Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

25 Οκτωβρίου 2011

Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 2. Οι πηγές

Η σειρά των κειμένων που ξεκινήσαμε χτες, απέχει παρασάγγας από το να χαρακτηριστεί ως πλήρης μελέτη ή εργασία πάνω στον νεοφιλελευθερισμό. Παρά ταύτα, όχι απλώς θα παρουσιάσει το θέμα με ηρεμία και δίχως κραυγές ή αφορισμούς (όπως, άλλωστε, συνηθίζει τούτο το ιστολόγιο) αλλά θα τεκμηριώνει τις απόψεις που θα διατυπώνονται και τα στοιχεία που θα παρατίθενται. Γι' αυτόν τον λόγο, αλλάζοντας άρδην την πρακτική των βιβλίων, όπου οι πηγές και η βιβλιογραφία παρατίθενται στο τέλος, θα δούμε από τώρα μερικές από τις πηγές στις οποίες οφείλονται τα περισσότερα από όσα θα ακολουθήσουν. Άλλωστε, την ίδια τακτική είχαμε ακολουθήσει στο αφιέρωμά μας "Η ενεργειακή πολιτική της σύγχρονης Ελλάδας", όπου αρχίσαμε παρουσιάζοντας το βιβλίο του Δημήτρη Μπότση "Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα".

α) "Το δόγμα του σοκ", της Ναόμι Κλάιν (εκδόσεις "Λιβάνη", σελ. 718). Παρά τον όγκο του, διαβάζεται με ρυθμό μυθιστορήματος. Η συγγραφέας είναι δημοσιογράφος και ως εκ τούτου γνωρίζει πώς να συλλέγει στοιχεία και πώς να τα παρουσιάζει. Μέσα από τις σελίδες του αναδύεται η μπόχα των βρόμικων μεθόδων με τις οποίες επιβάλλονται οι νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές σε όλο τον κόσμο. Αυτό το βιβλίο έρχεται να συμπληρώσει με μοναδικό τρόπο το προηγούμενο δημιούργημα της Κλάιν "No Logo" (εκδόσεις "Λιβάνη", σελ. 590), όπου η καναδή συγγραφέας παρουσιάζει με αποκαλυπτική διαφάνεια τον τρόπο με τον οποίο οι μεγάλες μονοπωλιακές επιχειρήσεις υλοποιούν τα θέσφατα του νεοφιλελευθερισμού.

β) "Ο θρίαμβος της απληστίας", του Τζόζεφ Στίγκλιτς (εκδόσεις "Παπαδόπουλος", σελ. 510). Βιβλίο αρκετά δυσκολώτερο από το προηγούμενο, μιας και ο συγγραφέας του δεν είναι δημοσιογράφος αλλά οικονομολόγος (και μάλιστα, νομπελίστας). Αν και η ανάγνωσή του προϋποθέτει γνώσεις οικονομικών (τουλάχιστον στοιχειώδεις), είναι αρκετά εύληπτο από τον οποιονδήποτε μέσο νου. Ο αυθεντικός τίτλος του είναι "Freefall", επειδή αναλύει τον τρόπο με τον οποίο η υιοθέτηση των δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού οδήγησε σε "ελεύθερη πτώση" (freefall) την οικονομία των ΗΠΑ. Αν και ο Στίγκλιτς ασχολείται -κατά μείζονα λόγο- με την οικονομία της χώρας του, το συγκεκριμένο βιβλίο απευθύνεται στους σκεπτόμενους πολίτες όλου του κόσμου.

γ) "Ανόσια τριάδα - Το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΠΟΕ", του Ρίτσαρντ Πητ (εκδόσεις "Λιβάνη", σελ. 494). Παρ' ότι ο συγγραφέας δεν είναι οικονομολόγος αλλά καθηγητής γεωγραφίας (!), εκθέτει με χειρουργική ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο οι τρεις οργανισμοί του τίτλου (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμια Τράπεζα και Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου) παρεξέκλιναν απολύτως από τους στόχους και τους σκοπούς για τους οποίους είχαν ιδρυθεί, από την στιγμή υιοθέτησαν την νεοφιλελεύθερη οικονομία. Βιβλίο σαφώς πιο εύληπτο από το προηγούμενο (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερεί σε ποιότητα), μπορεί να διαβαστεί άνετα από τον οποιονδήποτε αλλά επιβάλλεται η ανάγνωσή του από τους αναλυτές των τηλεπαραθύρων.

