να περιμένουν μερικά χρόνια πριν αγοράσουν στα παιδιά τους υπολογιστή.
5) Έρευνα της Ανν Μάνγκεν, καθηγήτριας του νορβηγικού πανεπιστημίου Στάβανγκερ, σε συνεργασία με τον νευροφυσιολόγο Ζαν-Λυκ Βελεΰ του πανεπιστημίου της Μασσαλίας, έδειξε ότι η γραφή με το χέρι ενδυναμώνει την διαδικασία της μάθησης, σε αντίθεση με την χρήση του πληκτρολογίου που την διαταράσσει. Όπως εξηγεί η ερευνήτρια, στην διαδικασία της ανάγνωσης και της γραφής εμπλέκονται μια σειρά αισθήσεις. Όταν γράφουμε με το χέρι, ο εγκέφαλός μας ανατροφοδοτείται από τις κινήσεις αλλά και από την επαφή με το στυλό και το χαρτί. Αυτή η ανατροφοδότηση είναι σημαντικά διαφορετική από εκείνη που γίνεται όταν χρησιμοποιούμε το πληκτρολόγιο. Τα παραπάνω στηρίχτηκαν και σε πείραμα που περιλάμβανε δύο ομάδες ενηλίκων στους οποίους ανατέθηκε το να μάθουν να γράφουν σε ένα άγνωστο αλφάβητο που αποτελείται από 20 γράμματα. Η μία ομάδα διδάχτηκε να γράφει με το χέρι ενώ η άλλη χρησιμοποιώντας πληκτρολόγιο. Στις τρεις και στις έξι βδομάδες του πειράματος, εξετάστηκε το κατά πόσο οι συμμετέχοντες μπορούσαν να θυμηθούν αυτά τα γράμματα καθώς και η ταχύτητα με την οποία διέκριναν τα σωστά και αντεστραμμένα γράμματα. Εκείνοι που έμαθαν τα γράμματα χειρόγραφα είχαν καλύτερες επιδόσεις σε όλα τα τεστ.
Προσωπικώς, δεν βιάζομαι να προσυπογράψω ή να απορρίψω τις παραπάνω απόψεις. Θα ήθελα, όμως, να μάθω ποιες επιστημονικές εισηγήσεις είναι αυτές που έπεισαν την Αννούλα και την παρέα της να εκδιώξουν τα βιβλία από τις σχολικές αίθουσες και να τα αντικαταστήσουν με υπολογιστές ακόμη και στα νηπιαγωγεία, αν και φοβάμαι ότι τέτοιες επιστημονικές εισηγήσεις δεν υπάρχουν. Άλλωστε, η μόνη επιστήμη που γίνεται αποδεκτή από τον καπιταλισμό είναι εκείνη που εξυπηρετεί τον σκοπό του: την αύξηση του κέρδους.
1 σχόλιο:
http://pastebin.com/12Qe2Z4U βγήκε μεγάλο το σχόλιο και το βαλα σε pastebin
Δημοσίευση σχολίου