Η απόδραση των Βούρλων - 8. Τα προβλήματα λύνονται

Μετά την καλή αρχή, η δουλειά ξεκινάει. Το πηγάδι βαθαίνει αργά αλλά σταθερά. Στην αρχή είναι στενό, ίσα που χωράει άνθρωπος να περάσει αλλά στα δυο μέτρα πρέπει να φαρδύνει αρκετά, ώστε να μπορεί κάποιος να δουλεύει. Ειδικά στο σημείο όπου πρέπει το σκάψιμο να αλλάξει κατεύθυνση και να γίνει οριζόντιο, πλαταίνει αρκετά. Κοντά στα άλλα, η έλλειψη καθαρού αέρα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Κανείς δεν μπορεί να μείνει μέσα στο λαγούμι πάνω από δέκα λεπτά. Γίνεται μια προσπάθεια να βρεθεί λύση είτε με αυτοσχέδιες βεντάλιες είτε με τις σαμπρέλλες από τις μπάλλες του βόλλεϋ. Μεσοβέζικα πράγματα. Κάποια στιγμή ο Σιδέρης λιποθυμά, κάποια άλλη λιποθυμά ο Κολοκοτρώνης. Τους τραβούν έξω με ένα σχοινί που έχουν δεμένο στα πόδια τους όσοι μπαίνουν στην τρύπα για σκάψιμο.

Το δεύτερο πρόβλημα με την δουλειά μέσα στην τρύπα είναι η έλλειψη φωτός. Αυτό λύνεται εύκολα. Κατά περίεργο τρόπο και εντελώς ξαφνικά, πολλοί κρατούμενοι αποφασίζουν να ασχοληθούν με τα χειροτεχνήματα. Κατά εξ ίσου περίεργο τρόπο δε, δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στα καραβάκια και στα σπιτάκια. Το ταλέντο δεν περισσεύει σε κανέναν. Όλες οι κατασκευές είναι χοντροκομμένες και κακόγουστες. Όμως όλες έχουν ένα κοινό γνώρισμα: φωτίζονται εσωτερικά! Σε όλες τοποθετούνται γλομπάκια, τα οποία ανάβουν από μια ενσωματωμένη πλακέ μπαταρία. Η διεύθυνση δεν έχει λόγο να απορρίψει το αίτημα των κρατουμένων να επιτραπεί στους επισκέπτες τους να φέρνουν στην φυλακή γλομπάκια, μπαταρίες και καλώδια.

Η "πορτάρα" (κεντρική πύλη) της φυλακής των Βούρλων λίγο πριν κατεδαφιστεί το συγκρότημα.
Κατά ειρωνικό τρόπο, η φυλακή έκλεισε το 1970, με απόφαση του δικτάτορα Παπαδόπουλου

Με τούτα και με κείνα, η δουλειά προχωράει αλλά με αργό ρυθμό. Το πλάνο προβλέπει είκοσι εκατοστά την ημέρα αλλά δύσκολα πιάνεται. Ειδικά από την στιγμή που το λαγούμι βγαίνει έξω από τον τοίχο της φυλακής, τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ. Για να φτιαχτεί ο δρόμος, το έδαφος έχει πατηθεί πολύ και είναι γεμάτο πέτρες, που πρέπει να σπάσουν με το μπικούνι, μία-μία. Ο σκαφτιάς βάζει πέτρες και χώματα σε ένα αυτοσχέδιο ζεμπίλι, που τραβιέται πάνω με ένα σχοινί. Εκεί, στο κελλί, γίνεται διαλογή.

Οι κρατούμενοι έχουν φτιάξει στενόμακρους σάκκους από ύφασμα, κάτι σαν πάνινα λουκάνικα, στους οποίους μπαίνει το χώμα. Στην συνέχεια, κάθε κρατούμενος που πάει για κατούρημα ή για μπάνιο, ζώνεται κι ένα τέτοιο πάνινο λουκάνικο, το οποίο αδειάζει αργά και με προσοχή στον υπόνομο, φροντίζοντας να ρίχνει από πάνω μπόλικο νερό. Όμως φτάνει κάποτε η ημέρα που ο υπόνομος φράζει από το πολύ χώμα και η βρόμα γίνεται αποπνικτική σε όλη την ακτίνα.

Ο Χατζηπέτρος, ως υδραυλικός, προθυμοποιείται να αναλάβει την διαδικασία απόφραξης και καθαρισμού, κάτι που γίνεται δεκτό από την διοίκηση. Φτιάχνει μια ομάδα από μυημένους (*), στην οποία συμμετέχουν ο Βαρδινογιάννης, ο Καλαντζής, ο Μπαρτζώκας και ο Φίλης. Μπαίνουν με την σειρά στον υπόνομο όπου άλλος φτυαρίζει την λάσπη κι άλλος τις ακαθαρσίες για να την σκεπάσει. Οι εξαιρετικά ανθυγιεινές συνθήκες δημιουργούν προβλήματα σε όλους, τα σοβαρώτερα στον Καλαντζή. ο οποίος μεταφέρεται στο νοσοκομείο. Τελικά, η απόφραξη ολοκληρώνεται χωρίς να πάρει χαμπάρι κανένας για το τι είχε συμβεί πραγματικά.

Με τις πέτρες υπάρχει πρόβλημα. Στην αρχή, σύμφωνα με το σχέδιο, πετιούνταν στα βαρέλια των σκουπιδιών και κατέληγαν στον σκουπιδότοπο. Μέχρι που κάποιος φύλακας τα στήλωσε και επέμεινε να είναι παρών στο άδειασμα των σκουπιδοβάρελων. Οι κρατούμενοι που είχαν αναλάβει την δουλειά, τα χάνουν. Ευτυχώς, εκείνη την κρίσιμη στιγμή, πετάχτηκε ένας ψύχραιμος σύντροφός τους, που κάτι έφτιαχνε λίγο πιο πέρα και ζήτησε από τον φύλακα να τον συνοδέψει στην αποθήκη για να πάρει κάποιο εργαλείο. Ο κίνδυνος πέρασε αλλά η χρήση των σκουπιδοβάρελων για την απομάκρυνση της πέτρας σταμάτησε.

