Η σιγουριά του κόφτη

Όταν, πριν λίγο καιρό, η βουλή νομοθετούσε υπέρ του Αυτόματου Μηχανισμού Δημοσιονομικής Προσαρμογής (δηλαδή, του περίφημου "κόφτη"), τα -υψηλόβαθμα και χαμηλόβαθμα- στελέχη του κυβερνητικού σχήματος πήραν σβάρνα τα ΜΜΕ, προσπαθώντας να πείσουν τον κόσμο ότι αυτός ο "κόφτης" ήταν μεν απαίτηση των θεσμών αλλά δεν πρόκειται να μπει ποτέ σε λειτουργία επειδή, πολύ απλά, θα πιάσουμε τους στόχους. Η σιγουριά τους αυτή οφειλόταν στην άλλη σιγουριά ότι το δεύτερο εξάμηνο της χρονιάς θα αρχίσει η ανάπτυξη.

Έχω κάθε λόγο να πιστεύω πως η σίγουρη σιγουριά της κυβέρνησης πως "λεφτά θα υπάρξουν" δεν έχει καμμιά σχέση με την ανάπτυξη, η οποία όλο έρχεται κι όλο στον δρόμο είναι (σαν την ελπίδα κι αυτή), αλλά με την νέα επιδρομή στις τσέπες των κατοίκων αυτής της δόλιας χώρας. Όμως, φοβάμαι (για να μη πω πως είμαι απολύτως σίγουρος) ότι τα πράματα δεν θα εξελιχθούν όπως τα περιμένουν οι αριστεροί ταγοί μας.

Προγραμματισμός εσόδων 2016, πριν την ψήφιση των νέων μέτρων (ποσά σε χιλ. ευρώ)

Για την ώρα, βέβαια, η εκτέλεση του προϋπολογισμού δεν πάει και τόσο άσχημα. Μάλιστα δε, τα φορολογικά έσοδα έχουν υπερβεί τον ενδιάμεσο στόχο κατά 356 εκατ. ευρώ. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατα το δεύτερο εξάμηνο έχει προγραμματιστεί να εισρέουν στα δημόσια ταμεία κάπου 4,5 δισ. μηνιαίως από φόρους, καθ' όσον πρέπει να βγάλουμε κι ένα πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ, ήτοι κάπου 8,5 δισ. ευρώ. Το ερώτημα είναι ποιοι θα πληρώσουν αυτά τα λεφτά. 

(α) Οι μισθωτοί; Δύσκολο. Μπορεί να αυξήθηκε η εισφορά αλλελεγγύης και να εκτινάχτηκαν τα κλιμάκια φορολόγησης εισοδήματος των μισθωτών αλλά μέρα με την μέρα καταρρέουν οι μισθοί (ας είναι καλά η "ευέλικτη" εργασία). Τριωρίτες και τετραωρίτες δεν πληρώνουν φόρο. Ακόμη και πλήρως απασχολούμενοι με τον βασικό μικτό μισθό των 586 ευρώ δεν πληρώνουν φόρο. Ναι μεν το αφορολόγητο έχει υποχωρήσει στα 9.090 ευρώ αλλά αυτό σημαίνει ότι καθαροί μισθοί μέχρι 649,28 ευρώ (9.090/14) δεν αποδίδουν δεκάρα στο κράτος. Παρεμπιπτόντως, 649,28 καθαρά σημαίνουν 772,95 μικτά και είναι μάλλον δύσκολο να βρεις σήμερα εργαζόμενο που να προσλαμβάνεται με τέτοιον μισθό. Οι παλιοί εργαζόμενοι, οι οποίοι ίσως διατηρούν τον μισθό τους σε κάποιο μεγαλύτερο ύψος, όσο πάνε και λιγοστεύουν.

(β) Οι ασφαλιζόμενοι; Δύσκολο. Όταν καταρρέουν οι μισθοί, καταρρέουν και οι ασφαλιστικές εισφορές. Βέβαια, το ΙΚΑ έχει υπολογίσει ότι από την πρόσφατη αύξηση των εισφορών για επικουρική ασφάλιση θα εισπράξει 400 εκατ. παραπάνω αλλά... με τον νου πλουταίνει η κόρη, όπως λέει και ο λαός. Παράλληλα, θα στοιχημάτιζα ότι η σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών με το εισόδημά τους όχι μόνο δεν θα αυξήσει τα έσοδα του ΟΑΕΕ αλλά θα οδηγήσει σε μείωση, εκτός αν θεσπιστεί ελάχιστη εισφορά αρκετά υψηλή. Όμως, σε μια τέτοια περίπτωση θα αυξηθούν όχι οι εισφορές αλλά είτε τα λουκέτα των μικρών και των μικρομεσαίων είτε η εισφοροαποφυγή τους, καθ' όσον ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος.

