Βαποράκια

"Αν δεν σε ήξερα, θα έλεγα ότι είσαι κι εσύ διαπλεκόμενος", μου είπε ένας φίλος τις προάλλες, λόγω της επιμονής μου να μη θέλω να φορτώσω την οικονομική κατάντια των ελλήνων σε συγκεκριμένους αποδιοπομπαίους τράγους (Άκης, Μαντέλης, Τσουκάτος κλπ), όπως κάνουν οι καφενόβιοι , μιμούμενοι τον Λαζόπουλο. Πράγματι, προσωπικά επιμένω να θεωρώ τους πρωταγωνιστές όλων των οικονομικών σκανδάλων ως προϊόντα τού συστήματος και όχι ως δολιοφθορείς του. Με άλλα λόγια, εκτιμώ πως ο κάθε Άκης δεν δημιούργησε το πρόβλημα αλλ' απλώς αποτελεί μέρος και δεδομένο του.

Πριν έναν περίπου μήνα, κατά την συζήτηση που έγινε στην βουλή επί της πρότασης του ΣυΡιζΑ και των ΑνΕλ για σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τα μνημόνια, ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι "δεν ζητάμε μια εξεταστική επιτροπή προκειμένου να κριθούν πολιτικές αντιλήψεις με τις οποίες διαφωνούμε" αλλά "για να διερευνήσει αν πέρα από την υλοποίηση μιας κακής, νεοφιλελεύθερης και εμμονικής πολιτικής τελέστηκαν εν τέλει πράξεις που είχαν μη πολιτικά κίνητρα".

Ένας βρόμικος εν μέσω δυο καθαρών

Η παραπάνω τοποθέτηση του πρωθυπουργού δεν δείχνει μόνο μια θεώρηση διαμετρικά αντίθετη από την δική μου. Δείχνει, κυρίως, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα κάθε λογής προβλήματα από το ίδιο το σύστημα που τα δημιουργεί: αντί να αναζητείται η ρίζα αυτών των προβλημάτων, εξετάζεται η νομιμότητα των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν. Έρχεται, δηλαδή, η αστική εξουσία, ελέγχουσα και ελεγχομένη ταυτοχρόνως, να αποδώσει ευθύνες, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο ένα νομικό οπλοστάσιο που η ίδια έχει δημιουργήσει προς υπεράσπισή της.

Έτσι, είναι λογικό καμμία εξεταστική επιτροπή και καμμία δικαστική διερεύνηση να μη φτάνει στην ουσία του προβλήματος, η οποία είναι η συνολικά αντιλαϊκή λειτουργία τού καπιταλιστικού συστήματος. Οποιαδήποτε προσπάθεια για διαφάνεια και απόδοση ευθυνών περιορίζεται στην πάταξη αυτών καθ' εαυτά των "σκανδάλων", στο μέτρο που παραβιάζεται η αστική νομιμότητα. Μπορεί να είναι ο Βουλγαράκης που εκτέθηκε στην λαϊκή κατακραυγή αλλά η άποψη ότι "κάθε τι το νόμιμο είναι και ηθικό" συνιστά κώδικα λειτουργίας ενός ολόκληρου συστήματος, το οποίο πατάσσει την ανηθικότητα νομιμοποιώντας την, άρα καθιστώντας την ηθική.


Πάμε παρακάτω. Στα πλαίσια της ολοκλήρωσης του μετασχηματισμού του σε ιμπεριαλισμό διά του νεοφιλελευθερισμού, ο καπιταλισμός μεταφέρει πλούτο και δικαιώματα από την βάση τής κοινωνικής πυραμίδας προς την ελίτ τής κορυφής. Αυτή την μεταφορά έχουν αναλάβει να φέρουν εις πέρας οι πολιτικοί υπηρέτες τού καπιταλισμού, τα βαποράκια του. Είναι λογικό, λοιπόν, ένα κομμάτι αυτού του μεταφερόμενου πλούτου να μείνει σ' αυτά τα βαποράκια ως αμοιβή. Όπως, ως αμοιβή, μένει κι ένα κομμάτι από τα μεταφερόμενα δικαιώματα (χαρακτηριστικά παραδείγματα ο νόμος περί ευθύνης υπουργών και η πρόσφατη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία δίνει συχωροχάρτι στους μεγαλοοφειλέτες τού δημοσίου και στους μεγαλοπαραβάτες).

Τώρα, επειδή το σύστημα έχει αποθρασυνθεί πλήρως, αυτές οι μεταφορές γίνονται με ξεδιάντροπο τρόπο πλέον, ακατάπαυστα και με ελάχιστες προφυλάξεις. Έτσι, δεν πρέπει να μας εκπλησσόμαστε αν κάθε τόσο κάποιο βαποράκι χάνει το πορτοφόλι του στον δρόμο, με συνέπεια να αποκαλύπτεται η δράση του. Κατά συνέπεια, κάτι Άκηδες, κάτι Τσουκάτους και κάτι Σμπώκους μόνο ως τέτοια "άτυχα" βαποράκια πρέπει να τους θεωρούμε.

Φυσικά, δεν λέω ότι αυτά τα βαποράκια είναι άμοιρα ευθυνών ή ότι δεν άλειψαν τα μουστάκια τους με το μέλι και πρέπει να τιμωρηθούν γι' αυτό. Όμως, σιχτιρίζω όσους ρίχνουν τον λίθο τού αναθέματος μόνο σ' αυτά, ακριβώς όπως θα σιχτίριζα μια αστυνομία που θα εξαντλούσε την δραστηριότητά της στην σύλληψη του μικροδοσά τής πλατείας, αφήνοντας ανέγγιχτο τον χονδρέμπορο των ναρκωτικών για τον οποίο δουλεύει αυτό το βαποράκι.

Αριστερά, ένας εγκληματίας. Δεξιά, τέσσερις που δεν ήξεραν τίποτε για το έγκλημα.

Μια και πιάσαμε τέτοια κουβέντα, ας την πάμε κι ένα βήμα παραπέρα. Πριν δυο μήνες, συστήθηκε από το κοινοβούλιο "Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου για το Χρέος", με πρωτοβουλία τής προέδρου του. Είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο πως κι αυτή η επιτροπή θα δουλέψει με τον τρόπο που περιγράψαμε παραπάνω. Θα ασχοληθεί, δηλαδή, με το αν και κατά πόσο το χρέος (ή κάποιο τμήμα του) οφείλεται σε παράνομες ενέργειες και όχι με το ποια τάξη καρπώθηκε τα δάνεια που δημιούργησαν αυτό το χρέος, θα αναζητήσει κάποιους που χρηματοδοτήθηκαν κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας και όχι εκείνους που δημιούργησαν το πλαίσιο για να μπορούν να γίνονται τέτοιες χρηματοδοτήσεις και θα δείξει με το δάχτυλο κάποιους που το έρριξαν στο φαγοπότι, όχι όμως κι εκείνους που το αβαντάρησαν αναθέτοντάς τους άχρηστα έργα (ολυμπιακοί, υποβρύχια κλπ).

Για να το πω πιο απλά, ας δώσω ένα σχήμα εν σειρά. Το κράτος παίρνει δάνειο - με αυτά τα λεφτά χρηματοδοτεί, δανείζει ή επιδοτεί έναν επιχειρηματία, στον οποίο αναθέτει συγκεκριμένη δουλειά - για να βοηθήσει ακόμη περισσότερο τον επιχειρηματία, το κράτος μειώνει ή και μηδενίζει την φορολόγηση των κερδών του - με μειωμένα έσοδα πλέον, το κράτος αδυνατεί να αποπληρώσει το δάνειο - λόγω μειωμένης φορολόγησης και λόγω υπερκοστολόγησης ή/και κερδοσκοπίας, ο επιχειρηματίας σωρεύει πλούτο - το κράτος αναζητά δανεικά για να εξυπηρετήσει το προηγούμενο δάνειο - ο επιχειρηματίας δανείζει το κράτος με τον σωρευμένο πλούτο, κερδίζοντας και από τους τόκους - το κράτος φορολογεί τους πολίτες του για να ξοφλήσει τον επιχειρηματία από τον οποίο πήρε δανεικά. Κάπως έτσι, λοιπόν, απλοποιώντας τις ενδιάμεσες πράξεις, φτάνουμε στην μεταφορά πλούτου από τους πολίτες στον επιχειρηματία. Ε, λοιπόν, η επιτροπή τής βουλής θα ασχοληθεί μόνο με το αν η αρχική ανάθεση έργου στον επιχειρηματία και οι κατοπινές χορηγήσεις, επιδοτήσεις κλπ έγιναν νόμιμα και όχι με την ουσία τού ζητήματος που είναι η τελική μεταφορά πλούτου από την λαϊκή τάξη προς την αστική. Και, φυσικά, δεν υπάρχει περίπτωση να αναζητήσει ευθύνες είτε σ' εκείνους που μείωσαν την φορολόγηση του επιχειρηματία είτε σ' εκείνους που πήραν το πρώτο δάνειο για να τον χρηματοδοτήσουν..


Συμπερασματικά, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι η αποδοχή πως για όλα τα κακά τής μοίρας μας φταίνε κάποιοι Άκηδες δεν συνιστά τίποτε περισσότερο από αντιστροφή του αιτιατού σε αίτιο. Με απλά λόγια: οι Άκηδες είναι απλά βαποράκια που εκμεταλλεύτηκαν μια άρρωστη κατάσταση, δεν την δημιούργησαν.