Τώρα θα έμπαινε σε εφαρμογή το εναλλακτικό σχέδιο. Με την σύμφωνη γνώμη της διοίκησης, όσοι ντενεκέδες αδειάζουν δεν θα πετιούνται πλέον αλλά θα τους παίρνουν οι κρατούμενοι για να τους μετατρέπουν σε γλάστρες όπου θα φυτεύονται λουλούδια. Εννοείται ότι στο κάτω μέρος του ντενεκέ μπαίνουν οι πέτρες κι από πάνω πέφτει λίγο χώμα. Όπως εννοείται ότι σ' αυτές τις γλάστρες φυτεύονται πανσέδες, που δεν έχουν βαθειές ρίζες. Σιγά-σιγά, η γκρίζα φυλακή αλλάζει εικόνα και γίνεται λουλουδάτη, σαν παραμυθένια, καθώς σε κάθε γωνιά της φυτρώνουν γλάστρες με πανσέδες. Ώσπου το κακό παράγινε και αποφασίζεται να σταματήσει αυτή η πανσεδοπλημμύρα για να μη δημιουργηθούν υποψίες. Τώρα έχει σειρά το επόμενο σχέδιο.

Μπροστά από το κελλί 6 υπάρχει ένας παρατημένος χώρος, λίγο μεγαλύτερος από ένα τετραγωνικό, όπου είναι φυτεμένο ένα κακορίζικο και συφοριασμένο γιασεμί. Ο Βαρδινογιάννης αναλαμβάνει να το  αναζωογονήσει. Το περιποιείται σαν να είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχει: το ποτίζει, το χαϊδολογάει, του μιλάει με τις ώρες... κι όλο το σκαλίζει και το ξανασκαλίζει για να αφρατεύει το χώμα και να ανασαίνει καλύτερα το φυτό. Όσοι δεν ξέρουν, νομίζουν ότι ο σύντροφός τους άρχισε να ρετάρει. Όμως οι μυημένοι γνωρίζουν ότι, μαζί με το ατέλειωτο σκάλισμα, ο Βαρδής χώνει στο έδαφος τις σπασμένες πέτρες που βγαίνουν από το λαγούμι.

Κι ενώ, παρά τα προβλήματα, το έργο προχωράει, φτάνει στην φυλακή με μετάθεση από το Αγρίνιο ένας νέος φύλακας. Είναι κάποιος Ευθυμίου, ο οποίος στην κατοχή ήταν εαμίτης και, μάλιστα, στρατολογημένος από τον Σωτηρόπουλο. Η συνάντηση των δυο ανδρών μετά από τόσα χρόνια είναι συγκινητική, με τον Ευθυμίου να δηλώνει στον παλιό του καθοδηγητή ότι παραμένει αταλάντευτα προσηλωμένος στην κομμουνιστική ιδεολογία και θα ήταν ευτυχής αν μπορούσε να βοηθήσει τους συντρόφους του με οποιονδήποτε τρόπο.

Φυλακή Βούρλων: Κρατούμενοι στο μεγάλο προαύλιο

Περιχαρής ο Σωτηρόπουλος σπεύδει να ενημερώσει την "επιτροπή απόδρασης" για τον Ευθυμίου, η συνδρομή του οποίου θα μπορούσε να αποδειχτεί πολύτιμη. Προς μεγάλη του έκπληξη, οι άλλοι δεν συμμερίζονται τον ενθουσιασμό του. Έχουν δει πολλά τα μάτια τους και έχουν μάθει να προσέχουν ακόμη και τον ίσκιο τους. Αποφασίζουν, λοιπόν, να δείξουν μια προσποιητή ικανοποίηση για την παρουσία τού νεοφερμένου φύλακα αλλά τον έχουν υπό συνεχή έλεγχο ενώ δεν του αποκαλύπτουν τίποτε σχετικό με την απόδραση. Σύντομα αποκαλύπτεται η πραγματικότητα: ο Ευθυμίου ήρθε με μετάθεση στα Βούρλα "φυτευτός" από την Ασφάλεια, η οποία ήξερε βεβαίως την παλιά σχέση του με τον Σωτηρόπουλο και σκέφτηκε να τον χρησιμοποιήσει για να διερευνήσει την βασιμότητα των υποψιών που είχε ο αρχιφύλακας Μπραΐμης.

Τελικά, το κόλπο με τον Ευθυμίου λειτούργησε υπέρ των κρατουμένων. Από την στιγμή που ούτε αυτός κατάφερε να ανακαλύψει κάτι ύποπτο, ο Μπραΐμης ηρέμησε. Τα κομμούνια δεν ετοίμαζαν τίποτε το κακό. Μόνο που, από ένα τυχαίο γεγονός, κόντεψε να γίνει το κακό για τους επίδοξους δραπέτες και να τιναχτούν τα πάντα στον αέρα...


---------------------------------------------
(*) Η πιστή τήρηση των κανόνων συνωμοσίας επέβαλε να γίνει γνωστό το σχέδιο απόδρασης μόνο σε όσους επρόκειτο να αποδράσουν και σε όσους θα δούλευαν για την υλοποίησή του. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν δυο στους τρεις πολιτικούς κρατούμενους δεν είχαν ιδέα ότι οργανώνεται απόδραση.