Φυσικά, ό,τι κι αν πίστευε για τον εαυτό του ο Μπρέμερ, δεν ήταν παρά ένα κουτσούνι που απλώς εφάρμοζε άνωθεν εντολές, όπως διαφαίνεται κι από την κυνική δήλωση του Ράμσφελντ στην Γερουσία, περί των μέτρων που πήρε ο Μπρέμερ υπέρ των πολυεθνικών: "με την εφαρμογή αυτών των παροχών, το Ιράκ θα έχει μερικούς από τους πλέον ευφυείς και ελκυστικούς νόμους φορολογικούς και επενδυτικούς νόμους τού ελεύθερου κόσμου". Πάντως, οι πολυεθνικές όρμησαν αμέσως. Citigroup, MacDonald's, General Motors, HSBC, Shell, Exxon-Mobil, Chevron, Lukoil, Starwood κλπ κλπ άρχισαν τους διαγκωνισμούς για το ποια θα κόψει το μεγαλύτερο κομμάτι τής κατεστραμμένης χώρας.
Τα μέτρα τού Μπρέμερ δεν είχαν καμμιά πρωτοτυπία, αφού είχαν ήδη δοκιμαστεί από τα "παιδιά τού Σικάγου" σε πολλές χώρες όλου του κόσμου. Απλώς, η εφαρμογή τους στο Ιράκ ήταν πιο πετυχημένη για τους νεοφιλελεύθερους επειδή είχε προηγηθεί η απόλυτη ισοπέδωση της προηγούμενης κατάστασης. Αν θέλουμε να βρούμε μια καινοτομία στο Ιράκ, μπορούμε να πούμε ότι η πλήρης απορρύθμιση επιτεύχθηκε χάρη σε μια εισβολή και μια κατοχή.
Σε τελική ανάλυση, όμως, η επιτυχία για την οποία καμάρωναν οι νεοσυντηρητικοί στηρίχτηκε σε έναν πακτωλό χρημάτων που σκόρπισε αφειδώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Βλέποντας τρελλά κέρδη μπροστά τους, οι καπιταλιστές δεν μπορούσαν να περιμένουν πότε θα αυτορρυθμιστεί η ελεύθερη αγορά, σύμφωνα με τις θεωρίες τού Φρήντμαν. Κι αφού, ως γνωστόν, οι δυτικές "δημοκρατικές" κυβερνήσεις αποτελούν υποχείρια τους διεθνούς κεφαλαίου, οι αχόρταγες πολυεθνικές απευθύνθηκαν σ' αυτές τις κυβερνήσεις για...βοήθεια. Έτσι, σύμφωνα με στοιχεία τού Γραφείου Προϋπολογισμού του Κονγκρέσσου, οι ΗΠΑ διέθεσαν για την ανοικοδόμηση του Ιράκ (δηλαδή, για ενίσχυση των πολυεθνικών, που είχαν πάρει την δουλειά) 38 δισ. δολλάρια, ενώ άλλες χώρες διέθεσαν κάπου 15 δισ. Αλλά το αποκορύφωμα της υποκρισίας που λέγεται "αυτορρυθμιζόμενη αγορά" ήταν ότι για τις "ανάγκες" των πολυεθνικών χρησιμοποιήθηκαν 20 δισ. από το ταμείο της ιρακινής κρατικής πετρελαιικής εταιρείας. (*)
Και όμως, αυτή η διασπάθιση του δημόσιου χρήματος υπέρ των πολυεθνικών έγινε αιτία περηφάνειας και κομπασμού τού προέδρου Μπους τζούνιορ, ο οποίος τόλμησε να την συγκρίνει με το σχέδιο Μάρσαλ: "Η Αμερική έχει ξανακάνει αυτή την δουλειά στο παρελθόν. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανορθώσαμε τα νικημένα έθνη της Ιαπωνίας και της Γερμανίας και τους συμπαρασταθήκαμε καθώς έχτιζαν αντιπροσωπευτικές διακυβερνήσεις. Κι εκείνη η προσπάθεια έχει ανταποδοθεί πολλές φορές επί τρεις γενιές φιλίας και ειρήνης. Η Αμερική δέχεται σήμερα την πρόκληση της βοήθειας του Ιράκ στο ίδιο πνεύμα, για δική τους χάρη και για δική μας."
