Μια φορά κι έναν καιρό γίνονταν απεργίες...

Εδώ και δυο χρόνια διεξάγεται μια έντονη συζήτηση ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους "κοινωνικούς εταίρους" της, παναπεί τους εργοδότες και τους εργατοπατέρες. Μια συζήτηση που έχει ως θέμα το καλιμπράρισμα της εργατικής τάξης και την υποταγή της με όσο το δυνατόν μικρότερες αντιδράσεις στις απαιτήσεις τού κεφαλαίου. Στα πλαίσια αυτής της συζήτησης, διεξάγονται και οι διαπραγματεύσεις κυβέρνησης-τρόικας για την αναμόρφωση του Ν.1264/1982, κυρίως δε για την αλλαγή τού θεσμικού πλαισίου περί απεργιών.

Πράγματι, με δεδομένο ότι η απεργία είναι το ισχυρότερο όπλο στα χέρια τής εργατικής τάξης, επιθυμία τής αστικής εξουσίας είναι να αλλάξει τους όρους με τους οποίους προκηρύσσεται μια απεργία, με άμεσο στόχο να δυσκολέψει την κήρυξή της και απώτερο σκοπό να υπονομεύσει αυτό τούτο το δικαίωμα στην απεργία.

Βεβαίως, αυτή η συζήτηση δεν προέκυψε από το πουθενά. Την άνοιξαν εδώ και δυο χρόνια ο υπουργός εργασίας από την μια και τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης από την άλλη (με την γνωστή τους αγαστή συνεργασία). Οι βασικές κατευθύνσεις τού σχεδίου είναι (α) για την κήρυξη μιας απεργίας από μια συνδικαλιστική οργάνωση, να απαιτείται σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας όλων των εργαζομένων που εκπροσωπούνται από την οργάνωση και όχι απλώς της πλειοψηφίας τής γενικής συνέλευσης (δηλαδή, των παρόντων) κααι (β) η δυνατότητα της κάθε επιχείρησης στην οποία εκδηλώνεται απεργία, να απαντά με ανταπεργία (λοκ-άουτ), δηλαδή με κλείσιμο της επιχείρησης.

Εξυπακούεται ότι, σε μια εποχή που το εργατικό κίνημα είναι μουδιασμένο, η διάταξη περί απόλυτης πλειοψηφίας όλων των εργαζομένων (και όχι μόνο όσων συμμετέχουν στην συνέλευση) οδηγεί πρακτικά στην αδυναμία λήψης απόφασης για απεργία. Πρόκειται για σαφώς προκλητική διάταξη. Το ίδιο προκλητική είναι και παροχή δυνατότητας στις επιχειρήσεις για προκήρυξη ανταπεργίας κατά την διάρκεια απεργιακής κινητοποίησης. Δυνατότητα που υπήρχε πριν από το 1982 με το νόμο 330/1976 του τότε υπουργού Εργασίας Λάσκαρη και καταργήθηκε με το νόμο 1264».

Παρένθεση. Για όσους έχουν μνήμη, η πρώτη διάταξη είχε πρωτοδεί το φως στα "σοσιαλιστικά" χρόνια τού παντοδύναμου τότε ΠαΣοΚ. Ήταν το 1983 και το διαβόητο άρθρο 4 του Ν.1365/1983. Επίσης για όσους έχουν μνήμη, η διάταξη περί ανταπεργίας είχε νομοθετηθεί το 1976 από τον τότε υπουργό εργασίας Κωνσταντίνο Λάσκαρη (γνωστό για την αποστροφή του: "εγώ κατάργησα την πάλη των τάξεων"!), μέσα από τον κατάπτυστο Ν.330/1976, ο οποίος καταργήθηκε με τον Ν.1264/1982. Κλείνει η παρένθεση.


Φυσικά, κυβέρνηση και εργοδοσία δεν αρκούνται στα λόγια ούτε κάνουν ασκήσεις επί χάρτου. Το δικαίωμα στην απεργία χτυπιέται με λύσσα και από πολλές πλευρές είτε με την τρομοκρατία της εργοδοσίας και των μηχανισμών της είτε με τη συνδρομή των δυνάμεων καταστολής του κράτους είτε με την επιστράτευση είτε με την κήρυξη της πλειοψηφίας των απεργιακών κινητοποιήσεων ως "παράνομων" και "καταχρηστικών" από τα αστικά δικαστήρια. Πάνω σ' αυτό το έδαφος έρχεται να πατήσει η επίθεση του κεφαλαίου στα συνδικαλιστικά δικαιώματα, για να πάει ένα βήμα πιο πέρα. Τα τελευταία δυο χρόνια, μάλιστα, η επίθεση αυτή έχει ενταθεί επικίνδυνα και στο επίπεδο των διεθνών Οργανισμών - όπως ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ΔΟΕ) - από την διεθνή ένωση των εργοδοτών, με τη στήριξη των πιο αντιδραστικών αστικών κυβερνήσεων.

Ο ΔΟΕ ψηφίζει μια σειρά από διεθνείς συμβάσεις, οι οποίες στη συνέχεια επικυρώνονται από κάθε κράτος χωριστά. Μια από τις "θεμελιώδεις" συμβάσεις είναι η Νο 87 "Περί συνδικαλιστικής ελευθερίας και προστασίας του συνδικαλιστικού δικαιώματος", η οποία υιοθετήθηκε το 1948, κάτω από την πίεση της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας και ως αποτέλεσμα των -θετικώτερων, σε σχέση με σήμeρα- διεθνών συσχετισμών που είχαν δημιουργηθεί μετά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πόλεμου. Σ' αυτή την σύμβαση αναγνωρίζεται και το δικαίωμα στην απεργία και αυτή την σύμβαση είναι που εργοδότες, αστικές κυβερνήσεις και κυβερνοσυνδικαλιστές θέλουν σήμερα να αχρηστεύσουν, προκειμένου να έχουν τα χέρια τους λυμένα στην προσπάθεια που κάνουν να ξεμπερδεύουν μια κι έξω με το δικαίωμα στην απεργία.

Αξίζει να θυμηθούμε το επεισόδιο που ξέσπασε τον Ιούνιο του 2012 στην Διεθνή Συνδιάσκεψη Εργασίας, η οποία πραγματοποιήθηκε κατά την ετήσια σύσκεψη του ΔΟΕ. Η ομάδα των εργοδοτών αμφισβήτησε τόσο εξώφθαλμα το δικαίωμα των εργαζομένων στην απεργία ώστε αποχώρησε από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για την Εφαρμογή των Κανονισμών, αρνούμενη να συζητήσει την παραβίαση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων ανά τον κόσμο. Οι εργοδότες ισχυρίστηκαν ότι η "Σύμβαση Νο 87" δεν περιλαμβάνει δικαίωμα στην απεργία κι ότι γίνεται μονομερής και λανθασμένη ερμηνεία της από την Επιτροπή όλα αυτά τα χρόνια.

Οι εργοδότες ξαναχτύπησαν τον Δεκέμβριο του 2013, κατά την ετήσια σύσκεψη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, με την εξής δήλωση: "Δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά, ούτε μία πρόβλεψη στο δικαίωμα στην απεργία και τη συλλογική δράση στη Σύμβαση 87". Δεν δίστασαν δε να "διευκρινήσουν" ότι "η αναγνώριση του δικαιώματος της απεργίας στο πλαίσιο της συγκεκριμένης Σύμβασης, σημαίνει ότι "οι κυβερνήσεις δεν είχαν νομική βεβαιότητα ως προς το τι συμφωνούσαν με την επικύρωσή της"!

Η πρόσφατη επίσημη έκθεση του ΔΟΕ αναφέρει ότι σε επόμενες συνεδριάσεις για την παραβίαση των συνδικαλιστικών ελευθεριών σε διάφορες χώρες, μπήκε ως αστερίσκος η εξής φράση: "Η επιτροπή δεν ασχολήθηκε, σε αυτήν την περίπτωση, με το δικαίωμα της απεργίας, αφού οι εργοδότες δεν συμφωνούν ότι υπάρχει το δικαίωμα στην απεργία στην Σύμβαση Νο 87". Με τον τρόπο αυτό, νομιμοποιούν την αμφισβήτηση της συγκεκριμένης Σύμβασης από τους εργοδότες, σε ό,τι αφορά την απεργία και, ουσιαστικά, μ' αυτόν τον τρόπο τούς αβαντάρουν.

Τον περασμένο Μάρτιο, το θέμα συζητήθηκε ξανά στην συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΔΟΕ, όπου συμφωνήθηκε ότι "η επιτροπή εμπειρογνωμόνων μπορεί να συνεισφέρει με απόψεις και να κάνει συστάσεις". Απόψεις και συστάσεις προς την εργοδοσία! Κι αυτό λέγεται συνδικαλισμός!

Ποιό είναι το φινάλε τής ιστορίας; Το διοικητικό συμβούλιο του ΔΟΕ "υπεράσπισε" με τόση "αυτοθυσία" και τόση "αυταπάρνηση" το δικαίωμα των απανταχού γης εργαζομένων στην απεργία, ώστε πρότεινε να ζητηθεί ερμηνεία τής Σύμβασης Νο 87 από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης!


Α! Τελειώνοντας, μη ξεχάσουμε να σημειώσουμε την αφορμή με την οποία γράφτηκε τούτο το κείμενο. Σήμερα το πρωί ξεκίνησε στην Γενεύη ένα μεγάλο παζάρι για την αλλαγή τού εργασιακού νόμου. Στο παζάρι αυτό συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων, ο υπουργός εργασίας Γιάννης Βρούτσης και... μαντέψτε... ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος.

Όχι πως είμαι απαισιόδοξος αλλά βάζω στοίχημα ότι, για την εργατιά, τα χειρότερα έρχονται. Σύντομα οι απεργίες θα αποτελούν υλικό για παραμύθια ("Μια φορά κι έναν καιρό γίνονταν απεργίες..."). Εκτός, βέβαια, αν ο λαός αποφασίσει πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί και αντιδράσει όπως πρέπει.

Έρχονται τα Zero Hour Contracts

Αν δεν έχετε ακούσει ως τώρα τον όρο "Συμβόλαιο Μηδενικών Ωρών Εργασίας - Zero Hour Contract" (ΣΜΩΕ), είναι καιρός να τον μάθετε μιας και δεν είναι μακρυά η μέρα που θα μπει στην ζωή μας. Ήδη, εδώ και αρκετό καιρό, έχει μπει στην ζωή των βρεττανών και τους την έχει κάνει εφιάλτη. Με τέτοια συμβόλαια δουλεύουν σήμερα τα φαστφουντάδικα της McDonald's, τα σούπερ-μάρκετ τής αλυσίδας Tesco, οι πολυκινηματογράφοι Cineworld, τα καταστήματα SportDirect κλπ. Αλλά και σε πολλά σχολεία, πανεπιστήμια, ξενοδοχεία, μέσα ενημέρωσης κλπ οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται πλέον με zero hour contract. Πλέον, ελάχιστοι εργασιακοί χώροι στην Βρεττανία έχουν μείνει απρόσβλητοι από αυτή την πρόσφατη "εφεύρεση" του καπιταλισμού, η οποία προσδίδει στην έννοια "ελαστική απασχόληση" την πιο αποκρουστική της πλευρά.

Διαδήλωση κατά των ΣΜΩΕ
έξω από κατάστημα SportsDirect

Τί σημαίνει, όμως, να εργάζεται κάποιος με ΣΜΩΕ; Σημαίνει ότι δουλεύει για μια επιχείρηση με μια σύμβαση η οποία όχι μόνο δεν περιλαμβάνει στους όρους της μηνιαία ή ημερήσια αμοιβή αλλά ούτε καν ωράριο εργασίας. Μόνο ωρομίσθιο περιλαμβάνει. Υπογράφοντας το ΣΜΩΕ, ο εργαζόμενος απλώς υποχρεούται να βρίσκεται στην διάθεση της επιχείρησης όταν -και αν- η επιχείρηση τον χρειαστεί. Πέφτει, ας πούμε, δουλειά στο McDonald's της γειτονιάς; Τηλεφωνεί ο διευθυντής σε 2-3 ΣΜΩΕίτες και τους καλεί να προσέλθουν στην εργασία τους. Μια ή δυο ώρες αργότερα, όταν ο φόρτος τής δουλειάς κοπάσει, τους δίνει 5-6 λίρες για κάθε ώρα που δούλεψαν και τους διώχνει. Μπορεί να τους ξανακαλέσει αργότερα... ή το ίδιο βράδυ... ή σε δυο μέρες... ή την επόμενη εβδομάδα... ή τον άλλο μήνα... όποτε, τέλος πάντων, εκείνος θεωρήσει απαραίτητο. Το πώς θα ζήσουν οι εργαζόμενοι στο μεσοδιάστημα δεν τον ενδιαφέρει, δεν είναι δική του έγνοια.

Αυτό το πρόστυχο κόλπο δεν επιβλήθηκε στην Βρεττανία από καμμιά τρόικα. Βλέπετε, η Βρεττανία δεν έχει ούτε τρόικα ούτε ευρώ. Όμως, οι αστικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών και των Εργατικών (οι οποίες εναλλάσσονται στην εξουσία, εκπροσωπώντας επάξια κι οι δυο τα συμφέροντα του εγχώριου κεφαλαίου) είχαν φροντίσει από παλιά να τσακίσουν τα εργασιακά δικαιώματα των πολιτών τους. Από το 1998 κιόλας (επί πρωθυπουργίας τού "αριστερού" Μπλαιρ, για να μη ξεχνιόμαστε), δηλαδή μία ολόκληρη δεκαετία πριν το ξέσπασμα της κρίσης, θέσπισαν τα ΣΜΩΕ. Τότε τα είχαν λανσάρει ως "ευέλικτο" σχήμα που τάχα θα διευκόλυνε ειδικές κατηγορίες του εργατικού δυναμικού, όπως οι νεοεισερχόμενοι στην παραγωγική διαδικασία, οι μητέρες, οι συνταξιούχοι, οι φοιτητές κλπ. Τώρα τα προβάλλουν ως την ιδανική επιλογή για "ανεξάρτητους" εργάτες ή "αυτοαπασχολούμενους", που μπορούν να διαθέσουν "ελεύθερα" την εργατική τους δύναμη, δίχως οι εργοδότες να "περιορίζονται" από "σοβιετικά" εργασιακά δικαιώματα όπως οκτάωρο, βασικός μισθός, επιδόματα, άδειες με αποδοχές κλπ. Πάντοτε, βέβαια, στο όνομα της... ανταγωνιστικότητας.

Φυσικά, η αποδοχή των ΣΜΩΕ από τις επιχειρήσεις έγινε με χαρές και πανηγύρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία τής βρεττανικής στατιστικής υπηρεσίας, το 2008 είχαν υπογράψει συμβόλαια τέτοιου είδους περίπου 143.000 εργαζόμενοι, το 2012 έγιναν 208.000 και στις αρχές τού 2014 ξεπέρασαν επίσημα τους 1.400.000 (περίπου το 5% του εργατικού δυναμικού), ενώ η εργατική συνομοσπονδία ισχυρίζεται πως σήμερα φτάνουν τα 5.500.000! Μιλάμε, δηλαδή, για πραγματική έκρηξη των ΣΜΩΕ, σε μια χρονική περίοδο όπου η Βρεττανία έχει ξεφύγει από την ύφεση και εμφανίζει κάποιον ρυθμό ανάπτυξης (έστω, αναιμικής).

Ωστόσο ο εφιάλτης για τους βρεττανούς εργαζόμενους δεν σταματά εδώ. Η ανακοίνωση των τελευταίων στατιστικών στοιχείων για την τεράστια αύξηση των ΣΜΩΕ όχι μόνον δεν έκανε το αφτί τής δεξιάς κυβέρνησης Κάμερον να ιδρώσει αλλά έδωσε αέρα στα πανιά της. Σάλο προκάλεσε η αποκάλυψη της εφημερίδας Γκάρντιαν ("Jobseekers being forced into zero-hours roles") για μια επιστολή τής υφυπουργού εργασίας και συντάξεων Εσθήρ ΜακΒέυ προς την βουλευτίνα των Εργατικών Σήλα Γκίλμορ, όπου αναφερόταν ότι το σχεδιαζόμενο νέο εθνικό σύστημα επιδομάτων ανεργίας θα προβλέπει τη διακοπή όλων των κοινωνικών επιδομάτων (ακόμη και του κατώτατου επιδόματος των 57,35 στερλίνων εβδομαδιαίως) σε περίπτωση που ένας άνεργος αρνηθεί θέση εργασίας με ΣΜΩΕ. Γιατί; Για να "τονωθεί το πνεύμα επιχειρηματικότητας"! Είναι προφανές ότι, αν εφαρμοστεί αυτό το σχέδιο, πολλοί άνεργοι θα καταδικαστούν σε αγώνα για επιβίωση με όρους εξαθλίωσης.

