Ένας βρόμικος πόλεμος - 1. Η γέννηση της Ινδοκίνας

Τούτες τις μέρες συμπληρώνονται 42 χρόνια από την ημέρα που τελείωσε οριστικά ένας από τους πιο βρόμικους πολέμους της Ιστορίας. Ήταν η 30η Απριλίου 1975 όταν από την Σαϊγκόν αποχωρούσε και ο τελευταίος πολιτειακός στρατιώτης, δίνοντας τέλος στον περίφημο πόλεμο του Βιετνάμ, έναν πόλεμο που έληξε με την ολοκληρωτική ήττα των ΗΠΑ, δίχως να υπογραφεί οποιαδήποτε συμφωνία.

Είναι αλήθεια πως γι' αυτόν τον πόλεμο λίγα πράγματα είναι γνωστά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μιλάμε για την ντροπιαστικώτερη σελίδα στην ιστορία των ΗΠΑ, οπότε είναι λογικό άλλα πράγματα να παραβλέπονται, άλλα να αποκρύπτονται, άλλα να υποτιμώνται και άλλα να παραποιούνται. Όμως, έχω την πεποίθηση ότι η ιστορία εκείνης της γωνιάς τού πλανήτη έχει πολλά να μας διδάξει. Έτσι, παίρνοντας αφορμή από την μεθαυριανή επέτειο, λέω να βάλω μπρος άλλη μια αφήγηση. Δεν έχω ιδέα πόσο χρόνο θα μου πάρει να την ολοκληρώσω αλλά θα την πιάσω από παλιά, από πολύ παλιά. Συνεπώς, προσδεθείτε και επιστρατεύστε την υπομονή σας.

Καμπόιτζη: Ο ναός του Άνγκορ Βατ σε φωτογραφία του 1931

Η ιστορία μας ξεκινάει κάπου στα τέλη του 18ου αιώνα. Νότια της Κίνας και προς την πλευρά τής ομώνυμης θαλασσας εκτείνεται το Βασίλειο του Βιετνάμ, όπου κάνει κουμάντο επί δυόμισυ σχεδόν αιώνες η δυναστεία των Τριν. Δίπλα του, προς το εσωτερικό, βρίσκεται η Αυτοκρατορία των Χμερ και νοτιώτερα, στην χερσόνησο Κοχινκίνα, το Βασίλειο των Κάμπα, το οποίο διαφεντεύουν οι άρχοντες Νγκουγιέν. Δεν είναι δύσκολο σ' όποιον έχει ιστορική παιδεία να υποψιαστεί ότι το μικρό Βασίλειο των Κάμπα μπήκε στο μάτι των ισχυρότερων γειτόνων του. Έτσι, άρχισαν οι κόντρες ανάμεσα στους Τριν και τους Χμερ για το ποιος θα θέσει τους Νγκουγιέν υπό τον έλεγχό του. Τελικά, τα κατάφεραν οι πρώτοι και το μεγαλύτερο μέρος τής Κοχινκίνας ενώθηκε με το Βιετνάμ.

Όμως, οι Νγκουγιέν δεν το έβαλαν κάτω. Εκείνη την εποχή η Γαλλία των Λουδοβίκων έλαμπε στην Ευρώπη και οι γάλλοι είχαν ξαμολυθεί σ' όλα τα μέρη του κόσμου για να φτιάξουν αποικίες και να αμφισβητήσουν την πρωτοκαθεδρία των άγγλων. Έτσι, βρέθηκαν να έχουν βάσεις και στην περιοχή για την οποία συζητάμε. Πολύ λογικά, λοιπόν, οι κυνηγημένοι Νγκουγιέν στράφηκαν για βοήθεια στους γάλλους. Εξ ίσου λογικά, οι γάλλοι δέχτηκαν να τους βοηθήσουν, αφού διέβλεψαν την ευκαιρία να απλώσουν το πόδι τους και λίγο παραπέρα. Και κάπως έτσι, το 1792 οι Νγκουγιέν ξαναπήραν την Κοχινκίνα από τους βιετναμέζους και το βασίλειό τους κατάντησε γαλλική αποικία.

