Στον απόηχο μιας συναυλίας

Επί δεκαετίες επαναλαμβάνω το ίδιο τροπάρι προς οποιονδήποτε δοκησίσοφο διατυπώνει κριτικές περισπούδαστες για το έργο τού Μάνου Χατζηδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη: Είτε σ' αρέσουν είτε όχι, ο Μάνος και ο Μίκης είναι η μουσική τής Ελλάδας, μια μουσική που βγήκε από τα σύνορα της χώρας και έγινε παγκόσμια.

Θυμήθηκα για πολλοστή φορά αυτό το αγαπημένο μου τσιτάτο λόγω της διαβόητης προχτεσινής συναυλίας κατά την οποία ο κύριος Αναστάσιος Ρουβάς τραγούδησε το "Άξιόν Εστι" του Μίκη. Δεν προτίθεμαι να γίνω υπέρμαχος του κυρίου Ρουβά αλλά δεν καταλαβαίνω τον λόγο για τον οποίο σηκώθηκε τέτοια αντάρα γύρω από την εν λόγω παράσταση.

Κατ' αρχάς, ας δούμε το πράγμα στην ρίζα του: είχε ή όχι δικαίωμα ο κύριος Ρουβάς να δώσει συναυλία με έργα τού Μίκη; Εν πρώτοις, μη ξεχνάμε ότι ο δημιουργός αυτών των έργων βρίσκεται ακόμη εν ζωή και, απ' ό,τι είδα, δεν αρνήθηκε να επιτρέψει κάτι τέτοιο. Όπως είπε ο ίδιος ο Μίκης, με το γνωστό του μεγαλείο, "δεν θέλω να προσθέσω το όνομά μου στην λίστα εκείνων που κατά καιρούς απαγόρευσαν το έργο μου". Κι αφού ο ίδιος ο Μίκης δεν έχει αντίρρηση, τί προσπαθούμε να κάνουμε εμείς; Τους θεματοφύλακες των ιερών και των οσίων της φυλής; Πόσο δύσκολο είναι να καταλάβουμε ότι έτσι γινόμαστε βασιλικώτεροι του βασιλέως;

Εξ άλλου, το ερώτημα αν έχει δικαίωμα ο κύριος Ρουβάς να τραγουδήσει Μίκη, επιδέχεται απάντηση με το αντίστροφο ερώτημα "γιατί να μην έχει;". Δηλαδή, έχει δικαίωμα ο κύριος Νότης Σφακιανάκης να τραγουδάει Βάρναλη, η κάθε κυρία Μπέλλα Μπούλα να τραγουδάει Χατζηδάκι, η κάθε σταρλετίτσα του κάθε τυχάρπαστου νυχτομάγαζου να τραγουδάει Βαμβακάρη και η κάθε κοπελλούδα να παίζει στο πιάνο της Μπετόβεν αλλά δεν έχει δικαίωμα ο κύριος Ρουβάς να τραγουδήσει Μίκη; Και, μάλιστα, δίχως οικονομικό αντάλλαγμα;

Μανώλης Χιώτης, Μίκης Θεοδωράκης και Γρηγόρης Μπιθικώτσης ηχογραφούν τον "Επιτάφιο" (1960)

Πάμε παρακάτω. Θυμάμαι κάποτε (1974; 1975; 1976;), μαθητής ακόμη του γυμνασίου, που κίνησα να πάω στο γήπεδο της Παναχαϊκής, όπου έδινε συναυλία ο Μίκης. Πού να φανταστεί το φτωχό, παιδικό μου μυαλό ότι όχι μόνο δεν θα μπορούσα να μπω μέσα στο κατάμεστο γήπεδο αλλά ούτε καν να πλησιάσω σε ακτίνα μικρότερη του ενός χιλιομέτρου, αφού όλοι οι γύρω δρόμοι ήσαν πλημμυρισμένοι από κόσμο; Κι απόμεινα κάπου στην Αγίας Σοφίας (για όσους ξέρουν από Πάτρα), να παρακολουθώ μαγεμένος έναν ολόκληρο λαό να τραγουδάει εξ αντανακλάσεως τα τραγούδια που παίζονταν μέσα στο γήπεδο, ένα χιλιόμετρο μακρύτερα. Εξ αντανακλάσεως, αφού σε τέτοια απόσταση δεν ακουγόταν τίποτε. Απλώς, όσοι ήσαν έξω από το γήπεδο τραγουδούσαν ό,τι άκουγαν κι οι πιο πίσω τραγουδούσαν ό,τι άκουγαν από τους προηγούμενους...

Επειδή εκείνες οι εποχές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, δεν αναρωτιέστε πού διάβολο ξεφύτρωσαν ξαφνικά τόσοι υπερασπιστές τού έργου τού Μίκη; Η κάθε πικραμένη κυράτσα που την βρίσκει με Παντελίδη και ο κάθε ψωνισμένος λαϊφστυλάς που καμαρώνει χορεύοντας τσιφτετέλια της οκάς σαν φτηνή καμπαρετζού, διέρρηξαν τα ιμάτιά τους για την "προσβολή" στον μεγάλο μας μουσικοσυνθέτη. Ήμαρτον!

Να προσθέσω κάτι ακόμη. Last but not least, που λένε και οι αγγλομαθείς. Η συγκεκριμένη ανοιχτή συναυλία τού κυρίου Ρουβά δόθηκε για να γιορταστούν τα ενενηκοστά γενέθλια του Μίκη. Ίσως, μάλιστα, αυτή η "αποκοτιά" του κυρίου Ρουβά να έγινε αφορμή ώστε κάποιες "ρουβίτσες" να ανακαλύψουν τι εστί "Άξιόν εστι" και τι εστί "Μίκης Θεοδωράκης". Μήπως μπορούν να μας πουν οι κάθε λογής όψιμοι υπερασπιστές τού Μίκη ποιο ακριβώς δώρο σκέφτονται να κάνουν στο "ίνδαλμά" τους για τα γενέθλιά του; Θα οργανώσουν κάποια παράσταση για λίγους και εκλεκτούς στο Μέγαρο Μουσικής; Θα παίξουν κανένα φιλμάκι από το αρχείο τής ΕΡΤ σε κάποιο μεσημεριανάδικο; Θα βγάλουν "προσφορά" σιντί με τραγούδια τού Μίκη σε κάποια κυριακάτικη φυλλάδα; Ας μας πουν.

Σατιρικό μοντάζ φωτογραφίας τού 1961 (θέατρο "Κεντρικόν") στο τουίττερ. Από αριστερά: Στέλιος Καζαντζίδης,
Μίκης Θεοδωράκης, Μαρινέλλα και Γρηγόρης Μπιθικώτσης (με το πρόσωπο του κυρίου Αναστασίου Ρουβά).

Τελικά, υποψιάζομαι ότι όλη αυτή η αντάρα που προανέφερα, δεν σηκώθηκε για να προστατέψει τον Μίκη αλλά για να θίξει τον κύριο Ρουβά. Μόνο που όσοι αγαπάμε πραγματικά τον Μίκη και αδιαφορούμε για τον κύριο Ρουβά, δεν ασχοληθήκαμε καθόλου με την εν λόγω συναυλία. Απλώς, αναγνωρίσαμε στον κύριο Ρουβά το δικαίωμά του να την κάνει, όπως πέρυσι του αναγνωρίσαμε το δικαίωμα να παίξει στο θέατρο Αριστοφάνη, δίχως να θεωρήσουμε πως κάτι τέτοιο αποτελούσε προσβολή είτε του αρχαίου μας κωμωδιογράφου είτε του αξέχαστου αριστοφανικού ηθοποιού μας Θύμιου Καρακατσάνη.

Άλλωστε, όπως είπε ο ίδιος ο Μίκης, "ο λαός θα αποφασίσει τι θα μείνει στην ιστορία και τι θα πεταχτεί στα σκουπίδια"...