Εντουάρντο Γκαλεάνο (1940-2015): Μια ζωή αγώνα στο κυνήγι της Ουτοπίας

Στις 13 Απριλίου 2015 ο καρκίνος νίκησε τον Εντουάρντο Γκαλεάνο. Σε ηλικία 74 και κάτι ετών φεύγει από τη ζωή αφήνοντας πίσω του βαριά κληρονομιά.

Γεννήθηκε 3 του Σεπτέμβρη το 1940 στην Ουρουγουάη αλλά ως γνήσιος λατινοαμερικάνος πατρίδα του ένιωθε όλη τη Λατινική Αμερική. Το πλούσιο έργο του ήταν στρατευμένο στον ακούραστο αγώνα των λατινοαμερικάνων για ανεξαρτησία, δημοκρατία, ελευθερία, ισότητα. Η πολιτική του δράση και το συγγραφικό και δημοσιογραφικό του έργο του επέφεραν, εκτός από την αναγνώριση, διώξεις, φυλακίσεις και παρ’ολίγο εκτέλεση. Ωστόσο παρέμεινε ενεργός μέχρι το τέλος της ζωής του.

Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστει και στα ελληνικά. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι: Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής (1971), Μνήμες Φωτιάς (1982-86), Ένας Κόσμος Ανάποδα (1998), Καθρέφτες: Μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία (2008).

Αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους σημαντικότερους λατινοαμερικάνους λογοτέχνες/ιστορικούς/ποιητές. Ο βιολογικός του θάνατος ολοκληρώνει μια πολυτάραχη και περιπετειώδη ζωή. Ζωή που συνεχίζεται μέσα από τα γραπτά του μέχρι να φτάσουμε στην ουτοπία για την οποία ο ίδιος μας μιλούσε:


Είναι στον ορίζοντα… κάνω δύο βήματα, απομακρύνεται δύο βήματα. Κάνω δέκα βήματα και ο ορίζοντας τρέχει δέκα βήματα μακριά. Όσο και να περπατάω, δεν θα τη φτάσω ποτέ. Τι χρησιμεύει τότε η ουτοπία; Σ” αυτό χρησιμεύει: στο να περπατάς.

Αυτός είναι και ο στόχος του ηθικού θεάματος επίσης, να περπατάς. Το λάθος είναι να βλέπουμε το θέαμα σαν το νέο κόσμο. Αυτό κάνει τόσο το εξουσιαστικό όσο και το εμπορικό θέαμα, και με αυτόν το τρόπο το θέαμα γίνεται υποκατάστατο του ονείρου.

Το ηθικό θέαμα προσφέρει ένα διαφορετικό σχηματισμό. Αντί για υποκατάστατο του ονείρου, το ηθικό θέαμα είναι ένα όνειρο σε επίδειξη. Είναι ένα όνειρο το οποίο μπορούμε να δούμε, να το σκεφτούμε, να δράσουμε μέσα του, να το δοκιμάσουμε αν μας κάνει, αλλά όχι απαραίτητα και να το πραγματοποιήσουμε. Το ηθικό θέαμα είναι το μέσο, όπως τα όνειρα που παρουσιάζει, για να φανταστούμε νέες καταλήξεις. Σαν τέτοιο, το ηθικό θέαμα έχει τη δυνατότητα της δημιουργίας ενός εξωτερικού – σαν μια ψευδαίσθηση. Αυτή δεν είναι η παραίσθηση του να πιστεύεις πως έχει δημιουργήσει ένα εξωτερικό, αλλά μια ψευδαίσθηση που δίνει κατεύθυνση και κίνητρο που μπορεί να σε οδηγήσει εκεί.

Θα δώσω ένα παράδειγμα του ιδανικού ηθικού θεάματος, ένα που να περιλαμβάνει όλες τις παραπάνω ιδιότητες. Δε μπορώ. Δεν υπάρχει. Το ιδανικό ηθικό θέαμα είναι το ίδιο σαν όνειρο: κάτι στο οποίο να δουλεύεις και να περπατάς προς αυτό. Οι προοδευτικοί έχουν πολύ περπάτημα να κάνουν. Πρέπει να το κάνουμε αυτό με τα πόδια μας στο έδαφος, με καθαρή αντίληψη του πραγματικού (και φανταστικού) εδάφους. Αλλά πρέπει επίσης να ονειρευτούμε, γιατί χωρίς όνειρα δεν ξέρουμε προς τα πού περπατάμε.

Τα προοδευτικά όνειρα, για να έχουν οποιαδήποτε πραγματική κοινωνική επιρροή, πρέπει να γίνουν δημοφιλή όνειρα. Αυτό θα συμβεί μόνο αν αντηχήσουν με τα όνειρα που οι άνθρωποι ήδη έχουν- όπως αυτά που εκφράζονται στην εμπορική κουλτούρα σήμερα, και ακόμα και αυτά που εκδηλώθηκαν από την εξουσία στο παρελθόν.

Αλλά για να έχουν τα προοδευτικά όνειρα κάποια ελπίδα να γίνουν δημοφιλή, πρέπει επίσης, να εκτεθούν. Τα όνειρά μας, κάνουν λίγο καλό, όταν βρίσκονται κλειδωμένα στα κεφάλια μας και ανακυκλώνονται στους μικρούς μας κύκλους. Πρέπει να ειδωθούν και ακουστούν, να κυκλοφορήσουν και να παιχτούν – να φωναχτούν από την κορυφή του βουνού.

Αυτή είναι η δουλειά του θεάματος. Το θέαμα είναι ήδη μέρος της πολιτικής και οικονομικής ζωής μας.

Το σημαντικό ερώτημα είναι : ποιανού ηθική κάνει πράξη και ποιανού τα όνειρα εκφράζει.

[Του 2310net, από το ηλεκτρονικό περιοδικό "Ατέχνως"]

------------------------------------

Σημείωση Ιστολογίου

Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα παρακάτω βιβλία τού Εντουάρντο Γκαλεάνο:

- Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου, Ελληνικά Γράμματα (1998), σελ. 320, 13 ευρώ.
- Ένας κόσμος ανάποδα, Στάχυ (2000), σελ. 373, 19 ευρώ.

- Το βιβλίο των εναγκαλισμών, Κέδρος (2001), σελ. 279, 13 ευρώ.

- Ένας μαγικός θάνατος για μια μαγική ζωή, The Monthly Review Imprint (2006), σελ. 54, 7 ευρώ

- Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής - 2 τόμοι, Κουκκίδα (2008), σελ. 498, 27 ευρώ. 

- Ένας κόσμος ανάποδα, Πιρόγα (2008), σελ. 373, 19 ευρώ. 

- Μνήμη της φωτιάς: 1. Η αρχή, Πάπυρος (2009), σελ. 450, 20 ευρώ.

- Μνήμη της φωτιάς: 2. Τα πρόσωπα και οι μάσκες, Πάπυρος (2011), σελ. 455, 20 ευρώ.

- Μνήμη της φωτιάς: 3. Ο αιώνας του ανέμου, Πάπυρος (2012), σελ. 492, 20 ευρώ. 

- Καθρέφτες: Μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία, Πάπυρος (2009), σελ. 388, 22 ευρώ 

- Οι μέρες αφηγούνται, Πάπυρος (2012), σελ. 414, 22 ευρώ. 

- Η ανάσταση του παπαγάλου, Πάπυρος (2014), σελ. 28, 9 ευρώ.
- Οι λέξεις ταξιδεύουν, Πάπυρος (2014), σελ. 315, 16 ευρώ.