Αλήθεια, τί είναι τα περίφημα αντισταθμιστικά οφέλη (πιο σωστά: αντισταθμιστικά ωφελήματα και, επί το αγγλικότερον -και πιο "μορφωμένο"- offsets); Αν ήθελε κάποιος να δώσει έναν ορισμό, θα μπορούσε να πει ότι είναι το σύνολο των ανταποδοτικών πράξεων ενός προμηθευτή προκειμένου να κάνει την προσφορά του δελεαστικώτερη. Με απλά λόγια: ανάθεσέ μου εσύ να σου χτίσω ένα σχολείο κι εγώ θα σου φτιάξω και μια παιδική χαρά στην διπλανή πλατεία ή ανάθεσέ μου να σου φτιάξω μια γέφυρα κι εγώ υπόσχομαι ότι θα αγοράσω όλα τα χρειαζούμενα υλικά από επιχειρήσεις τής γύρω περιοχής. Συνήθως δε, τα αντισταθμιστικά ωφελήματα βαρύνουν ιδιαίτερα στην τελική επιλογή προμηθευτού (*).
[Προσοχή! Υπό την ως άνω ευρεία έννοια, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αντισταθιστικά ωφελήματα ακόμα και οι λογής-λογής μίζες αλλά εδώ μιλάμε για συμφωνίες που γίνονται πάνω στο τραπέζι, με πλήρη διαφάνεια και στο φως τής ημέρας.]
Το 1989, λίγο πριν την πτώση τού ΠαΣοΚ, επί υπουργείας Γιάννη Χαραλαμπόπουλου, άρχισε η ιστορία με τα αντισταθμιστικά ωφελήματα στις αμυντικές δαπάνες. Από τότε, κάθε προμηθευτής υποχρεούται να προσφέρει ως "αντάλλαγμα" για κάθε δουλειά που παίρνει είτε τεχνογνωσία (σημ.: το πώς αποτιμάται αυτή είναι άλλου παπά ευαγγέλιο) είτε συμφωνίες για συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις προκειμένου να υλοποιηθεί το έργο.
Και τώρα που ξεκαθαρίσαμε το τι είναι τα αντισταθμιστικά ωφελήματα, ας επιστρέψουμε στην ιστορία με τα υποβρύχια. Οι παραγγελίες των 2,68 δισ., για τις οποίες μιλάγαμε χτες, συνοδεύονταν από μια συμφωνία για αντισταθμιστικά ωφελήματα. Σύμφωνα μ' αυτή την συμφωνία, η HDW υποχρεωνόταν να "επιστρέψει" στην χώρα 500 εκατομμύρια μέσω της συνεργασίας της με συγκεκριμένες ελληνικές βιομηχανίες, οι οποίες είχαν τεκμηριωμένα την δυνατότητα να κατασκευάσουν τμήματα των παραγγελμένων υποβρυχίων.
Ως εδώ, καλά. Όμως, οι έρευνες των εισαγγελέων τού Μονάχου, για τους οποίους επίσης μιλήσαμε χτες, έδειξαν ότι όσα ωφελήματα υλοποιήθηκαν, καλύφθηκαν με εικονικά τιμολόγια! Με αφορμή το πόρισμα των γερμανών εισαγγελέων, ο ΣΔΟΕ διενήργησε σχετικό έλεγχο, το αποτέλεσμα του οποίου έπεσε σαν βόμβα: πάνω από το 85% των αντισταθμιστικών ωφελημάτων καλυπτόταν από εικονικά τιμολόγια, τα οποία εξέδιδαν διάφορες εταιρείες για έργα που δεν είχαν καμμιά σχέση με την κατασκευή των υποβρυχίων.
