Παιδεία και επιχειρηματικότητα: ασύμβατες έννοιες

Την άποψή μου για την διασύνδεση της παιδείας με την επιχειρηματικότητα την έχω παρουσιάσει κατ' επανάληψη σε τούτο το ιστολόγιο (π.χ. Εκπαιδευτικές τομές: μερικές σκόρπιες σκέψεις, Και διδακτορικό από τα...Goodie's;, Αννούλα; Εκχώρηση των πανεπιστημίων στις επιχειρήσεις;, Παιδεία "προχώ" και "ουάου" από την Αννούλα, Και πουτάνες στα Δ.Σ. των Πανεπιστημίων! κλπ). Ομολογώ ότι έτρεφα βαθειά απέχθεια προς την συντριπτική πλειοψηφία των υπουργών παιδείας (με πρώτη και καλύτερη την ηλίθια και ξεπουλημένη Διαμαντοπούλου κι από κοντά τον γελοίο Αρβανιτόπουλο και τον κρετίνο Λοβέρδο) αλλά φαίνεται πως και οι αριστερές μας κυβερνήσεις στον ίδιο δρόμο πορεύονται.

Πράγματι, ο ίδιος ο πρωθυπουργός είπε κατά την προεκλογική τηλεμαχία των πολιτικών αρχηγών ότι "άλλο η σύνδεση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την επιχειρηματική διαδικασία και άλλο η παράδοσή της στην αγορά" αλλά δεν εξήγησε πώς μπορεί να συνδεθεί η παιδεία με τις επιχειρήσεις δίχως να παραδοθεί σ' αυτές. Το γεγονός είναι ότι τα πανεπιστημιακά μας ιδρύματα έχουν ήδη ανοίξει διαύλους συνεργασίας με μεγάλες εταιρείες και μονοπώλια ενώ σιγά-σιγά μπαίνουν στο χορό και τα σχολεία τής μέσης εκπαίδευσης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο έκανε χρήση των διατάξεων του Ν.4009/2012 και δημιούργησε τρεις νέες έδρες, τις οποίες παρέδωσε στην... ΔΕΗ!

Ο πρόεδρος της ΔΕΗ στο Δ.Σ. του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας. Όταν αγοράζεις τρεις έδρες...

Πάντως, όσο καιρό βρισκόταν στην αντιπολίτευση, η κυβερνώσα σήμερα αριστερά ούτε ν' ακούσει δεν ήθελε για την διασύνδεση της εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις. Στις 19/1/2014, η Αυγή κατακεραύνωνε την εισβολή των επιχειρήσεων στα πανεπιστήμια, μέσα από ένα άρθρο τού Απόστολου Αλεξόπουλου με τίτλο "Επώνυμες έδρες στα πανεπιστήμια!"

Πολλοί θα πουν ότι ο θεσμός των "Επωνύμων Εδρών" είναι ένας επιτυχημένος θεσμός, εφαρμόζεται σχεδόν παντού και ότι δια μέσου αυτού μπορεί να επιτευχθεί η διασύνδεσή των Πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας. Μακάρι να ήσαν μόνο έτσι τα πράγματα. Δυστυχώς ο θεσμός αυτός φαίνεται ότι είναι ένα πολυτελές περιτύλιγμα που θα σκεπάζει την επιχειρούμενη από τον εκάστοτε χρηματοδότη πολύμορφη αξιοποίηση του Πανεπιστημίου και των υποδομών του για την εξυπηρέτηση δικών του συμφερόντων. Για την προβολή και διαφήμιση ορατών ή κεκαλυμμένων σκοπών και δραστηριοτήτων. Είναι ένας πολιορκητικός κριός κατεδάφισης των γνωστικών αντικειμένων, μια κερκόπορτα για την εισβολή της διαπλοκής και της αυθαιρεσίας στα Ιδρύματα, για το βόλεμα "δικών μας" παιδιών και την ανάθεση σε στελέχη των επιχειρήσεων του ρόλου του διδάσκοντος. Είναι μια προσπάθεια προσαρμογής της Ανώτατης Εκπαίδευσης στα συμφέροντα των μονοπωλίων. Είναι λοιπόν καθήκον και υποχρέωσή μας να προστατέψουμε τα Πανεπιστήμιά μας από μια τέτοια προοπτική και εξέλιξη.


Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η πραγματική έρευνα δεν χρηματοδοτείται και δεν πρόκειται ποτέ να χρηματοδοτηθεί από επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις επενδύουν τα λεφτά τους με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος. Συνεπώς, δεν πρόκειται ποτέ να χρηματοδοτήσουν μια έρευνα, η οποία δεν είναι εκ προοιμίου απολύτως βέβαιο ότι θα καταλήξει σε εκμεταλλεύσιμο αποτέλεσμα. Η πραγματική έρευνα δεν γίνεται ποτέ με στόχο το κέρδος. Οι επιχειρήσεις έρχονται κατόπιν, για να εκμεταλλευτούν τα αποτελέσματα των ερευνών που κάποιοι έκαναν έτσι, είτε για το κέφι τους είτε από επιστημονική "διαστροφή". Βλέπετε, ο πραγματικός επιστήμονας είναι σαν τον πραγματικό καλλιτέχνη: δημιουργεί χωρίς υστεροβουλία, επειδή έτσι του βγαίνει.

Πιθανώς δεν έχετε ακούσει ποτέ για τον Γκόντφρεϋ Χάρολντ Χάρντυ (1877-1947). Πρόκειται για έναν βρεττανό μαθηματικό για τον οποίο η επιστήμη του ήταν όλη του η ζωή. Έζησε μόνος, δίχως να κάνει οικογένεια, απομονωμένος στο γραφείο του όπου μελετούσε διαρκώς τους αριθμούς. Μπορεί σήμερα να είναι αναγνωρισμένη η συμβολή τού Χάρντυ στην θεωρία των αριθμών και την μαθηματική ανάλυση, όμως τότε, όταν τον ρωτούσαν ποια πρακτική αξία έχουν οι μελέτες του, απαντούσε: "Απολύτως καμμία. Ποτέ μου δεν έκανα κάτι χρήσιμο. Καμμιά ανακάλυψή μου δεν έκανε και δεν πρόκειται να κάνει, άμεσα ή έμμεσα, για καλό ή για κακό, την παραμικρή διαφορά στην πρόοδο του κόσμου". Και όμως, αν δεν υπήρχαν οι μελέτες τού Χάρντυ, εσείς μάλλον δεν θα μπορούσατε να με διαβάσετε σήμερα. Και δεν θα μπορούσατε επειδή πάνω σ' αυτές τις "άχρηστες" μελέτες πάτησαν εκείνοι που έφτιαξαν το διαδίκτυο. Όπως κι εκείνοι που έφτιαξαν το email. Όπως κι εκείνοι που έφτιαξαν τις πιστωτικές κάρτες.

Ο Χάρντυ με την ομάδα κρίκετ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Ο Κέυνς είχε πει ότι "αν ο Χάρντυ μελετούσε
το χρηματιστήριο μισή ώρα την ημέρα, με το ίδιο ενδιαφέρον που δείχνει για το κρίκετ, θα ήταν πάμπλουτος".

Για σκεφτείτε τώρα τι θα είχε συμβεί αν τότε τα πανεπιστήμια του Καίμπριτζ και της Οξφόρδης (όπου δούλευε) αξιολογούσαν τον Χάρντυ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Αν, δηλαδή, ενδιαφέρονταν όχι για την έρευνα καθ' εαυτήν αλλά για την προσδοκώμενη απόδοσή της. Και για να το πω πιο χύμα, αν του έλεγαν να ψάξει να βρει χρηματοδότη. Αφού ο ίδιος ο Χάρντυ χαρακτήριζε τις μελέτες του ως άχρηστες, ποιά εταιρεία θα βρισκόταν να τον χρηματοδοτήσει;

Ο Χάρντυ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αλλά όχι το μόνο. Χάρη στην χρηματοδότηση της πολιτείας κατάφεραν οι επιστήμονες να ολοκληρώσουν τον αλγόριθμο που αποτελεί την βάση στο "ψαχτήρι" της Google, μιας και δεν βρισκόταν ιδιώτης να "πετάξει" τα λεφτά του σε κάτι που τότε δεν υποσχόταν κέρδη. Κι όσο για τις φαρμακευτικές εταιρείες που υποτίθεται ότι πουλάνε ακριβά τα φάρμακά τους επειδή χρειάζονται χρήματα για έρευνα, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των νέων φαρμάκων βασίζεται σε δουλειά που γίνεται σε πανεπιστημιακά εργαστήρια μέσω ερευνητικών προγραμμάτων που υλοποιούνται με δημόσια χρηματοδότηση.

Εν τέλει, ας έχουμε υπ' όψη μας ότι οι διάφοροι Παστέρ, Κιουρί και Αϊνστάιν άλλαξαν τον ρου την ανθρωπότητας και πέρασαν στην Ιστορία επειδή δούλεψαν για το κέφι τους. Έτσι, χωρίς λόγο. Δίχως να πρέπει να έχουν στο μυαλό τους το κέρδος αλλά μόνο την επιστήμη τους.