Χωρίς να υποστηρίζω ότι το σχέδιο Μάρσαλ εκπονήθηκε με στόχο ένα καλύτερο μέλλον για τους λαούς, μπορώ άνετα να συμφωνήσω με την Ναόμι Κλάιν, η οποία υποστηρίζει ότι το σχέδιο ανοικοδόμησης του Ιράκ ήταν ένα "αντισχέδιο Μάρσαλ": το αυθεντικό σχέδιο Μάρσαλ μπορεί να βοηθούσε την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων κρατών στα πλαίσια μιας καπιταλιστικής λογικής αλλά το νεοφιλελεύθερο "αντισχέδιο" στόχευε στην πλήρη διάλυση του κράτους, εκείνο στήριζε την ανάπτυξη στην αύξηση της απασχόλησης αλλά αυτό εκτόξευε την ανεργία σε δυσθεώρητα ύψη, εκείνο απαγόρευε την ανοιχτή ανάμειξη ξένων εταιρειών στην ανοικοδόμηση (ώστε να μη γίνεται κραυγαλέα η προσπάθεια οικονομικής υποδούλωσης) αλλά αυτό στόχευε στην μετατροπή τού Ιράκ σε πολυεθνικό προτεκτοράτο. Με δυο λόγια, μόνο η απύθμενη βλακεία τού Μπους τζούνιορ θα μπορούσε να βρει ομοιότητες στα δυο σχέδια.
Η αλήθεια είναι ότι οι ιρακινές επιχειρήσεις δεν πήραν ούτε ένα δολλάριο για βοήθεια και οι ιρακινοί ήσαν απλοί παρατηρητές του σχεδίου "ανοικοδόμησης" της χώρας τους. Ούτε καν το πάμφθηνο εργατικό δυναμικό τής χώρας δεν χρησιμοποιήθηκε, αφού οι εργολάβοι των ΗΠΑ (Halliburton, Parsons, Bechtel κλπ) φρόντισαν να κουβαλήσουν πεινασμένους εργάτες από την χώρα τους, ώστε να τους ελέγχουν αποτελεσματικώτερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο κρατικός μηχανισμός που έστησε ο Μπρέμερ: τον αποτελούσαν κάπου 1.500 ιρακινοί υπάλληλοι και 50.000 αμερικανοί, υπάλληλοι τής...Halliburton.
Δεν θα επεκταθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες για να αποδείξουμε τα αυταπόδεικτα. Εκείνο που μένει να δούμε είναι το πώς η πιστή εφαρμογή των φρηντμανικών οδηγιών μετεξελίχθηκε σε καταστροφή.
(*) Όταν, στα πρώτα σημειώματα αυτής της σειράς, έγραφα ότι ο Φρήντμαν εκτιμούσε πως δουλειά τού κράτους είναι να μαζεύει φόρους από τους πολίτες και να τους χρησιμοποιεί για ενίσχυση των επιχειρήσεων, κάποιοι αναγνώστες έπεσαν να με φάνε...
Τα μέτρα τού Μπρέμερ δεν είχαν καμμιά πρωτοτυπία, αφού είχαν ήδη δοκιμαστεί από τα "παιδιά τού Σικάγου" σε πολλές χώρες όλου του κόσμου. Απλώς, η εφαρμογή τους στο Ιράκ ήταν πιο πετυχημένη για τους νεοφιλελεύθερους επειδή είχε προηγηθεί η απόλυτη ισοπέδωση της προηγούμενης κατάστασης. Αν θέλουμε να βρούμε μια καινοτομία στο Ιράκ, μπορούμε να πούμε ότι η πλήρης απορρύθμιση επιτεύχθηκε χάρη σε μια εισβολή και μια κατοχή.
