Εκείνο το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου 1955, ο Τζέημς Μπλέηκ οδηγούσε το λεωφορείο του στην λεωφόρο Κλήβελαντ του Μοντγκόμερυ, της πρωτεύουσας της Αλαμπάμας των ΗΠΑ. Στην στάση τού θεάτρου Εμπάιαρ μπήκαν μερικοί λευκοί αλλά δεν είχαν πού να καθήσουν επειδή οι θέσεις για λευκούς ήσαν κατειλημμένες. Οι θέσεις για μαύρους βρίσκονταν στο πίσω μέρος του λεωφορείου και ο Μπλέηκ ζήτησε να αδειάσει η πρώτη "μαύρη" σειρά ώστε να καθήσουν οι όρθιοι λευκοί. Οι τρεις από τις τέσσερις θέσεις άδειασαν αμέσως, όμως στην τέταρτη μια μαύρη γυναίκα συνέχισε να κάθεται ατάραχη. Ο Μπλέηκ προσπάθησε -πρώτα με το καλό κι ύστερα με το άγριο- να την πείσει να σηκωθεί, όμως εκείνη επέμενε να τον κοιτάζει ανέκφραστη και αμίλητη. Η ώρα ήταν ακριβώς 6 και 6 λεπτά όταν ο Μπλέηκ έκανε το μόνο που του απέμενε: ειδοποίησε την αστυνομία.
"Δεν πρόσεξα ποιος οδηγούσε όταν ανέβηκα στο λεωφορείο και, όταν τον αναγνώρισα, είχα ήδη ακυρώσει το εισιτήριό μου", θα διηγηθεί αυτή η γυναίκα αρκετά χρόνια μετά. "Ήταν ο ίδιος οδηγός που με είχε κατεβάσει από το λεωφορείο δώδεκα χρόνια πριν. Ήταν πάντα ψηλός και βαρύς, με κόκκινο, αργασμένο δέρμα. Εκείνο που ξέρω είναι πως όποτε κι αν τον έβλεπα σε κάποιο λεωφορείο, δεν επιβιβαζόμουν."
Στον τόπο τού "εγκλήματος" έσπευσαν οι αστυφύλακες Ντέυ και Μίξον, οι οποίοι σημείωσαν στην αναφορά τους αργότερα: "Λάβαμε μια κλήση και, όταν φτάσαμε, ο οδηγός του λεωφορείου μάς είπε ότι μια έγχρωμη γυναίκα καθόταν στις θέσεις που προορίζονται για λευκούς και αρνιόταν να μετακινηθεί. Την είδαμε κι εμείς. Ο οδηγός του λεωφορείου υπέγραψε το ένταλμα". Οι δυο φύλακες του νόμου συνέλαβαν την γυναίκα με την κατηγορία ότι παραβίασε την παράγραφο 6 του άρθρου 11 του κώδικα του Μοντγκόμερυ. Το όνομά της: Ρόζα Παρκς. Η Ρόζα Παρκς προσήχθη σε δίκη και καταδικάστηκε σε πρόστιμο 10 δολλαρίων συν 4 δολλάρια ως έξοδα δίκης.
Ούτε ο οδηγός Τζέημς Μπλέηκ ούτε οι αστυφύλακες Ντέυ και Μίξον μπορούσαν να φανταστούν ότι εκείνο το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου 1955 θα περνούσε στην ιστορία, μαζί με το όνομα της γυναίκας που τόλμησε να παραβιάσει τον κώδικα του Μοντγκόμερυ. Κανείς τους δεν ήξερε ότι η 42χρονη Ρόζα Παρκς ήταν γραμματέας τού τοπικού παραρτήματος της οργάνωσης NAACP (Εθνική Ένωση για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων), η οποία στήριζε τους έγχρωμους από το 1909 και στην οποία είχε σημαίνοντα ρόλο ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Στις 3 Δεκεμβρίου, η NAACP κάλεσε τους έγχρωμους να μποϋκοτάρουν τα λεωφορεία όχι μόνο του Μοντγκόμερυ αλλά ολόκληρης της πολιτείας. Το μποϋκοτάζ έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους έγχρωμους και οι εταιρείες συγκοινωνιών τής Αλαμπάμας, όπου οι έγχρωμοι επιβάτες ήσαν σαφώς περισσότεροι από τους λευκούς, είδαν τις εισπράξεις τους να καταβυθίζονται. Η λευκή κοινότητα αιφνιδιάστηκε. Καθώς οι έγχρωμοι δεν έκαναν καμμιά παρανομία (απλώς δεν έμπαιναν σε λεωφορείο), οι λευκοί δεν είχαν τρόπο να αντιδράσουν. Το μποϋκοτάζ κράτησε πάνω από έναν χρόνο, μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 1956, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κήρυξε αντισυνταγματικό τον νόμο τής Αλαμπάμας για τα λεωφορεία.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έβγαζε απόφαση κατά των φυλετικών διακρίσεων. Το 1944 είχε εκδώσει μια σημαντικώτατη απόφαση, σύμφωνα με την οποία κηρυσσόταν αντισυνταγματική οποιαδήποτε νομοθετική διάταξη στερούσε από τους έγχρωμους το εκλογικό δικαίωμα. Βέβαια, οι "ρατσιστικές" πολιτείες τού νότου εύρισκαν άλλους τρόπους για να εμποδίζουν την συμμετοχή των έγχρωμων στην εκλογική διαδικασία. Οι πιο συνηθισμένοι ήσαν δύο: η υποχρέωση του εκλογέα να καταβάλλει ειδικό τέλος εκλογικού δικαιώματος (πάμφθηνο για τους λευκούς αλλά δυσβάσταχτο για τους πεινασμένους μαύρους) και η αναγνώριση εκλογικού δικαιώματος μόνο σε όσους ήξεραν γράμματα.
Ας προσθέσουμε δυο λόγια πάνω σ' αυτό το τελευταίο. Η απόδειξη ότι κάποιος ήξερε γράμματα γινόταν μέσω ενός τεστ, στο οποίο ήταν υποχρεωμένος να συμμετέχει όποιος ήθελε να βγάλει εκλογικό βιβλιάριο. Στους ελάχιστους έγχρωμους που είχαν πάει σχολείο και τολμούσαν να πάρουν μέρος στο τεστ, η επιτροπή ελέγχου εξαντλούσε την αυστηρότητά της και δεν δίσταζε να τους "κόψει" αφού δεν προβλεπόταν διαδικασία ενστάσεων. Παράλληλα δε, η ίδια επιτροπή φρόντιζε να δείχνει ιδιαίτερη γαλαντομία όταν βαθμολογούσε τεστ λευκών. Παροιμιώδης έχει μείνει η "επιτυχία" ενός λευκού κατοίκου τής Λουιζιάνας στις αρχές τής δεκατείας του '60, ο οποίος σε μια ερώτηση σχετικά με το πολίτευμα των ΗΠΑ απάντησε σε άπταιστα κορακίστικα: "FRDUM FOOF SPETGH" (!!)
Αν σας ρωτούσε κάποιος ποιο από τα δυο μεγάλα κόμματα των ΗΠΑ στήριζε περισσότερο τις φυλετικές διακρίσεις, φοβάμαι ότι θα δώσετε λάθος απάντηση. Η σωστή είναι: το Δημοκρατικό! Όχι, δηλαδή, πως οι ρεπουμπλικανοί είχαν καμμιά ιδιαίτερη αγάπη για τους μαύρους. Απλώς, εκτίμησαν έγκαιρα ότι οι έγχρωμοι θα αποκτούσαν κάποτε δικαιώματα και θεώρησαν ότι με μια αντιρατσιστική πολιτική θα πετύχαιναν καλύτερα πατήματα στις νότιες πολιτείες, όπου οι αντίπαλοί τους ήσαν παραδοσιακά ισχυροί. Χρειάστηκε να φτάσουμε στα χρόνια τού Β' Παγκοσμίου Πολέμου για να αλλάξουν μυαλά οι δημοκρατικοί.
Αυτή η αλλαγή στάσης οδήγησε το Δημοκρατικό Κόμμα στην διάσπαση. Δημιουργήθηκε έτσι το "Δημοκρατικό Κόμμα των Δικαιωμάτων του Έθνους", το οποίο μάλιστα κατέβασε δικό του υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του 1948. Ήταν ο Στρομ Θέρμοντ, ο οποίος μπορεί να μάζεψε συνολικά μόλις 2,4% (έναντι 49,6% του δημοκρατικού Τρούμαν και 45,1% του ρεπουμπλικανού Ντηούη) αλλά σάρωσε σε Λουιζιάνα, Αλαμπάμα, Γεωργία και Νότια Καρολίνα (πολιτεία καταγωγής του) ενώ πήγε πολύ καλά σε όλες τις νότιες πολιτείες (ειδικά σε Αρκάνσας, Οκλαχόμα και Τεννεσσή).
(Στο επόμενο: Πώς το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ αποδεχόταν τις φυλετικές διακρίσεις - Εξέλιξη της σύγχρονης αντιρατσιστικής νομοθεσίας των ΗΠΑ)
"Δεν πρόσεξα ποιος οδηγούσε όταν ανέβηκα στο λεωφορείο και, όταν τον αναγνώρισα, είχα ήδη ακυρώσει το εισιτήριό μου", θα διηγηθεί αυτή η γυναίκα αρκετά χρόνια μετά. "Ήταν ο ίδιος οδηγός που με είχε κατεβάσει από το λεωφορείο δώδεκα χρόνια πριν. Ήταν πάντα ψηλός και βαρύς, με κόκκινο, αργασμένο δέρμα. Εκείνο που ξέρω είναι πως όποτε κι αν τον έβλεπα σε κάποιο λεωφορείο, δεν επιβιβαζόμουν."
Στον τόπο τού "εγκλήματος" έσπευσαν οι αστυφύλακες Ντέυ και Μίξον, οι οποίοι σημείωσαν στην αναφορά τους αργότερα: "Λάβαμε μια κλήση και, όταν φτάσαμε, ο οδηγός του λεωφορείου μάς είπε ότι μια έγχρωμη γυναίκα καθόταν στις θέσεις που προορίζονται για λευκούς και αρνιόταν να μετακινηθεί. Την είδαμε κι εμείς. Ο οδηγός του λεωφορείου υπέγραψε το ένταλμα". Οι δυο φύλακες του νόμου συνέλαβαν την γυναίκα με την κατηγορία ότι παραβίασε την παράγραφο 6 του άρθρου 11 του κώδικα του Μοντγκόμερυ. Το όνομά της: Ρόζα Παρκς. Η Ρόζα Παρκς προσήχθη σε δίκη και καταδικάστηκε σε πρόστιμο 10 δολλαρίων συν 4 δολλάρια ως έξοδα δίκης.
Ούτε ο οδηγός Τζέημς Μπλέηκ ούτε οι αστυφύλακες Ντέυ και Μίξον μπορούσαν να φανταστούν ότι εκείνο το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου 1955 θα περνούσε στην ιστορία, μαζί με το όνομα της γυναίκας που τόλμησε να παραβιάσει τον κώδικα του Μοντγκόμερυ. Κανείς τους δεν ήξερε ότι η 42χρονη Ρόζα Παρκς ήταν γραμματέας τού τοπικού παραρτήματος της οργάνωσης NAACP (Εθνική Ένωση για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων), η οποία στήριζε τους έγχρωμους από το 1909 και στην οποία είχε σημαίνοντα ρόλο ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Στις 3 Δεκεμβρίου, η NAACP κάλεσε τους έγχρωμους να μποϋκοτάρουν τα λεωφορεία όχι μόνο του Μοντγκόμερυ αλλά ολόκληρης της πολιτείας. Το μποϋκοτάζ έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους έγχρωμους και οι εταιρείες συγκοινωνιών τής Αλαμπάμας, όπου οι έγχρωμοι επιβάτες ήσαν σαφώς περισσότεροι από τους λευκούς, είδαν τις εισπράξεις τους να καταβυθίζονται. Η λευκή κοινότητα αιφνιδιάστηκε. Καθώς οι έγχρωμοι δεν έκαναν καμμιά παρανομία (απλώς δεν έμπαιναν σε λεωφορείο), οι λευκοί δεν είχαν τρόπο να αντιδράσουν. Το μποϋκοτάζ κράτησε πάνω από έναν χρόνο, μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου 1956, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κήρυξε αντισυνταγματικό τον νόμο τής Αλαμπάμας για τα λεωφορεία.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έβγαζε απόφαση κατά των φυλετικών διακρίσεων. Το 1944 είχε εκδώσει μια σημαντικώτατη απόφαση, σύμφωνα με την οποία κηρυσσόταν αντισυνταγματική οποιαδήποτε νομοθετική διάταξη στερούσε από τους έγχρωμους το εκλογικό δικαίωμα. Βέβαια, οι "ρατσιστικές" πολιτείες τού νότου εύρισκαν άλλους τρόπους για να εμποδίζουν την συμμετοχή των έγχρωμων στην εκλογική διαδικασία. Οι πιο συνηθισμένοι ήσαν δύο: η υποχρέωση του εκλογέα να καταβάλλει ειδικό τέλος εκλογικού δικαιώματος (πάμφθηνο για τους λευκούς αλλά δυσβάσταχτο για τους πεινασμένους μαύρους) και η αναγνώριση εκλογικού δικαιώματος μόνο σε όσους ήξεραν γράμματα.
Ας προσθέσουμε δυο λόγια πάνω σ' αυτό το τελευταίο. Η απόδειξη ότι κάποιος ήξερε γράμματα γινόταν μέσω ενός τεστ, στο οποίο ήταν υποχρεωμένος να συμμετέχει όποιος ήθελε να βγάλει εκλογικό βιβλιάριο. Στους ελάχιστους έγχρωμους που είχαν πάει σχολείο και τολμούσαν να πάρουν μέρος στο τεστ, η επιτροπή ελέγχου εξαντλούσε την αυστηρότητά της και δεν δίσταζε να τους "κόψει" αφού δεν προβλεπόταν διαδικασία ενστάσεων. Παράλληλα δε, η ίδια επιτροπή φρόντιζε να δείχνει ιδιαίτερη γαλαντομία όταν βαθμολογούσε τεστ λευκών. Παροιμιώδης έχει μείνει η "επιτυχία" ενός λευκού κατοίκου τής Λουιζιάνας στις αρχές τής δεκατείας του '60, ο οποίος σε μια ερώτηση σχετικά με το πολίτευμα των ΗΠΑ απάντησε σε άπταιστα κορακίστικα: "FRDUM FOOF SPETGH" (!!)
Αν σας ρωτούσε κάποιος ποιο από τα δυο μεγάλα κόμματα των ΗΠΑ στήριζε περισσότερο τις φυλετικές διακρίσεις, φοβάμαι ότι θα δώσετε λάθος απάντηση. Η σωστή είναι: το Δημοκρατικό! Όχι, δηλαδή, πως οι ρεπουμπλικανοί είχαν καμμιά ιδιαίτερη αγάπη για τους μαύρους. Απλώς, εκτίμησαν έγκαιρα ότι οι έγχρωμοι θα αποκτούσαν κάποτε δικαιώματα και θεώρησαν ότι με μια αντιρατσιστική πολιτική θα πετύχαιναν καλύτερα πατήματα στις νότιες πολιτείες, όπου οι αντίπαλοί τους ήσαν παραδοσιακά ισχυροί. Χρειάστηκε να φτάσουμε στα χρόνια τού Β' Παγκοσμίου Πολέμου για να αλλάξουν μυαλά οι δημοκρατικοί.
Αυτή η αλλαγή στάσης οδήγησε το Δημοκρατικό Κόμμα στην διάσπαση. Δημιουργήθηκε έτσι το "Δημοκρατικό Κόμμα των Δικαιωμάτων του Έθνους", το οποίο μάλιστα κατέβασε δικό του υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του 1948. Ήταν ο Στρομ Θέρμοντ, ο οποίος μπορεί να μάζεψε συνολικά μόλις 2,4% (έναντι 49,6% του δημοκρατικού Τρούμαν και 45,1% του ρεπουμπλικανού Ντηούη) αλλά σάρωσε σε Λουιζιάνα, Αλαμπάμα, Γεωργία και Νότια Καρολίνα (πολιτεία καταγωγής του) ενώ πήγε πολύ καλά σε όλες τις νότιες πολιτείες (ειδικά σε Αρκάνσας, Οκλαχόμα και Τεννεσσή).
(Στο επόμενο: Πώς το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ αποδεχόταν τις φυλετικές διακρίσεις - Εξέλιξη της σύγχρονης αντιρατσιστικής νομοθεσίας των ΗΠΑ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου