Τα πήρε στο κρανίο με το επετειακό μου κείμενο ανώνυμος αναγνώστης και αντέδρασε με ένα παρορμητικό σχόλιο. Κι όπως γίνεται πάντοτε με τις παρορμητικές αντιδράσεις, ατύχησε. Κατ' αρχάς, χαρακτήρισε το γραφτό μου ως "ιστορικό κείμενο", μη συνειδητοποιώντας ότι δεν επρόκειτο παρά για ένα απλό χρονογράφημα. Κατόπιν, το χαρακτήρισε συλλήβδην "αρλούμπα", με απεκάλεσε "ελληναρά" (;;), με κατηγόρησε ως "αδιάβαστο" κλπ. Δυστυχώς, έμεινε στους χαρακτηρισμούς και δεν έθιξε την ουσία των όσων έγραψα. Άντε τώρα να καταλάβω τι ήταν εκείνο που προκάλεσε την έκρηξή του. Με λίγη φαντασία, όμως, ως περισσότερο "ενοχλητικά" μου φαίνονται τα περί σφαγών κατά την άλωση της Τριπολιτσάς και τα περί αλβανικής καταγωγής των σουλιωτών. Κι αφού ο ανώνυμος σχολιαστής θέλει παραπομπές σε πηγές, ας του κάνω το χατήρι.
Για να δούμε, λοιπόν, τι γράφει για την Τριπολιτσά ο εθνικός ιστορικός μας Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο οποίος δεν υπάρχει περίπτωση να κατηγορηθεί για...αντεθνισμό: "Μετά την άλωση έγινε τρομερή λεηλασία και αρπάχτηκαν λάφυρα που δεν χρησίμευαν καθόλου στις κοινές ανάγκες τού έθνους. Επιπλέον, χιλιάδες Οθωμανοί σφαγιάστηκαν ανελέητα και ανώφελα, όπως βεβαιώθηκε. Κάποιοι οπλαρχηγοί διέσωσαν μόνο τους πλούσιους και διακεκριμένους παίρνοντας βεβαίως πλούσια λύτρα. Μάλιστα ο Κολοκοτρώνης εξασφάλισε τη διαφυγή των Αλβανών. (...) Το γεγονός αυτό έγινε η αιτία για να ξεσπάσει διαμάχη μεταξύ του Κολοκοτρώνη και των προεστών. Μερικοί αγανάχτησαν για τη βοήθεια που πρόσφερε στους Αλβανούς που έφυγαν παίρνοντας τα πράγματά τους, και θέλησαν να στρέψουν το λαό εναντίον του." ("Ιστορία του Ελληνικού Έθνους", έκδοση National Geographic με απόδοση στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, τόμος 19ος).
Αν ο Παπαρρηγόπουλος ακούγεται κάπως αόριστος, ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι πολύ συγκεκριμένος. Στα Απομνημονεύματα που υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη, αναφέρει: "Το άλογό μου από τα τείχη έως τα σαράγια δεν επάτησε γη... το ασκέρι όπου ήτον μέσα το ελληνικόν έκοβε και εσκότωνε από Παρασκευή έως Κυριακή, γυναίκες, παιδιά και άντρες, 32.000, μια ώρα ολόγυρα της Τριπολιτσάς..." ("Διήγησις συμβάντων της Ελληνικής φυλής", Απομνημονεύματα Κολοκοτρωναίων, εκδόσεις Νάστου, τόμος 1ος - και έκδοση Νικολαΐδου 1846 σε ψηφιακή μορφή).
Αν δεν αρκεί ούτε ο λόγος τού Κολοκοτρώνη για να μας πείσει, ας ρίξουμε μια ματιά στον...Εθνικό μας Ύμνο! Εκεί, στον περίφημο "Ύμνον προς την Ελευθερίαν", ο Διονύσιος Σολωμός αφιερώνει 39 ολόκληρες στροφές (35-73) στην άλωση, περιγράφοντας μια πρωτοφανή σφαγή. Πρόκειται για περίπτωση μοναδική στην παγκόσμια λογοτεχνία να εξυμνείται μια σφαγή από εθνικό ποιητή. Ακολουθήστε τον διασύνδεσμο και διαβάστε μόνοι σας. Εδώ παραθέτω μόνο την 72η στροφή, ως επίρρωση εκείνου που έγραψα, πως δεν έμεινε ούτε ρουθούνι ζωντανό: "Ηταν τόσοι! Πλέον το βόλι / εις τ' αυτιά δεν τους λαλεί. / Όλοι χάμου εκείτοντ' όλοι / εις την τέταρτην αυγή".
Ίσως, όμως, η πιο ενδιαφέρουσα πηγή πληροφοριών είναι ο φιλέλληνας Λουί Μαξίμ Ρεϋμπώ, ο οποίος έζησε από κοντά την επανάσταση του 1821. Όσοι δεν έχετε πρόβλημα με τα γαλλικά, μπορείτε να βρείτε το εξαιρετικό του βιβλίο "Memoires sur la Grece pour servir a l'histoire de la guerre de l'Independance (Αναμνήσεις από την Ελλάδα προς εξυπηρέτηση τής ιστορίας τού πολέμου τής ανεξαρτησίας)" σε ψηφιακή μορφή στην βάση δεδομένων "Ανέμη" του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο Ρεϋμπώ ισχυρίζεται μερικά πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Π.χ. υποστηρίζει ότι όλοι οι οπλαρχηγοί (με φωτεινή εξαίρεση τον Νικηταρά και μη εξαιρουμένου τού Κολοκοτώνη) κατάφεραν μέσα σε τρεις μέρες να κάνουν μεγάλες περιουσίες. Επίσης, διασώζει με λεπτομέρειες το πώς η Μπουμπουλίνα εξαπάτησε τις γυναίκες του Μοριά Βαλεσή (του Χουρσίτ) και τους απέσπασε τα χρυσαφικά τους με την υπόσχεση πως θα τις σώσει, μια υπόσχεση που ποτέ δεν τήρησε. Τέλος, με πικρία αναφέρει ότι οι γνωστοί για την φιλαργυρία τους μανιάτες, κατά την διάρκεια της πολιορκίας, είχαν στήσει πάγκους έξω από τα τείχη τής πόλης και, ως κοινοί μαυραγορίτες, πουλούσαν τρόφιμα στους πολιορκημένους με αντάλλαγμα χρήματα και κοσμήματα (άλλο ένα ιστορικό στιγμιότυπο που μας κάνει υπερήφανους ως ελληνες).
Αν δεν μας κάνει ούτε ο γάλλος Ρεϋμπώ, ας καταφύγουμε σε δυο άλλους ιστορικούς, έλληνες αυτή την φορά: τον Σπυρίδωνα Τρικούπη ("Ιστορία τής Ελληνικής Επαναστάσεως", Γιοβάνης 1978 και Λιβάνης 1994) και τον Ιωάννη Φιλήμονα. ("Δοκίμιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως", τόμος Δ', Μωραϊτίνης 1861). Ο πρώτος γράφει: "Ήτον ημέρα καταστροφής, πυρκαϊάς, λεηλασίας και αίματος. Άνδρες, γυναίκες, παιδία, όλοι απέθνησκαν... η δε δίψα της εκδικήσεως κατεσίγαζε την φωνήν της φύσεως. Εν ταις οδοίς, εν ταις πλατείαις, παντού δεν ηκούοντο ειμή μαχαιροκτυπήματα, πυροβολισμοί, πάταγοι κατεδαφιζομένων οικιών εν μέσω φλογών, φρυάγματα οργής και γόοι θανάτου• εστρώθη το έδαφος πτωμάτων... εφαίνοντο δε οι Έλληνες ως θέλοντες να εκδικηθώσιν εν μια ημέρα αδικήματα τεσσάρων αιώνων. Οι δε εν Τριπολιτσά Εβραίοι... όλοι κατεστράφησαν". Και ο δεύτερος συμπληρώνει: "Γυναίκες...νεανίδες...βρέφη...νέοι, γέροντες, άντρες, ανάμικτοι κατέκειντο θέαμα βαρυπενθές, και οιονεί διεμαρτύροντο κατά της διαιρούσης την ανθρωπότητα πολιτικής τυραννίας και θρησκευτικής ετεροδοξίας. Ιδίως δε η εκ της πύλης των Καλαβρύτων μέχρι του σατραπείου λεωφόρος από λιθοστρώτου μετεσχηματίσθη, ιν’ είπωμεν, εις πτωματόστρωτον, και ουθ’ ο πεζός, ουθ’ ο ίππος επάτει επί της γης, αλλά επί πτωμάτων". Προσέξτε την λέξη "πτωματόστρωτον" και θα καταλάβετε γιατί ο Κολοκοτρώνης είπε πως το άλογό του "δεν επάτησε γη".
