Ένας βρόμικος πόλεμος - 4. Ντιεν Μπιεν Φου

Τον Μάιο του 1953, ο γάλλος πρωθυπουργός Ρενέ Μαγιέρ καλεί τον έμπιστο φίλο του στρατηγό Ανρί Ναβάρ για να του αναθέσει την διοίκηση των γαλλικών δυνάμεων στην Ινδοκίνα. Η οδηγία που δίνει ο Μαγιέρ στον Ναβάρ είναι απλή: να φτιάξει τις κατάλληλες στρατιωτικές συνθήκες που θα οδηγούσαν σε μια ένδοξη πολιτική λύση.

Ο Ναβάρ απογοητεύεται από την κατάσταση που βρίσκει φτάνοντας στην Ινδοκίνα και εξοργίζεται όταν διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει στρατηγικό σχέδιο αντιμετώπισης των ανταρτών. Όλα γίνονται με βάση ημερήσια σχέδια. Έτσι, ο Ναβάρ βάζει το κεφάλι κάτω, μελετά επισταμένως τα δεδομένα και συλλαμβάνει το σχέδιο "σκαντζόχοιρος", που θα του έδινε την δυνατότητα να ξεμπερδεύει με τον εκνευριστικό πόλεμο φθοράς τού Γκιαπ και να τσακίσει για τα καλά το Βιέτ-Μινχ. Οι πληροφορίες του λένε ότι οι βιετναμέζοι αντάρτες ανεφοδιάζονται από τα βορειοδυτικά σύνορα της χώρας με το Λάος, σε μια περιοχή που λέγεται Ντιεν Μπιεν Φου. Το σχέδιο είναι απλό αλλά μεγαλοφυές: οι γαλλικές μονάδες θα κλείσουν τους δρόμους ανεφοδιασμού ενισχύοντας τον έλεγχό τους στην περιοχή και θα συγκεντρώσουν ισχυρές δυνάμεις ώστε να παρασύρουν τους Βιέτ-Μινχ σε μια ευρεία σύγκρουση, στην οποία θα υπερίσχυε ο ανώτερος πολεμικός τους εξοπλισμός και, κυρίως, ο πλήρης έλεγχος από αέρος, μιας και οι Βιέτ-Μινχ δεν διέθεταν ούτε αεροπλάνα ούτε αντιαεροπορικό πυροβολικό.

Χο Τσι Μινχ - Βο Νγκιεν Γκιαπ

Ο δυστυχής Ναβάρ δεν ήταν δυνατόν να υποψιαστεί ότι το "σπουδαίο" σχέδιό του δεν ήταν παρά μια αριστοτεχνικά στημένη παγίδα ενός από τους μεγαλύτερους στρατηγούς που πέρασαν ποτέ από την Ιστορία (ίσως του μεγαλύτερου, κατά την γνώμη τού γράφοντος), του Βο Νγκιέν Γκιαπ. Οι περί ανεφοδιασμού μέσω Λάος "πληροφορίες" είχαν σκηνοθετηθεί έντεχνα από τον Γκιαπ, για να παρασύρει τους αντιπάλους του στην περιοχή. Όσο δε για αντιαεροπορικά και λοιπά βαρειά πυροβόλα, ο Γκιαπ είχε στην διάθεσή του αρκετά από εκείνα που άφησαν πίσω τους οι ιάπωνες φεύγοντας αλλά τόσα χρόνια δεν τα χρησιμοποιούσε, θέλοντας να δώσει στους γάλλους την εντύπωση ότι δεν είχε ούτε κάννη. Περίμενε την κατάλληλη στιγμή.

Οι γάλλοι έβαλαν μπρος το σχέδιό τους. Σιγά-σιγά, χάρη στον μικρό αεροδιάδρομο που έφτιαξαν στην περιοχή, ανάμεσα στους λόφους που περικλείουν το Ντιεν Μπιεν Φου μαζεύτηκαν πάνω από δώδεκα χιλιάδες στρατιώτες, ενώ τα αεροπλάνα πηγαινοέρχονταν φέρνοντας πυρομαχικά, τρόφιμα και κάθε είδους άλλο εφόδιο. Στα γύρω υψώματα στήθηκαν οχυρωματικές θέσεις, στις οποίες οι γάλλοι έδωσαν γυναικεία ονόματα, σαν να βρίσκονταν σε καμπαρέ: Μπεατρίς, Ανν-Μαρί, Ντομινίκ, Ελιάν, Υζέτ, Κλωντίν, Γκαμπριέλ, Ιζαμπέλ... Καθώς έμπαινε πλέον το 1954, το βαθυπέδιο του Ντιεν Μπιεν Φου μεταμορφωνόταν σε απόρθητο οχυρό.

Στο μεταξύ, ο Γκιαπ ετοιμαζόταν για την τελική σύγκρουση. Οι "ξυπόλυτοι" Βιέτ-Μινχ, κινούμενοι μόνο την νύχτα, μέσα από δύσβατα εδάφη και από αυτοσχέδιες σήραγγες που άνοιξαν στα βουνά, μετέφεραν με μουλάρια ή και με τα χέρια, όλο τον βαρύ οπλισμό που διέθεταν και τον παρέταξαν στα βουνά γύρω από τις γαλλικές θέσεις. Ο Γκιαπ δεν βιαζόταν. Αν πέρασε στην ιστορία ως ο στρατηγός που δεν έχασε ποτέ μάχη, ήταν επειδή ποτέ δεν έκανε ο,τιδήποτε με βιασύνη.

Parisien, 8/5/1954: "Το Ντιεν Μπιεν Φου έπεσε"

Τελικά, η επίθεση των Βιέτ-Μινχ εκδηλώθηκε την νύχτα τής 13ης Μαρτίου, με σφοδρό βομβαρδισμό των γαλλικών θέσεων. Για να σπάσει τα νεύρα των αντιπάλων του αλλά και για να μη τους επιτρέψει να προσδιορίσουν με ακρίβεια τις θέσεις του, ο Γκιαπ πολεμούσε μόνο την νύχτα. Κατά την διάρκεια της ημέρας δεν έπεφτε ούτε τουφεκιά. Οι γάλλοι κόντεψαν να τρελαθούν, καθώς πλήττονταν από έναν αντίπαλο που δεν τον έβλεπαν. Κάποιοι τρελάθηκαν πραγματικά. Μεταξύ τους, ο διοικητής τού γαλλικού πυροβολικού αντισυνταγματάρχης Σαρλ Πιρό, ο οποίος αυτοκτόνησε στις 15 Μαρτίου.

Ο Γκιαπ συνέχισε το κρυφτούλι για αρκετό καιρό. Βομβαρδισμοί την νύχτα, ανάπαυση την ημέρα. Δεν βιαζόταν. Εκτός από ηθικό, οι πολιορκημένοι θα ξέμεναν -αργά ή γρήγορα- και από εφόδια, καθώς τα αντιαεροπορικά πυροβόλα των ανταρτών δεν επέτρεπαν στα γαλλικά αεροπλάνα να πλησιάσουν. Στο μεταξύ, οι επιθέσεις κατά των τριγύρω οχυρωμένων γαλλικών θέσεων ήσαν καταιγιστικές και αποφασιστικές, μη επιτρέποντας στους αμυνόμενους να ανακαταλάβουν έστω και μια χαμένη θέση. Στις 14 του μηνός έπεσε η Μπεατρίς, στις 15 η Γκαμπριέλ, στις 17 η Ανν-Μαρί, στις 30 η Ντομινίκ, στις αρχές Απριλίου η Ελιάν, στα τέλη η Ιζαμπέλ, την πρωτομαγιά η Υζέτ...

Ουσιαστικά, τα πάντα είχαν κριθεί. Όταν στις 7 Μαΐου ο Γκιαπ διατάσσει ολομέτωπη επίθεση στο κεντρικό στρατόπεδο, από τα γύρω βουνά ξεχύνονται 25.000 Βιέτ-Μινχ κατά των 3.000 γάλλων που έχουν απομείνει. Στις 5 το απόγευμα, ο επί κεφαλής των αμυνομένων στρατηγός Κριστιάν ντε Καστρ τηλεφωνεί στην γενική γαλλική διοίκηση του Ανόι, στον στρατηγό Ρενέ Κονύ: "Οι Βιέτ-Μινχ βρίσκονται παντού. Η κατάσταση είναι τραγική. Ο αγώνας είναι σκληρός και συνεχίζεται. Πιστεύω ότι το τέλος πλησιάζει αλλά θα πολεμήσουμε ως το τέρμα". Ο Κονύ απαντά: "Φυσικά θα πολεμήσετε ως το τέρμα. Δεν έχει νόημα να υψώσετε λευκή σημαία μετά την ηρωική σας αντίσταση".

Πριν νυχτώσει, όλα είχαν τελειώσει. Το τελευταίο μήνυμα που μετέδωσαν οι γάλλοι ήταν σαφές: "Ο εχθρός μάς ισοπέδωσε. Χάσαμε τα πάντα. Ζήτω η Γαλλία!". Κάποιοι από τους αμυνόμενους κατάφεραν να ξεφύγουν από το στρατόπεδο αλλά δεν μπόρεσαν να γλιτώσουν από τους αντάρτες που βρίσκονταν στα βουνά. Από τους 12.000 στρατιώτες που βρίσκονταν στην περιοχή πριν δυο μήνες, μόνο 70 από την απομακρυσμένη Ιζαμπέλ κατάφεραν να διαφύγουν δυτικά και να περάσουν στο Λάος. Ο ντε Καστρ δεν έκανε το χατήρι τού Κονύ και βρέθηκε ανάμεσα σ' εκείνους που, τελικά, παραδόθηκαν (αργότερα αφέθηκε ελεύθερος και πέθανε το 1991, λίγο πριν κλείσει τα 90 του χρόνια).

Ντιεν Μπιεν Φου, 7/5/1954: Βιέτ-Μινχ υψώνουν την σημαία του Βιετνάμ στο γαλλικό διοικητήριο.

Η ήττα στο Ντιεν Μπιεν Φου σήμανε την αρχή τού τέλους τής γαλλικής παρουσίας στην Ινδοκίνα. Την επόμενη ακριβώς μέρα, 8 Μαΐου 1954, άρχισε η συνδιάσκεψη της Γενεύης, με την παρουσία του Χο Τσι Μινχ. Η συνδιάσκεψη αποφάσισε να κόψει στα δυο το Βιετνάμ κατά μήκος του 17ου παράλληλου και να δημιουργήσει την Βιετναμέζικη Λαϊκή Δημοκρατία στον βορρά και την Πολιτεία του Βιετνάμ στον νότο, η οποία θα ανήκε στην Γαλλική Ένωση αλλά υποχρεωνόταν να διεξαγάγει δημοψήφισμα μέσα στο 1956 για την ένωσή της με την Βιετναμέζικη ΛΔ.

Δυστυχώς, χάρη στις ΗΠΑ που δεν έβλεπαν με καθόλου καλό μάτι την κομμουνιστική επικράτηση στην περιοχή, οι εξελίξεις ήσαν διαφορετικές. Με την βοήθεια της Ουάσινγκτον, η διακυβέρνηση της Πολιτείας του Βιετνάμ ανατέθηκε στον πρώην αυτοκράτορα Μπάο Ντάι και τον πρωθυπουργό του Νγκο Ντιν Ντιέμ, οι οποίοι, παραβιάζοντας την απόφαση της Γενεύης, στις 26/10/1955 ανακήρυξαν την Πολιτεία ως αυτόνομο κράτος με την ονομασία Δημοκρατία του Βιετνάμ, το οποίο εννοείται ότι αναγνωρίστηκε αμέσως από τις ΗΠΑ. [Λεπτομέρεια. Η απόφαση της αυτονομίας πάρθηκε με... δημοκρατικό τρόπο, αφού οι κυβερνήτες οργάνωσαν σχετικό δημοψήφισμα, στο οποίο υπερίσχυσε η αυτονομία με ποσοστό... 98,91%. Το ότι σ' αυτό το δημοψήφισμα ψήφισε το... 108,42% των εγγεγραμμένων αποτελεί στοιχείο ανάξιο λόγου σε μια δημοκρατία.]

Φυσικά, ο Χο Τσι Μινχ και οι βιετναμέζοι δεν θα μπορούσαν να δεχτούν αδιαμαρτύρητα τον ακρωτηριασμό της χώρας τους, για την ελευθερία τής οποίας αγωνίζονταν επί δεκαετίες. Το φυτίλι που άναψαν οι ΗΠΑ στην περιοχή δεν γινόταν να μη προκαλέσει εκρήξεις. Οι Βιέτ-Μινχ θα αναλάμβαναν και πάλι δράση, μόνο που τώρα θα γίνονταν γνωστοί με το όνομα Βιέτ-Κονγκ, δηλαδή βιετναμέζοι κομμουνιστές.