Κόλπος των Χοίρων: το φιάσκο των ΗΠΑ

Σήμερα γυρνάμε πίσω στον χρόνο, κάπου στα τέλη του 1960. Στις ΗΠΑ διεξάγονται προεδρικές εκλογές, στις οποίες ο δημοκρατικός Τζών Φιτζέραλντ Κέννεντυ κερδίζει τον ρεπουμπλικανό Ρίτσαρντ Νίξον. Τον Ιανουάριο του 1961, ο Κέννεντυ θα γίνει ο 35ος πρόεδρος της χώρας, διαδεχόμενος τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα παρέδιδε στον διάδοχό του ο Αϊζενχάουερ λεγόταν "Κούβα". Οι ΗΠΑ ήταν αδύνατον να χωνέψουν ότι από την πρωτοχρονιά τού 1959 μια χούφτα "άπλυτοι" είχαν στήσει μια κομμουνιστική φωλιά στην γειτονιά τους. Επί δυο χρόνια, η CIA επεξεργάζεται σχέδια ανατροπής και εξόντωσης τού Φιντέλ Κάστρο, με την σιγουριά πως το κουβανικό πείραμα θα τελειώσει αν ο Κάστρο βγει από την μέση. Τον Μάρτιο του 1960, ο Αϊζενχάουερ εγκρίνει το -μυθικό για την εποχή- ποσό των 13,1 εκατ. δολλαρίων για την ευόδωση αυτών των σχεδίων, τα οποία περιλαμβάνουν σχεδόν τα πάντα, από απλές δολιοφθορές μέχρι χρήση αεροπορικής ισχύος και στρατιωτική εισβολή. Στον σχεδιασμό της, η CIA περιλαμβάνει και οπαδούς του πρώην δικτάτορα της Κούβας Φουλχένσιο Μπαττίστα, τους οποίους εκπαιδεύει στις βάσεις της στο Μεξικό, στην Γουατεμάλα και στην Νικαράγουα, προκειμένου να συμπήξουν την περίφημη Ταξαρχία 2506. Για όλα αυτά, ο Αϊζενχάουερ φροντίζει να ενημερώσει εγκαίρως τον Κέννεντυ, πριν ο τελευταίος αναλάβει επίσημα τα νέα του καθήκοντα.

Ο Φιντέλ με πολιτοφύλακες, Playa Girón, 17/4/1961

Οι "αγιογράφοι" του -δήθεν- φιλειρηνικού Κέννεντυ υποστηρίζουν ότι εκείνος δεν συμφωνούσε με την υλοποίηση των σχεδίων της CIA αλλά, όταν ανέλαβε, ήταν ήδη αργά για να τα ακυρώσει. Προφανώς, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ο Κέννεντυ ήξερε και για την Ταξιαρχία 2506, ήξερε και για τα τάγματα αντικαθεστωτικών που σχηματίζονταν (υπό την επίβλεψη της CIA) στο Μαϊάμι, ήξερε και για την σχεδιαζόμενη στρατιωτική εισβολή... ήξερε για τα πάντα, τουλάχιστον τέσσερις μήνες πριν δώσει την εντολή για την διεξαγωγή της επιχείρησης, η οποία πήρε την κωδική ονομασία Επιχείρηση Ζαπάτα και επί κεφαλής της τοποθετήθηκε ο -άσημος και άπειρος σε μάχες- στρατηγός Τζακ Χώκινς.

Η προεδρική εντολή δόθηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 15 Απριλίου 1961. Η πρώτη φάση τής Επιχείρησης Ζαπάτα περιλάμβανε καταστροφή των κουβανικών αεροδρομίων και αεροπορικών βάσεων από οκτώ βαρέα βομβαρδιστικά τύπου Β-26. Η CIA φρόντισε να βάψει αυτά τα αεροπλάνα με κουβανικά διακριτικά, ώστε να μπορεί κατόπιν να υποστηρίξει ότι στους βομβαρδισμούς προέβησαν κουβανοί πιλότοι, οι οποίοι είχαν αυτομολήσει με τα αεροπλάνα τους. Πριν νυχτώσει, τα βομβαρδιστικά επέστρεψαν στις ΗΠΑ.