Σαββατιάτικα (23)

*** Χώρισε ο Αρούλης; *** Εμ, βέβαια. *** Πόσο ν' αντέξει το κορίτσι έναν σκυλομπατίρη που μέχρι και διακοπές κάνει τσέτουλα; *** Αυτό που τα χώνετε στον Μπένυ επειδή ο πεθερός του διώκεται για κακούργημα, με αηδιάζει. *** Δηλαδή, τι; *** Θέλετε να πάει ο Μπένυ φυλακή για λογαριασμό τού πεθερού του; *** Λες κι ο Μπένυ δεν έχει άφθονους δικούς του λόγους να πάει φυλακή;

Ρε ποιους μου θυμίζουν...

*** Κάποτε έπρεπε να ψηφίσουμε ΠαΣοΚ για να κονομήσουμε από το χρηματιστήριο και τώρα πρέπει να ψηφίσουμε ΝουΔου για να μη φύγουν τα λεφτά από τις τράπεζες, *** Το μεγαλείο τού καπιταλισμού. *** Άδωνις: "Δεν καταλαβαίνετε από λεφτά γιατί είσαστε κομμουνιστές." *** Ε, τότε μίλα μας για κωλόχαρτα γιατί ακόμη κι οι κομμουνιστές ξέρουν από χέσιμο. *** Μια χαρά τα πήγε ο Αντώνης στην συνάντησή του με την Αγγέλα. *** Απ' ό,τι φαίνεται, δεν θα τον φάνε αλλά θα τον αφήσουν να φύγει μόνος του. *** Όπως είπε κι ο Μπάμπης (ένας είναι ο Μπάμπης) στην Σία (μία είναι η Σία), "ο Σαμαράς έχει δυο επιλογές: ή συνεχίζει τις μεταρρυθμίσεις και χάνει τις εκλογές  όποτε γίνουν ή κάνει τώρα εκλογές και τις χάνει". *** Άδωνι, δεν ξεκινάς σιγά-σιγά για το ΑΤΜ; *** Αυτό που δυο τηλετσόκαρα πιάνουν μεταξύ τους ψιλοκουβέντα του τύπου "Ιωάννα, είχαμε επεισόδια σήμερα στην Ευελπίδων - Έτσι ακριβώς είναι, Σία" κι αυτό το λένε "δελτίο ειδήσεων", μόνο εμένα ζοχαδιάζει; *** Βρε μαλάκα, αφού λάδωσες για να βγάλεις δίπλωμα, γιατί νομίζεις πως είσαι διάδοχος του Σουμάχερ; *** Μπένυ: "Κάποιοι νομίζουν ότι το όνειρό μου ήταν να είμαι αντιπρόεδρος στις κυβερνήσεις τού Παπανδρέου, του Παπαδήμου ή του Σαμαρά." *** Και πολύ και καλό σου μέχρις εκεί, Βαγγέλη. *** Και μη μου πεις ότι μπορείς να πας και ψηλότερα, ως φελλός που είσαι. *** Φελλός, φελλός... αλλά έχεις και μπόλικο έρμα. *** Άδωνις: "Έχετε κόλλημα να με κλείσουν φυλακή, ε; Παραδεχτείτε το." *** Εμ κι εσύ, ας μην έκλεινες τα τρελλάδικα.

Όραμα ή πονόδοντος;

*** Δεν καταλαβαίνω προς τι όλη αυτή η φασαρία για την κατάργηση του κεφαλαίου περί αναπαραγωγής από την βιολογία τής Α' Γυμνασίου. *** Σάμπως και τα παιδιά περιμένουν να μάθουν από το βιβλίο. *** Χαθήκανε οι τσόντες στο ίντερνετ; *** Τουλάχιστον, μαθαίνουν στα θρησκευτικά για τις αναπαραγωγικές ιδιότητες του κρίνου. *** Πώς; Μετά τον Αρούλη, χώρισε και ο Τριανταφυλλόπουλος; *** Τι διάολο, περονόσπορος έπεσε; *** Ρε συ Κιμ, μπας και τον έπιασες στα πράσα με κανένα καρότο; *** Όλα πουτάνα πια; *** Ευτυχώς, υπάρχει ο Σταύραξ κι έχουμε από κάπου να πιαστούμε. *** Είπες "Ριζοσπαστικό Πατριωτικό Κέντρο", ρε Σταύρακα; *** Γαμάτο! *** Πρώτη φορά συνδυάζει κάποιος τους όρους "ριζοσπαστικό" και "κέντρο"! *** Διάολε, χρειαζόμασταν έναν πολιτικό με όραμα. *** Όχι; *** Το "Ερρίκος Ντυνάν" πέρασε στον έλεγχο της Τράπεζας Πειραιώς. *** Εξαιρετικό το βρίσκω.

Αγωνιστείτε, ρε!

*** Όσο να πεις, στο νέο σύστημα υγείας που φτιάχνει ο Βορίδης, θα χρειάζεται μια εύκολη πρόσβαση σε δάνειο προκειμένου να κάνεις μια εγχειρησούλα. *** Άσε που και μια cashcard για τα φακελλάκια, είναι απαραίτητη. *** Συγχαρητήρια στον Καμίνη για το γκρέμισμα της περιβόητης Βίλλας "Αμαλία". *** Να δω πού διάβολο θα πάτε τώρα να κάνετε καταλήψεις, κωλόπαιδα. *** Θυμίζω ότι ο ίδιος δήμαρχος ήταν που έστειλε τα ΜΑΤ να διώξουν τους καταληψίες επειδή... προξενούσαν φθορές! *** Γιώργος Σταθάκης: "Ο ΣυΡιζΑ, όταν θα είναι στην κυβέρνηση, θα αλλάξει μνημονιακούς νόμους άμεσα." *** Απορία 1η: "όταν θα είναι ΣΤΗΝ κυβέρνηση" ή "όταν θα είναι κυβέρνηση"; *** Απορία 2η: "θα αλλάξει" ή "θα καταργήσει"; *** Πολύ με μπερδεύεις, ρε συ Γιώργο... *** Δηλαδή, η Ντόρα είναι υπέρ της αξιοκρατίας; *** Παναπεί, αξιοκρατικά μας κυβερνάει οικογενειακά τόσα χρόνια το μητσοτακέικο; *** Φέρτε μου τον πούστη που τους αξιολόγησε όλους αυτούς! *** Για να δω αν κατάλαβα καλά: ο ιδρυτής ενός αποτυχημένου κόμματος ανέθεσε στον αδελφό μιας ιδρύτριας ενός άλλου αποτυχημένου κόμματος και γυιο ενός ιδρυτή κάποιου τρίτου αποτυχημένου κόμματος και κατοπινού πρωθυπουργού (ο οποίος έχει ήδη καταχωριστεί στην ιστορία ως "αρχιερέας της διαφθοράς") την διαδικασία εξυγίανσης του διεφθαρμένου δημοσίου. *** Καλά τό 'χω καταλάβει; *** Ε, λοιπόν, η πουτάνα η ιστορία έχει πολύ χιούμορ. *** Συμφωνείς, Κυριάκουλα; *** Ρε παιδιά, αυτό το "να μορφώσουμε τους φασίστες", πώς το εννοείτε;

Ευτυχισμένες μέρες

*** Από βιβλία, ο φασίστας πιάνει στα χέρια του μόνο το Mein Kampf κι εκείνη την μαλακία που έγραψε ο Κασιδιάρης. *** Άντε και τα απομνημονεύματα του Παττακού. *** Τα άλλα τα σκίζει. *** Εκτός αν εννοείτε ότι, όσο αυτός θα σκίζει, εμείς θα του δίνουμε άλλο, μέχρι που -πού θα πάει;- κάποιο θα ξεστραβωθεί να διαβάσει ο πούστης. *** Τί γίνεται στην Αμφίπολη, ρε σεις; *** Πέσαμε σε τάφο-τεσσάρι με ημιυπαίθριο; *** Να δείτε που θα βρούμε και πισίνα, σταύλο, γκαράζ για τα άρματα και κήπο με τραμπάλες και τσουλήθρες για τα παιδιά. *** Μη ξεχνιόμαστε: έχουμε και τα σαραντάχρονα της Νέας Δημοκρατίας. *** Σαράντα χρόνια, ε; *** Γ@#$% ^& *&^%$#&^$ *** Τότε το δίλημμα ήταν "Καραμανλής ή τανκς", σήμερα είναι... *** Αντώνη, ποιό είπαμε πως είναι σήμερα το δίλημμα; *** ...'θεμα τον γονιό σας, κερατάδες. *** Και για να μην αφήνουμε αναπάντητες απορίες, στην πρώτη φωτογραφία βλέπετε μια ξένοιαστη στιγμή του ζεύγους Μπουμπούκου από διακοπές στην Μύκονο. *** Άλλο κακό να μη μας βρει. *** Να περνάτε καλά και τα ξαναλέμε από Δευτέρα. *** 

Ευρωασφυξία

Κάποτε, σε τούτον εδώ τον ρημαδότοπο, ο υπουργός οικονομικών έφτιαχνε (με το επιτελείο του, εννοείται) ένα σχέδιο προϋπολογισμού τής επόμενης χρονιάς, το έστελνε για επεξεργασία στις διάφορες επιτροπές και, κατόπιν, το έφερνε στην βουλή για ψήφιση. Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει ελαφρώς: ο υπουργός οικονομικών φτιάχνει πρώτα ένα προσχέδιο προϋπολογισμού, το οποίο κοινοποιεί στους δανειστές μας και ύστερα προχωράει στην σύνταξη του σχεδίου, λαμβάνοντας -φυσικά!- υπ' όψιν τις παρατηρήσεις εκείνων.

Επειδή κατά τις επόμενες ημέρες θα ακούσουμε πολλά περί προϋπολογισμού (βεβαίως, κάτι θα πούμε κι εμείς σε τούτο το ιστολόγιο), ας θυμηθούμε σήμερα μερικούς από τους ασφυκτικούς κανόνες δημοσιονομικής πολιτικής οι οποίοι έχουν επιβληθεί από την Κομμισσιόν και οι οποίοι διέπουν πλέον υποχρεωτικά όχι μόνο τον δικό μας προϋπολογισμό αλλά και τους προϋπολογισμούς όλων των χωρών τής Ένωσης:


(α) Κάθε κράτος-μέλος θεσμοθετεί και τηρεί τον κανόνα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού (golden rule - χρυσός κανόνας). Σύμφωνα μ' αυτόν τον κανόνα, τα κράτη-μέλη πρέπει να υιοθετήσουν κανόνες αυξημένης ισχύος, οι οποίοι θα περιορίζουν το διαρθρωτικό έλλειμμα των προϋπολογισμών στο 0,5% του ΑΕΠ. Λίγο-πολύ, δηλαδή, ο χρυσός κανόνας καθιστά απαγορευτική την ανάληψη νέων χρεών, ανεξάρτητα από την επιθυμητή πολιτική τής κάθε χώρας και ανεξάρτητα από τις εκάστοτε συγκυρίες! Τα κράτη-μέλη οφείλουν να ενσωματώσουν αυτόν τον κανόνα στην εθνική τους νομοθεσία, κατά προτίμηση σε συνταγματικό επίπεδο, αλλοιώς το ευρωπαϊκό δικαστήριο μπορεί να επιβάλει πρόστιμο μέχρι 0,1% του ΑΕΠ.

(β) Οι χώρες των οποίων το χρέος υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ (δηλαδή, όλες), οφείλουν να μειώνουν το υπερβάλλον χρέος κατά 5% κάθε χρόνο. Αυτός ο όρος σημαίνει ότι όλες οι χώρες πρέπει να έχουν κάθε χρόνο όχι απλώς ισοσκελισμένους αλλά πλεονασματικούς προϋπολογισμούς! Σε όποια χώρα παρεκκλίνει από τον εν λόγω στόχο, διακόπτεται η κάθε λογής χρηματοδότησή της από τα ενωσιακά ταμεία και, επί πλέον, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το 0,2% του ΑΕΠ.

(γ) Κάθε κράτος-μέλος αποφασίζει την υιοθέτηση μεσοπρόθεσμων στόχων μέσω Πλαισίων Δημοσιονομικής Στρατηγικής, τα οποία θα έχουν μεν τετραετή διάρκεια αλλά θα επικαιροποιούνται. Αυτά τα Μεσοπρόθεσμα Πλαίσια πρέπει να είναι συμβατά με την οικονομική πολιτική τού ευρωπαϊκού συμβουλίου και μέσα στα όριά τους πρέπει να κινούνται οι εθνικοί προϋπολογισμοί.  

(δ) Κάθε κράτος-μέλος υποχρεούται να θεσμοθετήσει μηχανισμούς αυτόματης διόρθωσης οποιωνδήποτε αποκλίσεων παρουσιαστούν κατά την υλοποίηση των Μεσοπρόθεσμων Πλαισίων ή των προϋπολογισμών.

(ε) Η εκτέλεση των προϋπολογισμών παρακολουθείται προληπτικά από την ευρωπαϊκή επιτροπή. Στόχος αυτής της παρακολούθησης είναι να προληφθούν τυχόν αστοχίες, ιδίως δε εκείνες που μπορεί να επηρεάσουν οικονομικά άλλα κράτη-μέλη. Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών υποχρεούνται να διευκολύνουν την επιτροπή σ' αυτό το έργο της και να διαβουλεύονται συνεχώς μαζί της.

(στ) Τα κράτη-μέλη στα οποία διαπιστώνεται υπερβολικό έλλειμμα, θα εντάσσονται σε πρόγραμμα δημοσιονομικής και οικονομικής εταιρικής σχέσης, το οποίο θα εποπτεύεται από την ευρωπαϊκή επιτροπή και το ευρωπαϊκό συμβούλιο και θα περιλαμβάνει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα κρίνονται απαραίτητες για την μείωση των ελλειμμάτων.

(ζ) Όσα κράτη-μέλη προσφεύγουν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, θα υπάγονται αυτομάτως σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας και, παράλληλα, θα υπογράφουν μνημόνιο κατανόησης, αποδεχόμενα τους όρους οικονομικής πολιτικής που θα θεωρεί απαραίτητους ο Ε.Μ.Σ.

(η) Με βάση συγκεκριμένους οικονομικούς δείκτες (π.χ. ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, μοναδιαίο κόστος εργασίας κλπ), καθιερώνεται σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, το οποίο περιλαμβάνει διαδικασίες διόρθωσης. Ειδικά για τις χώρες τής ευρωζώνης προβλέπεται παροχή χρηματικής εγγύησης μέχρι την συμμόρφωσή τους προς τις συστάσεις.


Και τώρα, προσοχή: Για την αποθάρρυνση των "απείθαρχων" κρατών-μελών, τα οποία ενδεχομένως δεν θελήσουν να συμμορφωθούν με τα ήδη συμφωνημένα και ζητήσουν διαφορετική μεταχείριση, καθιερώνεται η αντίστροφη ειδική πλειοψηφία για την λήψη οποιασδήποτε τέτοιας απόφασης. Τί σημαίνει, όμως, "αντίστροφη ειδική πλειοψηφία"; Πρώτον: το "αντίστροφη" σημαίνει ότι οι συστάσεις τής ευρωπαϊκής επιτροπής θεωρούνται ισχυρές, εκτός αν η πλειοψηφία αποφασίσει για το αντίθετο (δηλαδή, η ψηφοφορία δεν γίνεται για να ισχύσει κάποια απόφαση αλλά για να μην ισχύσει). Δεύτερον: το "ειδική" σημαίνει ότι για την έκδοση μιας πράξης απαιτούνται 260 θετικές ψήφοι, σε σύνολο 352.

Να το πούμε με απλά λόγια; Για να καταφέρει μια χώρα να ανατρέψει οποιαδήποτε απόφαση πάρει σε βάρος της η ευρωπαϊκή επιτροπή, πρέπει να θέσει σε ψηφοφορία έκδοση σχετικής πράξης αναίρεσης, η οποία θα πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 260 ψήφους για να εγκριθεί! Αυτό είναι το ασφυκτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο μεν Χαρδούβελης πρέπει να συντάξει τον προϋπολογισμό τής επόμενης χρονιάς ο δε ΣυΡιζα -λέει πως- προτίθεται να διαπραγματευθεί τους όρους των μνημονίων.

