Ποια είναι η Novartis;

Ας δούμε σήμερα ποια είναι αυτή η Novartis, που έχει αναστατώσει το πολιτικό σύμπαν, σάμπως έτσι στα ξαφνικά να ανακάλυψαν κάποιοι το ζεστό νερό ή τις λάσπες. Πόσοι και πόσοι δεν έπεσαν από τα σύννεφα ακούγοντας κάτι που το γνωρίζει και ο τελευταίος φαρμακοποιός της χώρας! Το πιο εξοργιστικό δε είναι οι απολύτως ηλίθιες και αποπροσανατολιστικές συζητήσεις για το αν το σκάνδαλο είναι στημένο ή όχι. Λες και το πρωτεύον είναι το στήσιμο ενός σκανδάλου και όχι η ύπαρξή του ή μη. Τέλος πάντων.

Η Novartis, λοιπόν, είναι μια σχετικά νέα φαρμακευτική εταιρεία-κολοσσός που ιδρύθηκε το 1996 με γερμανικά και ελβετικά κεφάλαια. Τώρα, βέβαια, αυτό το "ελβετικά κεφάλαια" πρέπει, κατά την γνώμη μου, να αναγνωσθεί μετ' επιφυλάξεως και με διπλοσταυρωκουμπωμένο σακκάκι αλλά ας μη κολλήσουμε σ' αυτό. Στην ουσία, η νεοσύστατη εταιρεία ήταν το προϊόν τής συγχώνευσης δύο άλλων γνωστών φαρμακευτικών κολοσσών, της Ciba-Geigy και της Sandoz. Ο σημερινός της πρόεδρος Γιοργκ Ράινχαρντ ήταν στέλεχος της Sandoz από το 1982.

Από τις αρχές τής χιλιετίας, η Novartis βρίσκεται κάθε χρόνο στην πρώτη τριάδα των μεγαλύτερων φαρμακευτικών βιομηχανιών του κόσμου (δείτε παραπάνω τον σχετικό πίνακα του 2016). Τα τελευταία χρόνια κρατάει σταθερά την δεύτερη θέση πίσω από την πολιτειακή Pfizer, με τζίρους που ξεπερνούν τα 40 δισ. δολλάρια. Το 2016 σημείωσε καθαρά κέρδη (με πληρωμένους φόρους) 6,6 δισ. δολλάρια. Παρά το γεγονός ότι η τιμή τής μετοχής της δέχτηκε χτύπημα μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου στην Ελλάδα, η χρηματιστηριακή της αξία υπολογίζεται στα 175 δισ. δολλάρια, δηλαδή όσο ένα ελληνικό ΑΕΠ.

Χτες μιλήσαμε για κάποια από τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί στην Novartis λόγω παρανομιών στην προώθηση των προϊόντων της. Θα μπορούσαμε να γράφαμε άλλο ένα σημείωμα με τα πρόστιμα που της έχουν επιβληθεί για φορολογικές παραβάσεις αλλά και για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας. Ενδεικτικά, ας αναφέρουμε δυο περιπτώσεις:
- (α) Το 1999, οι ιαπωνικές φορολογικές αρχές επέβαλαν στην εταιρεία πρόστιμο 27,5 εκατομμυρίων δολλαρίων για "transfer pricing". Το κόλπο είναι απλό και εφαρμόζεται παντού στον κόσμο μεταξύ μητρικής εταιρείας και θυγατρικών: με υπερτιμολογήσεις και υποτιμολογήσεις μεταξύ των εταιρειών, τα κέρδη μεταφέρονται από τις χώρες με υψηλή φορολογία στις χώρες με χαμηλή.
- (β) Το 2010, ομοσπονδιακό πολιτειακό δικαστήριο υποχρέωσε την εταιρεία να πληρώσει ως αποζημίωση σε γυναίκες εργαζομένους της το συνολικό ποσό των 250 εκατομμυρίων δολλαρίων επειδή διαπιστώθηκε ότι έκανε διάκριση φύλων ως προς τις αμοιβές.