Να το πούμε όλο αυτό με απλά λόγια; Αν υποθέσουμε ότι η εταιρεία παρουσίασε τιμολόγια 500 εκατ. ευρώ ως κάλυψη της υποχρέωσής της περί αντισταθμιστικών ωφελημάτων, πάνω από 420 εκατ. αφορούσαν εικονικές πληρωμές. Δηλαδή, η εταιρεία έδειχνε στα βιβλία της ότι είχε χρηματικές εκροές 420 εκατ. δίχως όμως αυτές να έγιναν πραγματικά. Το ερώτημα είναι: πού πήγαν αυτά τα λεφτά; Θα στοιχημάτιζα και τα δυο μου χέρια από τον ώμο ότι με αυτά τα τιμολόγια (τουλάχιστον, με το μεγαλύτερο, το πολύ μεγαλύτερο μέρος τους) η εταιρεία κάλυψε τις "χρήσιμες δαπάνες" της. Όσοι έχουν λογιστική εμπειρία σε μεγάλες εταιρείες, γνωρίζουν ότι το πρόβλημα δεν είναι οι "μαύρες" δαπάνες αλλά το "ξάσπρισμά" τους με εικονικά παραστατικά, τα οποία θα καλύπτουν την τρύπα στο ταμείο.
Η πλάκα είναι ότι οι ερευνητές τού ΣΔΟΕ εντυπωσιάστηκαν από ένα παράδοξο, το οποίο πρώτη φορά συναντούσαν: όχι απλώς οι ατασθαλίες ήσαν εξαιρετικά χοντροκομμένες και εξώφθαλμες αλλά και το λογιστήριο των ναυπηγείων δεν έκανε καμμιά προσπάθεια να τις καλύψει. Προφανώς, η εταιρεία δεν ένοιωθε κανέναν κίνδυνο από οποιονδήποτε έλεγχο.
Εκείνος ο έλεγχος, λοιπόν, αποκάλυψε εικονικά τιμολογημένες ή καραμπινάτα υπερτιμολογημένες συναλλαγές με πληθώρα εταιρειών, όπως Γερμανός Α.Ε., Siemens Α.Ε./Siemens AG, Motomarine, Ελφον ΕΠΕ, ΕΜΕΚ Α.Ε. και ΕΜΕΚ ΑΤΕ, SSA Α.Ε., ΜΕΤΚΑ, Sonac, Navcom SA/ Raytheon, Temma SA/ Zeiss-Ofeli (**). Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Ως αντισταθμιστικό ωφέλημα, η Γερμανός Α.Ε. κατασκεύασε μπαταρίες για τα υποβρύχια, αξίας 63 εκατ. ευρώ περίπου. Μόνο που πάνω από τις μισές αυτές μπαταρίες πουλήθηκαν σε άλλους πελάτες και όχι στην HDW.
- Ως αντισταθμιστικό ωφέλημα, η Motomarine ανέλαβε την κατασκευή 12 αποβατικών σκαφών αντί 2 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία πήρε τα λεφτά αλλά παρέδωσε τα μισά σκάφη.
- Ως αντισταθμιστικό ωφέλημα, η HDW ανέλαβε να κατασκευάσει 1.000 βαγόνια αντί 41 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία πήρε τα λεφτά αλλά ακόμη δεν έχει παραδώσει ούτε ρόδα από βαγόνι.
Γι' αυτό το τελευταίο είχαμε κάνει λόγο στο σημείωμα "Άκης: ο αίρων τας αμαρτίας του πολιτικού κόσμου". Στο ίδιο σημείωμα είχαμε μιλήσει για "μαϊμού τιμολόγια των 5,5 εκατομμύριων για υπηρεσίες που -υποτίθεται πως- πρόσφεραν στα ελληνικά ναυπηγεία κάτι απίθανες εταιρείες από το Κουρασάο ή τις Ολλανδικές Αντίλλες" αλλά και για "το τιμολόγιο που λέει πως χρεωθήκαμε για να προωθήσουμε τα συμφέροντα των ελληνικών ναυπηγείων στην Βολιβία". Όλα αυτά τα τιμολόγια χρησιμοποιήθηκαν για να καλυφθούν τα αντισταθμιστικά ωφελήματα, τα οποία ήταν υποχρεωμένη να παράσχει η HDW. (***)
Φτάσαμε στο κρίσιμο σημείο. Οι εισαγγελείς τού Μονάχου έκαναν την αρχή και ο ΣΔΟΕ επέφερε το τελικό χτύπημα. Το ελληνικό δημόσιο μπορεί πλέον να διεκδικήσει άνετα, αν όχι την πλήρη αποζημίωσή του, τουλάχιστον την επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων. Η HDW φαίνεται πως βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Αναζητείται επειγόντως αυτός που θα την βγάλει απ' αυτή την θέση. Κι αφού ο Άκης έχει προ πολλού κατεβεί από το τραίνο, εμφανίζεται ένα άλλο μουσούδι για να παίξει αυτόν τον ρόλο. Ποιό; Υπομονή ως αύριο.
(*) "Τα τριάκοντα αργύρια με τα οποία κάμπτονται οι συνειδήσεις ονομάζονται, επί το πολιτικώς ορθότερον, «αντισταθμιστικά οφέλη». Η επένδυση γίνεται ξάφνου ελκυστική για τους κατοίκους, χάρη στο πακέτο μέτρων που υπόσχεται ο επενδυτής. Σου κάνω ένα κακό; Μην ανησυχείς. Θα σου κάνω ένα καλό για να το αντισταθμίσω. Δέξου την επένδυσή μου και μεγάλο καλό θα δει ο τόπος σου. Θα πουληθούν οι χαλέπες για φιλέτα, θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας (ή και αργομισθίας), θα έρθει η ανάπτυξη, θα ανοίξουν νέοι δρόμοι και θα διαπλατυνθούν οι παλιοί. Βέβαια, όλα αυτά δεν είναι αναγκαίο να γίνουν πράγματι. Αρκεί να λέγονται και να χαϊδεύουν τα αυτιά. Άλλωστε συχνά και η ίδια η επένδυση δεν είναι παρά ένα καλοστημένο παραμύθι που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί ποτέ, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία." (Δήμος Τσαντίλης, "Αντισταθμιστικά οφέλη", από το Rethymno.gr)
(**) "Με κοινή πρόταση η παραπομπή Άκη" (Ντόρα Νταϊλιάνα, "Ελευθεροτυπία", 5/6/2011
(***) Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το ιδιαίτερα διαφωτιστικό άρθρο τού Νίκου Χασαπόπουλου με τίτλο "Απώλειες πολλών δισ. από «χαμένα» αντισταθμιστικά" ("Το Βήμα", 10/1/1999)
[Προσοχή! Υπό την ως άνω ευρεία έννοια, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αντισταθιστικά ωφελήματα ακόμα και οι λογής-λογής μίζες αλλά εδώ μιλάμε για συμφωνίες που γίνονται πάνω στο τραπέζι, με πλήρη διαφάνεια και στο φως τής ημέρας.]
Το 1989, λίγο πριν την πτώση τού ΠαΣοΚ, επί υπουργείας Γιάννη Χαραλαμπόπουλου, άρχισε η ιστορία με τα αντισταθμιστικά ωφελήματα στις αμυντικές δαπάνες. Από τότε, κάθε προμηθευτής υποχρεούται να προσφέρει ως "αντάλλαγμα" για κάθε δουλειά που παίρνει είτε τεχνογνωσία (σημ.: το πώς αποτιμάται αυτή είναι άλλου παπά ευαγγέλιο) είτε συμφωνίες για συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις προκειμένου να υλοποιηθεί το έργο.
Και τώρα που ξεκαθαρίσαμε το τι είναι τα αντισταθμιστικά ωφελήματα, ας επιστρέψουμε στην ιστορία με τα υποβρύχια. Οι παραγγελίες των 2,68 δισ., για τις οποίες μιλάγαμε χτες, συνοδεύονταν από μια συμφωνία για αντισταθμιστικά ωφελήματα. Σύμφωνα μ' αυτή την συμφωνία, η HDW υποχρεωνόταν να "επιστρέψει" στην χώρα 500 εκατομμύρια μέσω της συνεργασίας της με συγκεκριμένες ελληνικές βιομηχανίες, οι οποίες είχαν τεκμηριωμένα την δυνατότητα να κατασκευάσουν τμήματα των παραγγελμένων υποβρυχίων.
Ως εδώ, καλά. Όμως, οι έρευνες των εισαγγελέων τού Μονάχου, για τους οποίους επίσης μιλήσαμε χτες, έδειξαν ότι όσα ωφελήματα υλοποιήθηκαν, καλύφθηκαν με εικονικά τιμολόγια! Με αφορμή το πόρισμα των γερμανών εισαγγελέων, ο ΣΔΟΕ διενήργησε σχετικό έλεγχο, το αποτέλεσμα του οποίου έπεσε σαν βόμβα: πάνω από το 85% των αντισταθμιστικών ωφελημάτων καλυπτόταν από εικονικά τιμολόγια, τα οποία εξέδιδαν διάφορες εταιρείες για έργα που δεν είχαν καμμιά σχέση με την κατασκευή των υποβρυχίων.
Να το πούμε όλο αυτό με απλά λόγια; Αν υποθέσουμε ότι η εταιρεία παρουσίασε τιμολόγια 500 εκατ. ευρώ ως κάλυψη της υποχρέωσής της περί αντισταθμιστικών ωφελημάτων, πάνω από 420 εκατ. αφορούσαν εικονικές πληρωμές. Δηλαδή, η εταιρεία έδειχνε στα βιβλία της ότι είχε χρηματικές εκροές 420 εκατ. δίχως όμως αυτές να έγιναν πραγματικά. Το ερώτημα είναι: πού πήγαν αυτά τα λεφτά; Θα στοιχημάτιζα και τα δυο μου χέρια από τον ώμο ότι με αυτά τα τιμολόγια (τουλάχιστον, με το μεγαλύτερο, το πολύ μεγαλύτερο μέρος τους) η εταιρεία κάλυψε τις "χρήσιμες δαπάνες" της. Όσοι έχουν λογιστική εμπειρία σε μεγάλες εταιρείες, γνωρίζουν ότι το πρόβλημα δεν είναι οι "μαύρες" δαπάνες αλλά το "ξάσπρισμά" τους με εικονικά παραστατικά, τα οποία θα καλύπτουν την τρύπα στο ταμείο.
Η πλάκα είναι ότι οι ερευνητές τού ΣΔΟΕ εντυπωσιάστηκαν από ένα παράδοξο, το οποίο πρώτη φορά συναντούσαν: όχι απλώς οι ατασθαλίες ήσαν εξαιρετικά χοντροκομμένες και εξώφθαλμες αλλά και το λογιστήριο των ναυπηγείων δεν έκανε καμμιά προσπάθεια να τις καλύψει. Προφανώς, η εταιρεία δεν ένοιωθε κανέναν κίνδυνο από οποιονδήποτε έλεγχο.
Εκείνος ο έλεγχος, λοιπόν, αποκάλυψε εικονικά τιμολογημένες ή καραμπινάτα υπερτιμολογημένες συναλλαγές με πληθώρα εταιρειών, όπως Γερμανός Α.Ε., Siemens Α.Ε./Siemens AG, Motomarine, Ελφον ΕΠΕ, ΕΜΕΚ Α.Ε. και ΕΜΕΚ ΑΤΕ, SSA Α.Ε., ΜΕΤΚΑ, Sonac, Navcom SA/ Raytheon, Temma SA/ Zeiss-Ofeli (**). Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Ως αντισταθμιστικό ωφέλημα, η Γερμανός Α.Ε. κατασκεύασε μπαταρίες για τα υποβρύχια, αξίας 63 εκατ. ευρώ περίπου. Μόνο που πάνω από τις μισές αυτές μπαταρίες πουλήθηκαν σε άλλους πελάτες και όχι στην HDW.
- Ως αντισταθμιστικό ωφέλημα, η Motomarine ανέλαβε την κατασκευή 12 αποβατικών σκαφών αντί 2 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία πήρε τα λεφτά αλλά παρέδωσε τα μισά σκάφη.
- Ως αντισταθμιστικό ωφέλημα, η HDW ανέλαβε να κατασκευάσει 1.000 βαγόνια αντί 41 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία πήρε τα λεφτά αλλά ακόμη δεν έχει παραδώσει ούτε ρόδα από βαγόνι.
Γι' αυτό το τελευταίο είχαμε κάνει λόγο στο σημείωμα "Άκης: ο αίρων τας αμαρτίας του πολιτικού κόσμου". Στο ίδιο σημείωμα είχαμε μιλήσει για "μαϊμού τιμολόγια των 5,5 εκατομμύριων για υπηρεσίες που -υποτίθεται πως- πρόσφεραν στα ελληνικά ναυπηγεία κάτι απίθανες εταιρείες από το Κουρασάο ή τις Ολλανδικές Αντίλλες" αλλά και για "το τιμολόγιο που λέει πως χρεωθήκαμε για να προωθήσουμε τα συμφέροντα των ελληνικών ναυπηγείων στην Βολιβία". Όλα αυτά τα τιμολόγια χρησιμοποιήθηκαν για να καλυφθούν τα αντισταθμιστικά ωφελήματα, τα οποία ήταν υποχρεωμένη να παράσχει η HDW. (***)
Φτάσαμε στο κρίσιμο σημείο. Οι εισαγγελείς τού Μονάχου έκαναν την αρχή και ο ΣΔΟΕ επέφερε το τελικό χτύπημα. Το ελληνικό δημόσιο μπορεί πλέον να διεκδικήσει άνετα, αν όχι την πλήρη αποζημίωσή του, τουλάχιστον την επαναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων. Η HDW φαίνεται πως βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Αναζητείται επειγόντως αυτός που θα την βγάλει απ' αυτή την θέση. Κι αφού ο Άκης έχει προ πολλού κατεβεί από το τραίνο, εμφανίζεται ένα άλλο μουσούδι για να παίξει αυτόν τον ρόλο. Ποιό; Υπομονή ως αύριο.
(*) "Τα τριάκοντα αργύρια με τα οποία κάμπτονται οι συνειδήσεις ονομάζονται, επί το πολιτικώς ορθότερον, «αντισταθμιστικά οφέλη». Η επένδυση γίνεται ξάφνου ελκυστική για τους κατοίκους, χάρη στο πακέτο μέτρων που υπόσχεται ο επενδυτής. Σου κάνω ένα κακό; Μην ανησυχείς. Θα σου κάνω ένα καλό για να το αντισταθμίσω. Δέξου την επένδυσή μου και μεγάλο καλό θα δει ο τόπος σου. Θα πουληθούν οι χαλέπες για φιλέτα, θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας (ή και αργομισθίας), θα έρθει η ανάπτυξη, θα ανοίξουν νέοι δρόμοι και θα διαπλατυνθούν οι παλιοί. Βέβαια, όλα αυτά δεν είναι αναγκαίο να γίνουν πράγματι. Αρκεί να λέγονται και να χαϊδεύουν τα αυτιά. Άλλωστε συχνά και η ίδια η επένδυση δεν είναι παρά ένα καλοστημένο παραμύθι που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί ποτέ, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία." (Δήμος Τσαντίλης, "Αντισταθμιστικά οφέλη", από το Rethymno.gr)
(**) "Με κοινή πρόταση η παραπομπή Άκη" (Ντόρα Νταϊλιάνα, "Ελευθεροτυπία", 5/6/2011
(***) Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το ιδιαίτερα διαφωτιστικό άρθρο τού Νίκου Χασαπόπουλου με τίτλο "Απώλειες πολλών δισ. από «χαμένα» αντισταθμιστικά" ("Το Βήμα", 10/1/1999)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου