Αξιολόγηση: η μεταρρυθμιστική μπαλαφάρα (1)

Μπορεί η αριστερή μας κυβέρνηση να πάγωσε τα πλάνα τού Κυριάκουλα αλλά φαίνεται ότι η ιδέα τής αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και των υπηρεσιών τού δημοσίου παραμένει ζωντανή και, κατά πάσα πιθανότητα, η υλοποίησή της θα επιστρἐψει από την πίσω πόρτα. Πώς αλλοιώς να ερμηνεύσει κάποιος την δήλωση-δέσμευση Βαρουφάκη προς τους "θεσμούς" (με το γνωστό e-mail) περί σύνδεσης των μισθών με την αποδοτικότητα και περί αξιολόγησης και κινητικότητας των εργαζομένων; Και ποιό άλλο συμπέρασμα να βγάλει κανείς από την δήλωση Κατρούγκαλου ότι "είμαι υπέρ ενός συστήματος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων που θα συνδέεται με την αποδοτικότητα και την υπηρεσιακή τους εξέλιξη. Γιατί να μη δώσω στους τρεις καλύτερους από τους δέκα κάτι παραπάνω;" ή την άλλη δήλωσή του ότι "θα προωθηθεί η αξιολόγηση στον δημόσιο τομέα όχι ως φερετζές απολύσεων όπως η προηγούμενη αλλά ως εργαλείο αποτελεσματικότητας στη δημόσια διοίκηση";

Σχόλιο εν παρενθέσει: Κατά την άποψή μου, δεν τίθεται ζήτημα να πάρουν "οι τρεις καλύτεροι από τους δέκα κάτι παραπάνω" αλλά να πάρουν οι υπόλοιποι εφτά κάτι παρακάτω. Διάβολε, δημοσιονομικό μέτρο είναι η αξιολόγηση, οικονομία επιδιώκει. Εξ ου άλλωστε και οι διαθεσιμότητες. Κλείνει η παρένθεση.

Εν όψει, λοιπόν, της αναμενόμενης "αριστερής εκδοχής" της αξιολόγησης, νομίζω ότι είναι καλό να ρίξουμε μια διεισδυτική ματιά σε τούτο το φρούτο, το οποίο άρχισε να ευδοκιμεί κάπου στις αρχές τού 2010, μαζί με το πρώτο μνημόνιο. Τότε ήταν που βγήκε ο υπουργός εσωτερικών Γιάννης Ραγκούσης και δήλωσε (με εμφανή απόγνωση) ότι "το δημόσιο δεν γνωρίζει πόσους υπαλλήλους έχει".

Αυτό ήταν! Η συζήτηση άνοιξε και τα δημοσιογραφικά παπαγαλάκια έπιασαν αμέσως στασίδι για να αβαντάρουν την κυβέρνηση. Πρώτη τους δουλειά ήταν να απαντήσουν στην απορία τού Ραγκούση. Με την γνωστή τους (φυσικά!) τεκμηρίωση, αποκάλυψαν σε όλους μας ότι υπάρχουν ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι. Ένα εκατομμύριο! Εμ, τώρα εξηγούνταν όλα για το πως μπατιρίσαμε ως χώρα και για το πως καταντήσαμε να ζητάμε βοήθεια από την τρόικα. Το δάχτυλο τεντώθηκε κι έδειξε τους φταίχτες: οι δημόσιοι υπάλληλοι.

Όμως, όπως δείξαμε στην πρόσφατη σειρά τεσσάρων σημειωμάτων μας με γενικό τίτλο "Δημόσιοι υπάλληλοι: μύθοι και πραγματικότητα", η απογραφή που ακολούθησε δεν κατάφερε να ανακαλύψει πάνω από 768.000 "μισθοδοτούμενους από το δημόσιο". Για την οικονομία της κουβέντας, ας παραβλέψουμε το ότι άλλο πράγμα είναι ο "μισθοδοτούμενος από το δημόσιο" και άλλο ο "δημόσιος υπάλληλος" κι ας πάμε παρακάτω.