Σε τελική ανάλυση, όμως, η επιτυχία για την οποία καμάρωναν οι νεοσυντηρητικοί στηρίχτηκε σε έναν πακτωλό χρημάτων που σκόρπισε αφειδώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Βλέποντας τρελλά κέρδη μπροστά τους, οι καπιταλιστές δεν μπορούσαν να περιμένουν πότε θα αυτορρυθμιστεί η ελεύθερη αγορά, σύμφωνα με τις θεωρίες τού Φρήντμαν. Κι αφού, ως γνωστόν, οι δυτικές "δημοκρατικές" κυβερνήσεις αποτελούν υποχείρια τους διεθνούς κεφαλαίου, οι αχόρταγες πολυεθνικές απευθύνθηκαν σ' αυτές τις κυβερνήσεις για...βοήθεια. Έτσι, σύμφωνα με στοιχεία τού Γραφείου Προϋπολογισμού του Κονγκρέσσου, οι ΗΠΑ διέθεσαν για την ανοικοδόμηση του Ιράκ (δηλαδή, για ενίσχυση των πολυεθνικών, που είχαν πάρει την δουλειά) 38 δισ. δολλάρια, ενώ άλλες χώρες διέθεσαν κάπου 15 δισ. Αλλά το αποκορύφωμα της υποκρισίας που λέγεται "αυτορρυθμιζόμενη αγορά" ήταν ότι για τις "ανάγκες" των πολυεθνικών χρησιμοποιήθηκαν 20 δισ. από το ταμείο της ιρακινής κρατικής πετρελαιικής εταιρείας. (*)
Και όμως, αυτή η διασπάθιση του δημόσιου χρήματος υπέρ των πολυεθνικών έγινε αιτία περηφάνειας και κομπασμού τού προέδρου Μπους τζούνιορ, ο οποίος τόλμησε να την συγκρίνει με το σχέδιο Μάρσαλ: "Η Αμερική έχει ξανακάνει αυτή την δουλειά στο παρελθόν. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανορθώσαμε τα νικημένα έθνη της Ιαπωνίας και της Γερμανίας και τους συμπαρασταθήκαμε καθώς έχτιζαν αντιπροσωπευτικές διακυβερνήσεις. Κι εκείνη η προσπάθεια έχει ανταποδοθεί πολλές φορές επί τρεις γενιές φιλίας και ειρήνης. Η Αμερική δέχεται σήμερα την πρόκληση της βοήθειας του Ιράκ στο ίδιο πνεύμα, για δική τους χάρη και για δική μας."
Χωρίς να υποστηρίζω ότι το σχέδιο Μάρσαλ εκπονήθηκε με στόχο ένα καλύτερο μέλλον για τους λαούς, μπορώ άνετα να συμφωνήσω με την Ναόμι Κλάιν, η οποία υποστηρίζει ότι το σχέδιο ανοικοδόμησης του Ιράκ ήταν ένα "αντισχέδιο Μάρσαλ": το αυθεντικό σχέδιο Μάρσαλ μπορεί να βοηθούσε την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων κρατών στα πλαίσια μιας καπιταλιστικής λογικής αλλά το νεοφιλελεύθερο "αντισχέδιο" στόχευε στην πλήρη διάλυση του κράτους, εκείνο στήριζε την ανάπτυξη στην αύξηση της απασχόλησης αλλά αυτό εκτόξευε την ανεργία σε δυσθεώρητα ύψη, εκείνο απαγόρευε την ανοιχτή ανάμειξη ξένων εταιρειών στην ανοικοδόμηση (ώστε να μη γίνεται κραυγαλέα η προσπάθεια οικονομικής υποδούλωσης) αλλά αυτό στόχευε στην μετατροπή τού Ιράκ σε πολυεθνικό προτεκτοράτο. Με δυο λόγια, μόνο η απύθμενη βλακεία τού Μπους τζούνιορ θα μπορούσε να βρει ομοιότητες στα δυο σχέδια.
Η αλήθεια είναι ότι οι ιρακινές επιχειρήσεις δεν πήραν ούτε ένα δολλάριο για βοήθεια και οι ιρακινοί ήσαν απλοί παρατηρητές του σχεδίου "ανοικοδόμησης" της χώρας τους. Ούτε καν το πάμφθηνο εργατικό δυναμικό τής χώρας δεν χρησιμοποιήθηκε, αφού οι εργολάβοι των ΗΠΑ (Halliburton, Parsons, Bechtel κλπ) φρόντισαν να κουβαλήσουν πεινασμένους εργάτες από την χώρα τους, ώστε να τους ελέγχουν αποτελεσματικώτερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο κρατικός μηχανισμός που έστησε ο Μπρέμερ: τον αποτελούσαν κάπου 1.500 ιρακινοί υπάλληλοι και 50.000 αμερικανοί, υπάλληλοι τής...Halliburton.
Δεν θα επεκταθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες για να αποδείξουμε τα αυταπόδεικτα. Εκείνο που μένει να δούμε είναι το πώς η πιστή εφαρμογή των φρηντμανικών οδηγιών μετεξελίχθηκε σε καταστροφή.
(*) Όταν, στα πρώτα σημειώματα αυτής της σειράς, έγραφα ότι ο Φρήντμαν εκτιμούσε πως δουλειά τού κράτους είναι να μαζεύει φόρους από τους πολίτες και να τους χρησιμοποιεί για ενίσχυση των επιχειρήσεων, κάποιοι αναγνώστες έπεσαν να με φάνε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου