Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

16 Ιουνίου 2017

Πρεκαριάτο: Η βάση της γερμανικής ανάπτυξης

Το ότι η μεταπολεμική ανοικοδόμηση της -τότε Δυτικής- Γερμανίας οφείλεται στην αμέριστη υλική βοήθεια της Δύσης είναι γνωστό. Εκείνο για το οποίο δεν γίνεται πολύς λόγος είναι το πού οφείλεται η εξαιρετική αντοχή τής -ενιαίας πλέον- Γερμανίας στην σοβούσα καπιταλιστική κρίση, κατά την διάρκεια της οποίας μάλιστα έχει να παρουσιάσει μερικά αξιοθαύμαστα επιτεύγματα όπως π.χ. η μείωση του επίσημου ποσοστού ανεργίας στο ιστορικά χαμηλό 3,9% τον Δεκέμβριο του 2016. Είναι όντως παράδοξο το γεγονός ότι όλοι μιλούν για ένα σύγχρονο γερμανικό οικονομικό θαύμα αλλά κανείς δεν τολμάει να πει ότι θαύματα δεν γίνονται και να δώσει κάποια λογική εξήγηση.

Γνωρίζοντας ότι ξύνομαι στην γκλίτσα τού τσοπάνη, θα τολμήσω να πω ότι ακρογωνιαίος λίθος τού γερμανικού "θαύματος" είναι η αύξηση της φτώχειας και της ανισότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ο Spiegel διαπιστώνει: "Χώρες από όλον τον κόσμο ζηλεύουν την οικονομική επιτυχία της Γερμανίας και την βλέπουν ως πρότυπο. Όμως, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει μια πολύ πιο ζοφερή πραγματικότητα. Μόνο λίγοι επωφελούνται από την οικονομική έκρηξη, την ώρα που οι μισθοί μένουν στάσιμοι και οι επισφαλείς συνθήκες εργασίας δυσκολεύουν εκατομμύρια ανθρώπων να τα βγάλουν πέρα (...) Ο κόσμος της εργασίας είναι αποδιοργανωμένος. Από την μια, υπάρχουν διευθυντικά στελέχη, ειδικοί και μέλη του βασικού εργατικού δυναμικού, οι οποίοι επωφελούνται από το ότι σπανίζουν οι καλά εκπαιδευμέοι εργαζόμενοι. Από την άλλη, είναι μια δεξαμενή εργαζομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με τις ανάγκες και μετά να απολυθούν, μέσω ειδικών συμβάσεων μερικής ή προσωρινής απασχόλησης. Πολλοί απ' αυτούς εργάζονται εκτός των διατάξεων των συλλογικών διαπραγματεύσεων". (*)

Μπέρτολντ Χούμπερ, πρόεδρος μεταλλεργατών: "Για τον Θεό, πέρυσι είχαμε από τα μεγαλύτερα κέρδη στην
ιστορία. Υπό συνθήκες όπως αυτές, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους αξιοπρεπώς και δίκαια."

Όλα άρχισαν στα τέλη της δεκαετίας τού 1980, με την προσάρτηση (**) της Γερμανικής Λ.Δ. στην Δυτική (Ομοσπονδιακή) Γερμανία. Η λεηλασία τής περιουσίας της προσαρτώμενης χώρας γέννησε στρατιές άνεργων γερμανών, οι οποίοι απετέλεσαν μια θαυμάσια δεξαμενή φτηνών και -κυρίως- μη συνδικαλισμένων εργατών, πρόθυμων να δουλέψουν για ψίχουλα, προκειμένου να επιβιώσουν σε συνθήκες πρωτόγνωρες γι' αυτούς. Φυσικά, το γερμανικό κεφάλαιο χρησιμοποίησε αυτό το φτηνό εργατικό δυναμικό ως μοχλό για να συμπιέσει την αμοιβή της εργασίας και τα εργατικά δικαιώματα σε ολόκληρη την χώρα. Το συγκεκριμένο σκηνικό ευνοήθηκε και από την αποπληθωριστική πολιτική που υιοθέτησε τότε η Μπούντεσμπανκ (και κατόπιν, βεβαίως, η ΕΚΤ), η οποία είχε ως στόχο την σταθεροποίηση του επιχειρησιακού κόστους ώστε να ενισχυθούν οι εξαγωγές. Τελικό αποτέλεσμα όλης αυτής της σκηνοθεσίας ήταν η μείωση της πραγματικής αμοιβής τής εργασίας, η οποία υπολογίζεται σε 4,5% μόνο κατά την προηγούμενη δεκαετία.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Γερμανία πρωτοστάτησε σε μια ριζική αλλαγή ενός βασικού χαρακτηριστικού της αμοιβής της εργασίας: από παράγοντας αντιπαράθεσης και σύγκρουσης, έγινε παράγοντας αναπτυξιακής πολιτικής και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Κατ' επέκταση, από εργαλείο διάχυσης του παραγόμενου εισοδήματος προς την βάση της πυραμίδας, έγινε εργαλείο ικανοποίησης των αναγκών του κεφαλαίου. Αυτή η αλλαγή οφείλεται εν πολλοίς στην διαβόητη "Ατζέντα 2010" του σοσιαλδημοκράτη καγκελλάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ, η οποία έβαλε βόμβα στα θεμέλια του κοινωνικού κράτους με την υιοθέτηση καινοφανών (για την Ευρώπη) νεοφιλελεύθερων πρακτικών, όπως η αποδόμηση των συντάξεων, η ουσιαστική κατάργηση των πάσης φύσεως επιδομάτων (μεταξύ αυτών και της ανεργίας) και, πάνω από όλα, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας. Χάρη στην "Ατζέντα 2010" του Σρέντερ αναπτύχθηκαν και κάρπισαν όλα τα εργασιακά σαπρόφυτα, όπως η προσωρινή απασχόληση, η μερική απασχόληση, η οριακή απασχόληση (mini jobs), η μηδενική απασχόληση (zero hour contract) κλπ.

Έτσι, λοιπόν, στις αρχές της χιλιετίας αρχίζει να δημιουργείται μια νέα κοινωνική τάξη: οι πρεκάριοι. Πρόκειται για προλετάριους, οι οποίοι υποχρεώνονται να δουλεύουν σε συνθήκες επισφάλειας (precarity) και αβεβαιότητας (precariousness). Σήμερα, η Γερμανία στηρίζει το οικονομικό της "θαύμα" σε κάπου δέκα εκατομμύρια πρεκάριους (το 20% των εργαζομένων) που αμείβονται με λιγώτερα από 400 ευρώ (ας είναι καλά τα mini jobs) και ως εκ τούτου είναι ανασφάλιστοι, μιας και η νομοθεσία δεν θεωρεί υποχρεωτική την ασφάλιση σε όσους βγάζουν λιγώτερα από 400 ευρώ τον μήνα. Επίσης, το στηρίζει σε άλλα δυο εκατομμύρια πρεκάριους, που δουλεύουν μέσω των εταιρειών ενοικίασης εργαζομένων, άρα δεν έχουν κανένα εργατικό δικαίωμα, στερούνται συνδικαλιστικής κάλυψης και πληρώνονται με ψίχουλα. Ακόμη, το στηρίζει σε άλλα τρία εκατομμύρια πρεκάριους που δουλεύουν με άλλες μορφές ελαστικής απασχόλησης αλλά και σε ακόμη 6-7 εκατομμύρια πρεκάριους που έχουν μεν πλήρη απασχόληση αλλά αμείβονται με επιχειρησιακή σύμβαση που προβλέπει αμοιβή μέχρι και 40% κατώτερη του μέσου  μισθού. Χάρη σε όλους αυτούς τους σύγχρονους σκλάβους μπορεί να επαίρεται η Γερμανία ότι μείωσε την ανεργία ενώ, στην ουσία, απλώς μετέτρεψε τους άνεργους σε φτωχούς δουλοπάροικους.

Με απλά λόγια, το γερμανικό θαύμα δεν είναι θαύμα αλλά έχει λογική εξήγηση: η ασφάλεια του κεφαλαίου στηρίζεται στην επισφάλεια της εργασίας, στο πρεκαριάτο. Πρωτεργάτες στην αποσάθρωση της εργασίας είναι και τα πουλημένα ή δοτά εργατικά συνδικάτα, τα οποία αποδέχονται -ευκολώτερα ή δυσκολώτερα- τις επιθυμίες του κεφαλαίου, θυσιάζοντας το ένα δικαίωμα μετά το άλλο στον βωμό τής ανταγωνιστικότητας, δήθεν υπό τον φόβο της ανεργίας. Αν οι χαρακτηρισμοί "πουλημένα" και "δοτά" που χρησιμοποίησα, ακούγονται περισσότερο του δέοντος αιχμηροί, ας σημειώσω ότι τα περισσότερα από αυτά τα συνδικάτα αρνούνται να εντάξουν στην δύναμή τους όσους δεν είναι μόνιμοι ή πλήρως απασχολούμενοι εργαζόμενοι (***). Αν αυτή η τακτική δεν αποσκοπεί στην διάρρηξη της ενότητας των εργαζομένων, αναρωτιέμαι πού αλλού μπορεί να αποσκοπεί.

Αυτό είναι το γερμανικό "μοντέλο" που θαυμάζουν πολλές χώρες του κόσμου και σπεύδουν να το μελετήσουν και να το υιοθετήσουν, θαμπωμένες από τις επιδόσεις των γερμανών κεφαλαιοκρατών. Ένα μοντέλο που υιοθετήθηκε ήδη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως "βέλτιστη πρακτική", έτσι ώστε να εξαπλωθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ένα μοντέλο που φαίνεται πως ασμένως αποδέχεται και η ελληνική αριστερή κυβέρνηση, παραβλέποντας την ζοφερή εικόνα που κρύβεται πίσω του, μια εικόνα σύγχρονης σκλαβιάς και εξαθλίωσης εκατομμυρίων πρεκαρίων, που μετατρέπονται από εργαζόμενοι σε δουλοπάροικους. Τα συμπεράσματα, δικά σας.



----------------------------------------------
(*) Spiegel online, "Millions left behind in boom: The high cost of Germany's economic success" (πρώτο μέρος), 4/5/2012. Η φωτογραφία με την λεζάντα της και το διάγραμμα του κειμένου προέρχονται από το ίδιο άρθρο (προσαρμογή διαγράμματος στα ελληνικά: Cogito ergo sum).

(**) Εκτιμώ ότι είναι ακριβέστερο να μιλάμε για "προσάρτηση" παρά για "επανένωση", εφ' όσον αυτή δεν έγινε επί ίσοις όροις αλλά με τους όρους που έθεσε μόνο η μια πλευρά.

(***) Αυτό το φρούτο έχει κάνει την εμφάνισή του και στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, στον χώρο της εκπαίδευσης, υπάρχουν ΕΛΜΕ που ζητούν τον αποκλεισμό των αναπληρωτών και ωρομίσθιων καθηγητών.

7 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Και λίγα είπες. Ησουνα ...μετριοπαθής.... Ητανε η ΕΣΣΔ το ..Σιδηρούν παραπέτασμα.... και η Λ.Δ Γερμανίας που καταπιέζανε τους λαούς και πείναγε ο κόσμος..... Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε μπροστά μας ζωντανά μετά το 1991.... που θα τα έφτιαχνε όλα η Σοσιαλδημοκρατία και ο Οπορτουνισμός με όχημα την ...γκλάσνοστ και την Περεστρόικα..... Οτι χαραχτηρισμό και να δώσεις σε όλα αυτά τα τομάρια είναι λίγο. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Ανώνυμος είπε...

Φτωχοποιουν τους μελλοντικους πελατες τους.Και καλα οι γερμανοι που κανουν προς το παρον εξαγωγες,αλλα δεν γινεται να εξαγουμε ολοι προς ολους περισσοτερα απο οσα εισαγουμε.Προς το παρον οι τσιφουτηδες γερμανοι κανουν πως δεν ξερουν οτι τα πλεονασματα πρεπει να γινουν επενδυσεις εκει απο οπου ανλουνται.Θ α τους το μαθει ο ΤΡΑΜΠ μολις ξεμπερδεψει με τα φιλαρακια των γερμανων στις ΗΠΑ.

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

(**) Σωστά!
Αλλωστε, όχι μόνο οι κομμουνιστές αλλά ακόμη και σοσιαλδημοκράτες την έχουν καταχωρήσει με τον ιστορικό όρο "Anschluss" (=προσάρτηση), να θυμίζει λίγο και ένα άλλο "Anschluss", της Αυστρίας, που άνοιξε τον δρόμο για τον Β'ΠΠ.....

Σεχτάρ ο Τρομερός είπε...

Aνώνυμε (16 Ιουνίου 2017 - 8:36 μ.μ.), τα κράτη που "εξάγουν περισσότερα από όσα εισάγουν" ΔΕΝ είναι τα πλούσια, τα γνωστά ώς "ισχυρά ιμπεριαλιστικά", αλλά τα καθυστερημένα και οι φτωχομπινέδες της ιμπεριαλιστικής αλυσσίδας, π.χ. Ρωσσία, Κίνα, Ελλάδα, Βραζιλία κ.α. υπομείωνες.
Η Γερμανία ακόμη εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει, όπως και το USA και οι λοιποί της ιμπεριαλιστικής αριστοκρατίας.
Απλά χρεώνουν τα δικά τους σε ψηλές τιμές, και αυτά, που εισάγουν σε χαμηλές, γιατί το κεφάλαιο και το χρήμα είναι δικό τους και το χρησιμοποιούν κατά τρόπο, που τους βολεύει. [Ξέρεις, οι εργολάβοι της πιάτσας έχουν έναν απλό κανόνα: "Δύο και δύο κάνει τρία άμα είναι να πληρώσω και πέντε άμα είναι να εισπράξω". Κάτι τέτοιο ήταν εξαπανέκαθεν οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις.]
Βέβαια, όσο ο Μονοπωλιακός Καπιταλισμός, άρα και ο Ιμπεριαλισμός, εξαπλώνονται και στις πρώην αποικίες και στους υποανάπτυκτους, τόσο η "εκμετάλλευση έθνους από έθνος" η "κράτους από κράτος" παραχωρεί τη θέση της στην παραδοσιακή εκμετάλλευση τάξης από τάξη ΚΑΙ σε παγκόσμια πλέον βάση, και όχι οριοθετημένη στο εσωτερικό των κρατών. Ομως, ακόμη το Κεφάλαιο λειτουργεί εθνοκρατικά, και άρα η εκμετάλλευση "κράτους από κράτους" εξακολουθεί. Θαρρώ όμως υποχωρητικά σε σχέση με την ταξική εκμετάλλευση, που θα εντείνεται μέσα και έξω από σύνορα. Αυτό σημαίνει, πως θα μικραίνει η πίτα της εξαγοράς για την καλομαθημένη ρεφορμιστική εργατική τάξη των ισχυρών ιμπεριαλιστών, πράγμα, που θα αναζωπυρώσει την καθισμένη ταξική πάλη ΚΑΙ στο εσωτερικό των ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών.
Η Μέϊ και ο Τραμπ και ο Μακρόν, είναι συμπτώματα τέτοιων υποχθόνιων διεργασιών, όσο και αν τους λείπει, προς το παρόν το ταξικό πρόσημο. Θα ακολουθήσει και η Γερμανία αργά η γρήγορα.
Γι αυτό, το πιθανότερο να ξεμπερδέψουν τον Τράμπ "τα φιλαράκια των γερμανών" στο γιού-εσ-αίη, η να τον "στρώσουν". Οι αστοί έχουν ανώτερη ταξική συνείδηση από την αντίπαλή τους εργατική τάξη.
Νεοφιλελευθερισμός από τα καλαθάκια του LIDLE δεν υπάρχει.
Ο νεοφιλελευθερισμός πάντα θα εκπορεύεται από τα άδυτα της Wall-Street της Φρανκφούρτης και του Σίτι, άσχετο αν πότε-πότε χρησιμοποιεί καραγκιόζηδες τύπου ΤΡΑΜΠ η Τσίπρα.

Ανώνυμος είπε...

Σεχταρ,
Καλα ειναι να μιλαει κανεις απλα οχι ομως απλοικα δημιουργωντας λαθος εντυπωσεις.
Πχ anschluss σημαινει συνδεση, οχι προσαρτηση. Ουτε ο χιτλερ ειπε οτι εκανε προσαρτηση της αυστριας ουτε οι σημερινοι γερμανοι παραδεχτηκαν ποτε οτι εκαναν προσαρτηση της γλδ. Για ενωση, συνδεση μιλησαν.

Ετσι παιζοντας με τις λεξεις εξαφανιζεις και την εκμεταλευση κρατους απο κρατος. Απο τον ιμπεριαλισμο περνας στον υπερ ιμπεριαλισμο (ultra imperialismus) . Aπο τον λενιν περνας στον καουτσκι.
Τοτε για ποιο λογο συγκρουονται μεταξυ τους οι ιμπεριαλιστες για τον ελεγχο μικρων και αδυναμων χωρων; Αν δεν προκειται για το ποιος θα ληστεψει τις μικρες χωρες τοτε πιο ειναι το κινητρο; Μηπως οι ιμπεριαλιστες ειναι τιποτα τρελοι, ψυχοπαθεις σαδιστες;

Ιμπεριαλιστικες χωρες υπαρχουν στο βαθμο που υπαρχουν εξαρτημενες χωρες που προσφερονται για εκμεταλευση. Οπως καπιταλιστες υπαρχουν εφ οσον υπαρχουν εργατες που επισης ειναι εξαρτημενοι απο τα αφεντικα τους και αναγκασμενοι να γινονται αντικειμενο εκμεταλλευσης. Το συνθημα "εργατη μπορεις χωρις αφεντικα " ειναι λαθος αν εννοει μεσα στο καπιταλισμο. Μεσα στο καπιταλισμο ο εργατης δεν μπορει χωρις αφεντικο. Δεν ειναι εργατης αν δεν εχει αφεντικο, και δεν θα γινει ποτε αφεντικο με την εξελιξη και μονο της οικονομιας. Οποιος λεει κατι τετοιο παραμυθιαζει, αποκοιμιζει τους εργατες.

Το ιδιο οποιος λεει οτι μονο με την οικονομικη εξελιξη του καπιταλισμου και την αναπτυξη των μονοπωλιων ολες οι χωρες θα γινουν ανεξαρτητες, αυτος αποκοιμιζει το λαο.
Γκ

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Γκ...(απ-γκούπ;), για το (και τα) Ανσλους έχουν γραφτεί τόμοι. Εννοείται πως οι αστοί Γερμανοί δεν θέλουνε ούτε καν να ακούνε την λέξη, γιατί τους χαλάει μιαν ωραία ιστορία. "Ενωση" και "Επανένωση" το λένε, "Vereinigung" και "Wiedervereinigung", για να το εξωραϊσουν προπαγανδιστικά. Οτι υπήρχανε και ρεφορμιστές, που πιστεύουν πως οι Αυστρία και οι ΛΔΓ "συνδέθηκαν"(!) και δεν προσαρτήθηκαν, δε θάπρεπε να με εκπλήσσει, είχα όμως ελπίδες, πως δεν είχε προχωρήσει τόσο πολύ η κατρακύλα τους (σας). Αν δεν ξέρεις γερμανικά ρώτα κανέναν γερμανομαθή. Η σύνδεση ενός αδύναμου μέλους με ένα ισχυρό η κυρίαρχο λέγεται Anschluss και όχι Verbindung η Vereinigung, όπως ακριβώς και στα ελληνικά η "προσάρτηση" διαφέρει από την "ένωση" η "συνένωση".
Και η άποψη ότι "Ιμπεριαλιστικες χωρες υπαρχουν στο βαθμο που υπαρχουν εξαρτημενες χωρες που προσφερονται για εκμεταλευση" ...είναι "λενινισμός" επίσης από τα καλαθάκια του LIDLE.
Το θέμα έχει εξαντληθεί μαζί με τα ψωμιά του "Εργατικού Αγώνα" και των λοιπών αριστεροχωρικών χρεοκοπημένων λιβανιστών του τΣύριζα.

Ανώνυμος είπε...

Σεχταρ,
Spinnst du (γιατι τα κλωθεις) , που λενε και οι φιλοι μας οι γερμανοι;
Τελικα οι αστοι γερμανοι , οπως ακριβως το λες, ουτε θελουν ν ακουσουν για προσαρτηση, γιατι τους χαλαει μια ωραια ιστορια. Ετσι δεν την εχουν καταχωρησει καθολου με τον ιστορικο ορο ανσλους οπως εσυ γραφεις λιγο παραπανω.

Επι της ουσιας τωρα. Οπως ακριβως λεει το κειμενο (αν και δεν επεκτεινεται) , μια χωρα ολοκληρη ,η πρωην γλδ, εγινε αντικειμενο καταληστευσης— ερημοποιησης απο το κρατος της δυτ. Γερμανιας.

Αυτο που εγινε ακομα και με τους ομοεθνεις τους (τους ostis— ανατολικογερμανους), τους οποιους αντιμετωπισαν περιπου σαν αποικιοκρατες, γινεται πολυ περισσοτερο με αλλες αδυναμες— εξαρτημενες χωρες.
Αρα η εξελιξη του καπιταλισμου δεν ειναι προς την κατευθυνση της εξαλειψης των εθνικων διαφορων (της αντιθεσης ιμπεριαλισμου— λαων) και της δημιουργιας μιας διεθνοποιημενης αστικης ταξης, μιας διεθνους ελιτ— οπως επισης λεγεται απο αλλους, δεν ειναι προς την καταργηση των συνορων, την παγκοσμιοποιηση κλπ Ολα αυτα ειναι ενα ωραιο παραμυθι.
Στη πραγματικοτητα μετα την παλινορθωση του καπιταλισμου και την περιθοριοποιηση του κομ κινηματος ζουμε την επιθεση του συστηματος τοσο εναντια στην εργατικη ταξη, οσο και εναντια στους λαους συνολικα των αδυναμων εξαρτημενων χωρων. Το συστημα αφου ειδε το χαρο μπροστα του,καπου εκει αρχες της δεκαετιας του 50, σημερα παιρνει τη ρεβανς, τοσο απο την εργ ταξη οσο και απο τους λαους των εξαρτημενων χωρων. Η ταση ειναι η επαναπικοιοποιηση μαλλον των πρωην αποικιων, οι οποιες με τη στηριξη του κομ κινηματος ειχαν μπει σ ενα δρομο πολιτικης ανεξαρτησιας.
Αυτο που σκεφτεσαι οτι ειναι ταση στον καπιταλισμο, η εξαλειψη δηλαδη των ενδοιμπεριαλιστικων αντιθεσεων και τη αντιθεσης ιμπεριαλισμου— λαων (λεγεται και ολοκληρωση του καπιτ) , αυτο ακριβως ειναι αυτο που σκεφτηκε και ο καουτσκυ, και ανεπτυξε τη θεωρια του υπεριμπεριαλισμου. Η οποια βεβαια διαψευστηκε γρηγορα αλλα ειχε βαριες συνεπειες στον αποπροσανατολισμο των λαων.
Καλο ειναι νομιζω να μην αναπαραγομε ιδεολογηματα περι του τελους της εκμεταλλευσης των εξαρτημενων χωρων, οπως ειναι η χωρα μας, γιατι αυτα ωραιοποιουν τον ιμπεριαλισμο ,που δεν επαυσε ποτε να δειχνει το βαρβαρο, θηριωδες προσωπο του απεναντι στους λαους των εξαρτημενων χωρων.
Γκ