Κατ' αρχάς, όταν ο Ραγκούσης έλεγε ότι δεν ήξερε πόσους υπαλλήλους έχει το δημόσιο, ψευδόταν ανερυθριάστως. Πώς δεν ήξερε; Κάποια κωλοϋπηρεσία, με κάποιον κωλοϋπολογιστή, μέσω κάποιου κωλοπρογράμματος μισθοδοσίας υπολόγιζε κάθε μήνα τους μισθούς τους, τους οποίους και κατέθετε στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς κάθε δεκαπέντε μέρες. Απ' όσο γνωρίζω, έτσι πληρώνονται οι μισθοί. Το σύστημα "λεφτά στο φακελλάκι" έχει καταργηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Πόσο δύσκολο ήταν να πατήσει κάποιος ένα κουμπί σ' αυτόν τον κωλοϋπολογιστή και να μάθει πόσοι άνθρωποι πληρώνονταν;

Και όμως, ο Ραγκούσης το είπε. Και τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης ανέλαβαν να βοηθήσουν στο στήσιμο της πλεκτάνης. Και το πόπολο πιάστηκε στην φάκα κι άρχισε να πιπιλάει την καραμέλλα. Μια καραμέλλα τόσο γλυκειά ώστε, λίγα χρόνια αργότερα, την πιπίλησε κι ο Σαμαράς. Την Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2013, ο τότε πρωθυπουργός δεν δίστασε να δηλώσει (στην περιβόητη συνέντευξή του στον Γιάννη Πρετεντέρη): "Όταν έγινα Πρωθυπουργός δεν υπήρχε καταγραφή αξιόπιστη για το πόσοι είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι". Όταν ο Σαμαράς ξεστόμιζε αυτό το ψέμα, οι μισθοδοτούμενοι από το δημόσιο είχαν πέσει κάτω από τις 680.000...

Παράλληλα και με αφορμή τους "υπεράριθμους" εργαζόμενους, ξεκίνησε και μια άλλη μεγάλη συζήτηση για την αξιολόγηση των οργανισμών, των υπηρεσιών και των δομών τού δημοσίου. Τότε ήταν που ο τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος ανέθεσε στην Deloitte την μελέτη για την οποία κάναμε πρόσφατα λόγο σε τούτο το ιστολόγιο. Κι αν εκείνη την -ο θεός να την κάνει- μελέτη την πληρώσαμε "μόλις" 120.000 ευρώ, τί να πει κανείς για μια άλλη μελέτη για την οποία καταβάλαμε έξι ολόκληρα εκατομμύρια; Η εν λόγω μελέτη κρίθηκε απαραίτητη για να καταρτιστεί ο "Υγειονομικός Χάρτης" της χώρας αλλά, μόλις αυτός ο Χάρτης δόθηκε στην δημοσιότητα, σηκώθηκε στο πόδι ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος, χαρακτηρίζοντάς τον ως τερατούργημα. Ο θόρυβος που ακολούθησε, αποκάλυψε ότι τα στοιχεία τής μελέτης ήσαν εκτός πραγματικότητας. Αποτέλεσμα: το υπουργείο υγείας αναγκάστηκε να αποσύρει τον Χάρτη. Λεπτομέρεια: η εταιρεία που υλοποίησε την μελέτη, σχολίασε τα λανθασμένα στοιχεία ως... ανθρώπινο λάθος!

Φυσικά, κανένα ανθρώπινο λάθος δεν έγινε. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, τα πράγματα γίνονται ανάποδα. Αντί να ζητήσουμε μια μελέτη προκειμένου να δούμε τι πρέπει να κάνουμε, φτιάχνουμε μια μελέτη που να δικαιολογεί όσα θέλουμε να κάνουμε. Σύμφωνα με τα πορίσματα αυτής της -ο θεός να την κάνει- μελέτης, το υπουργείο υγείας θα μπορούσε να κλείσει 40-50 νοσοκομεία σε όλη την χώρα, θεωρώντας την λειτουργία τους ως απλή σπατάλη. Κι αυτό επειδή η εν λόγω -ο θεός να την κάνει- μελέτη "ξέχασε" να υπολογίσει τις ανάγκες υγείας του κόσμου που εξυπηρετούσε κάθε μονάδα υγείας.

Τα ίδια έγιναν και με τις περίφημες "αξιολογήσεις δομών" που έκαναν εσωτερικά τα διάφορα υπουργεία, με την επίβλεψη του υπουργείου διοικητικής μεταρρύθμισης. Εκεί, βέβαια, και σωστά στοιχεία πήραμε και δεκάρα δεν πληρώσαμε (απόδειξη ότι οι "άχρηστοι" και "τεμπέληδες" υπάλληλοι κάνουν καλά την δουλειά τους δίχως να εισπράττουν εκατομμύρια), μόνο που αυτά τα στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν με τον τρόπο που προαναφέραμε, δηλαδή ως δικαιολογία για την πολιτική που η κυβέρνηση ήθελε να ακολουθήσει. Ποιά πολιτική; Μείωση των δομών του δημοσίου κατά 30% σε πρώτη φάση και κατά 45% σε δεύτερη!

Περισσότερα αύριο, στο δεύτερο και τελευταίο μέρος.