Η Miami Herald της 18/4/1961 παίζει το παιχνίδι της CIA:
"Αεροπορικές επιδρομές ανταρτών πανικοβάλλουν τους κουβανούς"

Την επόμενη νύχτα, καθώς ξημέρωνε η 17η Απριλίου 1961, οι δυνάμεις εισβολής αποβιβάστηκαν στην παραλία Playa Girón (ακτή των χοίρων, στην τοπική διάλεκτο) του Bahía de Cochinos (κόλπος των χοίρων, στα ισπανικά), στην νότια πλευρά του νησιού, με την σιγουριά ότι οι κουβανοί θα πρόσεχαν περισσότερο τις βόρειες ακτές τους. Στις δυνάμεις αυτές συμμετείχαν 1.500 πολιτειακοί πεζοναύτες, 117 αλεξιπτωτιστές, η Ταξιαρχία 2506 και πέντε τάγματα πεζικάριων, τα οποία είχαν συγκροτηθεί από κουβανούς αντικαθεστωτικούς. Η ιδέα ήταν αφ' ενός μεν οι εκπαιδευμένοι αντικαθεστωτικοί να ανακηρύξουν δική τους "κυβέρνηση" στην περιοχή, αφ' ετέρου δε να δημιουργηθεί προγεφύρωμα ώστε να μπορέσουν να αποβιβαστούν ενισχύσεις όταν θα τις ζητούσε η αντικαθεστωτική "κυβέρνηση". Φυσικά, οι ΗΠΑ θα αναγνώριζαν αμέσως την νέα κουβανική "κυβέρνηση", ενισχύοντας την "δίδυμη εξουσία" στο νησί, η οποία ήλπιζαν πως θα οδηγούσε στην ανατροπή τού Κάστρο.

Στην αρχή, οι υπέρτεροι αριθμητικά εισβολείς επιβλήθηκαν της τοπικής πολιτοφυλακής και το σχέδιο έμοιαζε να πηγαίνει καλά. Εκείνο που δεν υπολόγιζαν οι ΗΠΑ ήταν ότι οι ντόπιοι θα τους γύριζαν την πλάτη. Πράγματι, οι κάτοικοι του νησιού όχι μόνο δεν έδειξαν καμμιά διάθεση να στηρίξουν την ξενοκίνητη επιχείρηση αλλά συστρατεύθηκαν αμέσως στο πλευρό τού ηγέτη τους. Λίγες ώρες αργότερα, απέναντι στους εισβολείς βρέθηκαν 25.000 κουβανοί στρατιώτες, 9.000 ένοπλοι αστυνομικοί και πάνω από 200.000 (!) πολιτοφύλακες, οπλισμένοι με ό,τι βρήκαν, από πιστόλια μέχρι τσουγκράνες. Επί κεφαλής όλων αυτών τέθηκε ο ίδιος ο Φιντέλ.

Κόλπος των Χοίρων, 17/4/1961, ώρα 6.30 π.μ.
Το πλοίο μεταφοράς προσωπικού Houston φλέγεται,
χτυπημένο από κουβανικά αεροσκάφη.

Στο Λάνγκλεϋ δεν άργησαν να καταλάβουν ότι το πράγμα στράβωσε. Έτσι, η CIA αποφάσισε να μη περιμένει την επίσημη πρόσκληση της νέας "κυβέρνησης" (η οποία, έτσι κι αλλοιώς, δεν πρόλαβε καν να σχηματιστεί) και έδωσε εντολή στα μεταγωγικά να πλεύσουν προς ενίσχυση των εισβολέων. Όμως, μια καινούργια δυσάρεστη έκπληξη περίμενε τις ΗΠΑ, αφού σύντομα απεδείχθη ότι, παρά τους εκτεταμένους βομβαρδισμούς της προηγούμενης ημέρας, η πολεμική αεροπορία τής Κούβας δεν είχε πάθει καμμιά ζημιά. Έτσι, τα κουβανικά αεροπλάνα κατάφεραν να εξουδετερώσουν ή και να βυθίσουν όσα μεταγωγικά ή αποβατικά σκάφη προσπάθησαν να προσεγγίσουν την ακτή. Τελικά, πέραν των αρχικών εισβολέων, κανένας άλλος στρατιώτης δε κατάφερε να βγει στην στεριά.

