Είναι αλήθεια πως εκείνο που περισσεύει σε όλες σχεδόν τις συζητήσεις για την διεθνή οικονομία, είναι η απαισιοδοξία. Λες και το σύμπαν συνωμοτεί προκειμένου να βγουν αληθινοί οι μαρξιστές αναλυτές, οι οποίοι διαβλέπουν συνέχιση της ύφεσης, με μικρά διαλείμματα αναιμικής ανάπτυξης. Κι αν παλιότερα οι προβλέψεις είχαν έντονο το στοιχείο τής προσωπικής εκτίμησης, σήμερα η απαισιοδοξία στηρίζεται σε αποδείξεις. Η καλύτερη απ' αυτές τις αποδείξεις είναι η όλο και πιο ευρεία υιοθέτηση μιας πολιτικής, η οποία κάποτε φάνταζε αδιανόητη στα μάτια των αδαών: τα αρνητικά επιτόκια.
Για να δώσουμε μια χοντροκομμένη εικόνα τού τι είναι αρνητικό επιτόκιο, φανταστείτε ότι πάτε στην τράπεζα να καταθέσετε τις αποταμιεύσεις σας κι εκείνη όχι μόνο δεν σας δίνει δεκάρα ως τόκο αλλά σας ζητάει να πληρώσετε κι από πάνω. Ακούγεται απίστευτο; Και όμως! Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
Για ποιον λόγο μπορεί κάποιος να επιλέξει αρνητικό επιτόκιο; Υπάρχουν δυο λόγοι:
- Πρώτον, για να μειωθεί η ελκυστικότητα ενός νομίσματος. Δηλαδή, για να αποθαρρυνθεί κάποιος από το να μετατρέψει τις οικονομίες του σ' αυτό το νόμισμα. Αυτό επιτυγχάνεται με την μείωση σε αρνητικά επίπεδα του βασικού επιτοκίου και έχει ως στόχο να αποτρέψει τους κερδοσκόπους από κάθε διάθεση επίθεσης κατά του νομίσματος.
- Δεύτερον, για να αυξηθεί η ταχύτητα κυκλοφορίας τού χρήματος. Δηλαδή, για να αυξηθούν οι χορηγήσεις και η κατανάλωση. Αφού η τράπεζα προσφέρει αρνητικό επιτόκιο, δεν αφήνεις τα λεφτά σου να λιμνάζουν στο ταμείο της και είτε αναζητάς καλύτερες τοποθετήσεις (μεταξύ των οποίων και το χρηματιστήριο) είτε καταναλώνεις. Ό,τι κι αν διαλέξεις, ευνοείται η ανάπτυξη.
Η πρώτη χώρα που μπήκε στον χορό ήταν η Δανία. Με την δανική κορώνα να αποτελεί ασφαλές καταφύγιο για επενδυτές και κερδοσκόπους, ο κίνδυνος ανατίμησής της ήταν τόσο εμφανής ώστε η κεντρική τράπεζα της Δανίας άρχισε τον Ιούλιο του 2014 τις αλλεπάλληλες μειώσεις του βασικού της επιτοκίου, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο -0,75% μετά από τέσσερις μειώσεις. Σύντομα ακολούθησε και η Σουηδία, η κορώνα της οποίας θεωρείται εξ ίσου καλό νόμισμα.
Δανία και Σουηδία προσπαθούσαν να κάνουν κάτι απλό: να μειώσουν την ζήτηση για τις κορώνες τους. Είναι γνωστό πως κάθε αύξηση της ζήτησης οδηγεί το επίπεδο ισορροπίας των τιμών προς τα πάνω. Οι δυο χώρες, λοιπόν, δεν ήθελαν με τίποτε να ακριβήνει το νόμισμά τους, μιας και κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε ως τροχοπέδη για τις εξαγωγές τους. Παράλληλα, τα αρνητικά επιτόκια θα βοηθούσαν τις οικονομίες τους να βγουν από τον βάλτο τού αποπληθωρισμού αφού, όπως είπαμε πρωτύτερα, θα αύξαναν την κατανάλωση και, επομένως, θα ανέβαινε ο πληθωρισμός.
Λίγο νοτιώτερα, η Ελβετία αποφάσιζε να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο. Στις 15 Ιανουαρίου 2015 η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας αποδέσμευσε το ελβετικό φράγκο από το ευρώ, τινάζοντας στον αέρα την παγιωμένη ισοτιμία 1/1,20 η οποία ίσχυε επί τρία χρόνια (το 2007, η ελεύθερη ισοτιμία έπαιζε γύρω στο 1/1,60). Τα κοράκια όρμησαν και μέσα σε λίγες ώρες το φράγκο ανατιμήθηκε στο 1/1,05. Ίσως ο αναγνώστης να θυμάται την απελπισία που χτύπησε όσους είχαν πάρει δάνειο με ρήτρα φράγκου, αφού σε ελάχιστο χρόνο οι υποχρεώσεις τους αυξήθηκαν κατά 15% περίπου. Παράλληλα, οι ελβετικές τράπεζες άρχισαν να υιοθετούν η μια μετά την άλλη αρνητικά επιτόκια, εκμεταλλευόμενες ίσως το γεγονός ότι αρκετοί θα δέχονταν να πληρώσουν για να επωφεληθούν από την ασφάλεια και την μυστικότητα που χαρακτηρίζουν το ελβετικό τραπεζικό σύστημα.
Ας κάνουμε εδώ μια στάση. Υποψιάζομαι πως ο αναγνώστης, καθώς προσπαθεί να κατανοήσει όσα αναφέραμε ως εδώ, ίσως αισθάνεται πως όλα τούτα τα παράξενα φαινόμενα δεν έχουν σχέση με το ευρώ. Λυπάμαι που το λέω αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι παρά μια μεγάλη πλάνη. Προσέξτε:
Είπαμε πρωτύτερα πως οι σκανδιναβικές κορώνες και το ελβετικό φράγκο αποτελούσαν ασφαλές καταφύγιο. Εν πολλοίς, η ασφάλειά τους οφειλόταν στις θεσπισμένες σταθερές ισοτιμίες τους με το ευρώ. Όμως, το ευρώ είναι εξαιρετικά σκληρό νόμισμα, το οποίο, σε αντίθεση με το δολλάριο των ΗΠΑ, δεν υποτιμάται εύκολα. Αυτό το χαρακτηριστικό τού ευρώ εκτιμάται ότι λειτουργεί ανασχετικά στις προσπάθειες για ανάπτυξη και δυσκολεύει την απαλλαγή από την μέγγενη του αποπληθωρισμού.
Παράλληλα, οι τρεις χώρες στις οποίες αναφερθήκαμε, είχαν κι ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα: η σταθερή ισοτιμία των νομισμάτων τους με το ευρώ ήταν μεν θεσπισμένη αλλά απαιτούσε διαρκή στήριξη με συνεχείς παρεμβάσεις των κεντρικών τους τραπεζών. Το παραμικρό λάθος θα είχε εξαιρετικά επώδυνα αποτελέσματα αφού οι κερδοσκόποι όλου του κόσμου αγρυπνούν και η απληστία τους δεν έχει όριο.
Η Ελβετία χτύπησε την γροθιά στο μαχαίρι, σπάζοντας την ισοτιμία φράγκου/ευρώ. Μόνο που το μαχαίρι δεν έπαθε ζημιά απ' αυτή την γροθιά. Αντίθετα, εκείνη που πληγώθηκε ήταν η ελβετική οικονομία. Το φράγκο ακρίβηνε αντί να φτηνήνει και μαζί του ακρίβηναν και οι εξαγωγές. Η πτώση των τιμών επιταχύνθηκε αντί να ανασταλεί και ο αποπληθωρισμός εντάθηκε. Κι όλα αυτά μαζί οδήγησαν σε αύξηση της ανεργίας ενώ, παράλληλα, υποχρέωναν την κεντρική τράπεζα της χώρας να διαθέτει τεράστια ποσά προκειμένου να αποτρέψει περαιτέρω ανατίμηση του φράγκου. Η χώρα σχεδόν υποχρεώθηκε να υιοθετήσει με την σειρά της αρνητικά επιτόκια αλλά ο κατήφορος δεν λέει να σταματήσει.
Δανία και Σουηδία προτίμησαν εξ αρχής το παιχνίδι με τα επιτόκια αντί να σπάσουν τις ισοτιμίες των νομισμάτων τους με το ευρώ. Όμως η προσδοκώμενη αύξηση κυκλοφορίας τού χρήματος δεν ήρθε ποτέ. Αυτό οφείλεται σε δυο κυρίως λόγους. Πρώτον, τα νοικοκυριά δεν αυξάνουν ούτε την κατανάλωσή τους ούτε τον δανεισμό τους σε συνθήκες κρίσης. Δεύτερον, η μεγαλύτερη ποσότητα χρήματος που κυκλοφορεί είναι το λεγόμενο δευτερογενές ή τραπεζικό χρήμα αλλά στις παρούσες συνθήκες, με το τραπεζικό σύστημα να τρίζει σε όλον τον κόσμο, καμμιά τράπεζα δεν ανοίγει ευχαρίστως τα συρτάρια της για να χρηματοδοτήσει επενδύσεις. Έτσι, το χρήμα που κυκλοφορεί παραμένει ελάχιστο σε σχέση με όσο λιμνάζει.
Τον δρόμο των αρνητικών επιτοκίων έχουν επιλέξει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και η Ιαπωνία. Λεπτομέρειες θα πούμε στο επόμενο σημείωμα.
Για να δώσουμε μια χοντροκομμένη εικόνα τού τι είναι αρνητικό επιτόκιο, φανταστείτε ότι πάτε στην τράπεζα να καταθέσετε τις αποταμιεύσεις σας κι εκείνη όχι μόνο δεν σας δίνει δεκάρα ως τόκο αλλά σας ζητάει να πληρώσετε κι από πάνω. Ακούγεται απίστευτο; Και όμως! Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.
Για ποιον λόγο μπορεί κάποιος να επιλέξει αρνητικό επιτόκιο; Υπάρχουν δυο λόγοι:
- Πρώτον, για να μειωθεί η ελκυστικότητα ενός νομίσματος. Δηλαδή, για να αποθαρρυνθεί κάποιος από το να μετατρέψει τις οικονομίες του σ' αυτό το νόμισμα. Αυτό επιτυγχάνεται με την μείωση σε αρνητικά επίπεδα του βασικού επιτοκίου και έχει ως στόχο να αποτρέψει τους κερδοσκόπους από κάθε διάθεση επίθεσης κατά του νομίσματος.
- Δεύτερον, για να αυξηθεί η ταχύτητα κυκλοφορίας τού χρήματος. Δηλαδή, για να αυξηθούν οι χορηγήσεις και η κατανάλωση. Αφού η τράπεζα προσφέρει αρνητικό επιτόκιο, δεν αφήνεις τα λεφτά σου να λιμνάζουν στο ταμείο της και είτε αναζητάς καλύτερες τοποθετήσεις (μεταξύ των οποίων και το χρηματιστήριο) είτε καταναλώνεις. Ό,τι κι αν διαλέξεις, ευνοείται η ανάπτυξη.
Η πρώτη χώρα που μπήκε στον χορό ήταν η Δανία. Με την δανική κορώνα να αποτελεί ασφαλές καταφύγιο για επενδυτές και κερδοσκόπους, ο κίνδυνος ανατίμησής της ήταν τόσο εμφανής ώστε η κεντρική τράπεζα της Δανίας άρχισε τον Ιούλιο του 2014 τις αλλεπάλληλες μειώσεις του βασικού της επιτοκίου, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο -0,75% μετά από τέσσερις μειώσεις. Σύντομα ακολούθησε και η Σουηδία, η κορώνα της οποίας θεωρείται εξ ίσου καλό νόμισμα.
Δανία και Σουηδία προσπαθούσαν να κάνουν κάτι απλό: να μειώσουν την ζήτηση για τις κορώνες τους. Είναι γνωστό πως κάθε αύξηση της ζήτησης οδηγεί το επίπεδο ισορροπίας των τιμών προς τα πάνω. Οι δυο χώρες, λοιπόν, δεν ήθελαν με τίποτε να ακριβήνει το νόμισμά τους, μιας και κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε ως τροχοπέδη για τις εξαγωγές τους. Παράλληλα, τα αρνητικά επιτόκια θα βοηθούσαν τις οικονομίες τους να βγουν από τον βάλτο τού αποπληθωρισμού αφού, όπως είπαμε πρωτύτερα, θα αύξαναν την κατανάλωση και, επομένως, θα ανέβαινε ο πληθωρισμός.
Λίγο νοτιώτερα, η Ελβετία αποφάσιζε να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο. Στις 15 Ιανουαρίου 2015 η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας αποδέσμευσε το ελβετικό φράγκο από το ευρώ, τινάζοντας στον αέρα την παγιωμένη ισοτιμία 1/1,20 η οποία ίσχυε επί τρία χρόνια (το 2007, η ελεύθερη ισοτιμία έπαιζε γύρω στο 1/1,60). Τα κοράκια όρμησαν και μέσα σε λίγες ώρες το φράγκο ανατιμήθηκε στο 1/1,05. Ίσως ο αναγνώστης να θυμάται την απελπισία που χτύπησε όσους είχαν πάρει δάνειο με ρήτρα φράγκου, αφού σε ελάχιστο χρόνο οι υποχρεώσεις τους αυξήθηκαν κατά 15% περίπου. Παράλληλα, οι ελβετικές τράπεζες άρχισαν να υιοθετούν η μια μετά την άλλη αρνητικά επιτόκια, εκμεταλλευόμενες ίσως το γεγονός ότι αρκετοί θα δέχονταν να πληρώσουν για να επωφεληθούν από την ασφάλεια και την μυστικότητα που χαρακτηρίζουν το ελβετικό τραπεζικό σύστημα.
Ας κάνουμε εδώ μια στάση. Υποψιάζομαι πως ο αναγνώστης, καθώς προσπαθεί να κατανοήσει όσα αναφέραμε ως εδώ, ίσως αισθάνεται πως όλα τούτα τα παράξενα φαινόμενα δεν έχουν σχέση με το ευρώ. Λυπάμαι που το λέω αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι παρά μια μεγάλη πλάνη. Προσέξτε:
Είπαμε πρωτύτερα πως οι σκανδιναβικές κορώνες και το ελβετικό φράγκο αποτελούσαν ασφαλές καταφύγιο. Εν πολλοίς, η ασφάλειά τους οφειλόταν στις θεσπισμένες σταθερές ισοτιμίες τους με το ευρώ. Όμως, το ευρώ είναι εξαιρετικά σκληρό νόμισμα, το οποίο, σε αντίθεση με το δολλάριο των ΗΠΑ, δεν υποτιμάται εύκολα. Αυτό το χαρακτηριστικό τού ευρώ εκτιμάται ότι λειτουργεί ανασχετικά στις προσπάθειες για ανάπτυξη και δυσκολεύει την απαλλαγή από την μέγγενη του αποπληθωρισμού.
Παράλληλα, οι τρεις χώρες στις οποίες αναφερθήκαμε, είχαν κι ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα: η σταθερή ισοτιμία των νομισμάτων τους με το ευρώ ήταν μεν θεσπισμένη αλλά απαιτούσε διαρκή στήριξη με συνεχείς παρεμβάσεις των κεντρικών τους τραπεζών. Το παραμικρό λάθος θα είχε εξαιρετικά επώδυνα αποτελέσματα αφού οι κερδοσκόποι όλου του κόσμου αγρυπνούν και η απληστία τους δεν έχει όριο.
 |
| "Διαθέτουμε τα απαραίτητα εργαλεία σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των επιτοκίων και επαρκή προσφορά κορωνών". (Λαρς Λόχντε, πρόεδρος Κεντρικής Τράπεζας Δανίας) |
Η Ελβετία χτύπησε την γροθιά στο μαχαίρι, σπάζοντας την ισοτιμία φράγκου/ευρώ. Μόνο που το μαχαίρι δεν έπαθε ζημιά απ' αυτή την γροθιά. Αντίθετα, εκείνη που πληγώθηκε ήταν η ελβετική οικονομία. Το φράγκο ακρίβηνε αντί να φτηνήνει και μαζί του ακρίβηναν και οι εξαγωγές. Η πτώση των τιμών επιταχύνθηκε αντί να ανασταλεί και ο αποπληθωρισμός εντάθηκε. Κι όλα αυτά μαζί οδήγησαν σε αύξηση της ανεργίας ενώ, παράλληλα, υποχρέωναν την κεντρική τράπεζα της χώρας να διαθέτει τεράστια ποσά προκειμένου να αποτρέψει περαιτέρω ανατίμηση του φράγκου. Η χώρα σχεδόν υποχρεώθηκε να υιοθετήσει με την σειρά της αρνητικά επιτόκια αλλά ο κατήφορος δεν λέει να σταματήσει.
Δανία και Σουηδία προτίμησαν εξ αρχής το παιχνίδι με τα επιτόκια αντί να σπάσουν τις ισοτιμίες των νομισμάτων τους με το ευρώ. Όμως η προσδοκώμενη αύξηση κυκλοφορίας τού χρήματος δεν ήρθε ποτέ. Αυτό οφείλεται σε δυο κυρίως λόγους. Πρώτον, τα νοικοκυριά δεν αυξάνουν ούτε την κατανάλωσή τους ούτε τον δανεισμό τους σε συνθήκες κρίσης. Δεύτερον, η μεγαλύτερη ποσότητα χρήματος που κυκλοφορεί είναι το λεγόμενο δευτερογενές ή τραπεζικό χρήμα αλλά στις παρούσες συνθήκες, με το τραπεζικό σύστημα να τρίζει σε όλον τον κόσμο, καμμιά τράπεζα δεν ανοίγει ευχαρίστως τα συρτάρια της για να χρηματοδοτήσει επενδύσεις. Έτσι, το χρήμα που κυκλοφορεί παραμένει ελάχιστο σε σχέση με όσο λιμνάζει.
Τον δρόμο των αρνητικών επιτοκίων έχουν επιλέξει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και η Ιαπωνία. Λεπτομέρειες θα πούμε στο επόμενο σημείωμα.
2 σχόλια:
Έχω την εντύπωση ότι ή Σουηδική κορώνα δεν έχει σταθερή ισοτιμία.
Επίσης έχει ενδιαφέρον να δούμε τι γίνεται με το Βουλγαρικό λεβα, το οποίο έχει κλειδωμένη ισοτιμία ή οποία προέκυψε από την εποχή του Γερμανικού μάρκου πολύ πριν υπάρξει ευρώ αλλά και την ένταξη της Βουλγαρικής στην ΕΕ...
Δεν έχει σταθερή ισοτιμία,
http://www.synallagma.gr/isotimia-euro-korona-souidias.php
και από ότι φαίνεται δεν συμμετέχει στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών ΙΙ
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B1_%CE%A3%CE%BF%CF%85%CE%B7%CE%B4%CE%AF%CE%B1%CF%82
Η κορόνα είναι νόμισμα της Σουηδίας από το 1873, οπότε τέθηκε σε ισχύ η Σκανδιναβική Νομισματική Ένωση μεταξύ Δανίας και Σουηδίας, στην οποία προσχώρησε και η Νορβηγία δύο χρόνια αργότερα. Η Ένωση διαλύθηκε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και οι τρεις χώρες διατήρησαν τα ανεξάρτητα νομίσματά τους με το ίδιο όνομα.
Σύμφωνα με τη Συμφωνία Ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Σουηδία οφείλει να υιοθετήσει το ευρώ. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2003 όμως, ένα δημοψήφισμα για το θέμα αυτό κατέληξε σε αρνητική απάντηση. Η Σουηδία δε συμμετέχει ούτε στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών ΙΙ, η διετής συμμετοχή στον οποίο είναι προϋπόθεση για την υιοθέτηση του ευρώ. Έτσι, η αντικατάσταση της κορόνας μετατίθεται για το μέλλον.
Η εισαγωγή της κορόνας, η οποία αντικατέστησε το riksdaler ή riksmynt, ήταν ένα αποτέλεσμα της δημιουργίας της Σκανδιναβικής νομισματικής ένωσης, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1873 και διήρκεσε μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι συμμετέχοντες στην ένωση ήταν οι Σκανδιναβικές χώρες. Η κορόνα ήταν χρυσό πρότυπα που ορίζεται με ως 1⁄2480 από ένα χιλιόγραμμο του καθαρού χρυσού.[ασαφές]
Μετά από τη διάλυση της νομισματικής ένωσης, Σουηδία, Δανία και Νορβηγία αποφάσισαν να κρατήσουν τα ονόματα των αντίστοιχων και πλέον χωριστών νομισμάτων τους.
Δημοσίευση σχολίου