Τα συμπεράσματα δικά σας. Όσο για τον προϋπολογισμό, φυσικά και θα επανέλθουμε.

Το μεγάλο ξεκαθάρισμα

Την ώρα που η κυβέρνηση είναι έτοιμη να δώσει την… ύστατη μάχη απέναντι σε τρόικα και δανειστές για να βγάλει την Ελλάδα από τα μνημόνια και την κρίση, η χώρα βουλιάζει.

Από τη λεγόμενη "ραχοκοκαλιά" της οικονομίας (τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που τόσα έχουν ειπωθεί από τα κυβερνητικά χείλη για την "σωτηρία" τους) δεν έχει μείνει ούτε κοκαλάκι. Το ένα λουκέτο διαδέχεται το άλλο και χιλιάδες εργαζόμενοι σ' αυτές τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν απολυθεί, όταν, την ίδια στιγμή, οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες κάνουν πάρτυ.


Τα στοιχεία της έρευνας Ανάπτυξη για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις στην Ελλάδα (την οποία συνέταξαν η ΓΣΕΒΕΕ, η ΕΣΕΕ, η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, ο ΣΕΤΕ και η Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα) αποκαλύπτουν την πορεία προς τον γκρεμό εκατοντάδων χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη διάρκεια της κρίσης. Συγκεκριμμένα:

1. Από το 2010 έως το τέλος του 2013 (σε τέσσερα μόλις χρόνια) ο αριθμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συρρικνώθηκε από τις 745.677 στις 531.059. Δηλαδή, έκλεισαν 214.618 επιχειρήσεις.

2. Στο ίδιο χρονικό διάστημα ο αριθμός των εργαζομένων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μειώθηκε από τα 2.150.438 το 2010 σε 1.426.840 το 2013. Αυτό σημαίνει 723.598 χαμένες θέσεις εργασίας.

3. Εξαιτίας της παραπάνω συρρίκνωσης, χάνονται από το ΑΕΠ 19 δις ευρώ (η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία μειώθηκε από τα 55 δις ευρώ το 2010 στα 34 δις ευρώ στα τέλη του 2013).

Έχει ιδιαίτερη αξία να παρατηρήσουμε ότι το 2013 ήταν η χρονιά της απόλυτης καταστροφής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Την χρονιά, δηλαδή, που η κυβέρνηση πανηγύριζε για την επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος, ως πρώτου βήματος για την επιστροφή στην "ανάπτυξη", αυτό που στην πραγματικότητα συνέβαινε ήταν να μπαίνει το ένα λουκέτο μετά το άλλο. Τα στοιχεία κατ’ έτος είναι αποκαλυπτικά:
– Το 2010/2011 υπήρχαν 745.677 μικρομεσαίες επιχειρήσεις και απασχολούσαν 2.150.438 εργαζόμενους.
– Το 2012 ο αριθμός των επιχειρήσεων μειώθηκε στις 727.883 και των εργαζομένων σε 1.998.453.

Αν τα παραπάνω φαίνονται λογικά για περίοδο κρίσης, περιμένετε την συνέχεια.

Το 2013 ήταν η χρονιά του "μεγάλου ξεκαθαρίσματος". Οι επιχειρήσεις μειώθηκαν στις 531.059 και οι εργαζόμενοι στους 1.426.840. Δηλαδή, μέσα σε έναν μόλις χρόνο, έκλεισαν 196.824 επιχειρήσεις και έχασαν τη δουλειά τους 571.613 εργαζόμενοι. Ποσοστιαία, αυτό μεταφράζεται σε μείωση κατά 27% (περισσότερες από μία στις τέσσερις) των επιχειρήσεων και 28,6% των εργαζομένων! Ό,τι, δηλαδή, συνέβη στους αγρότες με την ΚΑΠ, γίνεται τώρα με τους μικρομεσαίους: ένα πραγματικό ξεκλήρισμα. Αυτό, που θεωρητικά αποκαλείται "συγκέντρωση" ή "συγκεντροποίηση", συμβαίνει πλέον στην πράξη, με δραματικά αποτελέσματα.


Την ίδια ακριβώς περίοδο που οι μικρές επιχειρήσεις έβαζαν λουκέτο η μία μετά την άλλη, οι πολυεθνικές είδαν ανάκαμψη των κερδών τους ή, έστω, σταθεροποίηση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Όσον αφορά τους τζίρους, καλύτερα να μην το συζητήσουμε. Τα νούμερα των κύκλων εργασιών τους είναι, το λιγότερο, δυσθεώρητα. Στον παρακάτω πίνακα (Πηγή: Ημερησία, 14 Ιουνίου 2014) διακρίνονται ο κύκλος εργασιών και τα καθαρά αποτελέσματα προ φόρων, όπως δημοσιεύτηκαν στους ισολογισμούς των εταιρειών:

(Πηγή: "Ημερησία", 14/06/2014)

Είναι ενδεικτικό ότι πάνω από τις μισές κατάφεραν να αυξήσουν πωλήσεις και κέρδη. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, δεν είναι λίγες οι πολυεθνικές που ετοιμάζονται για νέες επενδύσεις και, κατά συνέπεια, μεγαλύτερο τζίρο.

Αυτά, όσον αφορά τις ξένες πολυεθνικές. Υπάρχουν όμως και οι ελληνικοί κολοσσοί που κερδίζουν μέσα στην κρίση. Η ΕΛΛΑΚΤΩΡ (συμφερόντων Μπόμπολα) και η ΜΕΤΚΑ (συμφερόντων Μυτιληναίου) βρέθηκαν το 2014 στη δεύτερη εκατοντάδα των 500 μεγαλύτερων πολυεθνικών κατασκευαστικών του πλανήτη, σύμφωνα με την κατάταξη του περιοδικού Engineering News-Record. Συγκεκριμένα, η ΜΕΤΚΑ κατατάσσεται στην 112η θέση (έναντι 123ης το 2013) και η ΕΛΛΑΚΤΩΡ στην 156η θέση (έναντι 163η το 2013). Ο διεθνοποιημένος κύκλος εργασιών τού 2013 ανήλθε για την ΜΕΤΚΑ στα 737,7 εκατ. δολλάρια και για την ΕΛΛΑΚΤΩΡ στα 419,2 εκατ. δολλάρια (Πηγή: capital.gr).

Μία διευκρίνιση: οι δύο αυτές εταιρείες είναι κατασκευαστικές. Και το σημειώνουμε αυτό διότι αν έναν κλάδο χτύπησε ανελέητα η κρίση στην Ελλάδα, αυτός είναι η οικοδομή, δημιουργώντας εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους οικοδόμους και οδηγώντας στο λουκέτο χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους και μικρομεσαίους της οικοδομής.

Είπε κανείς ότι όλοι χάνουν μέσα στην κρίση;

[Άρθρο τού Κώστα Τρακόσα, στον ιστοτόπο "Ημεροδρόμος",

με προσαρμογή και μικροδιορθώσεις δικές μου]

Η Συμφωνία του Λονδίνου και το ελληνικό χρέος

Το παρακάτω μήνυμα έφτασε προχτές στην θυρίδα τής ηλεκτρονικής μου αλληλογραφίας:

Ο αιθεροβάμων Benny λέει πως το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο.

Ο Αντωνάκης θα πάρει πιστοποιητικό βιωσιμότητας του χρέους.

Πάμε τώρα στον ΣΥΡΙΖΑ. Άκουγα σήμερα τον Παπά στον Χατζηνικολάου.

Σαφώς επιθυμούν διαγραφή του χρέους. Ως εναλλακτικό σενάριο θα ήθελαν διαπραγμάτευση του χρέους στα πρότυπα της Συνθήκης του Λονδίνου 1953.

Θεωρώ δεδομένο πως δεν διαπραγματεύτηκαν Στουρνάρας, Βενιζέλος, Σαμαράς κλπ. 

Θα ήθελα να ρωτήσω κατά πόσο είναι εφικτό να διαπραγματευτεί ο ΣΥΡΙΖΑ στα πρότυπα της Συνθήκης του Λονδίνου 1953;

Oι δανειακές συμβάσεις και τα μνημόνια υπόκεινται πλέον στο αγγλικό δίκαιο. 

Θα σκίσουν το μνημόνιο; Η αποπληρωμή γινόταν σε μάρκα και υπήρχε περιορισμός εισαγωγών.

Yπάρχει περίπτωση η Μέρκελ να αλλάξει την μέχρι τώρα στάση της, γιατί είναι πιο όμορφοι στον ΣΥΡΙΖΑ; 

Πρώτα-πρώτα, ας παραπέμψουμε όσους αναγνώστες δεν έχουν υπ' όψη τους αυτή την Συνθήκη (πιο σωστά: Συμφωνία) στο κείμενο της 11ης Μαρτίου με τίτλο "Η Συμφωνία τού Λονδίνου, 27/2/1953", όπου είχαμε ασχοληθεί αναλυτικά μαζί της.

Και τώρα, ας προχωρήσουμε στο ζουμί.

Προσωπικά, θεωρώ άνευ ουσιαστικού ενδιαφέροντος οποιαδήποτε συζήτηση περί του ελληνικού χρέους αναφέρεται στην Συνθήκη του Λονδίνου, επιχειρώντας να βρει ομοιότητες ανάμεσα στο τότε και στο τώρα. Λέω δε "άνευ ουσιαστικού ενδιαφέροντος" λόγω ευγενείας και μόνον. Κανονικά θα έπρεπε να πω ότι τέτοιες τοποθετήσεις είναι εκτός πραγματικότητος, δείχνουν είτε ασχετοσύνη είτε επιπολαιότητα, ενδεχομένως δε δεν αποσκοπούν παρά σε φτηνό εντυπωσιασμό.

Αλλά ας επιστρέψουμε στο 1953. Η Συμφωνία του Λονδίνου δεν υπεγράφη επειδή οι ισχυροί τής δύσης (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία) αγαπούσαν τους γερμανούς ούτε επειδή ένοιωθαν τύψεις για τις καταστροφές που τους είχε επιφέρει ο πόλεμος. Υπεγράφη επειδή οι σύμμαχοι χρειάζονταν μια ισχυρή Γερμανία, η οποία θα έπαιζε ρόλο αναχώματος στην περαιτέρω επέκταση του σοσιαλισμού στην δυτική Ευρώπη. Μη ξεχνάμε ότι, πλην της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, μια σειρά χωρών (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλβανία) είχε ήδη προσδεθεί ή ετοιμαζόταν να προσδεθεί στο κομμουνιστικό άρμα που οδηγούσε η Σοβιετική Ένωση, κάτι που έγινε απτή πραγματικότητα δυο χρόνια αργότερα με την ίδρυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας (1955).

Παράλληλα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι βρισκόμαστε σε μια μεταπολεμική εποχή, οπόταν τα ατσαλωμένα κατά την διάρκεια του πολέμου και εμφορούμενα -στην συντριπτική τους πλειοψηφία- από σοσιαλιστικές και κομμουνιστικές ιδέες αντιστασιακά κινήματα έχουν ισχυρά ερείσματα στα λαϊκά στρώματα. Ειδικά, μάλιστα, η Γερμανία είχε μεγάλη παράδοση σε οργανωμένη κομμουνιστική δράση (*), κάτι που έκανε τους συμμάχους να ανησυχούν για τυχόν επέκταση και ρίζωμα του "κόκκινου τρόμου" στο δυτικό τμήμα της. Όλα αυτά καθιστούσαν σχεδόν υποχρεωτική την καθ' οιονδήποτε τρόπο ενίσχυση της δυτικογερμανικής αστικής τάξης


Είναι σαφές, λοιπόν, ότι ανάμεσα στο 1953 και στο 2014 υπάρχουν χαώδεις διαφορές. Για παράδειγμα: ενώ τότε η δύση χρειαζόταν μια ισχυρή Γερμανία, κανείς δεν χρειάζεται σήμερα μια ισχυρή Ελλάδα. Όσο κι αν κάποιοι επιμένουν να μιλούν για τον "γεωστρατηγικό ρόλο" της χώρας μας, η αλήθεια είναι πως, με τις διαμορφωμένες σήμερα συνθήκες, η γεωστρατηγική αξία τής Ελλάδας όσο πάει και μικραίνει. Μπορεί κάποτε η χώρα μας να λειτουργούσε ως ανάχωμα στην επέκταση του κομμουνισμού προς νότο αλλά σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει: το μέτωπο έχει μεταφερθεί ανατολικώτερα και η μάχη γίνεται για τα πετρέλαια της Ανατολής. Ίσως, μάλιστα, μια ισχυρή Ελλάδα να είναι και εμπόδιο στα όποια σχέδια για ξανασχεδιασμό των Βαλκανίων, με τρόπο που θα βολεύει περισσότερο την κερδοφορία των επενδυόμενων στην περιοχή κεφαλαίων...

Συνεπώς, όσον αφορά το ελληνικό χρέος, ποτέ καμμιά διαπραγμάτευση δεν πρόκειται να γίνει στα πρότυπα της Συμφωνίας του Λονδίνου. Κι ούτε ο ΣυΡιζΑ (ή οποιοσδήποτε άλλος) πιστεύει ότι είναι δυνατόν να γίνει ποτέ κάτι τέτοιο.



(*) Αυτή ακριβώς η αναπτυγμένη κομμουνιστική πάλη στην προπολεμική Γερμανία είναι που ώθησε τους δυτικούς στην ανοχή (εν πολλοίς δε και στην στήριξη) του Χίτλερ και του ναζιστικού κόμματός του. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία, στην οποία αναφερθήκαμε όταν μιλούσαμε για το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ (ενδεικτικά: Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ - 5. Η δύση συμπαρίσταται στον Χίτλερ).

Η παλιά ντροπή, νέα πολιτική

Στις ειδήσεις των τελευταίων ημερών περιλαμβάνονται αυτή για την πανελλήνια συγκίνηση που προκάλεσε το κοριτσάκι από την Συρία, το οποίο, αφού διασώθηκε από την 19χρονη μετά το ναυάγιο με μετανάστες στα ανοιχτά της Μάλτας, ξεπέρασε τον κίνδυνο για την υγεία του στο νοσοκομείο Ηρακλείου, καθώς και αυτή για την ιρλανδή νομπελίστρια Μ. Μαγκουάιρ, που αρνήθηκε να καταθέσει στεφάνι στο σκοπευτήριο της Καισαριανής επειδή, κατά δήλωσή της, "οι άδικοι θάνατοι στους πολέμους δεν είναι τιμητικοί για την ανθρωπότητα, η συνέχιση της ζωής και η δημιουργία είναι αυτό που πρέπει να τιμούμε".

Από την μια μεριά μετανάστες, οι οποίοι αναζήτησαν την σωτηρία τους από έναν πόλεμο που μοιάζει οι ιμπεριαλισμοί να αναζωπυρώνουν συνέχεια κι από την άλλη μια νομπελίστρια που υποστηρίζει πως "αν μάθουμε ν’ ακούμε όλες τις φωνές, θα έχουμε κάνει ένα βήμα προς την εξάλειψη της βίας". Σαν να είναι οι πόλεμοι, παρελθόντες και -ιδιαίτερα- παρόντες, οι μεταναστεύσεις, η φτώχεια και όλα τα βάσανα των υποτελών τάξεων απανταχού της γης αποτέλεσμα μιας αδικίας, που τα ευγενή συναισθήματα και οι καλές προθέσεις κάποιων ανθρώπων μπορούν να θεραπεύσουν.