[Σχεδιασμός χάρτη: Cogito ergo sum]

Το κόλπο των Νγκουγιέν άρεσε και σε έναν φιλόδοξο βιετναμέζο στρατιωτικό, τον Γκία Λονγκ, ο οποίος αποφάσισε να το υιοθετήσει. Το λοιπόν, πάει κι αυτός στους γάλλους και τους ζητάει να τον βοηθήσουν να πάρει την εξουσία στο Βιετνάμ. Άλλο που δεν ήθελαν οι γάλλοι, οι οποίοι είχαν ήδη γλυκαθεί με την Κοχινκίνα. Κι έτσι, με την βοήθεια των φραντσέζων στρατιωτών, ο Γκία Λονγκ γίνεται το 1802 "Αυτοκράτορας του Βιετνάμ". Εννοείται, βέβαια, ότι κάτι πήρε και η Γαλλία ως αντάλλαγμα, έτσι; Κάθε τόσο πήγαιναν στον αυτοκράτορα, "δεν μας δίνεις αυτό το λιμάνι, που το θέλουμε για τα καράβια μας;", "πάρτε το καλέ, έχω κι άλλα", "δεν μας δίνεις κι εκείνο το χωριό να πηγαίνουμε για διακοπές τα καλοκαίρια;", "όλο δικό σας κι αν θέλετε κι άλλο, πείτε μου", σιγά-σιγά άρχισαν να απλώνουν κανονικά και τα δυο τους τα ποδάρια έξω από το πάπλωμα.

Μ' αυτά και μ' αυτά μεσάζει ο 19ος αιώνας και οι γάλλοι όλο και επεκτείνονται προς βορρά. Μέχρι που φτάνουμε στο 1857 και ο αυτοκράτορας Ναπολέων Γ' καλεί τους συμβουλάτορές του. "Ρε σεις, έτσι που πάμε χωριό-χωριό, θα πάει ο άνθρωπος στο φεγγάρι κι εμείς δεν θα έχουμε φάει το Βιετνάμ ακόμη" - "Και τι να κάνουμε, μεγαλειώτατε;" - "Να σκεφτείτε ρε, τί σας πληρώνω;". Κι εκείνοι σκέφτηκαν και ξανασκέφτηκαν, ώσπου το βρήκαν. "Να πάμε να γλιτώσουμε τους χριστιανούς από τους διωγμούς των κομφουκιανιστών, μεγαλειώτατε". Ξετρελάθηκε ο Ναπολέων, "βρε, αυτό το κόλπο δεν κάναμε και με την Κριμαία;", "αυτό και πήγε καλά, μεγαλειώτατε", υπογράφει τα σχετικά χρυσόβουλα και, πριν βγει η χρονιά, νάσου τα γαλλικά στρατεύματα στην Άπω Ανατολή, για να βοηθήσουν τους διωκόμενους χριστιανούς. Προσοχή: δεν είναι πλάκα, ιστορία είναι!

Με την βοήθεια του Θεού και με τον σταυρό και το τουφέκι στο χέρι, λοιπόν, οι γάλλοι σημειώνουν επιτυχίες. Το 1863 καταλαμβάνουν το κομμάτι τού βασιλείου των Κάμπα που είχαν πάρει οι Χμερ και ιδρύουν την Καμπότζη, ως γαλλικό προτεκτοράτο. Το 1867 προσαρτούν στην Καμπότζη και την Κοχινκίνα. Εν συνεχεία καταλαμβάνουν το Αννάμ στο νότιο Βιετνάμ, προτεκτοράτο κι αυτό. Κατόπιν κινούνται βόρεια της Καμπότζης διαλύοντας τους Χμερ, προτεκτοράτο και το Λάος. Ίσαμε το 1885 θα έχουν καταλάβει όλα τα εδάφη μέχρι τα σύνορα της Κίνας, ιδρύοντας και στο Τονκίνο άλλο ένα προτεκτοράτο. Τελικά, το 1887 η Γαλλία συνενώνει όλα αυτά τα εδάφη ως Γαλλική Ένωση Ινδοκίνας, αναβιώνοντας ουσιαστικά την παλιά Αυτοκρατορία του Αννάμ και τοποθετώντας ως αυτοκράτορα έναν απόγονο των Νγκουγιέν, που πήρε το αυτοκρατορικό όνομα Ντονγκ Χαν.

Ο αυτοκράτωρ Κάι Ντιν, γυιος και διάδοχος του αυτοκράτορα Ντονγκ Χαν

Εννοείται ότι επιβάλλεται ο καθολικισμός, όπως εννοείται και ότι η διοίκηση και η οικονομία οργανώνονται κατά τα γαλλικά συμφέροντα και πρότυπα, με το μεγαλύτερο τμήμα της αγροτικής παραγωγής (τσάι, καφές, καπνός κλπ) να εξάγεται στην Γαλλία. Τα μαθήματα που είχε παραδώσει η Αγγλία, τόσο με την Ινδία όσο και με τους πολέμους τού οπίου, δεν πήγαν χαμένα.

Η Γαλλία έμελλε να κυριαρχήσει στην περιοχή μέχρι το 1940, όταν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος άναψε το φυτήλι που θα δημιουργούσε μια έκρηξη, τα θραύσματα της οποίας θα τραυμάτιζαν ανεπούλωτα το κύρος των ΗΠΑ τριάντε πέντε χρόνια αργότερα. Αλλά γι' αυτά θα μιλήσουμε αύριο.