Θα μπορούσα να αναφέρω σχετικές αναφορές τού Γιάννη Σκαρίμπα, του Βασίλη Ραφαηλίδη ή του Γιάννη Κορδάτου αλλά οι δυο πρώτοι δεν θα θεωρηθούν "ιστορικοί", ο δε τρίτος θα αμφισβητηθεί ως...κομμουνιστής. Μπορώ, όμως, να αναφέρω έναν έγκριτο μη κομμουνιστή ιστορικό: "Η φρενίτις εκείνη της φυλετικής εκδικήσεως δεν εγνώρισεν όρια. Έφτασε μέχρι των τάφων. Το τουρκικόν κοιμητήριον ανεσκάφη, και οστά και νεκροί ταφέντες προ ολίγου καιρού ερρίφθησαν εις τους δρόμους" (Διονύσιος Κόκκινος, "Η Ελληνική Επανάστασις", Μέλισσα 1957, τόμος Γ').
Νομίζω ότι, στα πλαίσια ενός απλού σημειώματος, αυτά αρκούν. Κι αφού ο ανώνυμος σχολιογράφος θέλει πηγές, ας συμπληρώσω μερικές στις οποίες μπορεί να ανατρέξει:
- Τάσος Βουρνάς, "Ιστορία τής νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδας", Πατάκης 1997
- Άκης Γαβριηλίδης, "Η αθεράπευτη νεκροφιλία τού ριζοσπαστικού πατριωτισμού", Futura 2006
- Κυριάκος Σιμόπουλος, "Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του '21", Πολιτιστικές Εκδόσεις 2004
Υστερόγραφο. Πολλοί (ίσως, ανάμεσά τους να βρίσκεται και ο ανώνυμος σχολιογράφος) υποστηρίζουν ότι όσα έγιναν τότε στην Τριπολιτσά είναι δικαιολογημένα επειδή οι έλληνες ξέσπασαν φυσιολογικά μετά από τέσσερις αιώνες σκλαβιάς. Δικαίωμά τους να πιστεύουν ό,τι θέλουν. Και δικαίωμά τους να αισθάνονται εθνικά υπερήφανοι για την σφαγή 32.000 αμάχων. Εγώ απλώς θα σημειώσω μερικά άλλα ιστορικά στιγμιότυπα που μας προκαλούν ανατριχίλα, παρ' ότι είχαν πολύ λιγώτερα θύματα: Επίθεση σε σχολείο του Γκρόσνι στην Τσετσενία - 2004 (385 νεκροί), Χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους - 2001 (3.000 νεκροί), Σφαγή της Πλατείας Τιεν Αν Μεν - 1989 (2.400 νεκροί), Τυφώνας Κατρίνα - 2005 (1.833 νεκροί), Σφαγή της Σρεμπρένιτσα - 1995 (8.000 νεκροί, το ένα τέταρτο της Τριπολιτσάς).
Για να δούμε, λοιπόν, τι γράφει για την Τριπολιτσά ο εθνικός ιστορικός μας Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο οποίος δεν υπάρχει περίπτωση να κατηγορηθεί για...αντεθνισμό: "Μετά την άλωση έγινε τρομερή λεηλασία και αρπάχτηκαν λάφυρα που δεν χρησίμευαν καθόλου στις κοινές ανάγκες τού έθνους. Επιπλέον, χιλιάδες Οθωμανοί σφαγιάστηκαν ανελέητα και ανώφελα, όπως βεβαιώθηκε. Κάποιοι οπλαρχηγοί διέσωσαν μόνο τους πλούσιους και διακεκριμένους παίρνοντας βεβαίως πλούσια λύτρα. Μάλιστα ο Κολοκοτρώνης εξασφάλισε τη διαφυγή των Αλβανών. (...) Το γεγονός αυτό έγινε η αιτία για να ξεσπάσει διαμάχη μεταξύ του Κολοκοτρώνη και των προεστών. Μερικοί αγανάχτησαν για τη βοήθεια που πρόσφερε στους Αλβανούς που έφυγαν παίρνοντας τα πράγματά τους, και θέλησαν να στρέψουν το λαό εναντίον του." ("Ιστορία του Ελληνικού Έθνους", έκδοση National Geographic με απόδοση στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, τόμος 19ος).
Αν ο Παπαρρηγόπουλος ακούγεται κάπως αόριστος, ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι πολύ συγκεκριμένος. Στα Απομνημονεύματα που υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη, αναφέρει: "Το άλογό μου από τα τείχη έως τα σαράγια δεν επάτησε γη... το ασκέρι όπου ήτον μέσα το ελληνικόν έκοβε και εσκότωνε από Παρασκευή έως Κυριακή, γυναίκες, παιδιά και άντρες, 32.000, μια ώρα ολόγυρα της Τριπολιτσάς..." ("Διήγησις συμβάντων της Ελληνικής φυλής", Απομνημονεύματα Κολοκοτρωναίων, εκδόσεις Νάστου, τόμος 1ος - και έκδοση Νικολαΐδου 1846 σε ψηφιακή μορφή).
Αν δεν αρκεί ούτε ο λόγος τού Κολοκοτρώνη για να μας πείσει, ας ρίξουμε μια ματιά στον...Εθνικό μας Ύμνο! Εκεί, στον περίφημο "Ύμνον προς την Ελευθερίαν", ο Διονύσιος Σολωμός αφιερώνει 39 ολόκληρες στροφές (35-73) στην άλωση, περιγράφοντας μια πρωτοφανή σφαγή. Πρόκειται για περίπτωση μοναδική στην παγκόσμια λογοτεχνία να εξυμνείται μια σφαγή από εθνικό ποιητή. Ακολουθήστε τον διασύνδεσμο και διαβάστε μόνοι σας. Εδώ παραθέτω μόνο την 72η στροφή, ως επίρρωση εκείνου που έγραψα, πως δεν έμεινε ούτε ρουθούνι ζωντανό: "Ηταν τόσοι! Πλέον το βόλι / εις τ' αυτιά δεν τους λαλεί. / Όλοι χάμου εκείτοντ' όλοι / εις την τέταρτην αυγή".
Ίσως, όμως, η πιο ενδιαφέρουσα πηγή πληροφοριών είναι ο φιλέλληνας Λουί Μαξίμ Ρεϋμπώ, ο οποίος έζησε από κοντά την επανάσταση του 1821. Όσοι δεν έχετε πρόβλημα με τα γαλλικά, μπορείτε να βρείτε το εξαιρετικό του βιβλίο "Memoires sur la Grece pour servir a l'histoire de la guerre de l'Independance (Αναμνήσεις από την Ελλάδα προς εξυπηρέτηση τής ιστορίας τού πολέμου τής ανεξαρτησίας)" σε ψηφιακή μορφή στην βάση δεδομένων "Ανέμη" του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο Ρεϋμπώ ισχυρίζεται μερικά πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Π.χ. υποστηρίζει ότι όλοι οι οπλαρχηγοί (με φωτεινή εξαίρεση τον Νικηταρά και μη εξαιρουμένου τού Κολοκοτώνη) κατάφεραν μέσα σε τρεις μέρες να κάνουν μεγάλες περιουσίες. Επίσης, διασώζει με λεπτομέρειες το πώς η Μπουμπουλίνα εξαπάτησε τις γυναίκες του Μοριά Βαλεσή (του Χουρσίτ) και τους απέσπασε τα χρυσαφικά τους με την υπόσχεση πως θα τις σώσει, μια υπόσχεση που ποτέ δεν τήρησε. Τέλος, με πικρία αναφέρει ότι οι γνωστοί για την φιλαργυρία τους μανιάτες, κατά την διάρκεια της πολιορκίας, είχαν στήσει πάγκους έξω από τα τείχη τής πόλης και, ως κοινοί μαυραγορίτες, πουλούσαν τρόφιμα στους πολιορκημένους με αντάλλαγμα χρήματα και κοσμήματα (άλλο ένα ιστορικό στιγμιότυπο που μας κάνει υπερήφανους ως ελληνες).
Αν δεν μας κάνει ούτε ο γάλλος Ρεϋμπώ, ας καταφύγουμε σε δυο άλλους ιστορικούς, έλληνες αυτή την φορά: τον Σπυρίδωνα Τρικούπη ("Ιστορία τής Ελληνικής Επαναστάσεως", Γιοβάνης 1978 και Λιβάνης 1994) και τον Ιωάννη Φιλήμονα. ("Δοκίμιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως", τόμος Δ', Μωραϊτίνης 1861). Ο πρώτος γράφει: "Ήτον ημέρα καταστροφής, πυρκαϊάς, λεηλασίας και αίματος. Άνδρες, γυναίκες, παιδία, όλοι απέθνησκαν... η δε δίψα της εκδικήσεως κατεσίγαζε την φωνήν της φύσεως. Εν ταις οδοίς, εν ταις πλατείαις, παντού δεν ηκούοντο ειμή μαχαιροκτυπήματα, πυροβολισμοί, πάταγοι κατεδαφιζομένων οικιών εν μέσω φλογών, φρυάγματα οργής και γόοι θανάτου• εστρώθη το έδαφος πτωμάτων... εφαίνοντο δε οι Έλληνες ως θέλοντες να εκδικηθώσιν εν μια ημέρα αδικήματα τεσσάρων αιώνων. Οι δε εν Τριπολιτσά Εβραίοι... όλοι κατεστράφησαν". Και ο δεύτερος συμπληρώνει: "Γυναίκες...νεανίδες...βρέφη...νέοι, γέροντες, άντρες, ανάμικτοι κατέκειντο θέαμα βαρυπενθές, και οιονεί διεμαρτύροντο κατά της διαιρούσης την ανθρωπότητα πολιτικής τυραννίας και θρησκευτικής ετεροδοξίας. Ιδίως δε η εκ της πύλης των Καλαβρύτων μέχρι του σατραπείου λεωφόρος από λιθοστρώτου μετεσχηματίσθη, ιν’ είπωμεν, εις πτωματόστρωτον, και ουθ’ ο πεζός, ουθ’ ο ίππος επάτει επί της γης, αλλά επί πτωμάτων". Προσέξτε την λέξη "πτωματόστρωτον" και θα καταλάβετε γιατί ο Κολοκοτρώνης είπε πως το άλογό του "δεν επάτησε γη".
Θα μπορούσα να αναφέρω σχετικές αναφορές τού Γιάννη Σκαρίμπα, του Βασίλη Ραφαηλίδη ή του Γιάννη Κορδάτου αλλά οι δυο πρώτοι δεν θα θεωρηθούν "ιστορικοί", ο δε τρίτος θα αμφισβητηθεί ως...κομμουνιστής. Μπορώ, όμως, να αναφέρω έναν έγκριτο μη κομμουνιστή ιστορικό: "Η φρενίτις εκείνη της φυλετικής εκδικήσεως δεν εγνώρισεν όρια. Έφτασε μέχρι των τάφων. Το τουρκικόν κοιμητήριον ανεσκάφη, και οστά και νεκροί ταφέντες προ ολίγου καιρού ερρίφθησαν εις τους δρόμους" (Διονύσιος Κόκκινος, "Η Ελληνική Επανάστασις", Μέλισσα 1957, τόμος Γ').
Νομίζω ότι, στα πλαίσια ενός απλού σημειώματος, αυτά αρκούν. Κι αφού ο ανώνυμος σχολιογράφος θέλει πηγές, ας συμπληρώσω μερικές στις οποίες μπορεί να ανατρέξει:
- Τάσος Βουρνάς, "Ιστορία τής νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδας", Πατάκης 1997
- Άκης Γαβριηλίδης, "Η αθεράπευτη νεκροφιλία τού ριζοσπαστικού πατριωτισμού", Futura 2006
- Κυριάκος Σιμόπουλος, "Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του '21", Πολιτιστικές Εκδόσεις 2004
Υστερόγραφο. Πολλοί (ίσως, ανάμεσά τους να βρίσκεται και ο ανώνυμος σχολιογράφος) υποστηρίζουν ότι όσα έγιναν τότε στην Τριπολιτσά είναι δικαιολογημένα επειδή οι έλληνες ξέσπασαν φυσιολογικά μετά από τέσσερις αιώνες σκλαβιάς. Δικαίωμά τους να πιστεύουν ό,τι θέλουν. Και δικαίωμά τους να αισθάνονται εθνικά υπερήφανοι για την σφαγή 32.000 αμάχων. Εγώ απλώς θα σημειώσω μερικά άλλα ιστορικά στιγμιότυπα που μας προκαλούν ανατριχίλα, παρ' ότι είχαν πολύ λιγώτερα θύματα: Επίθεση σε σχολείο του Γκρόσνι στην Τσετσενία - 2004 (385 νεκροί), Χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους - 2001 (3.000 νεκροί), Σφαγή της Πλατείας Τιεν Αν Μεν - 1989 (2.400 νεκροί), Τυφώνας Κατρίνα - 2005 (1.833 νεκροί), Σφαγή της Σρεμπρένιτσα - 1995 (8.000 νεκροί, το ένα τέταρτο της Τριπολιτσάς).
3 σχόλια:
Καλά, μια τέτοια κουβέντα δε θα είχε τελειωμό...
Πάντως το τι γράφουν οι "εγκριτοι", το πως αποδίδουν τα μεγέθη κλπ δε μου λέει και πολλά... Π.χ. οι έγκριτοι η όπως αλλιως θες πεστους "ιστορικοί" πως ακριβως θα περιγράφουν τους λόγους της σημερινής κρίσης? Αν θα έχει διασωθεί ως τότε το teddygr καλά θα ήταν... Γενικώς κρατάω μικρό καλάθι ακόμα κι αν διαβάζω 10 νομπελίστες (εκτός αν έχει μαθηματικά οπότε τα ελέγχω από μόνος μου).
Δικαιολογημένα δεν ξέρω, αιτιολογημένα είναι. Εν πάσει περιπτώσει, λες και έγινε ποτέ επανάσταση ή πόλεμος που δεν ήταν πνιγμένος στο αίμα...
Ουφ πολλά θέλω να πω, αλλά όπως πάντα βαριέμαι το γράψιμο...
"Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις. "
("Περιμένοντας τους Bαρβάρους", Καβάφης)
Παρόρμηση μπορεί να υπάρχει και χωρίς βιασύνη ή συναίσθημα. Δεν θα σε πάω στην χρονολογική σειρά των σφαγών αμάχων, θα σου βάλω δυο ερωτήματα μόνο:
1. Όταν λες "φιλέλληνας" πώς το ορίζεις; Είναι φίλος όποιος "ξένος" βρίσκεται μέσα στην Επανάσταση; Μα, αγαπητέ, όλος ο πόλεμος έγινε πάνω στον ορισμό του ποιος ήταν ο Έλληνας (που επαναστατούσε). Στο περιθώριο αυτού του πολέμου έγιναν και οι μάχες Οθωμανών-Επαναστατημένων. Πρέπει λοιπόν να δούμε ποιοί ήρθαν "απ' έξω", υπό ποιές συνθήκες και τι αντιπροσώπευαν, αφού το θέμα "Έλληνας" ήταν διεθνές θέμα και όχι "εθνικό", άρα και οι "φιλέλληνες" δεν είναι ουδέτεροι, μετέχουν στην κυρίως μάχη. Εκτός αν πιστεύεις ότι η Επανάσταση κατέληξε εκεί όπου στόχευε, όταν ξεκίνησε, οπότε πάσο (ή μάλλον "ξάνθο")
2. Το ίδιο ισχύει για τον Παπαρρηγόπουλο. Αυτός που θεωρείται "εθνικός" εκπροσωπεί μαζί με τον Κωλέττη την "Μεγάλη Ιδέα". Και τι ήταν αυτή; "Εθνική" με την έννοια του κράτους που το 1833 διέκοψε τους δεσμούς με την Κων/πολη; Φυσικά! Άρα το "έθνος" αυτό είναι το πολιτικό έθνος του Ρουσσώ, του Μαυροκορδάτου, του Χομπσμπάουμ, του Βερέμη, όχι το πολιτισμικό του Βούλγαρη, του Καποδίστρια, του Κολοκοτρώνη, του Κ. Οικονόμου. Και άρα, δεν υπήρχε περίπτωση ποτέ να πραγματοποιηθεί, πράγμα που ίσως δεν καταλάβαινε ο Παπαρρηγόπουλος, καταλάβαινε όμως σίγουρα ο Κωλέττης.
Εξέτασε μήπως πέφτεις στην παγίδα να απαντάς στο "αν έγινε ή δεν έγινε σφαγή". Κανείς δεν το αρνείται. Και κανείς δεν το ερμηνεύει ικανοποιητικά όμως. Όποιος όμως το τονίζει, πάνω στην βάση "λέει ψέματα η ελληνική σχολική ιστορία", ποια θέση από τις δυο έχει; Ήθελε την Αθήνα ή την Κωνσταντινούπολη για πρωτεύουσα; Κι από ό,τι θυμάμαι, η Κων/πολη δεν υπήρξε πρωτεύουσα εθνικού κράτους. Άρα...;
Και ως προς το "πλούτισαν" αυτό σου διαφεύγει. Το ποιος ήταν ο αρχηγός της Επανάστασης, άρα ποιος ήταν ο στόχος της και ποιο το ταμείο της. Εδώ μπορούμε να πούμε πολλά… και κυρίως τα "δάνεια".
Δημοσίευση σχολίου