Μ’ αυτή την οπτική, η ανάλυση αυτών των πολέμων ή άλλων συγκρούσεων καταλήγει να επικεντρώνεται περισσότερο στην αδυναμία όσων τα βιώνουν να ακολουθήσουν τα πρότυπα της δυτικής πολιτικής και, κυρίως, στο χαμηλό επίπεδο του ενδιαφέροντός τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κανείς στην Ευρώπη δεν αρνείται πως ανθρώπινα δικαιώματα έχουν όλοι οι άνθρωποι απλώς επειδή είναι άνθρωποι, σάμπως οι άνθρωποι να ζουν εκτός τόπου και χρόνου. Μόνο που, έτσι, δεν προσφέρεται λύση για την βελτίωση των υλικών όρων διαβίωσης ούτε τα εκατομμύρια των εξαθλιωμένων μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ολοένα βαθύτερες και αυξανόμενες ανισότητες στο παγκόσμιο σύστημα, με ηθικές παραινέσεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αισιόδοξες δράσεις για "ανάπτυξη του πολιτισμού της ειρήνης". Μ’ αυτή την οπτική, λοιπόν, μοιάζει απολύτως φυσικό να μη δηλώνει κανείς στην Ευρώπη (ή, τουλάχιστον, πριν από λίγα χρόνια δεν δήλωνε) εναντίον όλων αυτών των μεταναστών  που πνίγονται στις θάλασσές της και ζητιανεύουν στις αγορές της. Γιατί, βεβαίως, κανείς στην καθημερινότητα και στην κεντρική εξουσία δεν δηλώνει ότι είναι ρατσιστής.

Ο λόγος για τον οποίο οι πάντες απεχθάνονται τόσο πολύ τον ρατσισμό μετά το 1945, είναι ξεκάθαρος. Ενώ όλοι μπορούσαν να είναι απροκάλυπτα και άνευ τύψεων ρατσιστές και αντισημίτες πριν από το 1945, κανείς δεν είχε την πρόθεση να φθάσει η κατάσταση αυτή εκεί που έφθασε και να αποκαλυφθεί. Είναι ο ναζισμός με την τελική του λύση που στέρησε από κάθε δικαιολογία τον ρατσισμό μέσα στην καπιταλιστική παγκόσμια οικονομία. Αν ο στόχος τού ρατσισμού είναι να αποκλείει  ανθρώπους, δεν είναι να τους εξοντώνει ολοκληρωτικά και απροκάλυπτα αλλά περισσότερο να τους κρατάει μέσα στο σύστημα ως κατώτερους, ώστε να υφίστανται ολοκληρωτική οικονομική εκμετάλλευση, χωρίς να προκαλούνται αντιδράσεις και να χρησιμοποιούνται πολιτικά (όποτε χρειάζεται) ως αποδιοπομπαίοι τράγοι, δικαιολογώντας και δικαιώνοντας συγκεκριμένες πολιτικές. Με την τελική λύση, ο Χίτλερ προχώρησε πολύ, έφτασε στις ακρότατες συνέπειες της εφαρμογής του. Ήταν μια… απώλεια ελέγχου, ένα ξεπέρασμα ορίων, που οδήγησε στο να μη γίνεται πια αποδεκτό να είναι κανείς ρατσιστής, ύστερα μάλιστα από το μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα και τη νίκη. Το κυριότερο δεν είναι ότι αυτό έγινε για πρώτη φορά αλλά ότι έγινε σε τόσο μεγάλη κλίμακα, τόσο περίοπτα, στην κεντρική σκηνή τού παγκόσμιου συστήματος. Τί άλλο, λοιπόν, μπορούσε να κάνει η καπιταλιστική δύση, μετά την λαϊκή αντίσταση, από το να διαχωρίσει την θέση της απαγορεύοντας τον δημόσιο ρατσισμό; Έγινε λοιπόν ο ρατσισμός λέξη-ταμπού.

Μόνο που ο ρατσισμός δεν εξαλείφτηκε ποτέ. Αφού με διακηρύξεις, επίσημα, ο κυρίαρχος λόγος απαρνήθηκε τον ρατσισμό, μπορούσε πια να αποκατασταθεί η βασική του λειτουργία, δηλαδή η διατήρηση των ανθρώπων στο σύστημα αλλά ως κατώτερων. Οι χιλιάδες εργάτες που συνετέλεσαν στα οικονομικά θαύματα στη μεταπολεμική Ευρώπη, έρχονταν -σχεδόν στο σύνολό τους- ως άτομα που βρίσκονται στον βυθό μιας κοινωνίας, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Μήπως και στη χώρα μας η αντιμετώπιση των αλβανών στη δεκαετία του ’90 ήταν καλύτερη από αυτή που είχαν οι έλληνες μετανάστες στη Γερμανία; Κι όταν μετά το 1970 αυξήθηκε η ανεργία, οι μετανάστες έγιναν ένας βολικός αποδιοπομπαίος τράγος, όπως έγιναν για μας στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Κι έτσι, οι ακροδεξιές δυνάμεις, που είχαν χάσει τη νομιμότητά τους και ήταν περιθωριακές μετά το 1945, άρχισαν να επανεμφανίζονται, μερικές φορές μέσα  στα μεγάλα συντηρητικά κόμματα κι άλλες ως χωριστές οντότητες. Κι έτσι, φτάσαμε στην χώρα μας να ψηφίζουν το φασιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής σχεδόν μισό εκατομμύριο εκλογείς.

Η ανάλυση, όμως, του ναζιστικού φαινομένου ως απλής ιδιαιτερότητας της ιστορικής κατάστασης στην Γερμανία και όχι ως σύμφυτου με το καπιταλιστικό σύστημα, περιορίζει πολύ την δυνατότητα κατανόησής του και, επομένως, της αντιμετώπισής του. Συνεπώς, είναι πιο εύκολο για τα δυτικά κράτη, διακηρύττοντας την δική τους ηθική αρετή, να αποσυνδεθούν από τον ρατσισμό, επικαλούμενα μάλιστα την -υποτιθέμενη- σημερινή μη ρατσιστική ρητορεία τους.

Ο σύγχρονος  ρατσισμός, όμως,  είναι το ίδιο δηλητηριώδης όσο και προπολεμικά. Μόνο η αντικατάσταση του αντικειμένου τού μίσους και του φόβου έχει αλλάξει. Στρατιές εξαθλιωμένων αφρικανών και ασιατών χάνονται στην προσπάθειά τους να… παραβιάσουν τις πύλες τής Ευρώπης. Όμως, οι ευρωπαίοι δεν πιστεύουν ότι είναι ρατσιστές: και παιδάκια σώζουν... και μετανάστες σιτίζουν... και η νομοθεσία τους είναι  αντιρατσιστική...  Είναι ισχυρή η πεποίθηση ότι ρατσισμός μπορεί να υπάρχει έξω από την Ευρώπη, όχι όμως μέσα σ’ αυτήν: τώρα, ο ρατσισμός είναι ένα παλιό όνειδος, παλιά ντροπή που τέλειωσε με τον Χίτλερ.

Γι’ αυτό θεωρείται ανεπίτρεπτη η ύπαρξη φασιστικών μορφωμάτων σαν τη Χρυσή Αυγή, που ασύστολα διακηρύττουν έναν χοντροκομμένο ρατσισμό, με δράσεις που φτάνουν στα άκρα, όπως η δολοφονία του Π. Φύσσα. Γι’ αυτό και άπαντες οι φιλικά προσκείμενοι στην Χ.Α. την αποκήρυξαν επειδή προχώρησε πολύ και όχι επειδή είναι ένα φασιστικό κόμμα. Παράδειγμα αντιμετώπισης της Χ.Α. δίνει η παλιότερη δήλωση του Ανδρέα Λοβέρδου πως η Χ.Α. είναι "το πρώτο κίνημα μετά τη Μεταπολίτευση που γεννιέται αυθεντικά".

Δεν αρκεί, λοιπόν, η επίκληση της ανθρωπιάς και της ευαισθησίας για να αντιμετωπιστεί ο ρατσισμός, όταν διαμορφώνονται τέτοιες κοινωνικές συνθήκες, ώστε να περνά στη συνείδησή μας (στην καλύτερη περίπτωση) η ιδέα πως για όλους αυτούς τους εξαθλιωμένους δεν ισχύουν τα δεδομένα των διανθρώπινων σχέσεων παρά ως ελεημοσύνη ή ευγενής παραχώρηση από ηθική ανωτερότητα της πολιτισμένης Ευρώπης. Ίσως το καταλάβουμε, καθώς οι εξαθλιωμένοι πληθαίνουν ακόμη και στις ίδιες τις μητροπόλεις του καπιταλισμού και η ρατσιστική καταπίεση δεν αφορά πια μόνο τους άλλους.

[Από το ιστολόγιο γνώμης Dies brumalis - Μορφοποίηση και μικροδιορθώσεις δικές μου]

"Κόκκινα" προβλήματα

Ως γνωστόν, το ιστολόγιο δεν αρέσκεται ούτε σε συνωμοσιολογίες ούτε σε εξυπναδισμούς. Όμως, αν έπρεπε να στοιχηματίσουμε για το ποιο είναι το ακανθωδέστερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή την εποχή η κυβέρνηση, δεν θα επιλέγαμε ούτε τον ΕνΦΙΑ ούτε την ανεργία ούτε τις καθυστερήσεις στις αποκρατικοποιήσεις ούτε το περαιτέρω κούρεμα χρέους ούτε -πολύ περισσότερο- τα επιτόκια με τα οποία μας δανείζουν οι πιστωτές μας. Προσωπική μας άποψη είναι ότι για τους κυβερνώντες δεν υπάρχει αυτή την στιγμή μεγαλύτερος πονοκέφαλος από τα περίφημα "κόκκινα δάνεια".

Την πεποίθησή μας αυτή έχει επιβεβαιώσει από τον Ιούνιο η Τράπεζα της Ελλάδος με εγκύκλιο που έστειλε στις τράπεζες, στην οποία προβλέπονται βραχυπρόθεσμες (μικρότερες των πέντε ετών) αλλά και μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις που θα διευκολύνουν την εξυπηρέτηση των "κόκκινων δανείων". Μια απ' αυτές τις ρυθμίσεις είναι και η διαβόητη πρόβλεψη για όσους δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το στεγαστικό τους δάνειο, βάσει της οποίας θα μεταβιβάζουν το ακίνητό τους στην τράπεζα και μετά θα μπορούν να μένουν σ' αυτό για μια πενταετία πληρώνοντας...ενοίκιο.

Λέγαμε παλιότερα από τούτη την γωνιά ότι η πρεμούρα για διευθέτηση των "κόκκινων δανείων" έχει να κάνει με τα αναμενόμενα τεστ αντοχής (crash tests) στα οποία λίαν συντόμως θα υποβάλει η ΕΚΤ τις εγχώριες τράπεζες. Επίσης, έχει να κάνει με τις επαναλαμβανόμενες παρατηρήσεις των διεθνών οίκων ότι τα επισφαλή δάνεια έχουν διογκωθεί επικίνδυνα. Εξ άλλου, δεν είναι άσχετη με το θέμα η απόφαση που πήρε στα τέλη Ιουνίου η Κομμισσιόν για παράταση των μέτρων στήριξης των ελληνικών τραπεζών μέχρι την 31η Δεκεμβρίου.

Τόσο τα μνημόνια όσο και η έκθεση αξιολόγησης τού ΔΝΤ καλούσαν τις ελληνικές τράπεζες να πάρουν άμεσα μέτρα, εκτιμώντας ότι τα "κόκκινα δάνεια" επιβαρύνουν τους ισολογισμούς τους και περιορίζουν την χρηματοδότηση των επιχειρήσεων. Το ΔΝΤ ανέφερε ότι το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, επιβάλλει υψηλά επιτόκια,  επιβαρύνοντας έτσι την οικονομία. Ταυτόχρονα, το ΔΝΤ καλεί την Τράπεζα της Ελλάδος να εφαρμόσει δείκτες απόδοσης (Key Performance Indicators - KPI) για τον έλεγχο της προόδου των τραπεζών στην μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Παράλληλα, τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να παραδίδουν εκθέσεις προόδου, οι οποίες θα βασίζονται σε συγκεκριμένους δείκτες και στο τέλος κάθε έτους θα δημοσιεύουν τον απολογισμό δράσης.

Κατά συνέπεια, τόσο η κυβέρνηση όσο και τα αστικά επιτελεία έχουν να επωμιστούν ένα δύσκολο καθήκον που εξελίσσεται σε δυσεπίλυτο πρόβλημα. Γιατί η οποιαδήποτε ρύθμιση των "κόκκινων δανείων" θα πρέπει από την μια να εξυπηρετεί την διάσωση του τραπεζικού συστήματος κι από την άλλη να διευθετεί την αναπόφευκτη απαξίωση κεφαλαίου που συνεπάγεται κάθε τέτοια ρύθμιση. Εδώ, σ' αυτό το τελευταίο βρίσκεται το "κουκούτσι" τής ιστορίας: παραδόξως, το μεγαλύτερο πρόβλημα στις κυβερνητικές επιλογές δεν δημιουργείται από τις αντιδράσεις των δανεισθέντων, οι οποίοι κινδυνεύουν να χάσουν αβγά και πασχάλια, αλλά από τις αντιδράσεις εκείνων τους οποίους υποτίθεται ότι προσπαθεί να βοηθήσει, δηλαδή τους τραπεζικούς ομίλους! 

Για να γίνει κατανοητό αυτό, αρκεί να σκεφτούμε ότι βρισκόμαστε σε μια χρονική στιγμή όπου η διεθνής καπιταλιστική κρίση δείχνει σημάδια σταθεροποίησης, τα οποία δημιουργούν ελπίδες για αναστροφή τής ύφεσης και ανάκαμψη (έστω και αναιμική) της οικονομίας. Την ώρα, λοιπόν, που αναμένεται επανεκκίνηση της οικονομίας, ποιός χρηματοπιστωτικός οργανισμός θα δεχτεί να χάσει μέρος τού κεφαλαίου του, παραχωρώντας έτσι πλεονέκτημα στους αντιπάλους του;

Κι ενώ η αστική εξουσία πονοκεφαλιάζει αναζητώντας τον πλέον ενεδεδειγμένο τρόπο για να ελαχιστοποιήσει την "χασούρα" τού κεφαλαίου, προσπαθεί ταυτόχρονα να χαλιναγωγήσει τις όποιες λαϊκές αντιδράσεις προκληθούν από τις αποφάσεις της και οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε επικίνδυνους τριγμούς το -ευρισκόμενο σε διαδικασία αναμόρφωσης- πολιτικό σύστημα. Γι' αυτό άλλωστε έχουν πιάσει στασίδι οι μουμουέδες διαμορφωτές τής κοινής γνώμης, προκειμένου να μας πείσουν ότι η κυβέρνηση διεξάγει "σκληρές διαπραγματεύσεις" με την τρόικα.

Φυσικά, καμμιά "σκληρή" διαπραγμάτευση δεν γίνεται. Το μόνο που γίνεται είναι συζήτηση προς εξεύρεση εκείνης της λύσης η οποία θα έχει την μικρότερη ζημιά για τις τράπεζες και την ασθενέστερη λαϊκή αντίδραση. Κάτι που βολεύει και τις δυο "διαπραγματευόμενες" πλευρές.

Σαββατιάτικα (22)

*** Ένοχος για φόνο εξ αμελείας ο Πιστόριους; *** Λογικόν, καθ' όσον ο άνθρωπος έχει δυο μέλη λιγώτερα. *** Φόνος εξ αρτιμελείας δεν υπάρχει. *** Όταν λέει ο Σαμαράς ότι θα πάρουν αυξήσεις οι ένστολοι, εγώ που στις εθνικές γιορτές ντύνομαι τσολιάς, μπορώ να ελπίζω; *** TheToc.gr: "Έκπληξη προκάλεσε η εισαγγελική εισήγηση του δικηγόρου...". *** Η σοβαρότητα θα μας φάει, Έλλη! *** Ατομικές συμβάσεις κάνει με το προσωπικό της η ΕΣΗΕΑ. *** Το μεγαλείο τού σωστού και ακηδεμόνευτου συνδικαλισμού. *** Τίτλος τής Αυγής: "Η Αριστερά έρχεται, το μνημόνιο φεύγει". *** 

Ποιοί νά 'ναι;... Ποιοί νά 'ναι;...

