Δωρεάν ή υπερχρεωμένη;

Ενημέρωση στον τηλε-Σκάι, με τον Νίκο τής Τατιάνας. Δημοσιογράφα με μίνι και ψηλοτάκουνο παρουσιάζει αποτελέσματα διαγωνισμού τού ΟΟΣΑ, στον οποίο συμμετείχαν δεκαπεντάχρονοι μαθητές από 65 χώρες διαγωνιζόμενοι σε μαθηματικά, φυσικές επιστήμες και...ανάγνωση (σ.σ.: !!). Με περίλυπο ύφος, η δημοσιογράφα μάς πληροφορεί ότι "η Ελλάδα, δυστυχώς, κατέλαβε την 42η θέση ενώ στον προηγούμενο διαγωνισμό τού 2009 ήταν 29η και αυτό είναι πολύ λυπηρό, Νίκο".

Κι ενώ ο Ευαγγελάτος σχολιάζει "ελεύθερη πτώση, δηλαδή", πετιέται σαν άντε μη πω η άλλη μεγάλη φίρμα τού αλαφούζειου καναλιού, η Μαριάννα Πυργιώτη: "Ερώτηση κρίσεως, Σύλβια: είναι μαθητές οι οποίοι είναι από τα δημόσια σχολεία τής χώρας (προσοχή: παρ' ότι η Πυργιώτη βάζει μπροστά την λέξη "ερώτηση", φροντίζει να την αποδυναμώσει χαρακτηρίζοντάς την ως "κρίσεως", υπογραμμίζει την λέξη "δημόσια" και ο τόνος τής φωνής της δεν έχει καμμιά ερωτηματική χροιά)".

Η Σύλβια (μάθαμε και το όνομα του ψηλοτάκουνου) δεν πιάνει το υπονοούμενο: "Όχι. Εϊναι μαθητές 15 ετών και προσπαθούν το δείγμα να είναι αντικειμενικό και να υπάρχουν μαθητές από όλα τα σχολεία και ιδιωτικά και δημόσια". Η Πυργιώτη δεν ικανοποιείται από την απάντηση της Σύλβιας και σπεύδει να την διακόψει, πριν ολοκληρώσει την φράση της: "Άρα η συντριπτική πλειοψηφία είναι...". Λυπάμαι που δεν μπορώ να σας πω περισσότερα αλλά έσπευσα να αλλάξω κανάλι ώστε να μη τρέχω σήμερα για καινούργια τηλεόραση.


Μάλιστα, κυρία Πυργιώτη. Όσο κι αν δεν σου βγήκε το προβοκάρισμα της δημόσιας εκπαίδευσης, η παιδεία μας είναι για τον διάολο καβάλα και με την βούλα τού ΟΟΣΑ. Και για να σε πάω κι ανάποδα, όταν η Ελλάδα έβγαινε 29η, πάλι μαθητές από δημόσια σχολεία έπαιρναν μέρος. Κι όταν έλληνες μαθητές πρώτευαν σε διεθνείς μαθηματικούς διαγωνισμούς, πάλι από δημόσια σχολεία προέρχονταν. Και η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων επιστημόνων σε δημόσια σχολεία μορφώθηκαν. Κι εγώ που ευθέως σε αποκαλώ ηλίθια, δημόσιο σχολείο τελείωσα και σε δημόσιο πανεπιστήμιο σπούδασα.

Λυσσάξανε τα φερέφωνα του συστήματος να μας τονίζουν σε κάθε ευκαιρία το πόσο καλό θα κάνουν στην παιδεία τα ιδιωτικά σχολεία όλων των βαθμίδων. Δεν τους φτάνει που ο υπουργός παιδείας έχει τρικυμία εν κρανίω και κλείνει σχολεία αντί να ανοίγει; Δεν τους αρκεί που στην Ελλάδα τής ανεργίας και της φτώχειας όλο και περισσότερα παιδιά αναγκάζονται να σταματήσουν πρόωρα το σχολείο; Δεν ικανοποιούνται από το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι απόφοιτοι λυκείου αδυνατούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε τρίτο βαθμό επειδή οι οικογένειές τους αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στο κόστος τής -προβλεπόμενης από το σύνταγμα- "δωρεάν" παιδείας;

Όλοι αυτοί, όμως, κρύβουν με νύχια και με δόντια από τον λαό μια αναμφισβήτητη αλήθεια. Κρύβουν το γεγονός ότι σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες τού κόσμου που την εφαρμόζουν η ιδιωτικοποίηση της παιδείας συνοδεύεται από υπερχρέωση των εκπαιδευομένων.

Η Μεγάλη Βρεττανία, για παράδειγμα, η οποία ούτε μνημόνια και τρόικες έχει ούτε στην ευρωζώνη ανήκει, μέσα από την εδώ και πολλά χρόνια ιδιωτικοποιημένη εκπαίδευσή της έχει δημιουργήσει στρατιές υπερχρεωμένων φοιτητών. Πρόκειται για φοιτητές οι οποίοι αναγκάστηκαν να προσφύγουν σε τραπεζικό δανεισμό για να μπορέσουν να σπουδάσουν, υποθηκεύοντας έτσι την ζωή τους για να ξεπληρώσουν τις τράπεζες. Πρόσφατη μελέτη (2012) πιστοποιεί ότι ο μέσος όρος τού χρέους που επιβαρύνει έναν φοιτητή για το πρώτο πτυχίο, μπορεί να φτάσει μέχρι τις 53.000 στερλίνες (κάπου 65.000 ευρώ), ποσό διπλάσιο απ' ό,τι πριν λίγα χρόνια.

Για πρώτη φορά ίσχυσαν δίδακτρα στα βρεττανικά πανεπιστήμια επί κυβερνήσεως Μπλαιρ (δηλαδή, των εργατικών, για να μη ξεχνιόμαστε), το 1998: χίλιες λίρες τον χρόνο. Το μέτρο συνοδεύτηκε από φοιτητικές υποτροφίες, οι οποίες χορηγούνταν ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των φοιτητών. Υποτίθεται ότι αυτή ήταν μια προσπάθεια της κυβέρνησης να συμμετέχουν οι πλούσιοι στο κόστος τής εκπαίδευσης, μόνο που το ύψος των χορηγούμενων υποτροφιών ήταν επιεικώς ευτελές. Με δεδομένο ότι στην Μεγάλη Βρεττανία οι φοιτητές πληρώνουν ως και τον αέρα που αναπνέουν (κι αυτό το λέω έχοντας προσωπική πείρα), σύντομα άνθισε η βιομηχανία των φοιτητικών δανείων. Την αρχή έκανε η ημικρατική Εταιρεία Φοιτητικών Δανείων (Student Loans Company - SLC) ενώ δεν άργησαν να μπουν στον χορό και οι τράπεζες, οι οποίες χορηγούσαν δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο που δεν ρυθμιζόταν από το κράτος.

Το 2004, πάλι με κυβέρνηση Μπλαιρ, τα ετήσια δίδακτρα αυξήθηκαν στις 3.000 λίρες. Η κατάσταση των φοιτητών άρχισε να γίνεται επώδυνη. Ώσπου, το 2010, ήρθε η κυβέρνηση Κάμερον και εκτόξευσε τα ετήσια δίδακτρα στις 9.000 λίρες (πάνω από 10.000 ευρώ). Τόμπολα!

Το χαρακτηριστικό των φοιτητικών δαμείων είναι ότι η αποπληρωμή τους συνδέεται με το μελλοντικό εισόδημα του δανειοδοτούμενου. Αυτό σημαίνει πως, όταν ο φοιτητής τελειώσει τις σπουδές του και πιάσει δουλειά, ο εργοδότης του υποχρεούται να παρακρατεί από τον μισθό του την δόση για την αποπληρωμή τού φοιτητικού του δανείου. Αυτή η υποχρέωση του εργοδότη ισχύει εφ' όσον ο μισθός τού δανειολήπτη ξεπερνάει ένα όριο (σήμερα 21.000 λίρες).

Ένας απόφοιτος, λοιπόν, ξεκινάει τον εργασιακό του βίο χρεωμένος με μερικές δεκάδες χιλιάδες λίρες. Αν δεν βρει δουλειά (πράγμα πολύ συνηθισμένο σήμερα), το χρέος κρέμεται πάνω από τον λαιμό του και τον συνοδεύει (φυσικά, με τους τόκους να τρέχουν). Αλλά και δουλειά να βρει, με το δεδομένο ότι σήμερα οι μισθοί στην Μεγάλη Βρεττανία παίζουν γύρω στις 20.000 λίρες (συνήθως λίγο χαμηλότερα), το χρέος παραμένει και αβγαταίνει χρόνο με τον χρόνο.

Πρόκειται αναμφίβολα για ένα τεράστιο βάρος. Το σημαντικό είναι ότι αυτά τα δάνεια παίζουν ρόλο στην επιλογή σπουδών. Τέρμα πια οι ρομαντικοί, που σπούδαζαν ό,τι τους συγκινούσε κι ό,τι τους ικανοποιούσε. Τώρα πρέπει να σπουδάσεις κάτι που "ζητιέται", κάτι που θα σου δίνει την σιγουριά πως αύριο θα έχεις την δυνατότητα να ξεπληρώσεις το δάνειό σου. Κάπως έτσι κλείνει και ο φαύλος κύκλος τής εμπορευματοποιημένης εκπαίδευσης, με τα πανεπιστήμια να "πουλάνε" τα μαθήματα που "αγοράζονται". Ο φαύλος κύκλος μιας "παιδείας" ταγμένης στα συμφέροντα των επιχειρήσεων.


Αν όλα τα παραπάνω σας εκπλήσσουν ή σας εξοργίζουν, έχω και κερασάκι: Τον περασμένο Μάιο, η Εταιρεία Φοιτητικών Δανείων, την οποία προαναφέραμε, προσέλαβε ιδιωτικούς αστυνομικούς με σκοπό τον εντοπισμό των μπαταχτσήδων που δεν έχουν τακτοποιήσει τα φοιτητικά τους δάνεια!

Το σύνολο των ανεξόφλητων οφειλών από το 2007 (τότε άρχισε η χορήγηση δανείων σε ξένους φοιτητές) φτάνει τα 52 εκατομμύρια λίρες (κάπου 60 εκατ. ευρώ), με το 30% περίπου αυτού του ποσού να το χρωστούν κύπριοι φοιτητές (15,5 εκατ. λίρες). Και μιλάμε μόνο για ξένους φοιτητές. Οι βρεττανοί φοιτητές χρωστούν περίπου 28 εκατ. λίρες. Δηλαδή, μέσα σε μια πενταετία μαζεύτηκαν ατακτοποίητα δάνεια ύψους 80 εκατομμυρίων λιρών (κάπου 93 εκατ. ευρώ)!

Η βρεττανική κυβέρνηση (θυμίζω ότι η SLC είναι εταιρεία τού ευρύτερου βρεττανικού δημόσιου τομέα) προειδοποίησε τους οφειλέτες ότι δεν μπορούν να αποφύγουν την αποπληρωμή των δανείων τους. Εκπρόσωπος του υπουργείου επιχειρήσεων, καινοτομίας και δεξιοτήτων είπε ότι, αν θεωρηθεί αναγκαίο, θα εκδοθούν δικαστικά εντάλματα ώστε να υποχρεωθούν οι οφειλέτες να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους έναντι του βρεττανικού κράτους.


Μπορώ να έχω το σχόλιό σας, κυρία Πυργιώτη; Τί είδους παιδεία θέλετε; Δωρεάν ή υπερχρεωμένη;