Στην ξηρά, η εξέλιξη ήταν πλέον αναμενόμενη: μέσα σε 72 ώρες από την απόβαση, οι κουβανοί συνέτριψαν τους εισβολείς, οι οποίοι παραδόθηκαν τελικά τα ξημερώματα της 20ης Απριλίου. Οι 1.204 συλληφθέντες (μιας και δεν είχε κηρυχθεί επίσημα πόλεμος, δεν μπορεί να γίνει λόγος για αιχμαλώτους) οδηγήθηκαν σε δημόσια ανάκριση(!), η οποία αποκάλυψε σε όλον τον κόσμο τα σκοτεινά σχέδια της Ουάσιγκτον. Στις δίκες που ακολούθησαν, επιβλήθηκαν ποινές καθείρξεων μέχρι και 30 ετών. Ο Κάστρο πρότεινε στις ΗΠΑ την ανταλλαγή των καταδικασθέντων με... 500 τρακτέρ(!). Παρ' ότι η πρόταση του Κάστρο κόστιζε περίπου 28 εκατ. δολλάρια, οι πολιτειακοί αντιπρότειναν ως αντάλλαγμα τρόφιμα και φάρμακα αξίας 53 εκατ. δολλαρίων (για την συγκέντρωση των χρημάτων διενεργήθηκε έρανος!). Η πρότασή τους έγινε δεκτή και την παραμονή των χριστουγέννων του 1962 οι κρατούμενοι απελάθηκαν στις ΗΠΑ.

Μαϊάμι, στάδιο Όραντζ Μπώουλ, 29/12/1962

Και τώρα, το κερασάκι της ιστορίας. Στις 29 Δεκεμβρίου 1962, ο "φιλειρηνικός" πρόεδρος, ο οποίος -υποτίθεται πως- δεν ήθελε να γίνει η εισβολή αλλά δεν προλάβαινε να την σταματήσει, τίμησε με την παρουσία του, μίλησε και συνεχάρη (μαζί με την σύζυγό του, η οποία έβγαλε κι αυτή λόγο αλλά στα ισπανικά!) τα απελαθέντα από την Κούβα μέλη τής Ταξιαρχίας 2506, σε ειδική γιορταστική τελετή που έγινε στο στάδιο Όραντζ Μπώουλ του Μαϊάμι. Τόσο κατηγορηματικά αντίθετος ήταν στην εισβολή ο πρόεδρος!

Η αποτυχημένη Επιχείρηση Ζαπάτα επιτάχυνε τις πολιτικές εξελίξεις. Επρόκειτο για μια πραγματική πολιτική πανωλεθρία των ΗΠΑ και για την πιο ντροπιαστική -ίσως- στιγμή της ιστορίας τους. Ο Φιντέλ Κάστρο βρήκε την ευκαιρία να διακηρύξει σε όλον τον κόσμο την πρόθεσή του να ενισχύσει τους δεσμούς της χώρας του με την Σοβιετική Ένωση και να υιοθετήσει τον σοσιαλισμό. Έντεκα μέρες μετά την νίκη, στον γιορτασμό της πρωτομαγιάς, ο Κάστρο εκφώνησε έναν ιστορικό λόγο, με τον οποίο ανακήρυξε την Κούβα ως την "πρώτη Λαοκρατική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λατινικής Αμερικής". Το χάσμα μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας θα γινόταν πλέον αγεφύρωτο.