Έ-ε-έρχεται! *** Όταν λέμε "αριστερά", τί ακριβώς εννοούμε; *** Μπαίνοντας ή βγαίνοντας; *** Μα να μη στεριώνει ένας στην ΝΕΡΙΤ! *** Τί κακό είναι τούτο, μωρ-Σοφία; *** Ρίχτε της μαύρο κι αυτηνής, να τελειώνουμε. *** Έτσι που το πάτε, λιγώτεροι κι απ'την ΔημΑρ θα μείνουν εκεί μέσα. *** Μπένυ: "Το μπόνους (ενν.: των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα) είναι τώρα ανιστόρητο". *** Σιγά που δεν θα βρει τρόπο ο Μπένυ να μείνει γαντζωμένος στην εξουσία. *** Άμα είσαι συνταγματολογάρα, έχεις λύσεις για όλα. *** Π.χ. κόβεις το μπόνους, καταργείς το όριο του 3% για να μπουν στην βουλή δεκανίκια τύπου ΔημΑρ, Τζήμερου, Μάνου κλπ κι άλλα τέτοια ωραία. *** Μέχρι που νομοθετείς πως πρωθυπουργός γίνεται ο πιο χοντρός αρχηγός κόμματος της βουλής. *** Διδακτικώτατη η ομιλία τού Κωλόχαρτου στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, με θέμα "Πώς έγινα από βιβλιοπώλης, υπουργός υγείας". *** Την επόμενη εβδομάδα μη χάσετε την ομιλία με θέμα "Πώς έγινα από δάσκαλος οδήγησης, πετρελαιάς και ιδιοκτήτης τού ΟΠΑΠ". *** Στα σχέδια υπάρχει και ομιλία με θέμα "Πώς έγινα από τίποτας, πρωθυπουργός" αλλά είναι δύσκολη η επιλογή ομιλητού με τόσες υποψηφιότητες. *** Τελικά, ο Μεγαλέξανδρος ήταν κατακτητής ή εκπολιτιστής; ***

Άμα έχεις σοβαρούς τραπεζίτες...

Συγγνώμη αλλά από την μια ο Αλέξανδρος, από την άλλη οι ρωμαίοι, από δίπλα ο Τζένγκις Χαν, από παραδίπλα άραβες κι οθωμανοί... πολύ μπερδεύομαι μ' όλους αυτούς τους κατακτητές που δεν είναι κατακτητές. *** Τί λέει επ' αυτού η Ρεπούση; *** Αναρωτιέμαι τι θα πούμε στα παιδιά μας όταν μας ρωτήσουν γιατί μας πέταξαν έξω από την Γιουροβίζιον. *** Κάθε χρόνο εξαγγελίες γίνονται στην ΔΕΘ αλλά αυτός ο πούστης ο κωλοτροχός δεν λέει να γυρίσει με τίποτε. *** Αντώνη, σου την έφερε ο Αλέξης. *** Εκείνος είδε ολόκληρο πάπα κι εσύ έχεις φτάσει μέχρι Εφραίμ και με το ζόρι. *** Τί σκατά κάνει το Μουρούτι; *** Παντρεύτηκε ο ιδιοκτήτης τού Nammos, επανέρχεται την Τρίτη στον Alpha ο Λάκης με το τσαντήρι του, χτες έδωσε συναυλία η Λέιντυ Γκάγκα (ή μήπως Γκαγκά;), χώρισε ο Τζώνης Καλημέρης, συναντήθηκαν για να συζητήσουν ο Σαμαράς με τον Βενιζέλο, πήρε βραβείο ειρήνης η Μέρκελ... *** Αν μη τι άλλο, έχουμε πάντοτε κάτι καλό για να το γράψουμε στ' αρχίδια μας. *** Αλέξανδρος Τουρκολιάς, διευθύνων σύμβουλος Εθνικής Τράπεζας: "Η ύφεση σε τεχνικό επίπεδο τελείωσε, η ανάκαμψη είναι πλέον πραγματικότητα." ***

Ευτυχισμένες μέρες

Δηλαδή, σε τεχνικό επίπεδο αρχίσαμε να πλουτίζουμε; *** Ανάκαμψη, ανάκαμψη... αλλά τα σπίτια τού κοσμάκη ετοιμαζόσαστε να τα αρπάξετε, ε; *** Ψιτ, παλληκάρι, τα έχουμε ξανακούσει αυτά από τον Προβόπουλο. *** Παπαριές έλεγε εκείνος, παπαριές λες κι εσύ. *** Έξι μήνες απλήρωτοι οι εργαζόμενοι της ΝΕΛ και κλείνει και η εταιρεία. *** Εδώ απλήρωτοι εργαζόμενοι, εκεί μπατίρηδες άνεργοι. *** Βρες την διαφορά. *** Αφού κλείσανε ένα μάτσο νοσοκομεία, εγκαινιάσανε την πτέρυγα που χρηματοδότησε η Εθνική Τράπεζα εν μέσω πανηγυρισμών. *** Βρες την λογική. *** Πολύ μπερδεύτηκα μ' αυτό το κωλο-τεστ τού Παπανικολάου. *** Μα είναι δυνατόν να είχε άδικο ο Βορίδης; *** Ας όψονται οι βολεμένοι μεγαλογιατροί που το κατασυκοφάντησαν το παλληκάρι. *** Αργύρης Ντινόπουλος (για την λίστα Λαγκάρντ): "Το πρόβλημα της Ελλάδος δεν λύνεται με ένα στικάκι." *** Με ένα κονσερβοκουτάκι λύνεται, Αργύρη; *** Άει στον διάολο, μπαγλαμά. *** Αργύρης Ντινόπουλος και πάλι: "Ο ΣυΡιζΑ είναι μετακομμουνιστικό μόρφωμα." *** Ρε σεις, λέτε να ήταν ποτέ ο ΣυΡιζΑ κομμουνιστικός και να μη το πρόσεξα; *** Εδώ που τα λέμε, ρε Αργύρη, και η Ρωσσία τού Πούτιν μετακομμουνιστικό μόρφωμα είναι. *** Δέστε τον! *** Αυτό που η χώρα είναι γεμάτη με ακατοίκητα σπίτια από την μία και με χιλιάδες αστέγους από την άλλη, μόνο σε μένα φαίνεται αρρωστημένο; ***

Στο βιβλίο των θρησκευτικών
έχουν εξώφυλλο τον Δαρβίνο;

Πάντως, για τα ροδάκινα που τα πετάνε στις χωματερές αντί να τα μοιράζουν στους πεινασμένους, εκδηλώνεται μια ευαισθησία, ε; *** Δύσκολη βδομάδα για το ιστορικό ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρεττανία". *** Μεριά η Λέιντυ Γκάγκα, μεριά οι ηλίθιοι που -λόγω Γκάγκα- λυσσάξανε να το αποκαλούν "Μεγάλη Βρετάνια", ήταν και το δημοψήφισμα στην Σκωτία. *** Αν κέρδιζε το "ναι", θα έμπαινε θέμα ανεξαρτητοποίησης της πλευράς του ξενοδοχείου που βλέπει στην πλατεία Συντάγματος. *** Ευτυχώς, η ενότητα του κτηρίου δεν διασαλεύθηκε. *** Αντώνη, σου τα έχωσε ο Bloomberg ή κατάλαβα λάθος; *** Σάμπως μου φαίνεται ότι τα φιλαράκια σου την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια προς Αλέξης μεριά. *** Η αμήχανη στιγμή που σκέφτεσαι πως "στέριωμα της δημοκρατίας κατά την μεταπολίτευση" σημαίνει να ηγούνται γκαβός και Μπένυ των κομμάτων που ίδρυσαν ο γερο-Καραμανλής κι ο Ανδρέας. *** Μ' άρεσε το τελευταίο δείγμα σοβαρότητας του Αλέξη. *** Πριν επισκεφθεί τον πάπα, ενημέρωσε σχετικά τον πατριάρχη. *** Επί τέλους, η αριστερά που θέλαμε! *** Ομολογώ ότι τα μεγάλα κεφάλια τής ΝουΔου με εξέπληξαν ευχάριστα. *** Ενώ παιδεύονταν έναν χρόνο με τον ΕνΦΙΑ και στο τέλος τα κάνανε σκατά κι απόσκατα, κατάφεραν σε λίγη ώρα να κοστολογήσουν το οικονομικό πρόγραμμα του Τσίπρα. *** Επιφοίτηση! *** Τον είδα τον Κοκό, τον είδα ψες αργά. *** Στα χαϊλίκια του ο γίγαντας. *** Δηλαδή, ο Χριστόδουλος ήταν συντηρίκλα και ο Ιερώνυμος είναι προοδευτικός, έτσι; *** Πάλι μπερδεύτηκα. ***

Όλος ο καλός ο κόσμος στο ΟΑΚΑ

Ρε κωλόπαιδα αθηναίοι, δεν μπορούσατε να βγάλετε κανένα εισιτήριο παραπάνω χτες βράδυ; *** Σε άδειο στάδιο τραγούδησε η Λέιντυ και γίναμε ρεζίλι διεθνώς. *** Σκεφτείτε μόνο ότι το 1983 αυτό το στάδιο το γέμισαν, σε διάστημα λίγων ημερών, δυο φορές ο Νταλάρας και μία ο Σαββόπουλος. *** Όσο γι' αυτό το "πουτάνα" που ακούστηκε ως χαρακτηρισμός για την Λέιντυ, ένα έχω να πω: ντροπή! *** Στον μεσαίωνα είμαστε και κολλάτε ετικέττες στους ανθρώπους με τόση ευκολία; *** Πού πήγε εκείνο το "δεν μπορείς να πεις πουτάνα την πουτάνα", που λέγανε οι παλιοί; *** Τί έγινε με τον Χουάν Κάρλος, ρε παιδιά; *** Βαρέθηκε το Σοφάκι μας κι άρχισε να ξενοπηδάει; *** Με την μαγκούρα; *** Ύψιστε, τα έργα σου... *** Η αμήχανη στιγμή που, ενώ σκέφτεσαι πώς διάβολο μπορεί να σωθεί αυτός ο τόπος, βλέπεις τα σούργελα που πήγαν χτες βράδυ στο ΟΑΚΑ και χάνεις κάθε ελπίδα. *** Α, μη το ξεχάσω: ήταν κι ο Ρένος εκεί. *** Αν οι διοργανωτές τής συναυλίας είχαν χιούμορ, θα κανόνιζαν την επόμενη εβδομάδα στον ίδιο χώρο συναυλία με Βασίλη Τερλέγκα και Γωγώ Τσαμπά. *** Έτσι, για να δει η Λέιντυ τι παναπεί sold out. *** Πώς σας φάνηκε αυτό που είπε ο Τατσόπουλος για τον "ποπουλισμό" του ΠαΣοΚ; *** Άκου "ποπουλισμός! *** Ρε συ Πέτρο, τέτοιες λέξεις δεν χρησιμοποίησαν ποτέ ούτε οι πιο βαρεμένοι κομμουνιστές, π' ανάθεμά σε. *** Νομίζω ότι την έλυσα την απορία μου: η τραγουδίστρια λέγεται Γκάγκα και οι οπαδοί της γκαγκά. *** Αναρωτιέμαι πόσοι από τους αναγνώστες αναγνώρισαν τα πρόσωπα της πρώτης φωτογραφίας τού σημερινού κειμένου. *** Για να μη σας αφήνω με άλυτες απορίες: αριστερά ο Σταν Λώρελ και δεξιά ο Όλιβερ Χάρντυ, ο Λιγνός και ο Χοντρός των παιδικών μας χρόνων. *** Αξέχαστες, πραγματικά ευτυχισμένες μέρες. *** Καλό σας σαββατοκύριακο. ***

Ο "χωρισμός" έγινε… "εξορθολογισμός"

Η είδηση είτε θάφτηκε είτε πέρασε στα "ψιλά" των περισσότερων Μέσων Ενημέρωσης. Ακόμη και στο διαδίκτυο πολύ λίγοι ασχολήθηκαν. Μόνο κάποιες εκκλησιαστικές ιστοσελίδες το σημείωσαν. Κι όμως, το θέμα ήτανε σοβαρό. Ο Αλέξης Τσίπρας, με αφορμή το ταξίδι του στο Άγιον Όρος, αναφέρθηκε και στις σχέσεις κράτους και εκκλησίας. Κι εκεί (όπως γίνεται και σε πολλά άλλα κεντρικά ζητήματα) αποκάλυψε ότι για τον σημερινό ΣυΡιζΑ δεν υπάρχει πλέον η βασική αξιακή θέση της αριστεράς από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα για πλήρη και ουσιαστικό χωρισμό εκκλησίας και πολιτείας .

Ιδού τι ακριβώς είπε ο πρόεδρος του ΣυΡιζΑ: "Εγώ δεν βρέθηκα στο Άγιον Όρος για να κοροϊδέψω, ούτε για να παραπλανήσω κανένα. Μίλησα ειλικρινά, δεν προσποιήθηκα. Αναγνώρισα τη μεγάλη θεσμική και πολιτισμική αξία τού Όρους. Αναγνώρισα τη μεγάλη θεσμική και πολιτισμική αξία ενός πυλώνα τής ορθοδοξίας που είναι το Όρος, σε αυτό που σημαίνει Ελλάδα και ελληνισμός. Και αυτή η αναγνώριση ήταν ειλικρινής. Δεν προσποιήθηκα, δεν έταξα, δεν αξιοποίησα, όπως άλλοι αξιοποιούν για επικοινωνιακούς λόγους τα βαθύτερα προσωπικά τους πιστεύω. Δεν είμαι τέτοιου είδους πολιτικός. Ως εκ τούτου, πρέπει να σας πω ότι η σχέση μας με την εκκλησία είναι μια σχέση ειλικρινής, πράγμα το οποίο μπορεί να μας οδηγήσει σε ουσιαστικά αποτελέσματα. Για τον αναγκαίο εξορθολογισμό των σχέσεων κράτους-εκκλησίας, που θα είναι ευνοϊκός και για το κράτος, προκειμένου να είναι ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος αλλά και για την ίδια την Εκκλησία, ώστε να επιτελέσει με καλύτερους όρους τον σημαντικότατο κοινωνικό ρόλο που έχει".

Παρατήρηση πρώτη: Το αίτημα για χωρισμό κράτους και εκκλησίας  δεν ήταν μόνο θέση του σοσιαλιστικού και κομμουνιστικού κινήματος αλλά μια θέση που εξέφραζε και τις δυνάμεις του αστικού εκσυγχρονισμού. Μια θέση που επιτέλους θα έλυνε μια εκκρεμότητα δεκαετιών και θα σηματοδοτούσε ένα σύγχρονο, όχι σοσιαλιστικό αλλά αστικό κράτος. Μη ξεχνάμε πως στην Γαλλία το ζήτημα αυτό έχει λυθεί ήδη από την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα. Στην Ελλάδα, για να μιλήσουμε μόνο για τα τελευταία 40 χρόνια, υπονομεύθηκε από τις πρώτες κιόλας μέρες της μεταπολίτευσης, όταν αποτελούσε θέση όλων (ακριβώς όλων) των κομμάτων, ακόμη και της καραμανλικής Νέας Δημοκρατίας. Στην συνέχεια, βέβαια, ξεχάστηκε και από το ΠΑΣΟΚ. Τώρα το ξεχνάει και ο ΣυΡιζΑ στο κατώφλι της κυβερνητικής εξουσίας.

Παρατήρηση δεύτερη: Όταν αντικαθιστάς την θέση αρχής για τον χωρισμό με τον γενικόλογο όρο "εξορθολογισμός", σε τί διαφέρεις από τους δικολαβισμούς του Ευάγγελου Βενιζέλου, που μιλούσε για "διακριτούς ρόλους" όταν επιχειρηματολογούσε γιατί δεν είναι αναγκαία η συνταγματική κατοχύρωση του χωρισμού;

Δικαιολογημένα, λοιπόν, μετά από όλα τα παραπάνω, έσπευσαν οι κύκλοι της ιεράς συνόδου, που αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι οποιαδήποτε κουβέντα για χωρισμό, να εκφράσουν την ικανοποίησή τους για την τοποθέτηση του προέδρου του ΣυΡιζΑ.

Ηθικόν δίδαγμα (όπως μας έλεγαν οι παπάδες σε μας τους παληότερους που περάσαμε -υποχρεωτικά εκείνη την εποχή του ’60- από τα κατηχητικά σχολεία): Ο σκοπός (τα ψηφαλάκια που λένε και στα τηλεοπτικά παράθυρα) δεν δικαιολογεί πάντα τα μέσα!


