Αποδόμηση των μύθων (Ι)

Έχω την πεποίθηση ότι, με όσα καταγράψαμε στα προηγούμενα σημειώματα, φωτίσαμε μερικές άγνωστες στους πολλούς πτυχές των ιδιωτικών πανεπιστημίων και εντοπίσαμε μερικούς από τους πολλούς σχετικούς μύθους. Κι είναι αλήθεια ότι η παραγωγή αυτών των μύθων καλά κρατεί, χάρη στην πολιτική σπέκουλα γύρω από την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, προεξάρχοντος του "αρίστου" προέδρου τής Νέας Δημοκρατίας.

Μακρά Παρένθεση. Αν νομίζετε ότι κάποιος ο οποίος παίρνει πρώτο πτυχίο π.χ. ως μαθηματικός και θέλει να συνεχίσει με μεταπτυχιακές σπουδές, είναι δεδομένο ότι το μάστερ και το διδακτορικό του θα έχουν σχέση με τα μαθηματικά, πλανάσθε πλάνην οικτράν. Είναι δικαίωμά του να κάνει μάστερ στην Ιστορία της Τέχνης και διδακτορικό στην Χημεία. Αν αυτό σας ακούγεται απίθανο, προσέξτε δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα: 
- (Ι) Ο πρώην πρωθυπουργός και αρχιτραπεζίτης Λουκάς Παπαδήμος σπούδασε φυσική στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), απ' όπου αποφοίτησε το 1970, ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές ως ηλεκτρολόγος μηχανικός (1972) και πραγματοποίησε διδακτορικό στην οικονομολογία (1978).
- (ΙΙ) Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στο Χάρβαρντ. Σύμφωνα με το βιογραφικό του, έκανε μεταπτυχιακά πάνω στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση στο Στάνφορντ και στην Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Χάρβαρντ. Η αλήθεια είναι ότι πουθενά δεν μπόρεσα να βρω τι επιπέδου μεταπτυχιακά είναι αυτά αλλά, κατά πάσα πιθανότητα, δεν πρόκειται για διδακτορικά, εφ' όσον ο Κυριάκος Μητσοτάκης στα 26 του βρίσκεται στην Ελλάδα ως σύμβουλος επενδύσεων σε θυγατρική τής Alpha Bank. Κλείνει η μακρά παρένθεση.

Ποιος είπε ότι δεν υπάρχει ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα;

Ας κάνουμε σήμερα μια προσπάθεια να αποδομήσουμε τους σημαντικώτερους από τους μύθους στους οποίους αναφερθήκαμε. Τους σοβαρούς μύθους, εννοώ. Καθ' ότι δεν θα ασχοληθούμε με γελοιότητες όπως "τα πρώτα ιδιωτικά πανεπιστήμια του κόσμου ήσαν η Ακαδημία του Πλάτωνα και η Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη", την οποία ξεστόμισε ανερυθρίαστα ο ελαφρόμυαλος φαφλατάς αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Άδωνις Γεωργιάδης.

(Α) Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα κάνουν καλό στην εθνική μας οικονομία διότι (α) θα προσελκύσουν ξένους φοιτητές, οι οποίοι θα φέρουν συνάλλαγμα στην χώρα και (β) θα δώσουν στους έλληνες την δυνατότητα να σπουδάζουν στον τόπο τους και να μη ξοδεύονται για να σπουδάσουν στο εξωτερικό.

Πρόκειται για ανοησία ολκής. Οι ξένοι φοιτητές προσελκύονται από τα καλά πανεπιστήμια και, όπως αναπτύξαμε ήδη, καλό ιδιωτικό κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο δεν υπάρχει. Εκτός εάν ονειρευόμαστε είτε ότι θα έρθει το Γέηλ να κάνει παράρτημα στην Ελλάδα είτε ότι θα διατεθεί κάποιο κληροδότημα μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων από κάποιον υπερπλούσιο ώστε να ιδρυθεί ένα καλό μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο. Ουδείς ξένος φοιτητής θα έρθει στην Ελλάδα για να σπουδάσει επί χρήμασι σε πανεπιστήμια επιπέδου Ακμής και Ωμέγα. Όπως και ουδείς έλληνας φοιτητής, ο οποίος έχει την δυνατότητα να σπουδάσει στο εξωτερικό, θα πει "δεν βαριέσαι, πού να τρέχω τώρα στο Λόντον Σκουλ οβ Εκονόμικς, θα πάω στο πανεπιστήμιο Κορέλκο, εδώ, δίπλα".

Παρεμπιπτόντως, ας μη μας διαφεύγει ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία έχει βρει τον τρόπο να ξεπεράσει τα προσκόμματα του συντάγματος, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ήδη στην χώρα μας επιχειρήσεις που προσφέρουν τριτοβάθμια εκπαίδευση. Βεβαίως, αναφέρομαι στα γνωστά μας κολλέγια. Μετά τις απανωτές τροποποιήσεις των νόμων και τις ενσωματώσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών, οι απόφοιτοι των κολλεγίων μπορούν πλέον να διεκδικούν θέσεις πτυχιούχων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, να εξελίσσονται μισθολογικά βάσει των επαγγελματικών προσόντων τους, να συμμετέχουν σε προγράμματα του Ο.Α.Ε.Δ. ή άλλων οργανισμών και γενικά να έχουν όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα που έχουν οι απόφοιτοι των ελληνικών πανεπιστημίων. Το μόνο πρόβλημα των κολλεγίων είναι ότι τα -συνήθως τριετή- μπάτσελορ που χορηγούν δεν γίνονται δεκτά ως πτυχία από τα ελληνικά πανεπιστήμια, άρα οι κάτοχοι τέτοιων μπάτσελορ δεν μπορούν να κάνουν μεταπτυχιακά σε δημόσιο πανεπιστήμιο.

