Τράπεζα της Ελλάδος - 29. Πάση θυσία στο ευρώ

Ο εικοστός αιώνας πλησιάζει στο τέλος του. Με το χρέος της να κινείται κοντά στο 120% του ΑΕΠ και τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της να παίζουν στο 9%, δεν φαίνεται πώς η Ελλάδα θα μπορέσει να πιάσει τα όρια που προβλέπει η συνθήκη της Λισαβόνας (60% και 3% αντίστοιχα) για να μπει το 2001 στην ΟΝΕ. Έτσι, επιστρατεύονται τα μεγάλα μέσα.

Σημαντικό εργαλείο σ' αυτή την προσπάθεια ήταν η ανάληψη της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων τού 2004 από την Αθήνα. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, οι αγώνες αύξησαν το ΑΕΠ εκείνης της χρονιάς κατά 2,5%. Επειδή, όμως, τα ολυμπιακά έργα άρχισαν από το 1998, υπήρξε αύξηση και στο ΑΕΠ της επταετίας 1998-2004. Κατά την περίοδο 1998-2001, το ΑΕΠ αυξήθηκε περίπου κατά 12% συνολικά, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης (η μεγαλύτερη σε ολόκληρη την Ευρώπη!) να οφείλεται στους αγώνες. Εννοείται ότι η αύξηση του ΑΕΠ ρίχνει τα ποσοστά χρεών και ελλειμμάτων.

Ο Υβ-Τιμπώ ντε Σιλγκύ (αριστερά) με τον Μουαμμάρ Καντάφι (12/12/2007). Προφανώς, εκείνη την εποχή,
για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Καντάφι δεν είχε γίνει ακόμη αιμοσταγής δικτάτορας.

Παρ' όλα αυτά, οι αγώνες δεν φτάνουν για να δώσουν λύση στο πρόβλημα. Πολύ δραστικώτερη ως λύση θα ήταν η αλλοίωση των στοιχείων περί χρέους και ελλείμματος, αν υπήρχε η δυνατότητα. Αλλά γιατί να μην υπάρχει; Σ' αυτό βοηθάει η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση! Πώς;

Εν όψει της ΟΝΕ, γάλλοι και γερμανοί κάνουν ό,τι μπορούν να εδραιώσουν το επερχόμενο ευρώ ως ισχυρό νόμισμα, ώστε να αποτρέψουν τις βέβαιες επιθέσεις που θα εξαπολύσουν οι ανά τον κόσμο κερδοσκόποι μόλις εμφανιστεί το νέο νόμισμα. Όσο περισσότερες χώρες μπουν στην ΟΝΕ, λοιπόν, τόσο καλύτερα. Μόνο που αυτό το νέο νόμισμα δεν το βλέπουν με καλό μάτι ούτε το δολλάριο ούτε η στερλίνα. Το Σίτυ και η Γουώλ Στρητ δεν θα αισθάνονται ιδιαίτερη χαρά αν μπει ένας νέος μεγάλος παίκτης, η Φρανκφούρτη, στο παιχνίδι. Πιστός στους αγγλοσάξωνες, ο πρόεδρος της Κομμισσιόν Ρομάνο Πρόντι δεν ενθουσιάζεται με την ιδέα μιας διερυμένης ευρωζώνης. Όμως, επίτροπος για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις είναι ο γάλλος Υβ-Τιμπώ ντε Σιλγκύ, ο οποίος όχι απλώς "σπρώχνει" όλες τις χώρες να μπουν στην ΟΝΕ αλλά κάνει και πως δεν βλέπει τίποτε όταν αυτές μαγειρεύουν τα νούμερα για να πιάσουν τα όρια. Γιατί, ό,τι και να λέμε, στο μαγείρεμα επιδόθηκαν όλες οι χώρες που μπήκαν στην ΟΝΕ. Χωρίς εξαίρεση.

Και πώς να μη γίνει κάτι τέτοιο; Αν ο έλεγχος ήταν αυστηρός και απέτρεπε τις αλλοιώσεις, η ΟΝΕ θα έμενε ένα ξεφούσκωτο μπαλόνι και με το όλο εγχείρημα της ΟΝΕ θα γέλαγε ο κάθε πικραμένος σε όλον τον πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι την κρίσιμη αυτή περίοδο η Eurostat βρίσκεται σχεδόν τελείως αποδιοργανωμένη, έχει παραλύσει και κανένα τμήμα της δεν λειτουργεί σωστά. Εντελώς συμπτωματικά, η υπηρεσία συγκλονίζεται από το ξέσπασμα ενός εσωτερικού σκανδάλου και τίποτε δεν λειτουργεί. Έτσι, αναγκαστικά, δέχονται άκριτα τα νούμερα που τους δίνουν οι κρατικές στατιστικές υπηρεσίες. Κι αφού η Ελλάδα λέει ότι το έλλειμμά της είναι 1,6% (και, μάλιστα, αυτό το νούμερο το υιοθετεί κι ο διοικητής τής κεντρικής της τράπεζας), έτσι πρέπει να είναι (*). Πλέον, το "είσαι ό,τι δηλώσεις" ισχύει και στην Eurostat.