Πάμε τώρα να ρίξουμε μια ματιά στην Novartis Hellas. Επειδή το ιστολόγιο δεν καλύπτεται από τις διατάξεις περί δημοσιογραφικού απορρήτου, δεν μπορεί να σχολιάσει το αν και κατά πόσο εφαρμόζεται και στην Ελλάδα το "transfer pricing", το οποίο εφαρμοζόταν στην Ιαπωνία. Εφ' όσον δεν υπάρχουν επίσημοι έλεγχοι που να αποδεικνύουν τέτοιες πρακτικές, εμείς δεν μπορούμε να γίνουμε μάντεις. Μπορούμε, όμως, να σχολιάσουμε μερικά στοιχεία από τις επίσημες οικονομικές καταστάσεις, που δημοσιεύει η ίδια η εταιρεία.

Παρατηρήστε με πόση άνεση η εταιρεία μειώνει μέσα σε δυο χρόνια το προσωπικό της κατά 20% και πλέον, ενώ ο τζίρος της παραμένει σταθερός με μικρές αυξομειώσεις. Να σημειώσω εδώ ότι η κάμψη των μικτών κερδών τού 2016 οφείλεται στην σωρευτική απόδοση των εκπτώσεων (claw back) που όφειλε η εταιρεία στο ελληνικό δημόσιο.

Το στοιχείο που πρέπει να σας εντυπωσιάζει, πάντως, είναι το ότι, παρά τα κέρδη, η Novartis Hellas δεν πληρώνει φόρο εισοδήματος. Ακόμα και οι πενταροδεκάρες φόρου τού 2014 οφείλονται σε κάποια φορολογική αλλαγή, η οποία μάλλον έπιασε στον ύπνο την εταιρεία, βεβαιώθηκαν δε μεταγενέστερα. Όπως εξηγεί το διοικητικό σύμβούλιο στην έκθεσή του για το 2015 (τα ίδια ακριβώς λέει και για το 2016), "ο φόρος εισοδήματος της χρήσης 2015 είναι μηδενικός λόγω αλλαγής της σχετικής νομοθεσίας εντός του έτους 2015 η οποία επιτρέπει την φορολογική αναγνώριση των εξόδων για rebates και claw back την χρήση κατά την οποία καθίστανται δεδουλευμένα και όχι κατά την χρήση στην οποία εκκαθαρίζονται".

Και τώρα, προσοχή στο κερασάκι. Αντιγράφω από την έκθεση του διοικητικού συμβουλίου για την χρήση 2016 (τα ίδια ακριβώς έλεγε και το 2015) και υπογραμμίζω:

Κατά το οικονομικό έτος 2016 η εταιρεία κατάφερε να συγκρατήσει την κερδοφορία της παρά το εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Ο κύριος λόγος για το παραπάνω είναι η σωστή διαχείριση των τιμών αγοράς από τις εταιρείες του ομίλου στο εξωτερικό καθώς οι συνεχείς μειώσεις τιμών αλλά και η σημαντική αύξηση του μηχανισμού αυτόματης επιστροφής της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης καθιστούν το επιχειρηματικό περιβάλλον σημαντικά ασταθές και ευμετάβλητο. Τα έξοδα μειώθηκαν σημαντικά σε σχέση με την προηγούμενη χρήση 2015 κυρίως λόγω μείωσης των εξόδων προώθησης και προσωπικού σε μία προσπάθεια της εταιρείας να ενισχύσει το όφελος που προέκυψε από την μείωση τιμών αγοράς των προϊόντων της.

Υποθέτω ότι προσέξατε τις υπογραμμίσεις. Τί είπαμε πως είναι το "transfer pricing"; Άντε μπράβο! Όσο για το πώς γίνεται να μειώνεται το προσωπικό ενώ η δουλειά πάει μια χαρά και "το όφελος" της εταιρείας ενισχύεται, σας παραπέμπω στον παππού Κάρολο. Τώρα, αν υπάρχει και κάτι άλλο που δεν καταλαβαίνετε, ρωτήστε με να σας το εξηγήσω.

Καληνύχτα σας!