Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

18 Μαρτίου 2014

Ξεκαθαρίζοντας "μια θεωρία" (σχόλιο στο σχόλιο)

Χτες, ο Nestor M., εμφανώς εκνευρισμένος από όσα έγραψα τις προάλλες, με έστησε στον τοίχο και με πλάκωσε με το πολυβόλο. Μόνο που, όταν χρησιμοποιείς πολυβόλο, μπορεί να πετυχαίνεις τον στόχο αλλά οι περισσότερες σφαίρες ξαστοχούν.

Πρώτα-πρώτα, τούτο το ιστολόγιο δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα...ιστολόγιο. Δηλαδή, ένα δικτυακό ημερολόγιο όπου γράφω ό,τι με εκφράζει και ό,τι θεωρώ αξιοσημείωτο. Δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί ως site και, βεβαίως, απέχει παρασάγγας από το να θεωρηθεί πως προπαγανδίζει τα κομμουνιστικά ιδεώδη, έστω κι αν ο γράφων δεν το κρύβει ότι πιστεύει σ' αυτά.

Πάμε παρακάτω. Ας δεχτώ ότι η προσέγγισή μου ήταν "ρομαντική και σχεδόν παιδική", όμως ήταν σαφής και δεν καταλαβαίνω γιατί παρερμηνεύθηκε. Σκοπός μου ήταν να καταδείξω ότι σε μια σοσιαλιστικά δομημένη κοινωνία υπάρχει τρόπος και οι πολίτες να μη ψωμολυσσάνε και η κοινωνία να διαθέτει σε όλους τις απαραίτητες παροχές. Και, για να κάνω περισσότερο κατανοητά τα όσα είπα, χρησιμοποίησα ένα ενδεικτικό παράδειγμα. Πού είπα ότι "600 ευρώ το μήνα θα παίρνει ο καθένας μας, το λιγότερο"; Σαφώς και γνωρίζω ότι η οικονομική πραγματικότητα είναι πολυσύνθετη αλλά γνωρίζω επίσης ότι η πλειοψηφία των αναγνωστών δεν διαθέτουν ειδικές οικονομικές γνώσεις και γι' αυτό προσπαθώ τα κείμενά μου να είναι γραμμένα απλά. Όμως, διάβολε, άλλο πράμα να μιλάει κανείς απλά και κατανοητά κι άλλο να είναι αφελής!

Μέχρις εδώ είχα ενστάσεις αλλά τώρα έχω αντιρρήσεις. Από πού προκύπτει η βεβαιότητα ότι "όλες οι επιχειρήσεις γίνονται κρατικές και η διοίκησή τους παραχωρείται στους νέους Σταχανωφιστές που φυσικά (σ.σ.: ;;;) θα αμείβονται περισσότερο από τους υπαλλήλους που διοικούν"; Ο σοσιαλισμός μιλάει για λαϊκή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, όχι για κρατικά ψιλικατζήδικα και κρατικές καφετέριες. Εξ άλλου, απ' ό,τι θυμάμαι, ο Αλεξέι Γκριγκόριεβιτς Σταχάνοφ ήταν απλός μεταλλωρύχος κι όχι διοικητής τού μεταλλείου. Όσο για κείνο το "η διοίκησή τους παραχωρείται", το ερώτημα είναι "από ποιούς;", εφ' όσον ιδιοκτήτης είναι ο λαός.

Από δω και κάτω αδυνατώ να παρακολουθήσω την σκέψη τού σχολιαστή. Είναι προφανές ότι κάπου μπερδεύει τα "κομμουνιστικά ιδεώδη" με τις παρεκκλίσεις από την σοσιαλιστική οικοδόμηση, οι οποίες εμφανίστηκαν κυρίως στην μετασταλινική περίοδο και επικράτησαν μετά τις οπορτουνιστικές αποφάσεις τού 20ου συνεδρίου τού ΚΚΣΕ. Ποιά σχέση έχει με τον τον μαρξισμό-λενινισμό η οποιαδήποτε κομματική νομενκλατούρα; Ποιά σχέση έχει με τον κομμουνισμό το οποιοδήποτε "προτσές τής απογύμνωσης της σοβιετικής εργατικής τάξης από τα μέσα παραγωγής", εφ' όσον κομμουνισμός σημαίνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή τον έλεγχο των μέσων παραγωγής από την εργατική τάξη; Και ποιά είναι η πρακτική αξία τής διαπίστωσης "της μετατροπής της Δικτατορίας του Προλεταριάτου σε δικτατορία της νέας σοβιετικής μπουρζουαζίας"; Ακόμη κι αν δεχτούμε την ακρίβεια των εν λόγω επισημάνσεων, ας μη μετατρέπουμε τις διαπιστώσεις ιστορικών λαθών σε αξιώματα, μιας κι έτσι κινδυνεύουμε να χαρακτηρίσουμε ως "κομμουνιστικό" ακόμη και το σημερινό καθεστώς τής Κίνας.

Και κάτι ακόμη. Το απόσπασμα το οποίο αποδίδεται στον Λένιν, αν και δεν θά 'πρεπε να βρίσκεται σε εισαγωγικά (*), αποδίδει πράγματι την αλήθεια. Μόνο που αναρωτιέμαι πώς αυτά τα λόγια τού Λένιν συνδυάζονται με όσα έγιναν κατά την ύστερη σοβιετική περίοδο. Αντιστρέφοντας τις παραδοχές τού σχολιαστή, σε συνδυασμό με όσα είπε ο Λένιν (όπως επί λέξει τα παραθέτω στην υποσημείωση), θα μπορούσαμε να πούμε ότι το καθεστώς στο οποίο ο εργάτης υποχρεώνεται να πουλάει (και, μάλιστα, κοψοχρονιά) την εργατική του δύναμη, όχι μόνο δεν έχει σχέση με τον κομμουνισμό αλλά μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί καπιταλιστικό.


Έτσι, λοιπόν, εφ' όσον παίρνουμε ως αφετηρία λανθασμένα δεδομένα, είναι λογικό να καταλήγουμε σε εσφαλμένα συμπεράσματα, όπως ότι "η άρχουσα τάξη παραμένει στην εξουσία με την μόνη διαφορά ότι έχει αντικατασταθεί από κομματικά στελέχη δημιουργώντας νέες κοινωνικές τάξεις" ή και "οι εκμεταλλευτές τής εργασίας μου συνεχίζουν να υπάρχουν, απλά με άλλο όνομα". Συμπεράσματα, δηλαδή, που αυτοαναιρούνται μιας και κομμουνισμός δεν σημαίνει αλλαγή νταβατζή. Εξ άλλου, αποτελεί βασική αρχή τού λενινισμού ότι, κατά την μετάβαση από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό, το μόνο ενδιάμεσο στάδιο που υπάρχει είναι η επαναστατική διαδικασία που απαιτείται γι' αυτή την μετάβαση. Όλα τα άλλα αποτελούν απλώς οπορτουνιστικές παρεκκλίσεις, οι οποίες συνιστούν βούτυρο στο ψωμί τού καπιταλισμού, κάτι που απεδείχθη (κι εδώ θα συμφωνήσω με τον σχολιαστή) κατά τις τρεις δεκαετίες που προηγήθηκαν της καπιταλιστικής αντεπανάστασης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες.

Όσο για τα υστερόγραφα, αφού αναρωτηθώ από πού στο καλό βγαίνει πως είμαι κολλημένος σε κομματικές λογικές, πρέπει να ομολογήσω ότι αυτή η θολούρα κάποιας αόριστης "νέας πρότασης, εκσυγχρονισμένης και σύμφωνα με τις τεχνολογικές καινοτομίες που πρέπει να υπηρετούν τους ανθρώπους" με προβληματίζει έντονα. Έχω βαρεθεί τις "νέες προτάσεις" που δεν έχουν πίσω τους ένα στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο, σαν αυτό που μας έχουν αφήσει ως παρακαταθήκη ο παππούς Κάρολος και ο θείος Βλαδίμηρος.


(*) "Όταν λέμε εμπορευματική παραγωγή εννοούμε την οργάνωση της κοινωνικής οικονομίας όπου τα προϊόντα παράγονται από ξεχωριστούς, από μεμονωμένους παραγωγούς, και μάλιστα ο καθένας τους ειδικεύεται στην παραγωγή ενός ορισμένου προϊόντος, έτσι που για την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών είναι απαραίτητη η αγοραπωλησία των προϊόντων (που γι' αυτό το λόγο γίνονται εμπορεύματα) στην αγορά. Όταν λέμε καπιταλισμό, εννοούμε το στάδιο ανάπτυξης της εμπορευματικής παραγωγής, όπου εμπορεύματα δε γίνονται μόνο τα προϊόντα τής ανθρώπινης εργασίας αλλά και η ίδια η εργατική δύναμη του ανθρώπου. Έτσι στην ιστορική ανάπτυξη του καπιταλισμού σημασία έχουν δυο στοιχεία: 1) η μετατροπή τής φυσικής οικονομίας των άμεσων παραγωγών σε εμπορευματική και 2) η μετατροπή τής εμπρευματικής οικονομίας σε κεφαλαιοκρατική." (Β.Ι.Λένιν, "Απ' αφορμή το λεγόμενο πρόβλημα των αγορών", Άπαντα, τόμος 1, σελ 88)

4 σχόλια:

Nestor M. είπε...

Αγαπητέ teddy, είδα ότι σε ένα σχόλιο μου έχει γίνει αναβάθμιση του σαν θέμα και νομίζω οφείλω κάποιες διευκρινήσεις για το νόημα του. Ίσως έχεις δίκιο για το ύφος του σχολιασμού μου στο "Μια θεωρία", αν μπορούσα να το ξαναγράψω θα άλλαζα κάποιες λέξεις που μοιάζουν προκλητικές και θα μπορούσαν να φτάσουν στα όρια της προσβολής. Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να προσδώσω ένα τόσο επιθετικό τόνο στο σχόλιο, κυρίως όταν απευθύνομαι στον διαχειριστή ενός blog που έχει μόνιμη θέση στα αγαπημένα μου sites. Γνωρίζω ότι δεν δρας ούτε σκέφτεσαι σε στενά κομματικά όρια και για αυτό βρίσκω ενδιαφέρον στα άρθρα σου. Για αυτό το λόγο, δεν εκνευρίστικα όπως λες, αλλά ξαφνιάστηκα όταν διάβασα το περιεχόμενο του κειμένου που, αν ρωτήσεις έναν τυχαίο αναγνώστη, εκείνο που θα του καρφωθεί στη μνήμη είναι οι πρόταση "Τί λέτε τώρα; Με τέτοιες προϋποθέσεις, θα περνάει φτωχικά μια τετραμελής οικογένεια με 2.400 ευρώ μηναίο εισόδημα;".

Η αντίδραση και οι διαφωνία μου αφορούν κυρίως 3 σημεία. Το πρώτο σημείο είναι το οικονομικό και αναφέρεται αποσπασματικά και στο πρώτο σχόλιο μου. Η οικονομία δεν είναι κάτι που προσπερνιέται εύκολα. Οι οικονομικές συνθήκες που ακολουθούν στο μετακαπιταλιστικό περιβάλλον, είναι γεμάτες από αναταράξεις, ανασφάλεια και αυτό είναι κάτι το αναμενόμενο αλλά θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τόλμη, με θυσίες και με λαϊκή βούληση για ριζοσπαστικές αλλαγές. Ο αγώνας για την διασφάλιση των τιμών, οι πιστωτικές διακυμάνσεις, η διαχείριση των ομολόγων, η σταθεροποίηση του συναλλάγματος, η αντιμετώπιση των επιτοκίων, ο τιμολογιακός αντίχτυπος στη χρήση γης, η οικονομική δυσπραγία και η έλλειψη ρευστότητας είναι μερικά από τις πρώτες σπαζοκεφαλιές με τις οποίες θα έρθει αντιμέτωπη η επαναστατική κυβέρνηση και σίγουρα τα πρώτα 8-10 χρόνια δεν θα είναι καθόλου εύκολα. Το ΑΕΠ όπως γνωρίζουμε είναι η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε ένα συγκεκριμένο έτος, και όταν λέμε παράγονται, εννοούμε στο έδαφος της, κάτι που σημαίνει ότι αν μια ξένη εταιρία έχει παραγωγική μονάδα στη χώρα μας, τα κέρδη της προσμετρούνται στο ΑΕΠ μας. Αν λοιπόν, γίνει μια μαζική έξοδος ξένου κεφαλαίου από τα σύνορα μας, αν ταυτόχρονα αναγκαστούμε να εξοπλιζόμαστε αμυντικά συστήματα για να προστατέψουμε την επανάσταση, εάν μειωθεί δραματικά η μοναδική «βαριά μας βιομηχανία» δηλαδή ο τουρισμός και μειωθούν και οι εξαγωγές μας, τότε υπολόγισε το ΑΕΠ μας πολύ πιο μειωμένο. Αντίστοιχα κάνε το ίδιο και στους μισθούς και πρόσθεσε και την υποτίμηση που αναγκαστικά θα γίνει. Αυτά, για να έχουμε μια πιο καθαρή εικόνα. Δυστυχώς το κράτος της Ελλάδας, από την ίδρυση του και μετά, ποτέ δεν είχε σαν προτεραιότητα να δημιουργήσει ανταγωνιστικές βιομηχανικές μονάδες αλλά αντίθετα πάντα βασιζόταν στις ορέξεις των ξένων και στο πόσοι τουρίστες θα αφήσουν το όμορφο συνάλλαγμα τους στα νησιά μας. Η στροφή προς την εκβιομηχανοποίηση δεν θα μπορεί να γίνει άμεσα και σίγουρα όχι χωρίς ένα τεράστιο μέρος του προϋπολογισμού να αποκόβεται από τις δευτερεύουσες κοινωνικές ανάγκες για μακροπρόθεσμες επενδύσεις και παραγωγικές δομές.

Nestor M. είπε...

Τώρα το δεύτερο σημείο και για μένα και το πιο ουσιώδες, είναι η διαφωνία μου με το σκεπτικό να προωθούμε ένα σύστημα, μια ιδέα, μια θεωρία, με βάση τα μισθολογικά κριτήρια. Μπορώ να προσπαθήσω να πείσω κάποιον να σκεφτεί να ακολουθήσει το κομμουνιστικό δρόμο με πολλά μέσα αλλά δεν θα χρησιμοποιήσω το χαρτί των καλύτερων απολαβών γιατί δεν θα ήταν αληθινό αλλά ούτε και ηθικό. Θυμίζω ότι σε πολλές πολιτικές εκπομπές, όταν τα κυβερνητικά στελέχη βρίσκονται σε δύσκολη θέση για τα οικονομικά στοιχεία και θέλουν να αντεπιτεθούν στα στελέχη του ΚΚΕ, αναφέρουν ειρωνικά μια αόριστη φημολογία για μια δήθεν αναγγελία του κόμματος ότι «σε μια ενδεχόμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση ο βασικός μισθός θα ειναι 1.400 το μήνα». Το ΚΚΕ επίσημα δεν έχει πει κάτι τέτοιο, προς τιμήν του, και όχι χωρίς να συνοδεύεται έστω από τις προϋποθέσεις που συμβάλουν σε μια τέτοια μισθοδοσία. Η προαναγγελία τέτοιων μισθολογικών υποσχέσεων είναι μια μεγάλη παγίδα που μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα για το ήθος και την φήμη του χώρου που προωθεί τέτοια παροχολογία. Να δούμε που έφτασε το παντοδύναμο κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ όταν είπε ψέματα στο λαό ότι «λεφτά υπάρχουν»; Το ίδιο αποκρουστικά νιώθω όταν ένα κόμμα της αριστεράς όπως ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται ανερυθρίαστα σε όλους ότι θα αυξήσει συντάξεις και μισθούς χωρίς να υπολογίζει ότι σε μια πολύ πιθανή αδυναμία του να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του, ο λαός θα στραφεί όχι μόνο εναντίων του κόμματος του κυρίου Τσίπρα, αλλά θα στιγματιστεί και ολόκληρος ο λεγόμενος αριστερός χώρος. Γνώμη μου είναι ότι δεν πρέπει να παίζουμε με τον λαό και τις ελπίδες του, αλλά να τον προστατεύουμε από αυταπάτες. Πρέπει να του πούμε: λαέ, με την δύναμη που θα δώσεις στη σοσιαλιστική διακυβέρνηση δεν σου υποσχόμαστε ούτε πλούτη, ούτε αμάξια, ούτε εμπορικά κέντρα. Σου υποσχόμαστε όμως εργασία για σένα,δωρεάν εκπαίδευση για τα παιδιά σου, ευημερία για τους γείτονες σου και τους γνωστούς σου, ανάπτυξη, μόρφωση, ισότητα με όλους, δικαιοσύνη για όλους. Αν πείσεις κάποιον ότι την περιουσία του, είναι αποδοτικότερο και για αυτόν και για τους συμπολίτες, του να την διαθέσει για την ανάπτυξη μιας κολεκτίβας ή συνεταιρισμού παρά για να αγοράσει ένα ακριβό αμάξι, τότε δεν χρειάζεται καν να μπεις στο κόπο να διευθετήσεις τις μισθολογικές του απαιτήσεις. Επιμένω ότι ο κομμουνισμός είναι ένα συγκροτημένο οικονομικό σύστημα που ξεκινάει από την ηθική και όχι ένα οικονομικό σύστημα που απλώς εκτυλίσσεται σε ηθικές προεκτάσεις.

Nestor M. είπε...

Το τρίτο σημείο αφορά την πολιτική του σοσιαλισμού όπως προωθείται από μερικούς κομματικούς , όχι όμως τόσο για την θεωρητική της υπόσταση αλλά για την διαχείριση της. Είναι μια μεγάλη συζήτηση που και λόγω των αναρχικών καταβολών μου, νιώθω ότι δεν έχει επεξεργαστεί ικανοποιητικά, με αφορμή την πρακτική του σοσιαλισμού στις χώρες που έδρασαν τα κομμουνιστικά κόμματα. Λέμε για μετάβαση, για οικοδόμηση, για μεταρρυθμίσεις, για προτσές και κολεκτιβοποίηση και μερικές φορές ακουγόμαστε χειρότεροι από τους τεχνοκράτες, που και αυτοί βλέπουν μόνο τα γραφήματα και αριθμούς και αδιαφορούν για τον ανθρώπινο παράγοντα. Η ηθική του κομμουνισμού, που γράφω προηγούμενος, ξεθωριάζει και επικρατούν οι ψυχρές και ανθρώπινα απογυμνωμένες διαδικασίες της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Το παράδειγμα τις Κίνας που αναφέρεις, είναι ένα ακόμα στοιχείο που δυστυχώς με δικαιώνει όταν λέω ότι «οι εκμεταλλευτές της εργασίας μου συνεχίζουν να υπάρχουν, απλά με άλλο όνομα» και αυτό συμβαίνει όχι γιατί τα μαρξιστικά βιβλία είναι λάθος αλλά γιατί οι άνθρωποι που ξεκίνησαν να φτιάξουν μια άλλη κοινωνία, δεν ξέχασαν ούτε την μοχθηρία τους ούτε την επιθυμία τους για δύναμη και εξουσία. Εγώ λοιπόν δεν μπορώ να ακούω πλέον για «έλεγχο των μέσων παραγωγής από την εργατική τάξη» και το «ο λαός στην εξουσία» όταν αποδεικνύεται και ιστορικά ότι μια ομάδα ανθρώπων στο όνομα του Λαού, πάντα θα βρει τρόπο να ανακτήσει λίγο περισσότερη δύναμη, λίγο περισσότερη εξουσία, λίγο περισσότερη άνεση και πολυτέλεια σε σχέση με τη μάζα και η ιδέα της ισότητας και της εκμηδένισης των τάξεων πάει για μια ακόμα φορά περίπατο. Ας προστεθούν λοιπόν κάποια ακόμα κεφάλαια για ασφαλιστικές δικλίδες και μέτρα έκτακτης ανάγκης στη λενινιστική βιβλιοθήκη μας, που να προστατεύει τον απλό πολίτη από τον σεχταρισμό, τον οπορτουνισμό, τις αποκλίσεις των ηγετών από το νόημα της σοσιαλιστικής επανάστασης, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η κατάληξη των σοσιαλιστικών παραδείσων δεν θα μας βρίσκει φτωχότερους οικονομικά αλλά κυρίως ηθικά.

Emmanuel Goldstein είπε...

Συμφωνώ Νέστωρ και μάλλον υπερπήδησα τις εκφράσεις που αναφέρεις, τις παρέκαμψα και συγκεντρώθηκα στο νόημα των όσων γράφεις.
Συμφωνώ ακριβώς ότι βάσει του γεγονότος οτι πλέον είμαστε "σοφότεροι", θα πρέπει να επεκταθούν τα κεφάλαια της κομμουνιστικής θεωρίας, όχι προς την κατεύθυνση των οποία μάλλον εξέλαβε ο teddygr - έναν πιο μοντέρνο και light κομμουνισμό με σακκίδιο και lacoste - αλλά:
- επανεξέτασης του περιεχομένου, γιατί δεν είναι ΟΛΑ όσα γράφονται σωστά, λυπάμαι
- πρόσθεσης δικλείδων παραμονής και εφαρμογής του "κομμουνισμού" (ή όπως αλλιώς οριστεί) σε όλες τις διαδικασίες διαχείρισης και διακυβέρνυσης
- διερεύνηση εφαρμογής τεχνολογίας - επιστήμης - τεχνολογίας σε επίκαιρες διαδικασίες. Για παράδειγμα η ίδεα των bitcoins ως ανταλλακτικό μέσο είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση, μακραν αυτή τη στιγμή από του να είναι εφαρμόσιμη, αλλά πιστεύω οτι υπάρχει κάτι εκεί που μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο
- Αποτύπωση διαδικασιών με πολύ συγκεκριμένα βήματα για σηματικά θέματα π.χ. η παραγωγή χρημάτων
- Επιπλέον υπάρχει η απογοήτευση του προλετάριου από τα αποτελέσματα της εφαρμογής του κομμουνισμού (έστω και αν ένα πολύ μεγάλο μέρος προέρχεται από το "Δυτικό" marketing )
- Και βαριέμαι να γράψω τα υπόλοιπα :)
Νέστωρ χαρας στο κουράγιο σου να γράψεις αυτά κείμενα