Παράλληλα, κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος (δηλαδή, Σημίτης και Παπαδήμος), σε αγαστή συνεργασία, ετοίμασαν και το colpo grosso, με την βοήθεια της Goldman Sachs. Η Τράπεζα (σ.σ.: προκειμένου για την Goldman Sachs, το Τ στην λέξη "τράπεζα" πρέπει να γράφεται κεφαλαίο) δεν είχε λόγο να αρνηθεί. Πού θα εύρισκε πιο εύκολο πελάτη από την Ελλάδα; Το τραπεζικό της σύστημα ήταν αδύναμο, το χρηματιστήριό της λειτουργούσε δίχως κανόνες που να αποτρέπουν τις δαιδαλώδεις παρασκηνιακές συμφωνίες, το ίδιο το κράτος θόλωνε τα νερά στην αγορά και, το σπουδαιότερο, η φύση του χρέους της επέτρεπε τα παιγνίδια.

Πράγματι, το ελληνικό χρέος δεν είναι όπως π.χ. το γαλλικό, δηλαδή απλό, ξεκάθαρο, με σαφείς όρους και χρονοδιαγράμματα που κάνουν προβλέψιμη την εξέλιξή του, προγραμματιζόμενη την ροή του και εύκολη την ρευστοποίησή του. Το ελληνικό χρέος συντίθεται στο μεγαλύτερο τμήμα του από σύνθετα και δομημένα ομόλογα, αποτιμημένα με ασαφή κριτήρια και απροσδιόριστη δυνατότητα προεξόφλησης, δηλαδή αποτελούν βούτυρο στο ψωμί των κερδοσκόπων.

Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον μιλήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς παίχτηκε το παιγνίδι. Προς το παρόν, για να μη ξεφύγουμε από την ιδέα αυτών των κειμένων, αρκεί να πούμε ότι μέσω των περίφημων CDS και ενός currency swap το έλλειμμα μειώθηκε τεχνητά κατά 1,6% και ένα μεγάλο κομμάτι του χρέους εξαφανίστηκε από τα χαρτιά (**). Το πόσα εκατομμύρια έβγαλε η Τράπεζα απ' αυτή την δουλειά και πόσα δισεκατομμύρια επιβαρυνθήκαμε εμείς για τόκους και προμήθειες είναι άλλη συζήτηση.

Η Ελλάδα στο ευρώ! Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Βιμ Ντούισενμπεργκ, ο διοικητής της ΤτΕ Λουκάς Παπαδήμος
και ο υπουργός εθνικής οικονομίας Γιάννος Παπαντωνίου έχουν κάθε λόγο να είναι χαρούμενοι.

Το ερώτημα που προκύπτει απ' όλη τούτη την ιστορία είναι αμείλικτο για τον Λουκά Παπαδήμο: επειδή είναι αδύνατον να μη τα ήξερε όλα τούτα, μιας και τίποτε απ' αυτά δεν θα μπορούσε να γίνει δίχως την συνεργασία του, τί είναι αυτό που τον ώθησε να συναινέσει στην χρήση αθέμιτων μέσων (αν δεν τα υπέδειξε ο ίδιος) για να μπει πάση θυσία η Ελλάδα στην ΟΝΕ; Κι ένα δευτερεύον ερώτημα: Πόση σχέση έχουν όλα τούτα με την μεταπήδησή του το 2002 στην αντιπροεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας;


-----------------------------------------
(*) Το 2004, ο νέος διευθυντής τής Eurostat, ο βαρώνος Μισέλ Βάν ντεν Αμπέελε, αρνήθηκε να πιστοποιήσει τους λογαριασμούς τής Ελλάδας, διαπιστώνοντας σφάλματα στις λογιστικές εγγραφές στρατιωτικών δαπανών και στις λογιστικές απεικονίσεις των κοινοτικών κονδυλίων. Η υπόθεση κουκουλώθηκε από το Γιούρογκρουπ για έναν απλό λόγο: όλοι είχαν κάνει τις κουτσουκέλες τους και το σκάλισμα δεν συνέφερε κανέναν. Γι' αυτό, άλλωστε, κόντεψαν να πνίξουν τον τότε υπουργό οικονομίας Γιώργο Αλογοσκούφη, όταν εκείνος προχώρησε στην περίφημη "απογραφή".

(**) Για να προλάβω τις απορίες, το εξηγώ σύντομα και μπακαλίστικα. Η Goldman Sachs πήρε ένα μεγάλο κομμάτι του χρέους μας και έπαιξε με τις ισοτιμίες μετατρέποντας τα γιεν σε δολλάρια πριν τα κάνει ευρώ (currency swap) αλλά χρησιμοποιώντας ισοτιμίες διαφόρων χρονικών περιόδων, ανάλογα με το τι βόλευε. Είπαμε ότι η περίπλοκη και αδιαφανής δομή του χρέους μας επέτρεπε τέτοια παιγνίδια. Ταυτόχρονα άλλαξε τις προθεσμίες εξόφλησης, μεταθέτοντάς τες στο μέλλον (έναντι κάποιων τόκων, φυσικά). Για το τι σημαίνει αυτό, δείτε περισσότερα στο "Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 80. Η δημιουργική λογιστική".