(γ) Οι καταναλωτές, μέσω του αυξημένου ΦΠΑ; Δύσκολο. Κανείς καταναλωτής δεν λέει "θα ξοδέψω για μουστάρδες 100 ευρώ σύν τον ΦΠΑ". Λέει "θα ξοδέψω 100 ευρώ", οπότε όσο αβγαταίνει ο ΦΠΑ τόσο μειώνεται η ποσότητα της μουστάρδας που αγοράζει. Κι αφού η κατάρρευση των μισθών που προαναφέραμε, τον αναγκάζει να ξοδεύει όλο και λιγώτερα για μουστάρδα, το κράτος θα εισπράττει όλο και λιγώτερα για ΦΠΑ. Στο κάτω-κάτω, εκτός από καφέ και τσιγάρο, μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς μουστάρδα. Έτσι κύριε Κατρούγκαλε;

(δ) Οι συνταξιούχοι, μέσω των περικοπών του ΕΚΑΣ και των επικουρικών συντάξεων; Δύσκολο. Από την μια, οι επικουρικές (ξανα)κόβονται μέχρι και 45% αλλά τα προϋπολογισμένα 350 εκατ. ευρώ δεν μαζεύονται με τίποτε. Όσο για το ΕΚΑΣ, τα φυντάνια του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης πήραν χαμπάρι ότι ο λογαριασμός δεν έβγαινε και αποφάσισαν να διπλασιάσουν τον αριθμό των συνταξιούχων από τους οποίους θα το έκοβαν μέσα στο 2016. Στο μεταξύ, οι περικοπές των επικουρικών αφορούν συνταξιούχους που έπαιρναν συντάξεις πάνω από 1.300 ευρώ, άρα οι άνθρωποι αυτοί πλήρωναν φόρο. Αυτό σημαίνει πώς το κράτος θα εισπράττει 22-29 ευρώ λιγώτερο φόρο για κάθε κατοστάρικο που θα κερδίζει από το τσεκούρωμα των επικουρικών τους.

(ε) Οι επιχειρήσεις, μέσω της αυξημένης προκαταβολής φόρου; Δύσκολο. Αυτό το θέμα απασχολεί μόνο τις κερδοφόρες ατομικές επιχειρήσεις ή προσωπικές εταιρείες και, μάλιστα, εκείνες με υψηλή κερδοφορία. Δηλαδή, αυτές που καλούνται να πληρώσουν 29% για φόρο, 21,75% για προκαταβολή και 33,95% για κύρια και επικουρική ασφάλιση, ήτοι το 84,7% των κερδών τους, χώρια η περίφημη εισφορά αλληλεγγύης. Αναρωτιέμαι πόσες τέτοιες εταιρείες υπάρχουν που να εξακολουθούν να διατηρούν την φορολογική τους έδρα στην Ελλάδα. Και πόσες θα απομείνουν μετά την σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με τα κέρδη. Η Βουλγαρία είναι δίπλα, η Κύπρος λίγο πιο πέρα και ο Παναμάς ένα τηλέφωνο δρόμος. Σωστά, κύριε Μίχαλε;

(στ) Οι ενταγμένοι στο πρόγραμμα των 100 δόσεων; Δύσκολο. Ήδη πολλοί απ' αυτούς έχουν χάσει την ρύθμισή τους επειδή δεν κατάφεραν να είναι συνεπείς στις μηνιαίες καταβολές τους. Κι από τα τέλη του μηνός, όταν θ' αρχίσουν να τρέχουν οι δόσεις των εφετεινών εκκαθαριστικών, ο αριθμός όσων εξακολουθούν να πληρώνουν θα μειωθεί πολύ περισσότερο, εφ' όσον οι ευνοϊκές ρυθμίσεις ισχύουν μόνον για όσους τακτοποιούν εγκαίρως και τις τρέχουσες οφειλές τους μαζί με τις δόσεις των παλιών χρεών τους. Τελικά, νομίζω πως θα δικαιωθούν όσοι σχολίασαν τότε που εξαγγέλθηκαν οι 100 δόσεις ότι επρόκειτο για κόλπο του στυλ "όσα προλάβουμε και μαζέψουμε".

Δύσκολο το ένα, δύσκολο το άλλο... η ανάπτυξη δεν φαίνεται ούτε με κυάλια... τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το δημόσιο ανέβηκαν από τα 83,5 δισ. την 31/12/2015 στα 87,8 δισ. στα τέλη Απριλίου... Είναι μάλλον σίγουρο ότι η κυβερνητική σιγουριά θα διαψευσθεί παταγωδώς. Φοβάμαι ότι δεν θα αποφύγουμε την ενεργοποίηση του "κόφτη" εκεί, κατά τον Σεπτέμβριο, όταν θα ξαναρχίσουμε το έμπα ψυχή - έβγα ψυχή με τις διαπραγματεύσεις για την επόμενη δόση. Δηλαδή, τι "φοβάμαι"... ουδέν σιγουρότερον τούτου. Και η σιγουριά μου είναι τόσο σίγουρη ώστε περιμένω πώς και πώς να βγάλει σχετικό στοίχημα κάποια εταιρεία στοιχημάτων για να βγάλω κανένα σπασμένο.