δ) "Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος", του Φράνσις Φουκουγιάμα (εκδόσεις "Λιβάνη", σελ. 453). Είναι αρκετά εκνευριστικό, αλλά αυτό το αποτυχημένο (και ως τίτλος και ως περιεχόμενο) βιβλίο τού ιαπωνοαμερικανού καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να έρθει κάποιος σε άμεση επαφή με την νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Ο συγγραφέας είναι τόσο απροκάλυπτος θαυμαστής των ιδεών του Μίλτον Φρήντμαν, ώστε δεν δίστασε να βροντοφωνάξει ότι ο φρηντμανισμός αποτελεί το "τέλος της ιστορίας", με την έννοια ότι βρήκαμε επί τέλους την λύση σε όλα τα προβλήματα. Όπως εξηγεί ο ίδιος: "Η διαλεκτική που έθρεψε τους πολέμους και τις επαναστάσεις σταματά ελλείψει αντιπάλων. Το δημοκρατικό μοντέλο κέρδισε. Η Ιστορία τελείωσε". Αυτά έλεγε ο Φουκουγιάμα το 1989 και δεν χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να διαψευσθεί παταγωδώς.

ε) "Capitalism and Freedom", του Μίλτον Φρήντμαν (έκδοση του Πανεπιστημίου του Σικάγου, σελ. 166). Παρ' ότι από εδώ άρχισαν όλα, αυτό το "ευαγγέλιο" του νεοφιλελευθερισμού, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1962, δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά! Γι' αυτό, άλλωστε, είπα πρωτύτερα ότι είμαστε υποχρεωμένοι να φτάσουμε στον φρηντμανισμό μέσω...Φουκουγιάμα. Όμως, θα κάνουμε αναφορές σε τούτο το βιβλίο, μιας και βρίσκεται στο διαδίκτυο (σε μορφή .pdf) απ' όπου μπορεί να το εκτυπώσει ο οποιοσδήποτε. Όσοι έχουν ευχέρεια με την αγγλική γλώσσα, δεν θα δυσκολευτούν να το διαβάσουν, μιας και ο Φρήντμαν φρόντιζε πάντοτε να μιλάει απλά και κατανοητά. Άλλωστε, γι' αυτό τον κατάλαβε κι ο Μπους τζούνιορ!

Στα παραπάνω βιβλία θα στηριχτούμε, κατά μείζονα λόγο. Όπως παρατηρεί εύκολα ο αναγνώστης, η ανατομία, την οποία θα επιχειρήσουμε, βασίζεται σε συγγράμματα εκπροσώπων ή οπαδών είτε της φιλελεύθερης προσέγγισης (του κεϋνσιανισμού) είτε της νεοφιλελεύθερης (του φρηντμανισμού). Δεν αναφέρονται, δηλαδή, μαρξιστικές πηγές. Ο λόγος είναι διπλός. Πρώτον, η μαρξιστική προσέγγιση είπε όσα είχε να πει για τον κεϋνσιανισμό και όλα έχουν απόλυτο ταίριασμα και στον φρηντμανισμό, εφ' όσον -όπως είπαμε στο προηγούμενο σημείωμα- ο νεοφιλελευθερισμός αποτελεί την ακραία έκφραση του φιλελευθερισμού. Δεύτερον, είναι προτιμώτερο να χρησιμοποιήσουμε φιλελεύθερα και όχι μαρξιστικά "εργαλεία" στην ανατομία μας, προκειμένου να μη κατηγορηθούμε για εμπάθεια(*). Επίσης, θα χρησιμοποιήσουμε άφθονα στοιχεία από το διαδίκτυο, για τα οποία θα παραθέτουμε πάντοτε τους αντίστοιχους συνδέσμους ώστε ο αναγνώστης να έχει πρόσβαση στις πηγές σε κάθε περίπτωση.

Χτες, λοιπόν, αναλύσαμε τις έννοιες και σήμερα παρουσιάσαμε τις πηγές. Αύριο θα δούμε τα πρόσωπα που έπαιξαν -και μερικά απ' αυτά παίζουν ακόμα- σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του νεοφιλελευθερισμού.

(*) Φυσικά θα κάνουμε χρήση της μαρξιστικής ανάλυσης όταν φτάσουμε στα συμπεράσματα και στις προτάσεις για το τι πρέπει να γίνει.

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

O Φράνσις Φουκουγιάμα δεν είναι νεοφιλελεύθερος σε ότι αφορά την οικονομικές του θέσεις αλλά γκλομπαλιστής «της ασφάλειας του κράτους» (state-security globalism)

χαρακτηριστικό είναι το άρθρο του με τον τίτλο: "Φέρτε πίσω το κράτος!..."».

http://www.guardian.co.uk/world/2004/jul/04/globalisation.comment

Για τον γκλομπαλισμό...http://akritas-neoliberalism.blogspot.com/search/label/%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7%28Globalism%29