Υ.Γ. Από τις στήλες του Ημεροδρόμου έχει σχολιασθεί όπως πρέπει η συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον πάπα Φραγκίσκο. Μόνο μια παρατήρηση για τους επιτελείς του ΣυΡιζΑ, που όπου σταθούν κι όπου βρεθούν μιλάνε για τον "πάπα των φτωχών", τον "πάπα της ειρήνης" και δεν συμμαζεύεται. Μερικές φορές μοιάζουν σαν να είναι έτοιμοι να τον εντάξουν και στην "συμμαχία του νότου". Κάποιος πρέπει να τους θυμίσει την Ιστορία και το ρόλο του Βατικανού, εκατονταετίες τώρα, ακόμη και πρόσφατα στον διαμελισμό τής Γιουγκοσλαβίας και τους ποταμούς αίματος που χύθηκαν εκεί.  Από την Ιστορία θα μάθουν πως ο ίδιος ο πάπας είναι και τραπεζίτης. Θα μάθουν πως από το 1942 το Βατικανό έχει και την δική του τράπεζα. Μια τράπεζα χωμένη στου κόσμου τις βρομοδουλειές. Μια από αυτές τις βρομοδουλειές είναι και το ξέπλυμα χρήματος, όπως έδειξαν και τα σκάνδαλα που ξέσπασαν στην δεκαετία του ’90. Την συνεργασία των κληρικών τραπεζιτών με τους τζογαδόρους τής εποχής μέσω της αμαρτωλής τράπεζας Banco Amrosiano. Kαι τόσα άλλα για το "άγιο χρήμα", που θα χρειαζόμασταν σελίδες επί σελίδων για να τα περιγράψουμε. Προς το παρόν, θα τους συνιστούσαμε να βρουν τα τεύχη της εποχής (και κυρίως του 1999) του γνωστού περιοδικο Fortune. Όσο για τα πεπραγμένα τού πάπα, καλό είναι να μάθουν και τι έκανε αυτός ως αρχιεπίσκοπος στην Αργεντινή, όταν στη χώρα του υπήρχε στυγνή στρατιωτική δικτατορία. Απλώς εσιώπησε, παρά τις εκκλήσεις των συγγενών των διωκομένων, ακόμη κι όταν ήταν χαμηλόβαθμοι κληρικοί. Ή τι κάνουν τώρα οι υπαγόμενοι σ’ αυτόν κληρικοί στην Ουκρανία. Συνεργάζονται με τους φασίστες και κυνηγούν τους πατριώτες τους εκεί στα ανατολικά της χώρας επειδή απλά και μόνο είναι ρωσσόφωνοι και πολλοί απ’ αυτούς "αιρετικοί" ορθόδοξοι. Κατά τα άλλα εύκολο είναι να κάνεις γενικόλογες διακηρύξεις περί ειρήνης, τραπεζών κλπ.

[Άρθρο του Γιώργου Καραγιάννη στον ιστοτόπο Ημεροδρόμος, 

με μικροδιορθώσεις και υπογραμμίσεις δικές μου.]

Σημείωση ιστολογίου: Δοκιμάστε τα νεύρα σας, παρακολουθώντας ένα εξάλεπτο ντελίριο του μητροπολίτη Κορινθίας Διονυσίου και προσπαθήστε να ανακαλύψετε πώς είναι δυνατόν να επέλθει ο "εξορθολογισμός" στις σχέσεις πολιτείας και εκκλησίας, τον οποίο ευαγγελίζεται ο πρόεδρος του ΣυΡιζΑ.

Ένα τραγούδι για τον Παύλο

Σήμερα συμπληρώνεται ένας χρόνος από την δολοφονία τού Παύλου Φύσσα, η οποία αποκάλυψε το απεχθές πρόσωπο του φασισμού σε όσους στερούνταν ιστορικής μνήμης. Αυτή η δολοφονία, με όλες τις συνταρακτικές λεπτομέρειές της, ξέσκισε κάθε φτηνή δικαιολογία που πάσχιζε να προβάλει το "ανθρώπινο πρόσωπο" του φασισμού ή την "σοβαρότητα" των χρυσαυγητών. Κι είναι αυτή η άνανδρη δολοφονία που μας επιτρέπει σήμερα να είμαστε κατηγορηματικοί: Ναι, όσοι στηρίζουν -είτε με λόγια είτε με ψήφο- την Χρυσή Αυγή δεν είναι παραπλανημένοι, είναι φασίστες.

Για την σημερινή μέρα υπάρχουν πολλά κείμενα που μπορείτε να διαβάσετε στο διαδίκτυο. Εξ άλλου, σήμερα διοργανώνονται αντιφασιστικά συλλαλητήρια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, στα οποία θα γίνει πολύς λόγος γι' αυτή την μαύρη επέτειο. Το ιστολόγιο διάλεξε έναν διαφορετικό τρόπο για να τιμήσει τούτη την ημέρα: ένα τραγούδι.

Ο φασισμός

Ο φασισμός δεν έρχεται από το μέλλον
καινούριο τάχα κάτι να μας φέρει.
Τι κρύβει μέσ' στα δόντια του το ξέρω,
καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.

Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
και χάνονται βαθιά στα περασμένα.
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν,
μα όχι και το μίσος του για μένα.

Το φασισμό βαθιά καταλαβέ τον.
Δεν θα πεθάνει μόνος. Τσάκισέ τον!

Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος
που λούζεται στον ήλιο και στ' αγέρι.
Το κουρασμένο βήμα του το ξέρω
και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.

Μα πάλι θέ ν' απλώσει σαν χολέρα,
πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου
και δίπλα σου θα φτάσει κάποια μέρα,
αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.

Το φασισμό βαθιά καταλαβέ τον.
Δεν θα πεθάνει μόνος. Τσάκισέ τον!

Στίχοι: Φώντας Λάδης

Σύνθεση: Θάνος Μικρούτσικος 

Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη

(Από το άλμπουμ "Τραγούδια της λευτεριάς", 1978)

Κοινωνική ασφάλιση: ζήτημα ταξικό

Οι περισσότεροι -ίσως- από μας, τους απλούς ανθρώπους, όταν ακούμε "ασφαλιστικό", δυο πράγματα σκεφτόμαστε αυτομάτως: την σύνταξή μας και την περίθαλψή μας. Κατά τα άλλα, το περιεχόμενο του όρου "ασφαλιστικό" μάς φαίνεται τόσο δυσνόητο ώστε νομίζουμε πως μόνο ειδικοί μπορούν να τον μελετούν και να τον καταλαβαίνουν απόλυτα. Κι όμως, μιλάμε για κάτι που αφορά όχι μόνο κάθε εργαζόμενο αλλά και κάθε πολίτη αυτής της χώρας.

Πράγματι, όταν μιλάμε για Κοινωνική Ασφάλιση, δεν εννοούμε μόνο τις συντάξεις ή τις συνταγές για φάρμακα αλλά όλα τα δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί με πολύχρονους αγώνες. Δικαιώματα που άχουν άμεση σχέση με την συνολική προστασία των εργαζομένων όχι μόνο για όσο χρόνο δουλεύουν αλλά και για όσο χρόνο είναι ανίκανοι προς εργασία (είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω ατυχήματος ή ασθενείας), ακόμη δε και για όσο χρόνο δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Δικαιώματα που συνιστούν ασπίδα προστασίας απέναντι σε ένα σύστημα που καθημερινά τους φθείρει και λογαριάζει την δουλειά τους ως συντελεστή κόστους.

Φυσικά, όταν μιλάμε για δικαιώματα των εργαζομένων μέσα σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον, εξυπακούεται ότι μιλάμε για δικαιώματα που βρίσκονται συνεχώς υπό αμφισβήτηση, μιας και η κατάργησή τους εξυπηρετεί την καλύτερη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης. Όμως, για τον εργαζόμενο, η Κοινωνική Ασφάλιση ως δικαίωμα αποτελεί το ελάχιστο αντάλλαγμα που μπορεί να απαιτήσει από τον πλούτο που παράγει, πολύ περισσότερο δε αφού ο ίδιος πληρώνει αδρά γι' αυτό.


Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των αστών διαμορφωτών κοινής γνώμης, το ζήτημα της Κοινωνικής Ασφάλισης δεν είναι λογιστικό αλλά ταξικό και, επομένως, δεν προσφέρεται για "κοινωνική συναίνεση" αλλά για μετωπική σύγκρουση. Και πώς μπορεί να γίνει διαφορετικά, αφού το ασφαλιστικό συνιστά για μεν το κεφάλαιο δομικό στοιχείο τής ανταγωνιστικότητάς του για δε τους εργαζόμενους θεμέλιο λίθο τής ζωής τους;

Η άρχουσα αστική τάξη βαφτίζει την ανταγωνιστικότητα (είτε σε περίοδο ανάπτυξης είτε σε περίοδο κρίσης) ως "εθνικό στόχο", για την επίτευξη του οποίου επιβάλλονται συμβιβασμοί, θυσίες, ανοχή και υπομονή σε βάρβαρα μέτρα. Για τους εργαζόμενους, όμως, η ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου δεν μπορεί να είναι "εθνικός στόχος". Για ποιόν λόγο να αποδεχτούν θυσίες και συμβιβασμούς; Για να προστατευθεί η κερδοφορία των κεφαλαίων σε βάρος τους;

Μας λένε ότι οι νέες μεταρρυθμίσεις (δηλαδή, οι ανατροπές) που σχεδιάζονται στο ασφαλιστικό, αποσκοπούν στον εξορθολογισμό τού συστήματος, στην κάλυψη των λαϊκών αναγκών και στην εξάλειψη των αδικιών. Πρόκειται για καραμπινάτα ψεύδη και για χοντροκομμένη προπαγάνδα. Στον καπιταλιστικό κόσμο, όλες οι ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση έχουν ως στόχο την παραπέρα απομείωση της τιμής τής εργασίας και, συνεπακόλουθα, την ενίσχυση των ιδιωτικών κεφαλαίων που επενδύονται σε τομείς όπως η υγεία, η περίθαλψη, η συνταξιοδοτική κάλυψη και η ασφάλιση γενικώτερα.

Οπως και σε κάθε άλλο ζήτημα που καθορίζει τους όρους πώλησης της εργασίας, έτσι και στο ζήτημα της Κοινωνικής Ασφάλισης, εργαζόμενοι και εργοδότες έχουν αντιτιθέμενα και συγκρουόμενα συμφέροντα. Το κεφάλαιο αντιμετωπίζει την Κοινωνική Ασφάλιση ως στοιχείο κόστους από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί για να αυξήσει την κερδοφορία του. Θεωρεί τα ασφαλιστικά δικαιώματα και τις υπηρεσίες υγείας ως δαπάνες. Έτσι, αντιμετωπίζει το ζήτημα λογιστικά. Η επίθεση και οι αντεργατικές παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό (ειδικά κατά τα τελευταία 25 χρόνια) αποδεικνύουν πως πάντοτε η διάλυση της Κοινωνικής Ασφάλισης βρισκόταν στο στόχαστρο της αστικής τάξης και η σοβούσα καπιταλιστική κρίση απλώς επιτάχυνε τις εξελίξεις.

Μιλάνε πολλοί για την κατάντια των ασφαλιστικών ταμείων, προκειμένου να δικαιολογήσουν τις όποιες αντιλαϊκές παρεμβάσεις. Μα για τα ελλείμματα που επικαλούνται, δεν φταίνε οι εργάτες! Δεν είναι αυτοί που έσπρωξαν τις εισφορές τους στη στερέωση του καπιταλιστικού συστήματος στη χώρα μας από το 1950 έως σήμερα ή στο τζογάρισμα του χρηματιστηρίου και στα δομημένα ομόλογα. Δεν ήταν επιλογή τους το πρόσφατο "κούρεμα" των αποθεματικών. Η αλήθεια είναι πως τα ασφαλιστικά ταμεία καταληστεύθηκαν και τα σημερινά τους ελλείμματα έχουν μετατραπεί σε πλεονάσματα κάποιων άλλων.

Επίσης, δεν αποτελούν επιλογή των εργαζομένων η ανεργία, η ανασφάλιστη εργασία, τα χαμηλά μεροκάματα, οι ελαστικές σχέσεις εργασίας κλπ, φαινόμενα και πρακτικές που επιφέρουν πλήγματα στα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων. Κανένας εργάτης δεν επέλεξε να είναι άνεργος και στις ουρές των ΟΑΕΔ, να "ωφελείται" σε πεντάμηνα κακοπληρωμένα προγράμματα ή να δουλεύει "μαύρα", χωρίς δικαιώματα και με μισθούς των 200 και 300 ευρώ. Όλα αυτά αποτελούν επιλογές εκείνων που σήμερα κατηγορούν τους εργαζόμενους, καλώντας τους σε νέες θυσίες με ακόμη πιο βάρβαρα μέτρα.


Σε τελική ανάλυση, οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν οφείλουν να απολογηθούν για τίποτε αλλά πρέπει να περάσουν στην αντεπίθεση. Δεν τους πάει ο ρόλος τού "και κερατάς και δαρμένος". Αν ολιγωρήσουν ή αν συμβιβαστούν με "το μικρότερο κακό", το κεφάλαιο δεν τό 'χει σε τίποτε να επαναφέρει ως και την παιδική εργασία προκειμένου να αυξήσει την κερδοφορία του. Στο κάτω-κάτω, με τόση πρόοδο που σημειώνει η ανθρωπότητα, είναι αφύσικο να μένουμε αδρανείς μπροστά στην κατάλυση δικαιωμάτων που διεκδικούνταν -και κατακτούνταν- τον 19ο αιώνα.



Σημείωση: Το σημερινό κείμενο γράφτηκε εν θερμώ και με έντονη αηδία από την προστυχιά με την οποία κυβέρνηση και ΜΜΕ στρώνουν τον δρόμο για το επόμενο χτύπημα στην Κοινωνική Ασφάλιση. Δυστυχώς, πολλοί θα πειστούν ότι για τις νέες κατακεφαλιές που θα δεχτούν, θα ευθύνεται η κόρη δικαστικού που έπαιρνε σύνταξη χωρίς να την δικαιούται...

Η βιομηχανία συμβούλων και η αχρηστία τους

Η μετ' επαίνων και ευχαριστιών (τυπικών, θα μου πείτε) αποχώρηση του κ. Χαρδούβελη από την Eurobank, στην οποία διετέλεσε  οικονομικός σύμβουλος και επικεφαλής του τμήματος Οικονομικών Μελετών για δεκατέσσερα συναπτά έτη από το 2000, για να αναβαθμιστεί σε Υπουργό Οικονομικών, σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως και με εύστοχο τρόπο στο διαδίκτυο, χωρίς να βρεθεί μια λογική  εξήγηση (πέραν της διαπλοκής) για το πώς το ελληνικό κράτος έρχεται να εμπιστευτεί την αποτροπή της χρεωκοπίας της χώρας σε ένα στέλεχος το οποίο συνεισέφερε τα μάλα στη χρεωκοπία μιας μεγάλης και πάλαι ποτέ ελπιδοφόρας τράπεζας. Κι αν και οι άλλες τρεις αδελφές της χρεωκόπησαν ταυτόχρονα, η χρεωκοπία της Eurobank ήταν η πιο μεγαλειώδης.

Αρκετές φορές έτυχε ν' αναρωτηθώ από δημοσιεύματα, πώς συμβαίνει διάφορα μεγαλοστελέχη να απολύονται από μια επιχείρηση λόγω χαμηλών επιδόσεων και την άλλη στιγμή να προσλαμβάνονται από μια άλλη για να την ανατάξουν με τις ίδιες ή καλύτερες αμοιβές. Από πού να πηγάζει άραγε αυτή η αισιοδοξία; Από ποιά λογική διαδικασία;

Αν είμαστε σίγουροι για τον Φραντσέσκο Σκεττίνο, τον πλοίαρχο του Costa Concordia, ότι κανείς δεν πρόκειται να του ξαναεμπιστευτεί πηδάλιο (γι' αυτό και τό 'ριξε στις διαλέξεις), πώς είμαστε σίγουροι ότι, παρά τις διαλέξεις, δεν θα βρεθεί κάποιος διεθνής οργανισμός να εμπιστευτεί στον ΓΑΠ την διοίκησή του; Τί είναι αυτό που καθορίζει ότι ο Φραντσέσκο Σκεττίνο δεν θα ξαναβρεί δουλειά, ενώ ο Γκίκας Χαρδούβελης βρίσκει και ο ΓΑΠ θα βρει, αν το θελήσει;

Η τυχαιότητα αγαπητοί μου, η τυχαιότητα.

Οποιοσδήποτε γνωρίζει ότι το να φτάσει ένα καράβι στον προορισμό του με ασφάλεια, δεν αποτελεί θέμα τύχης αλλά δεξιοτήτων, εμπειρίας, συγκρότησης, πρόβλεψης κινδύνων και ικανότητας αντιμετώπισης και γι' αυτό δεν συγχωρεί τα ναυάγια και τους καπετάνιους που τα φουντάρουν. Ενδόμυχα, όμως, φαίνεται ότι έχει συμφωνηθεί η διοίκηση, το μάνατζμεντ μιας τράπεζας, μιας επιχείρησης, ενός οργανισμού, μιας χώρας, παρά τα παραφερνάλια και τη θεοποίηση που  συνοδεύουν τους μάνατζερ και τους συμβούλους να μην αποτελεί θέμα σπουδών και ικανότητας που να συνδέονται αναλογικά με συγκεκριμένα αποτελέσματα, αλλά τύχης. Αν ένας σύμβουλος ή ένας μάνατζερ δεν κατορθώνει να φέρει κέρδη την μια φορά, μπορεί κάλλιστα να φέρει μια επομένη. Η εναλλαγή στα επιτελεία των εταιριών μοιάζει τότε σαν εξορκισμός στη θεά τύχη, με την προσδοκία ότι, δεν μπορεί, κάποιος καινούργιος θα υπάρξει που θα φέρει το σημάδι της.

Κι επειδή δεν υπάρχει κάτι άλλο που να μετράει παρά η τύχη, γι' αυτό τον λόγο παρατηρείται και υπερπληθωρισμός στο επάγγελμα του μάνατζερ ή του συμβούλου, μιας κι ο πάσα είς θρασύς μπορεί να καυχηθεί ότι αυτός είναι ο τυχερός, αρκεί να του δοθεί η ευκαιρία να δοκιμάσει.

Πέρα από τις εξυπνάδες, θέλετε φαντάζομαι και πειστήρια. Θα τα έχετε.

Δεν χωράει αμφιβολία ότι οι συμβουλευτικές εταιρίες παίζουν έναν ιδιαίτερο ρόλο στην παγκόσμια οικονομική τάξη. Και στην ελληνική, φυσικά. Ρίξτε μόνο μια ματιά στο χορό των συμβούλων που στροβιλίζονται γύρω από το ΤΑΙΠΕΔ. Όπως ανέφερε ο κ. Σταικούρας, μόνο την περίοδο Ιούλιος 2011-Μάρτιος 2012, το σύνολο των αμοιβών και εξόδων που καταβλήθηκαν σε συμβούλους για την "αξιοποίηση" των περιουσιακών του στοιχείων, ανέρχεται σε 6,9 εκατ. ευρώ. Και τα αποτελέσματα είναι επιεικώς πενιχρά. Ευτυχώς, δηλαδή. Επίσης, με το ποσό των 5,7 εκατ. ευρώ θα πληρωθούν από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων οι νομικοί, οικονομικοί και τεχνικοί σύμβουλοι του ελληνικού δημοσίου για τις υπηρεσίες που προσέφεραν στην αναδιάρθρωση των συμβάσεων παραχώρησης για την κατασκευή των νέων οδικών αξόνων. Αυτά είναι δυο μόνο τυχαία παραδείγματα για το πόσο έχουν εισχωρήσει οι σύμβουλοι στους προυπολογισμούς της χώρας μας.

Οι Financial Times αναφερόμενοι απαξιωτικά σε σειρά άρθρων τους στην βιομηχανία συμβούλων, σημειώνουν ότι απασχολεί παγκοσμίως περί τα 3 εκατομμύρια και ότι γεννά έσοδα περί τα 300 δισ. δολλάρια. Για το 2011 ενδεικτικά, οι εταιρίες συμβούλων στις ΗΠΑ παρείχαν επενδυτικές συμβουλές για κεφάλαια ύψους 13 τρισ. δολλαρίων, ενώ παγκοσμίως το ποσό αυτό εκτιμάται στα 25 τρισ. δολλάρια.

Παρά τα δισεκατομμύρια, όμως, που ρίχνουν οι εταιρίες και τα ασφαλιστικά ταμεία στις συμβουλευτικές εταιρίες, οι συμβουλές κάθε άλλο παρά χρήσιμες αποβαίνουν. Σύμφωνα με έρευνα του Oxford University’s Said Business School, οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1999-2011 κατόπιν υπόδειξης των συμβούλων απέφεραν λιγώτερα κέρδη (συγκεκριμένα κατά 1.1% ετησίως) απ' ότι αν οι συμβουλές τους είχαν αγνοηθεί. Τα αποτελέσματα αυτά βασίστηκαν στην ανάλυση των 29 μεγαλύτερων συμβουλευτικών εταιριών, οι οποίες αντιστοιχούν στο 90% της αγοράς. Δηλαδή, όχι μόνο δεν κατάφεραν να πάρουν τις αποδόσεις της αγοράς, οι οποίες κατά το κυρίαρχο νεοκλασσικό υπόδειγμα ακολουθούν την κατανομή του τυχαίου περιπάτου με μέση τιμή το μηδέν, αλλά επιπλέον κατόρθωσαν το ακατόρθωτο, να πάρουν δηλαδή ακόμα μικρότερες. Κι αυτό, ακριβοπληρώνοντάς τες.

Πώς έγινε λοιπόν και οι σύμβουλοι, παρά την αποδεδειγμένη ανεπάρκειά τους, μας κάθησαν στον σβέρκο ως πολύτιμοι και αναντικατάστατοι; Η επίσημη εξήγηση είναι ότι οι σύμβουλοι δρουν κάπως σαν αποδιοπομπαίοι τράγοι, για να μπορεί η διοίκηση μιας εταιρίας να απεκδύεται των ευθυνών της και να μεταβιβάζει τη δική της ανεπάρκεια-ατυχία σε κάποιους άλλους άτυχους-ανεπαρκείς. Η ανεπίσημη εξήγηση, αυτή που ποτέ δεν λέγεται φωναχτά, είναι ότι οι σύμβουλοι σε κάποιες (πολλές-λίγες) περιπτώσεις είναι για να δρουν ως οι μεσάζοντες στις μίζες.

[Από το ιστολόγιο Cynical]

Κόκκινα δάνεια και τοξικά ομόλογα

Πριν προχωρήσουμε στο σημερινό κείμενο, καλό θα ήταν ο αναγνώστης να "φρεσκάρει" λίγο όσα είχαμε πει πριν δυόμισυ χρόνια από τούτην εδώ την γωνιά για τα δομημένα ομόλογα ("Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 75. Οι οίκοι αξιολόγησης και τα δομημένα ομόλογα "), επειδή φαίνεται ότι η ιστορία πρόκειται να επαναληφθεί πολύ σύντομα.


Προ ολίγων ημερών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πήρε μια "ιστορική" (σύμφωνα με τον διοικητή της Μάριο Ντράγκι) διπλή απόφαση, προκειμένου να αυξήσει την ρευστότητα των τραπεζών και, κατ' επέκταση, να επιταχύνει την κυκλοφορία τού χρήματος, με στόχο να βοηθήσει την πανευρωπαϊκά αναζητούμενη ανάπτυξη. Πρώτον, μείωσε το επιτόκιο δανεισμού σε 0,05% (δίνοντας πλέον σχεδόν τζάμπα δανεικά) και το επιτόκιο καταθέσεων σε -0,20% (δηλαδή, για να καταθέσεις χρήματα στην ΕΚΤ θα πρέπει να πληρώνεις κι από πάνω!), καθιστώντας απαγορευτικό το "παρκάρισμα" κεφαλαίων. Δεύτερον -και απείρως σημαντικώτερο-, προανήγγειλε την αγορά τίτλων καλυπτόμενων από περιουσιακά στοιχεία. Ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τι σημαίνει αυτό το τελευταίο.

Ως γνωστόν, η ΕΚΤ "μειονεκτεί" έναντι των άλλων ανταγωνιστικών της κεντρικών τραπεζών (Fed, Bank of Japan, Bank of England κλπ) επειδή η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να κάνει έκδοση χρήματος, όπως εκείνες. Ενώ, δηλαδή, η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (η Fed) μπορεί να τυπώνει δολλάρια όποτε οι καταστάσεις και οι συγκυρίες το απαιτούν, η ΕΚΤ δεν μπορεί. Και για να το πούμε διαφορετικά: σε σύγκριση με την ΕΚΤ, η Fed μπορεί να ασκήσει νομισματική πολιτική πολύ ευκολώτερα.

Αφού, λοιπόν, η ΕΚΤ δεν μπορεί να τυπώσει καινούργιο χρήμα, έπρεπε να βρεθεί άλλος τρόπος για να αυξηθεί η ρευστότητα των υπ' αυτήν τραπεζών. Κι ο τρόπος αυτός βρέθηκε στην αγορά τίτλων. Στην "Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού" είχαμε εξηγήσει αναλυτικά το πώς διογκώθηκε η τραπεζική φούσκα, η οποία οδήγησε στην σοβούσα παγκόσμια καπιταλιστική κρίση με το σκάσιμό της. Ας δούμε τώρα πώς η απόφαση της ΕΚΤ μάς οδηγεί στην επανάληψη της ιστορίας.

Χρόνια τώρα (κυρίως από τότε που καταργήθηκε ο Νόμος Class-Steagall) οι τράπεζες τιτλοποιούν τα δάνεια που χορηγούν. Μαζεύουν, δηλαδή, τα δάνεια που έχουν χορηγήσει, τα φτιάχνουν ομόλογα και τα πουλάνε. Με τον τρόπο αυτό εξουδετερώνουν την πιθανότητα χασούρας από κάποια δάνεια που δεν θα εξυπηρετηθούν, εφ' όσον μέσα στα ομόλογα που στήνουν, "χωνεύουν" και τα επικίνδυνα δάνεια μαζί με τα καλά. Αυτή η τακτική έχει δυο βασικές επιπτώσεις. Πρώτον, οι τράπεζες χορηγούν δάνεια δίχως πολλούς ελέγχους και δίχως πολλούς ενδοιασμούς, εφ' όσον ξέρουν πως κάποιο ομόλογο θα φτιαχτεί για να σπρώξουν όσα "σκουπίδια" μαζέψουν. Δεύτερον... προσέξτε:

Ποιοί αγοράζουν αυτά τα ομόλογα; Μα... οι τράπεζες! Αφού οι μέτοχοι των τραπεζών θέλουν υψηλά και γρήγορα κέρδη, οι διοικήσεις τους δεν έχουν αντίρρηση να "επενδύσουν" σε τέτοια ομόλογα, χάρη στα οποία εισπράττουν και συγχαρητήρια και μπόνους (φυσικά!). Μόνο που με τόση σαβούρα που τιτλοποιείται, έχει χαθεί ο μπούσουλας. Παναπεί, έχει χαθεί η διατραπεζική εμπιστοσύνη. Από την στιγμή που μια τράπεζα ξέρει πόσα σκουπίδια έχει σπρώξει στα δικά της ομόλογα, είναι λογικό να υποψιάζεται ότι και οι άλλες τράπεζες κάνουν το ίδιο. Αποτέλεσμα: αυτά τα δομημένα (ή τοξικά, όπως θέλετε πείτε τα) ομόλογα μένουν αδιάθετα. Για παράδειγμα, σήμερα υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ομόλογα συνολικού ύψους κάπου στο ενάμισυ τρισεκατομμύριο αλλά περισσότερα από τα μισά παραμένουν απούλητα.

Παρένθεση. Λένε πως σήμερα οι τράπεζες είναι πνιγμένες στα κόκκινα δάνεια. Ας παραβλέψουμε το ότι η ευθύνη για την ύπαρξη αυτών των δανείων ανήκει αποκλειστικά στις ίδιες τις τράπεζες που τα χορήγησαν δίχως μέτρο και δίχως έλεγχο. Όμως, πρέπει να πούμε ότι κόκκινα δάνεια υπήρχαν πάντα. Απλώς, εκτός καπιταλιστικής κρίσης, οι τράπεζες είχαν την δυνατότητα να τα ξεφορτωθούν μέσω της τιτλοποίησής τους. Πάντοτε θα βρισκόταν κάποιος να τα αγοράσει (π.χ. ένα ασφαλιστικό ταμείο). Άρα το πρόβλημα με τα κόκκινα δάνεια δεν είναι η ύπαρξή τους αλλά η δυσκολία στο ξεφόρτωμά τους. Κλείνει η παρένθεση.

Εδώ είναι που έρχονται να επέμβουν ο Ντράγκι με την ΕΚΤ. Αφού δεν έχουν την δυνατότητα να τυπώσουν φρέσκο χρήμα, βρίσκουν άλλον τρόπο για να σπρώξουν ρευστό στις τράπεζες: αγοράζουν τα σκουπίδια τους! Στόχος είναι, βεβαίως, η αύξηση τής τραπεζικής ρευστότητας να λειτουργήσει ως αύξηση της χρηματοδότησης επενδύσεων ώστε να έρθει -επί τέλους!- η ποθούμενη ανάπτυξη. Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι συζητήσιμη. Εκείνο που δεν είναι συζητήσιμο είναι ότι αυτή η επιλογή τής ΕΚΤ θα δημιουργήσει έναν νέο κύκλο τοξικών ομολόγων, πιθανώς μεγαλύτερο από τον προηγούμενο, μιας και θα υπάρχει πλέον σίγουρος αγοραστής.

Δυστυχώς, όμως, τόσο για τον Ντράγκι και την παρέα του όσο και για εκείνους που βλέπουν κάποια αχτίδα ελπίδας στην συγκεκριμμένη πολιτική τής ΕΚΤ, οποιαδήποτε νομισματική πολιτική κι αν ακολουθηθεί και όσο επεκτατική κι αν είναι,  α π ο κ λ ε ί ε τ α ι  να οδηγήσει σε βελτίωση των συνθηκών ζωής των λαϊκών στρωμάτων. Κατ' αρχάς, βλέπουμε πόση "βελτίωση" έχουν δει οι πολίτες των ΗΠΑ ή της Ιαπωνίας, όπου τέτοιες επιλογές εφαρμόζονται χρόνια τώρα. Και, δεύτερον, αυτά τα σκουπίδια που θα ξεφορτωθούν οι τράπεζες, κάποιοι θα κληθούν να τα πληρώσουν. Ποιοί; Έλα ντε!

Σαββατιάτικα (21)

*** (α) Γκίκας: "Ο ΕΝΦΙΑ δεν είναι δικός μου νόμος, δεν θα απολογηθώ γι' αυτόν." *** (β) Τζέρρυ Γιακουμάτος: "Τον νόμο για τις λαϊκές τον βρήκα ψηφισμένο και πρέπει να τον τηρήσω." *** (γ) Κούλης Μικροδράκουλας: "Από την στιγμή που ένας νόμος ψηφίζεται, πρέπει να εφαρμόζεται." *** Οι Κλούβιοι απεφάνθησαν. *** Το ότι ένας κακός ή άδικος νόμος μπορεί και πρέπει να αλλάζει ή να καταργείται δεν μπορούν να το σκεφτούν καν. *** Μάλλον μας κυβερνούν Μπαρμπα-Μυτούσηδες. *** Δεν κατάλαβα το πρόβλημά σας με τις περικοπές στις προληπτικές εξετάσεις. ***

Ποιός βρομάει, Κώστα; Ο Αντώνης ή ο Άνθιμος;

Δηλαδή, αυτοί που έχουν διαγνωστικά κέντρα να γίνουν κλέφτες; *** Τόση διαφήμιση που τους κάνει ο Σκάι να πάει χαμένη; *** Έτσι δεν είναι, μανταμίτσα μου; *** Εμ θες τζάμπα τεστ Παπ, εμ δεν παίρνεις απόδειξη από την μανικιουρίστα. *** Μονά-ζυγά δικά σου, δηλαδή; *** Πώς για; *** Άσε που, αντί για οποιεσδήποτε εξετάσεις, μπορείς πάντα να πας ν' ανάψεις ένα κερί. *** Τόσες θαυματουργές εικόνες υπάρχουν στον τόπο μας. *** Η αμήχανη στιγμή που σκέφτεσαι ότι το τεστ Παπ καταργήθηκε από ένα μουνί. *** Έφυγε από τον αγιασμό ο Γκλέτσος επειδή ο παπάς είπε "νίκας τοις βασιλεύσι". *** Απεπάτησεν η φορβάς εν αλωνίω, Απόστολε! *** Αν έλεγε "τοις ευσεβέσι" θα ήταν όλα καλά, δηλαδή; *** Το αποφάσισα: με τα λεφτά που θα πήγαινα του χρόνου διακοπές, θα πάρω το νέο άι-φον. *** Ελπίζω μόνο να μου δώσουν δώρο την θήκη του. *** Στον γάμο τού Κόκκαλη έστειλαν δώρα ή απλώς βάλανε λεφτά σε φάκελλο; *** Α! ήταν κι ο Γιώργος ο Ακατονόμαστος καλεσμένος στον γάμο αλλά δεν τραγούδησε. *** Κρίμα. *** Χάθηκε η ευκαιρία για άλλη μια δωρεάν συναυλία. *** Αυτό που η άλλη στενοχωριέται επειδή πήρε ενάμισυ κιλό με τσακίζει. *** Και βάζει και το μισό για να με λιώσει τελείως. *** Εγώ όταν λέω πως πήρα, εννοώ από 10 κιλά και πάνω. *** Πόσα μέλη είπαμε πως έχει σήμερα η ΔημΑρ; *** Συγγνώμη που ρωτάω, κυρ-Φώτη, αλλά ο Πανούσης (όχι ο Τζίμης) είπε πως θα φύγουν κι άλλοι και με μπέρδεψε. ***

Λαϊκή καψούρα

Αν δεν μάθω ποια σοβαρή δουλειά θα κάνει η Παναγιωταρέα στην Αμφίπολη, θα σκάσω. *** Μου είπαν ότι δεν είναι εκπρόσωπος τύπου. *** Μηπως είναι εκπρόσωπος τάφου; *** Αδημονώ για μια φωτογραφία τής Άννας με την βοϊδογλειψιά ανάμεσα στις Καρυάτιδες. *** Η καλύτερη απόδειξη ότι ΔΕΝ είμαστε ευθέως απόγονοι των αρχαίων ελλήνων. *** Πάντως, μιλάμε για πολύ κιτς τάφο, ε; *** Σφίγγες μπροστά, Καρυάτιδες πιο πίσω... *** Σε λίγο θα βρούμε τοτέμ τού Μανιτού, αργότερα άγαλμα του Τουτατίς και στο φινάλε βραχογραφίες των Ίνκας. *** Πολύ βλαχονεόπλουτος ο μακαρίτης. *** Τόσα χρόνια στις πίστες η Κατερινούλα και την μεγαλύτερη επιτυχία την έκανε με το "Αναστατώνομαι"; *** Ανακατώνομαι. *** Ρε συ, Αντώνη, αλήθεια είχαμε τον Ιούλιο 2% αύξηση ανεργίας; *** Με είκοσι εκατομμύρια τουρίστες; *** Δεν μπορεί, κάποια χοντρομαλακία κάνει η Ολγάρα, γαμώ το φελέκι μου. *** Φίλιππος -ex Πυξ Λαξ- Πλιάτσικας: "Η κρίση ήταν μεγαλύτερη πριν 30 χρόνια". *** Δεν σου κάθονταν οι γκόμενες τότε, Φίλιππε; *** Αλέξη, επειδή αύριο όλο και σε κάποια εκκλησία βλέπω να πηγαίνεις, θυμήσου: τον σταυρό φιλάμε, όχι τον βασιλικό. ***

Edvard Munch, "Ice Bucket Challenge"

Τελικά, ρε συ Άδωνι, δεν έχω καταλάβει: πρέπει ή δεν πρέπει να γίνουμε Αργεντινή; *** Καιρό έχεις να μας ενημερώσεις σχετικά. *** Προσοχή, δεν είναι πλάκα: κάτοικοι του -φτωχού- νότιου διαμερίσματος της Πάτρας χρησιμοποιούν εφημερίδες επειδή δεν μπορούν να αγοράσουν χαρτί υγείας ή πάνες για ηλικιωμένους. *** Τ' ακούς, Κωλοχαρτε; *** Η Ελλάδα του 1954 στην Ευρώπη του 2014. *** Μη ξεχάσουμε να συγχαρούμε τον Δημήτριο τον Τίποτα για τα νέα του καθήκοντα ως επιτρόπου. *** Αυτοί που είπαν ότι τώρα θα γεμίσει κολωνάκια το Αιγαίο, είναι τουλάχιστον κακοήθεις. *** Γιακουμάτος: "Οι νοικοκυρές να κοιτούν τα φθηνά, να μην έχουν το κεφάλι ψηλά σαν το παγώνι." *** Προφανώς, ο Τζέρρυ νομίζει ότι τα φθηνά βρίσκονται πιο χαμηλά, πιο χαμηλά, πιο χαμηλά... *** Φοβήθηκε η κυβέρνηση μπας και δεν περάσει η τροπολογία τού ΕΝΦΙΑ, άλλαξε 7-8 βουλευτές στην σύνθεση του 100μελούς τμήματος και, ω! του θαύματος, βρέθηκαν 51 "ναι" κι η τροπολογία πέρασε. *** Είπαμε: η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα! *** Βάσει συντάγματος, βέβαια, οι βουλευτές ψηφίζουν κατά συνείδηση αλλά η δημοκρατία επιτρέπει επιλογή των κατάλληλων συνειδήσεων. *** Αυτό που στην δημοκρατία τους προβλέπονται εκλογές αλλά, πριν ψηφίσεις, όλοι σε καλούν να προσέξεις τι θα ψηφίσεις, γιατί μου κάνει κάπως; *** A propos, όσο κι αν στενοχωριέται ο κύριος Ι.Κ.Πρετεντέρης, αυτό το πράγμα δεν είναι Δημοκρατία αλλά η δημοκρατία ΤΟΥΣ. *** Για να γίνεται στο μέλλον απεργία, θα πρέπει να την ψηφίζει η απόλυτη πλειοψηφία ΟΛΩΝ των εργαζομένων αλλά για να περάσει η τροπολογία τού ΕΝΦΙΑ αρκούν 51 βουλευτές στους 300, δηλαδή 17%. ***

Αριστερά: παγκάκι στην Αθήνα για να μη κοιμούνται οι άστεγοι.
Δεξιά: παγκάκι στο Βανκούβερ για να κοιμούνται οι άστεγοι.

Καταλάβατε τώρα αυτό που είπαμε για την δημοκρατία ΣΑΣ, κύριε Ι.Κ.Πρετεντέρη; *** Αν θελήσω ν' ανοίξω μπουρδέλο με τίτλο "ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ", θα μου δώσουν άδεια; *** Καμίνης: "Η θέση των άστεγων δεν είναι στα παγκάκια." *** Ε, τότε άνοιξε τα νεκροταφεία, δήμαρχε. *** Πότε θά 'ρθει το καινούργιο άι-φον στην Ελλάδα; *** Ρωτάω για να πιάσω έγκαιρα θέση στην ουρά. *** Πάγκαλος: "Δεν θα αρνηθώ αν με προτείνουν για πρόεδρο της δημοκρατίας." *** Ρε συ Θόδωρε, αφού τα φάγαμε μαζί, γιατί να γίνεις μόνος σου πρόεδρος; *** Λοβέρδος: "Πρόεδρος μπορεί να γίνει και γυναίκα." *** Σωστή η επισήμανση του Ανδρέα. *** Εδώ γίνονται πρόεδροι ζώα. *** Η αμήχανη στιγμή στο σούπερ-μάρκετ, που βάζεις στο καρότσι χαρτί υγείας κι ακούς το έτερόν σου ήμισυ να σου λέει "όχι αυτό, είναι τελείως του κώλου". *** Πέθανε ο Βαρδής κι επί τέλους πιάσανε τόπο οι νεκρολογίες που είχανε ετοιμάσει τα μουμουέ. *** Πάντως, το Πρώτο Θέμα του χοντροκομιστή είχε φροντίσει να έχει έτοιμο και σιντί με τις επιτυχίες τού μακαρίτη. *** Έγκαιρη ενημέρωση, λέμε. *** Μέρκελ (για Ουκρανία): "Να σεβαστούμε τα σύνορα του 1945." *** Ντόινγκ! *** Υπήρχε κράτος Ουκρανία το 1945; *** Ούτε το 1985 υπήρχε. *** Άσε που το 1945 υπήρχε κράτος που λεγόταν Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, με πρωτεύουσα το Βερολίνο. *** Ώστε αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ο Σπύρος -ex ΔημΑρ- Λυκούδης; *** Χέστηκε η Φατμέ στο Γενή-Τζαμί, Σπύρο! *** Άντε και καλό σαββατόβραδο! ***

Αιωνιότητα και μια μέρα

Αν θέλει κανείς να δει τη δύναμη του κυρίαρχου λόγου και την ύπουλη επίδραση της αστικής προπαγάνδας στη λεγόμενη κοινή γνώμη, μπορεί να τη μετρήσει σε ένα επίκαιρο παράδειγμα με το ζήτημα των αιώνιων φοιτητών. Ο μέσος τηλεθεατής δε βλέπει σε αυτή την κατηγορία νέους που σπουδάζουν με πενιχρά μέσα και πρέπει να δουλεύουν παράλληλα για να βγάλουν τα προς το ζην, μένουν σε άλλο μέρος και δεν έχουν λεφτά να νοικιάσουν σπίτι στην πόλη των σπουδών τους, άτομα γενικά που πήγε κάτι στραβά στη ζωή τους και χρειάζονται συνεπώς βοήθεια αντί για εκβιαστικά τελεσίγραφα. Αλλά φαντάζεται ρέμπελους φοιτητοπατέρες που τρώνε τα λεφτά του πατέρα και του κρατικού προϋπολογισμού και βασικά ευθύνονται για τη (δημοσιονομική) κρίση (χρέους και αξιών), μαζί με τους υδραυλικούς που δεν κόβουν απόδειξη και τους δημόσιους υπαλλήλους.

Δεν έχει τόση σημασία που στην πραγματικότητα οι αιώνιοι (λες και μιλάμε για ντέρμπυ πάο-οσφπ) δεν επιβαρύνουν στο παραμικρό τα πανεπιστήμια και την πολιτεία. Σημασία έχει μόνο πως έχουμε αποστηθίσει αυτό το σχήμα δια της συχνής τηλεοπτικής επανάληψης κι έχουμε μάθει αυθόρμητα να το θεωρούμε δική μας σκέψη κι ανάλυση, θεωρώντας τους αιώνιους φοιτητές κάτι σαν τον προ-αιώνιο εχθρό (τους εαμοβούλγαρους), που μας εμποδίζει να ξαναζήσουμε τον χρυσό αιώνα του περικλή.

Ποιος είναι όμως ο λόγος που στοχοποιούνται οι αιώνιοι φοιτητές από την κυβέρνηση, εφόσον δεν κοστίζουν τίποτα και δεν επιβαρύνουν στο παραμικρό το κράτος; Η βασική λογική είναι να γίνουν τα πανεπιστήμια ανταγωνιστικά, με κριτήρια ιδιωτικής οικονομίας, χωρίς βαρίδια (δηλ. τους αιώνιους) που δυσφημούν και ρίχνουν την αποτελεσματικότητά τους, ανεβάζοντας το μέσο όρο (απο)φοίτησης. Μια παράπλευρη αλλά εξίσου σημαντική πτυχή είναι και η εξασφάλιση δεξαμενής πελατών για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (που όλο και λιγότεροι δημοσιολόγοι νιώθουν την ανάγκη να τα αναφέρουν ως μη κρατικά, για να μη χτυπάν πολύ άσχημα στο αυτί). Αν διαβάσει κανείς εκπαιδευτικά ρεπορτάζ και αναλύσεις στον τύπο και το διαδίκτυο, θα βρει κι άλλες αντίστοιχες παραμέτρους πίσω από την επιφάνεια των πραγμάτων.

Πλάι στα άλλα ζητούμενα όμως, υπάρχει και μια γενικότερη κοινωνική στόχευση, που δεν υστερεί καθόλου σε σημασία: η εμπέδωση της προσωρινότητας, της πίεσης, της δια βίου ελαστικότητας των αυριανών εργαζόμενων, ήδη απ’ τα φοιτητικά τους χρόνια. Γιατί κανείς δεν πρέπει να νιώθει ασφαλής και μόνιμος (ακόμα και με τη σχετική έννοια που έχει αυτός ο όρος σε μια εξ ορισμού μεταβατική φάση, όπως η φοιτητική). Αλλά να νιώθει στην πρέσα, υπό διαρκή κρίση κι αίρεση (αξιολόγηση) για να είναι υποτακτικός κι υπάκουος και να συνηθίζει για να προσαρμοστεί γρήγορα και στο επαγγελματικό κάτεργο που τον περιμένει.

Παράλληλα χτυπιέται η παραδοσιακή και κακόφημη φοιτητική «ανεμελιά», που διασφαλίζει ωστόσο ένα διαφορετικό κλίμα, μια γενική ατμόσφαιρα και έμπρακτη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των φοιτητών στα κοινά. Είναι αυτό το περίφημο «απέξω» (έξω από την εργατική τάξη, την αλλοτρίωση και την εκμετάλλευση των κυρίαρχων σχέσεων παραγωγής) που αναλύει στο έργο του ο βλαδίμηρος για το πώς προκύπτει η επαναστατική συνείδηση. Κάτι που επιβεβαιώνεται και στην πράξη από μία άποψη (που είναι όμως η μισή αλήθεια), καθώς τα πανεπιστήμια αποδεικνύονται προνομιακό πεδίο στρατολόγησης (και για κάποιες οργανώσεις ο αποκλειστικός χώρος δράσης και ύπαρξής τους, κάτι σαν υδροβιότοπος με προστατευόμενα είδη). Το οποίο κρύβει όμως κινδύνους άλλης φύσης, που μπορεί να εκδηλωθούν στην πορεία.

Αυτή η παράμετρος επηρεάζει αποφασιστικά τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά πολλών φοιτητών κι αποτελεί το κλειδί για την ερμηνεία κάποιων τάσεων κι αρκετών φαινομένων. Εξηγεί ίσως εν μέρει –και σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες προφανώς- πώς εξανεμίστηκε η αγωνιστική παράδοση κι οι κινητοποιήσεις της διετίας ’06-’07, γιατί δε βρήκαν συνέχεια τα επόμενα χρόνια, γιατί το φοιτητικό κίνημα έμεινε ουραγός και παθητικός θεατής -ως επί το πλείστο- κατά την περίοδο της κρίσης, ενώ οι όποιες αγωνιστικές διεργασίες υστερούσαν φανερά σε ένταση, συμμετοχή και διάρκεια -και αυτό παρά τη σημαντική άνοδο της πανσπουδαστικής στις φοιτητικές εκλογές της τελευταίας τριετίας.

Πολλές φορές κατά το παρελθόν -κι από εδώ επίσης- έχει ανοίξει η συζήτηση για το αν αλλάζει ή όχι τα τελευταία χρόνια η κοινωνική σύνθεση των φοιτητών, με την έννοια της αύξησης των ταξικών φραγμών. Το τελευταίο στοιχείο δεν μπορεί να αγνοηθεί, εκτιμώ όμως πως οι αλλαγές την τελευταία πχ δεν είναι τόσο δραματικές κι εντυπωσιακές, που να δικαιολογούν από μόνες τους αυτή τη νηνεμία. Αυτό που σίγουρα έχει αλλάξει πάντως είναι το γενικό πλαίσιο και η ατμόσφαιρα των πανεπιστημίων, αλλαγή που γίνεται αντιληπτή και με απλές εμπειρικές παρατηρήσεις ενός απλού περαστικού 30άρη, που είχε προλάβει το μαϊούνη. Η κρίση δε συντελεί αυτόματα στη ριζοσπαστικοποίηση συνειδήσεων (ιδίως σε έναν χώρο με μεταβατικά χαρακτηριστικά, όπου δεν υπάρχει μόνιμη, σταθερή παρέμβαση στον ίδιο κόσμο και πολλά ζητούμενα πρέπει να κατακτούνται κάθε χρόνο ξανά από την αρχή). Η αδιέξοδη λογική της ατομικής λύσης κάνει πολλά παιδιά να σκύβουν το κεφάλι περισσότερο, για να χωρέσουν στο καινούριο καλούπι, και να αποφεύγουν συστηματικά κάθε συλλογική αναζήτηση, που μπορεί να τους αποπροσανατολίσει από το αυστηρό χρονοδιάγραμμα της αποφοίτησής τους. Γιατί ο χρόνος είναι χρήμα και δεν περισσεύει για αιώνιους ρεμπεσκέδες και την αιωνιότητα συν δύο.


[Ακόμη ένα εξαιρετικό άρθρο από το ιστολόγιο γνώμης "Σφυροδρέπανο". Τηρήθηκαν η ορθογραφία και η στίξη τού πρωτοτύπου.]