Ποιοι φοιτούν σ' αυτά τα κολλέγια; Κατά κανόνα, εκείνοι που απέτυχαν να μπουν σε δημόσιο πανεπιστήμιο (σε σχολή της αρεσκείας τους, εννοείται) και έχουν το απαραίτητο χρήμα αλλά όχι τόσο ώστε να φύγουν για σπουδές στο εξωτερικό. Δηλαδή, παρά την συνεργασία τους με πανεπιστήμια του εξωτερικού, τα κολλέγια παραμένουν δεύτερη επιλογή, επιλογή ανάγκης. Για να το πω πιο κυνικά: η μεγάλη πλειοψηφία των σπουδαστών των κολλεγίων ανήκει σε εκείνους που τους απέρριψαν τα "κακά" δημόσια πανεπιστήμια ως ανεπαρκείς.

Τέλος, όσον αφορά τα κολλέγια και παρά τα όσα ισχυρίζονται (για διαφημιστικούς λόγους, βεβαίως), αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ισχύουν όλα όσα έχουμε πει για τα ιδιωτικά κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, κυρίως δε δυο πράγματα: (α) περιορίζονται σε θεωρητικές σπουδές, οι οποίες δεν απαιτούν πολυδάπανα εργαστήρια (*) και (β) δεν προάγουν την επιστημονική έρευνα άρα δεν παράγουν γνώση, κάτι που αποτελεί δομικό χαρακτηριστικό των καλών πανεπιστημίων.


(Β) Η ύπαρξη ιδιωτικών πανεπιστημίων θα υποχρεώσει τα δημόσια πανεπιστήμια να αναβαθμιστούν ώστε να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό, κάτι που θα κάνει καλό στην παιδεία γενικώτερα.

Αν στον παραπάνω αφορισμό αλλάξουμε την πρώτη φράση σε "ύπαρξη καλών ιδιωτικών κλπ", άντε να το συζητήσουμε. Διότι, με δεδομένο το επίπεδο των κερδοσκοπικών πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο, σιγά μη συγκινηθεί το Μετσόβειο Πολυτεχνείο από την ύπαρξη ενός πανεπιστημίου επιπέδου Αμάραντος. Κι έπειτα, ποιός είπε ότι σήμερα δεν υπάρχει υψηλού επιπέδου ανταγωνισμός μεταξύ των δημόσιων πανεπιστημίων της χώρας; Λόγου χάρη, η φιλοσοφική σχολή τής Αθήνας δεν ανταγωνίζεται την αντίστοιχη της Θεσσαλονίκης ή των Ιωαννίνων; Ή, μήπως, η έρευνα ηλεκτρονικών υπολογιστών τής Πάτρας δεν προσπαθεί να υπερκεράσει την αντίστοιχη του Ηρακλείου, η οποία εθεωρείτο μέχρι πρό τινος αχτύπητη;

Στιγμιότυπο από τον ιστότοπο του Συνδέσμου Ελληνικών Κολλεγίων: "Προωθούμε την Ανώτατη
Εκπαίδευση στην Ελλάδα, απονέμοντας πτυχία ξένων πανεπιστημίων που αναγνωρίζει το ΣΕΑΠ".

Όμως, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι ξεφυτρώνει ως διά μαγείας ένα εξαιρετικό ιδιωτικό πανεπιστήμιο, πώς ακριβώς θα λειτουργήσει ο ανταγωνισμός; Έχουμε ήδη πει ότι καλό πανεπιστήμιο χωρίς λεφτά δεν γίνεται, άρα το "εξαιρετικό ιδιωτικό" έχει σίγουρα άφθονο χρήμα. Τί θα κάνει η πολιτεία εν όψει αυτού του ανταγωνισμού; Θα αυξήσει τα κονδύλια για την παιδεία; Θα επιβάλει δίδακτρα για να βρει λεφτά; Ή θα εκχωρήσει την διαχείριση των πανεπιστημίων σε ιδιώτες, περίπου όπως έκανε με τα λιμάνια και τα αεροδρόμια;

Και κάτι τελευταίο, συνδέοντας αυτή την παράγραφο με την προηγούμενη. Ποιός πραγματικά καλός επιστήμονας θα επιλέξει να διδάξει σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο, το οποίο ούτε προάγει την έρευνα ούτε έχει άφθονο χρήμα για να προσφέρει υψηλούς μισθούς; Θα μου πείτε ότι ούτε το δημόσιο προσφέρει υψηλούς μισθούς. Ναι αλλά τουλάχιστον προσελκύει όσους ενδιαφέρονται περισσότερο για το ερευνητικό τους έργο και λιγώτερο για τις παχυλές αποδοχές.


Θα συνεχίσουμε με μερικούς ακόμη μύθους στο επόμενο.

--------------------------------------------
(*) Το Μητροπολιτικό Κολλέγιο (AMC) είναι το μόνο κολλέγιο που προσφέρει τριετές μπάτσελορ σε "επιστήμες υγείας" και καμαρώνει γι' αυτό. Βέβαια, δεν τολμά να πει ότι βγάζει γιατρούς. Αντίθετα, ξεκαθαρίζει ότι "οι απόφοιτοι του προγράμματος μπορούν να εγγραφούν στο 2ο έτος προγραμμάτων σπουδών ιατρικής σε πανεπιστήμια του εξωτερικού".